Εξαρτημένος ονομάζεται ένας υποθετικός λόγος του οποίου η απόδοση εξαρτάται από κάποιο ρήμα, δηλ. είναι: α) δευτερεύουσα πρόταση, β) απαρέμφατο.
Συγκεκριμένα, ο υποθετικός λόγος στα Λατινικά:
α) Αν εξαρτηθεί από κάποιο ρήμα που συντάσσεται με απαρέμφατο, τότε η υπόθεση εκφέρεται με υποτακτική και η απόδοση μετατρέπεται σε απαρέμφατο με το υποκείμενο του σε αιτιατική. Ο χρόνος της υποτακτικής της υπόθεσης (αρκτικός ή ιστορικός) είναι ανάλογος του ρήματος εξάρτησης, γιατί τηρείται η ακολουθία χρόνων.
β) Αν εξαρτηθεί από κάποιο ρήμα που συντάσσεται με δευτερεύουσα πρόταση με υποτακτική, τότε υπόθεση και απόδοση εκφέρονται με υποτακτική.
► Οι εξαρτημένοι υποθετικοί λόγοι του σχολικού βιβλίου είναι του Α' είδους και δηλώνουν ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον, δηλαδή ανεξάρτητοι έχουν τη μορφή:
α) Υπόθεση: si (nisi) + Οριστ. Μέλλοντα
Απόδοση: Οριστική Μέλλοντα ή μελλοντική έκφραση.
β) Υπόθεση: si (nisi) + Οριστ. Συντ. Μέλλοντα
Απόδοση: Οριστική Μέλλοντα ή μελλοντική έκφραση.
Σημείωση: Στη δεύτερη περίπτωση η υπόθεση δηλώνει προτερόχρονο ως προς την απόδοση.
Για να μετατρέψουμε έναν εξαρτημένο υποθετικό λόγο σε ανεξάρτητο εφαρμόζουμε γενικά τους κανόνες του πλαγίου λόγου. Αναλυτικά:
1. Υποθετική πρόταση | ||
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ | ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ | |
Υποτακτική Ενεστώτα | = Οριστική απλού Μέλλοντα | |
Υποτακτική Παρακειμένου | = Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα | |
Υποτακτική Υπερσυντελίκου | = Οριστική Συντελεσμένου Μέλλοντα | |
2. Απόδοση | ||
ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ | ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ | |
1. ειδικό απαρέμφατο | = κύρια πρόταση κρίσεως (οριστική του χρόνου που βρίσκεται το απαρέμφατο) | |
2. βουλητική πρόταση | = κύρια πρόταση επιθυμίας (Προστακτ. Ενεστ.) | |
(αρνητική βουλητική πρόταση | = απαγόρευση | |
3.πλάγια ερωτηματική πρόταση | = ευθεία ερώτηση (Οριστική) | |
4. συμπερασματική πρόταση | = κύρια πρόταση κρίσεως (Οριστική Ενεστώτα) | |
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΣΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Κείμενο 25
Υπόθεση: nisi vos ... consulueritis (Υποτακτική Παρακειμένου).
Απόδοση: neminem credideritis patriae consulturum esse (Απαρέμφατο Μέλλοντα).
Είναι ένας απλός, εξαρτημένος, συνεπτυγμένος (ως προς την απόδοση) υποθετικός λόγος Α΄ είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η ανεξάρτητη μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: nisi vos ipsi patriae consulueritis (Οριστική Συντ. Μέλλοντα).
Απόδοση: nemo patriae consulet (Οριστική Μέλλοντα).
Κείμενο 37
Υπόθεση: nisi ... subvenerit (Υποτ. Παρακειμένου)
Απόδοση: ut ... nequeamus (συμπερασματική πρόταση).
Είναι ένας απλός, εξαρτημένος υποθετικός λόγος Α' είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η ανεξάρτητη μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: nisi qui dues vel casus aliqui subvenerit (Οριστική Συντ. Μέλλοντα).
Απόδοση: salvi esse nequimus (μελλοντική έκφραση).
Κείμενο 42
Υπόθεση: Si... pervenerit (Υποτακτική Παρακειμένου).
Απόδοση: neminem tarn stultum fore .... neminem tarn improbum (fore) (Απαρέμφ. Μέλλ.)
Είναι ένας εξαρτημένος, σύνθετος και συνεπτυγμένος (ως προς την απόδοση) υποθ. λόγος Α' είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η ανεξάρτητη μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: Si iste in Manliana castrapervenerit (Οριστική Συντ. Μέλλοντα).
Απόδοση: nemo tam stultus erit ... nemo tam improbus (erit) (Οριστικές Μέλλοντα)
Κείμενο 45
Υπόθεση: Si... non possit (Υποτακτική Ενεστώτα).
Απόδοση: ut... adliget et... abiciat (βουλητικές προτάσεις).
Είναι ένας εξαρτημένος, σύνθετος (ως προς την απόδοση) υποθ. λόγος Α' είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η ανεξάρτητη μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: Si adire non poteris (Οριστική Μέλλοντα).
Απόδοση: epistulam ad amentum tragulae adliga et intra castra abice (Προστακτικές).
Κείμενο 49
Υπόθεση: si... non cessisset (Υποτ. Υπερσυντέλικου).
Απόδοση: quam ... interemptura essem. (πλάγια ερωτηματική πρόταση)
Είναι ένας απλός, εξαρτημένος, υποθ. λόγος Α' είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η ανεξάρτητη μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: si tibi consilium non ex sententia cesserit (Οριστική Συντ. Μέλλοντα).
Απόδοση: quam aequo animo me ferro interimam? (Ευθεία ερώτηση με Οριστική Μέλλοντα).
παρατήρηση
Εξαρτημένος υποθετικός λόγος σχηματίζεται και με την υποθετική μετοχή στο κείμ. 45.
Υπόθεση: intercepta epistula. (υποθετική μετοχή)
Απόδοση: ne... cognoscantur. (βουλητική πρόταση)
Σχηματίζεται δηλαδή ένας λανθάνων, συνεπτυγμένος (ως προς την Υπόθεση), εξαρτημένος, απλός υποθετικός λόγος Α' είδους: ανοιχτή υπόθεση στο μέλλον.
Η μετοχή αναλύεται σε υποθετική πρόταση με υποτακτική (πλαγίου λόγου), γιατί ο υποθετικός λόγος είναι εξαρτημένος, χρόνου παρακειμένου, γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (cognoscantur) και δηλώνει προτερόχρονο: si intercepta sit epistula.
Η ανεξάρτητη και πλήρης μορφή του θα ήταν ως εξής:
Υπόθεση: si epistula intercepta erit (Οριστική Συντ. Μέλλοντα).
Απόδοση: nostra consilia ab hostibus ne cognita sint. (αποτρεπτική Υποτ. Παρακ.)
[ή nostra consilia ab hostibus ne cognoscantur (προτρεπτική Υποτ. Ενεστ.)]
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου