Έκθεση Γ Λυκείου: πληροφορική και εκπαίδευση

To Internet της Παιδείας

Μια από τις βαθύτερες αμφίδρομες σχέσεις που γνωρίζει ο άνθρωπος στη ζωή του είναι αυτή του μαθητή - διδασκάλου. Στη βάση της είναι η σχέση που δημιουργεί τον πολιτισμό, μιας και οι κατακτήσεις κάθε γενιάς δεν πεθαίνουν μαζί της, αλλά μεταδίδονται στην επόμενη.

Το Internet είναι, ουσιαστικά, το πρώτο αμφίδρομο μέσο επικοινωνίας των ανθρώπων (πολλοί πομποδέκτες), σε αντιδιαστολή με τα παραδοσιακά μονόδρομα μέσα (ένας πομπός - πολλοί δέκτες). Κατά συνέπεια, είναι εξ ορισμού ένα μέσο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ολοκληρωμένη αμφίδρομη παιδεία, συμπληρώνοντας τη μέχρι σήμερα χρήση του ως παγκόσμιας βιβλιοθήκης.

Το δυναμικό του Internet στην παιδεία μόλις τώρα αρχίζει να διερευνάται διεθνώς σε μεγάλη κλίμακα. Οι πιο σημαντικές αιτίες που οδηγούν αυτή την εξέλιξη είναι πρώτα πρώτα η γιγάντωση  της διείσδυσης του μέσου (ήδη κοντά 60% στην Αμερική) και έπειτα η δημιουργία των κατάλληλων εργαλείων που θα κάνουν την προσφορά παιδείας μέσω Internet ανάλογη σε ευκολία με την παιδεία  διαπροσωπικής επαφής μαθητών - διδασκάλων.  Τα εργαλεία αυτά είναι εύχρηστα, κομψά και  μάλλον λογικού  κόστους.  Στη βασική τους μορφή προσφέρουν παραδόσεις μαθημάτων από καθηγητές που ακολουθούνται  από εξετάσεις on-line και τεστ. Σε ένα παράθυρο στην οθόνη του υπολογιστή παρουσιάζεται με κινούμενη εικόνα ο καθηγητής που δίνει τη διάλεξη.

Σε ένα διπλανό παράθυρο παρουσιάζεται η ομιλία του με κείμενο, ενώ δίπλα, σε τρίτο παράθυρο, παρουσιάζονται τυχόν σχήματα, διαφάνειες και άλλα εποπτικά βοηθήματα. Γύρω γύρω υπάρχουν ποικίλα εργαλεία (π.χ. δείξε μου ξανά το κεφάλαιο 3, μεγάλωσέ μου το σχήμα, τύπωσέ μου τη φωτογραφία). Ακόμη, δίνεται η σχετική βιβλιογραφία, τόσο με παραπομπές on-line όσο και σε φυσικά βιβλία. Ύστερα από μια ομάδα παραδόσεων, μπορεί να έλθει ένα τεστ, που στην πιο  απλή μορφή του είναι ρομποτικό: ο μαθητής παίρνει ένα ερωτηματολόγιο, συνήθως πολλαπλής επιλογής, και ο υπολογιστής του εκπαιδευτικού κέντρου τον βαθμολογεί άμεσα. Σε  μια πιο  σύνθετη μορφή, ο μαθητής μπορεί να κληθεί να γράψει κείμενο το οποίο θα το δει ένας πραγματικός καθηγητής, θα το βαθμολογήσει και θα του στείλει τις παρατηρήσεις του με e-mail. Βεβαίως, κάθε μαθητής μπορεί να στέλνει e- mail με ερωτήματα στους καθηγητές, είτε σε κλειστή μορφή είτε σε μορφή forum, όπου οι ερωταποκρίσεις μπορεί να παρακολουθούνται  από  όλα  τα  μέλη μιας ομάδας μαθητών.

Στην παιδεία μέσω Internet, ο μαθητής έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί τα μαθήματα όποτε θέλει, να επαναλαμβάνει όποια κεφάλαια θέλει, να σταματήσει την παράδοση για να δει καλύτερα ένα σχήμα, να ψάχνει άμεσα άλλα στοιχεία στη βιβλιογραφία. Όλ' αυτά είναι μεγάλες δυνάμεις, που, ωστόσο, έχουν μέσα τους τη δυνατότητα της κατάχρησης: Χωρίς τη φυσική παρουσία του διδασκάλου, ο μαθητής  μπορεί να αρχίσει να χαζεύει και να χάνει το χρόνο του (ευκολότερα και σε μεγαλύτερο βαθμό απ' ό,τι στις παραδοσιακές τάξεις). Ωστόσο, αν υπάρχουν συγκεκριμένα    τεστ που πρέπει να περάσει σε συγκεκριμένο χρόνο, αποκτάμε ένα στοιχείο ελέγχου. Μετά ταύτα, είναι σαφές ότι είναι μακριά η ημέρα που θα πούμε ότι  δεν  έχουμε ανάγκη  τις  φυσικές  τάξεις διδασκαλίας  και  τη φυσική επαφή διδασκάλου - μαθητών. Ωστόσο, είναι εξίσου σαφές ότι ο κόσμος της εκπαίδευσης προσθέτει στη δύναμή του ακόμα ένα ισχυρό, όσο και ανεξερεύνητο όπλο.

Θεόδωρος Σπίνουλας, Τα Νέα, 19-03-2001

Ερωτήματα

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε  100 – 120 λέξεις.        

25 μονάδες

Β.1. Πού έγκειται, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, η διαφορά ανάμεσα στο διαδίκτυο και στα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας και ποια είναι η σημασία αυτής της διαφοράς για την παροχή παιδείας; Η απάντηση να δοθεί σε μία παράγραφο   50-70 λέξεων.

10 μονάδες

Β.2. α. Να εντοπίσετε τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης της τρίτης παραγράφου του κειμένου.

β. Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται η ίδια παράγραφος; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

10 μονάδες

Β.3. Βασισμένοι στο κείμενο, να επιβεβαιώσετε ή να απορρίψετε το περιεχόμενο των παρακάτω προτάσεων, σημειώνοντας την ένδειξη Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ):

α)  Το διαδίκτυο προσφέρει τη δυνατότητα της εξ αποστάσεως διδασκαλίας.

β) Η μαζική εισαγωγή των ηλεκτρονικών μέσων στην εκπαίδευση και η εκτεταμένη χρήση τους καθιστούν ήδη ξεπερασμένη τη διεξαγωγή του μαθήματος στις φυσικές τάξεις  διδασκαλίας και σε συνθήκες φυσικής επαφής δασκάλου – μαθητών.

γ) Το διαδίκτυο καταργεί κάθε δυνατότητα ελέγχου των μαθητών από τους εκπαιδευτικούς.

δ) Η  τηλεόραση συνιστά μονόδρομο μέσο επικοινωνίας.                      

6  μονάδες

Β.4. αμφίδρομη, εύχρηστα, ολοκληρωμένη, σύνθετη: Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου. 

4 μονάδες

Β5. Η λέξη «εξετάσεις» χρησιμοποιείται στο κείμενο με την έννοια «έλεγχος των γνώσεων». Να γράψετε προτάσεις χρησιμοποιώντας τη λέξη με άλλες δύο σημασίες της.  

5 μονάδες

Γ. Παραγωγή λόγου

Σε άρθρο που συντάσσετε για την εφημερίδα του σχολείου σας να αναφερθείτε στις δυνατότητες που διανοίγονται και στους κινδύνους που ελλοχεύουν για την εκπαιδευτική διαδικασία απ’ την εισαγωγή των ηλεκτρονικών μέσων στο πλαίσιο της. (500-600 λέξεις)     

40 μονάδες

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στο παρόν άρθρο θίγεται η σχέση Ίντερνετ – Παιδείας. Σύμφωνα με το συντάκτη του, το διαδίκτυο μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη αμφίδρομης παιδείας. Με την αξιοποίηση των κατάλληλων εργαλείων και εφαρμογών μπορεί η χρήση του να καταστήσει δυνατή την εξ αποστάσεως διδασκαλία, εξέταση και αξιολόγηση. Παρέχονται λοιπόν στο μαθητή σημαντικές ευκολίες και μέσα μόρφωσης, αλλά την ίδια στιγμή περιορίζεται η δυνατότητα άσκησης ελέγχου απ’ τον εκπαιδευτικό. Επομένως, παρά το γεγονός ότι είναι ακόμη χρήσιμος ο παραδοσιακός τρόπος διδασκαλίας, η χρήση του διαδικτύου μπορεί να αποβεί πολλαπλά ωφέλιμη για την εκπαιδευτική διαδικασία.

Β.1 Η διαφορά έγκειται στον τρόπο επικοινωνίας: ενώ το διαδίκτυο συνιστά  αμφίδρομο μέσο επικοινωνίας, όλα τα παραδοσιακά μέσα αποτελούν μονόδρομα μέσα επικοινωνίας. Έτσι, το διαδίκτυο μπορεί, κατά τον αρθρογράφο, να συμβάλει στην ανάπτυξη μιας ολοκληρωμένης αμφίδρομης παιδείας, διαφοροποιώντας το καθιερωμένο της διδακτικής πράξης και προσφέροντας στην άσκησή της απεριόριστες δυνατότητες.

Β2) α) 3η παράγραφος

∆ομή:

Θεματική περίοδος: «Το δυναμικό του Ίντερνετ  στην παιδεία … σε μεγάλη κλίμακα».

Λεπτομέρειες – Σχόλια: «Οι πιο σημαντικές αιτίες  … ο καθηγητής που δίνει τη διάλεξη».

