Έκθεση Γ Λυκείου: Η υποκατάσταση των γονέων από συγγενικά ή αμειβόμενα πρόσωπα και οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη των παιδιών

Κείμενο: Σοφή, παντοδύναμη και τίμια

- Κάθε δεύτερη Κυριακή του Μαΐου γιορτάζουν οι αν­θοπώλες. Γιορτάζουν και οι μητέρες λίγο. Εκείνες που θα πάρουν ανορθόγραφες ευχές και αφοπλιστική χαρ­τοκοπτική του νηπιαγωγείου γεμάτη ήλιους, λουλούδια και αγάπη. Ως κόρη ξεχνούσα αυτή τη γιορτή. Βολευό­μουν να τη θεωρώ εμπορικό τέχνασμα. Ως μητέρα την προσδοκώ. Τι ακριβώς προσδοκάς, θα με ρωτήσετε. Ο μητρικός ρόλος έχει σχέση με συναισθήματα και όχι με ονοματο­θεσία. Ωστόσο, μια πολύ ανακουφιστική βεβαιότητα φω­λιάζει στο βάθος αυτής της γιορτής: ότι ένας τουλάχι­στον άνθρωπος στον κόσμο σε δέχεται όπως είσαι, α­κριβώς όπως είσαι, κάτι που δεν είναι δεδομένο σε άλ­λες προσωπικές ή επαγγελματικές σχέσεις.

Υπάρχει επίσης μια ξεχασμένη εθιμική γιορτή, κάτω α­πό την προσδοκία της άδολης αγάπης. Δεν έχει να κά­νει με συναισθήματα, αλλά με μια τελετουργική εκπαί­δευση που εκλείπει. Θυμάμαι, για παράδειγμα, τη μητέ­ρα μου που σιδέρωνε μπροστά μου πριν ακόμα αποκτή­σουμε όλοι μας οικιακές βοηθούς, καλές νεράιδες για τις βρώμικες δουλειές και για την πλήρη ενσωμάτωση μας στην πολυάσχολη αστική τάξη. Η μητέρα μου σιδέρωνε όπως ακριβώς η αφηγήτρια της Νάνσυ Χιούστον στο βιβλίο της Εργαλεία του σκό­τους: «Το έβρισκα περίεργο να ραντίζω με νερό τα ρού­χα που μόλις είχαν στεγνώσει, αλλά έτσι ήταν, ένα μυ­στήριο. Κανείς δεν αμφισβητούσε αυτές τις μεγάλες α­λήθειες. Αφού λοιπόν ραντίζαμε τα ρούχα, τα τυλίγαμε και τα στοιβάζαμε προσεκτικά κοντά στη σιδερώστρα. Η μητέρα ξεκίνησε την εκπαίδευση μου στο σιδέρωμα αρ­χικά με βαμβακερά μαντήλια για να σκαρφαλώσω αργό­τερα, προοδευτικά, σε πιο ψηλά σκαλοπάτια: ποτηρόπανα, μαξιλαροθήκες, μακό, πουκάμισα, μπλούζες, φού­στες». Σκέφτομαι μοιραία ότι αυτές οι σκηνές θα διπλωθούν τακτικά μέσα στα μυθιστορήματα των περασμένων δε­καετιών - το πώς ισιώνεις το γιακά προσέχοντας να μην τσαλακώσεις το σιδερωμένο μανίκι. Αν χρειαστεί ποτέ να σιδερώσω εγώ ένα μπλουζάκι κάνω τις κινήσεις μηχανι­κά, αλλά ξέρω πως η εκπαιδευτική δυνατότητα αυτής της κίνησης θα χαθεί για πάντα, επειδή μάλλον εγώ δεν θα διδάξω στην κόρη μου τη μεγάλη αλήθεια του σιδε­ρώματος.

Τα επόμενα χρόνια, αν η Ιστορία δεν κάνει κάποια από τις θεαματικές στροφές της, θα συνεχίζουν να σιδερώνουν τα ρούχα μας γυναίκες που έρχονται στη χώρα μας από την άλλη άκρη του κόσμου και κάνουν τις δουλειές του σπιτιού την ώρα που εμείς γράφουμε άρθρα για τη σημασία της πολύτιμης γυναικείας γνώσης που χάθηκε ανεπιστρεπτί. Η ανθρωπολόγος Μπρίτζετ Αντερσον α­ναφέρει σε μια μελέτη της ότι σε μερικά μέρη της Ευ­ρώπης, όταν τα παιδιά παίζουν την οικογένεια μοιράζουν μεταξύ τους το ρόλο του μπαμπά, της μαμάς και της Φιλιππινέζας. Ίσως τα παιδιά της πραγματικής Φιλιππινέζας, εκεί, στην άλλη άκρη του κόσμου, σιδερώνουν ακόμη προπονούνται μάλλον για την επόμενη γενιά πλη­ρωμένης εργασίας. Κανείς ασφαλώς δεν θέλει να γυρίσει πίσω. Η Μάρ­γκαρετ Ατγουντ, στις ευχαριστίες των βιβλίων της, πε­ριλαμβάνει και τις οικιακές βοηθούς που της εξασφαλί­ζουν ένα καθαρό περιβάλλον για να συγγράφει και ένα πιάτο σπιτικό φαγητό για την κόρη της. Το να δουλεύ­ουμε για να πληρώσουμε αυτούς που δουλεύουν για μας ώστε να κάνουμε ανενόχλητοι τη δουλειά μας λέγεται subcontracting στη γλώσσα της παγκοσμιοποίησης και είναι μια πολιτισμική αρρώστια που θα μπορούσε εναλλακτικά να ονομάζεται και «φτώχεια χρόνου». Αν μια μη­τέρα δεν έχει χρόνο να ακούσει τις αισθηματικές δια­ψεύσεις της έφηβης κόρης της, προφανώς αυτή θα α­ναζητήσει συμβουλές στα γυναικεία περιοδικά που ανα­δομούν τα αισθήματα και τις φιλοδοξίες και κάνουν φύλ­λο και φτερό τα καταστήματα καλλυντικών. Είναι φυσι­κό: ποιος φτιάχνει πλέον μια μάσκα ομορφιάς στο σπίτι; Οπότε η γιορτή της μητέρας είναι ίσως και μια νοσταλ­γία για την ανεκπλήρωτη μορφή της σούπερ ηρωίδας (στα δικά μας μάτια) που ευτυχώς ζει ακόμα, σοφή, πα­ντοδύναμη και τίμια στα όνειρα των παιδιών.

(Κείμενο της Αμάντας Μιχαλοπούλου στη στήλη

Αντη­χήσεις της εφημερίδας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 9.5.2004).

ερωτησεισ:

1.   Ελέγξτε αν το συγκεκριμένο κείμενο διαθέτει κάποια από τα στοιχεία του ημερολογίου ή και το ύφος της συνομιλίας.

2.   ανακουφιστική, ενσωμάτωση, θεαματικές, γνώσης, προπονούνται. Να γράψετε τα συνώνυμα των λέξεων.

3.   Παραγωγή κειμένου

Τα τελευταία χρόνια πολλά νέα ζευγάρια εμπιστεύο­νται τη φύλαξη και την ανάπτυξη των παιδιών τους εί­τε σε πρόσωπα του στενού οικογενειακού τους περι­βάλλοντος, συνήθως στους γονείς τους, είτε σε ξένα πρόσωπα επί πληρωμή. Σε ένα δικό σας κείμενο να ε­ξετάσετε τις επιπτώσεις που είναι δυνατόν να προκα­λέσει αυτή η πρακτική στην ολόπλευρη ανάπτυξη των παιδιών. Ποια είναι, κατά την γνώμη σας, η συμβολή μιας ολοκληρωμένης οικογένειας στην αγωγή των νεαρών με­λών της; (500-600 λέξεις).

απαντησεισ:

1.       Η συγγραφέας Α. Μιχαλοπούλου ενσωματώνει στο κείμενο της στοιχεία που παραπέμπουν στο ημερολόγιο και στη συνομιλία. Με εξομολογητική διάθεση ανακαλεί βιώ­ματα της παιδικής ηλικίας αλλά και της ενήλικης ζωής της. Γράφει και σε α' πρόσωπο, ενώ το ύφος της είναι κουβεντιαστό, σα να θέλει να συνομιλήσει μαζί μας.