Κατακλείδα: ∆εν υπάρχει.

Τρόπος  ανάπτυξης: Αιτιολόγηση. Στις  Λεπτομέρειες – σχόλια δίνονται οι αιτίες που διερευνάται σε διεθνή κλίμακα το δυναμικό του Ίντερνετ στην Παιδεία.

β)  Συλλογιστική  πορεία   ίδιας  παραγράφου:   Παραγωγική, καθώς ξεκινά από τη γενική κρίση – διαπίστωση ότι το δυναμικό του Ίντερνετ στην Παιδεία αρχίζει τώρα να διερευνάται πιο πολύ σε διεθνή κλίμακα και στη συνέχεια αναλύει τις επιμέρους αιτίες που οδηγούν σ’ αυτήν την εξέλιξη.

Β.3) α. =  Σ  β. =  Λ  γ. =  Λ        δ. =  Σ

Β.4) Αντώνυμα

αμφίδρομη ≠  μονόδρομη

εύχρηστα ≠  δύσχρηστα

ολοκληρωμένη ≠  ατελής

ανολοκλήρωτη σύνθετη ≠  απλή

Β5)   - Μετά από την εξέταση πολλών μαρτύρων  οι ένορκοι έβγαλαν ετυμηγορία.

- Απαιτείται προσεκτική εξέταση του ζητήματος για τη λήψη μιας υπεύθυνης  απόφασης.

Γ) Παραγωγή λόγου

Άρθρο: Τίτλος : «Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές στην υπηρεσία της εκπαίδευσης».

Πρόλογος

Η χρησιμότητα των ηλεκτρονικών υπολογιστών είναι ιδιαίτερα ορατή στους τομείς:

·        Της ψυχαγωγίας

·        Της μάθησης

·        Της προσωπικής εργασίας

·        Της επαγγελματικής δραστηριότητας

·        Της επιστημονικής έρευνας και των τεχνικών εφαρμογών.

Κύριο Μέρος

Οι  δυνατότητες  που  προσφέρουν  τα  ηλεκτρονικά  μέσα  στην εκπαίδευση :

      ►  Η εισαγωγή των ηλεκτρονικών μέσων στην εκπαίδευση δίνει στους νέους την ευχέρεια να εξοικειωθούν με τη χρήση τους και να εγκλιματιστούν στο πνεύμα της νέας εποχής.

     ►  Αίρεται  το   κλίμα   της  μονοτονίας  που  χαρακτήριζε  τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας,  καθώς  η  λειτουργία  της μάθησης αποκτά νέο ενδιαφέρον και ψυχαγωγική διάσταση.

    ►  Η δικτυακή σύνδεση των σχολείων παρέχει τη δυνατότητα της εξ αποστάσεως διδασκαλίας, της ανάληψης ομαδικών εργασιών κ.τ.λ.

     ►  Η αξιοποίηση των κατάλληλων εκπαιδευτικών προγραμμάτων και η πρόσβαση στις   κατάλληλες δικτυακές ιστοσελίδες πλαισιώνουν τη διδασκαλία με ένα σύνολο πληροφοριών που εκ των πραγμάτων αδυνατεί να μεταδώσει ο εκπαιδευτικός στους μαθητές  και  κατά  συνέπεια  συμβάλλουν στη  βελτίωση  του μορφωτικού αποτελέσματος της διδασκαλίας.

Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν απ’ την είσοδο των ηλεκτρονικών μέσων στην εκπαίδευση είναι:

     ►   Υποβάθμιση του ρόλου του εκπαιδευτικού και υποτίμηση της αξίας του στα μάτια των μαθητών.

     ►   Αδυναμία των ηλεκτρονικών προγραμμάτων να ανταποκριθούν στις ιδιαίτερες   μορφωτικές   ανάγκες όλων των μαθητών.

     ►   Εξοικείωση των μαθητών με έναν εύκολο τρόπο πρόσληψης πληροφοριών και καλλιέργεια αισθημάτων αποστροφής προς κάθε μορφή πνευματικού μόχθου.

Επίλογος

Για να αποβεί πραγματικά ουσιώδης και χρήσιμη η χρήση των ηλεκτρονικών μέσων στην εκπαίδευση είναι αναγκαίο:

      ►   Να αποβλέπει στην υποβοήθηση και όχι στην υποβάθμιση του κεντρικού ρόλου που ο εκπαιδευτικός διαδραματίζει στο έργο της διδασκαλίας.

      ►   Τα ηλεκτρονικά προγράμματα εκπαιδευτικού περιεχομένου να καλλιεργούν την       κριτική σκέψη, τη φαντασία και την αυτοβουλία /αυτενέργεια των μαθητών, να παρωθούν στην καταβολή πνευματικής προσπάθειας και να ενθαρρύνουν την επαφή με το βιβλίο.