2.        Ανακουφιστική = καταπραϋντική      Ενσωμάτωση = ένταξη      Θεαματικές = φαντασμαγορικές      Γνώσης = μάθησης      Προοικονομούνται = προεικονίζονται

3.       παραγωγη λογου

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΠΌΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΑΠΟ

ΣΥΓΓΕΝΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Ή ΑΜΕΙΒΟΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ:

►      Αγωγή χωρίς ενσυνείδητο σχέδιο και προσανατολισμό. Τυχαία, συγκυριακή, παρορμητική, αντιφατική

►      Σύγχυση στην αγωγή και στη διαπαιδαγώγηση των παι­διών, καθώς αυτά δέχονται ερεθίσματα και μηνύματα α­ντικρουόμενα. Για παράδειγμα παρατηρούνται επιπτώσεις στη διατροφή και τη γλωσσική αγωγή.

►      0ι γονείς αδυνατούν να μεταδώσουν μηνύματα και αξίες που έχουν ιεραρχήσει ως πιο σημαντικές. Έλλειμμα στη διαπαιδαγώγηση.

►      0ι γονείς αδυνατούν να μεταδώσουν στοιχεία της δικής τους κουλτούρας, της εθνικής ταυτότητας, της θρησκεί­ας και της γλώσσας.

►      Υποκατάσταση γονεϊκού προτύπου και γονεϊκού ρόλου. Απουσία των βασικών προτύπων. Πιθανή αναζήτηση προ­τύπων σε άλλες πηγές (τηλεόραση, περιοδικά, κτλ)

►      Γονείς και παιδιά δε μοιράζονται κοινά βιώματα. Έλλειψη συντροφικότητας.

►      Τα παιδιά δεν κατανοούν τα όρια και δεν αντιλαμβάνο­νται τους κανόνες ούτε τη σημασία της πειθαρχίας.

►      Εκνευρισμός, Ανασφάλεια άγχος ,επιθετικότητα.

►      Το παιδί αισθάνεται ανασφάλεια καθώς δεν αντιλαμβά­νεται άμεσα την προστασία του γονέα του.

►      Αναπτύσσεται πρόβλημα επικοινωνίας.

Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΩΜΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ  

ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΥΘΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ   ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ:

►      Η οικογένεια αναλαμβάνει τη φροντίδα των βιολογικών α­ναγκών του παιδιού, ενώ ταυτόχρονα ευθύνεται για την ηθικοπνευματική του ανάπτυξη.

Αναλυτικότερα:

►      Η οικογένεια φροντίζει για την ικανοποίηση των υλικών α­ναγκών καθώς και την σωματική ακεραιότητα και υγεία του παιδιού.

►      Διαμορφώνει και επηρεάζει την προσωπικότητα του.

►      Στα πλαίσια της οικογένειας το παιδί αναπτύσσει τους πρώτους συναισθηματικούς δεσμούς του. Με την ψυχο­λογική στήριξη που του παρέχεται ανακαλύπτει τον εαυ­τό του (αυτογνωσία), ενώ πλάθει σιγά-σιγά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.

►      Η οικογένεια εξάλλου αποσκοπεί στην ανάπτυξη των γνωστικών ικανοτήτων.

►      Εξασφαλίζει περιβάλλον πλούσιο σε μορφωτικά ερεθί­σματα και διαμορφώνει συνθήκες για την ενεργοποίηση των νοητικών ικανοτήτων του νεαρού μέλους.

►      Διδάσκει ακόμα η οικογένεια το σεβασμό, την αλληλεγ­γύη, ενώ καλλιεργεί την υπευθυνότητα.

►      Είναι φορέας προτύπων, αξιών και αρχών του κοινωνικού συνόλου.

►      Στο οικογενειακό περιβάλλον το άτομο αναπτύσσει την κριτική του ικανότητα, μαθαίνοντας να συγκρίνει, να αξιο­λογεί, να επιλέγει. Έτσι φτάνει το ίδιο να δημιουργεί νέα πρότυπα, πρωτότυπες συλλήψεις, δικές του πεποιθή­σεις

ο           υποψήφιος, ΤΑ  ΝΕΑ / Τρίτη  5  Απριλίου 2005