Τύπος και Δημοκρατία (αναπτυγμένο θέμα έκθεσης)

"Κοινή είναι η διαπίστωση πως ο τύπος, όταν επιτελεί σωστά το ρόλο του και σύμφωνα με τις αρχές της δεοντολογίας, συμβάλλει αποφασιστικά στην εύρυθμη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Να αναπτύξετε τον τρόπο (ους) με τον οποίο (ους) ο τύπος στηρίζει τη δημοκρατία".

Η δημοκρατία, πολίτευμα του λόγου και της ελευθερίας, αποτέλεσε το τελευταίο και κορυφαίο στάδιο επίπονης προσπάθειας του ανθρώπου για την επίλυση μιας σειράς προβλημάτων που είχαν σχέση τόσο με το ρόλο και τα όρια της εξουσίας (νομιμότητα) όσο και με την ύπαρξη και ανάπτυξη της κοινωνίας. Η Δημοκρατία είναι εκείνο το πολίτευμα που καταξιώνει την ελεύθερη βούληση, την κριτική σκέψη, τη διαφορε­τικότητα των ατόμων και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά. Η Δημοκρατία δικαιώνει και αναγνωρίζει την ικανότητα του ανθρώπου να είναι αυτός ο πρωταγωνιστής τόσο της προσωπικής του όσο και της δημόσιας ζωής. Η Δημοκρατία είναι το πολίτευμα που έχει ανάγκη τη διαφορετική και ελεύθερη σκέψη, την αμφισβήτηση και που γνωρίζει να συνθέτει τις διαφορετικές αντιλήψεις και τα αντιτιθέμενα συμφέροντα χωρίς να χρησιμοποιεί τη βία και τον καταναγκασμό. Η Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα συνεχώς εξελισσόμενο, ένα πολίτευμα "εν τω γίγνεσθαι" και γι' αυτό έχει ανάγκη από τη δημιουργική κριτική και τις γόνιμες προτάσεις τόσο των "φίλων" όσο και των "εχθρών" της.

Βασική όμως προϋπόθεση για την ύπαρξη, εδραίωση και εξέλιξη της Δημοκρατίας αποτελεί στις μέρες μας πέραν των άλλων και ο τύπος με τις πολλαπλές του λειτουργίες. Η συμμετοχή των πολιτών στις διαδι­κασίες λειτουργίας της Δημοκρατίας προϋποθέτει μια στοιχειώδη πληροφόρηση - ενημέρωση, την οποία παρέχει ο τύπος μέσα από τις σελίδες του. Ο τύπος αποτελεί την ελεύθερη φωνή του λαού, την άγρυπνη συνείδηση των ψηφοφόρων και τον κυριότερο παρά­γοντα διαμόρφωσης της κοινής γνώμης των πολιτών. Η ανάπτυξη και ελεύθερη λειτουργία του τύπου προϋποθέτει την ύπαρξη δημοκρατικού κλίματος που με τη σειρά του προϋποθέτει την ύπαρξη του τύπου που ενημερώνει υπεύθυνα και αντικειμενικά. Η πορεία της Δημοκρατίας είναι παράλληλη με αυτήν του τύπου και μεταξύ τους υπάρχει μια σχέση διαλεκτική και αλληλοτροφοδότησης.

Αρχικά ο τύπος μέσα από τον πλουραλισμό και την πολυφωνία των δημοσιευμάτων υποβοηθά τη λειτουργία της Δημοκρατίας, γιατί η πολυφωνία αποτελεί και Βασικό συστατικό στοιχείο αυτής. Η Δημοκρατία προϋποθέτει τις διαφορετικές απόψεις και τις αντιτιθέμενες θέσεις που είναι η αντανάκλαση των αλληλοσυγκρουόμενων συμφερόντων ατόμων και κοινωνικών ομάδων. Όλες οι απόψεις και θέσεις είναι απαραίτητο να υπάρχουν και να εκφράζονται δημόσια, γιατί έτσι επιτυγχάνεται αποτελεσματικότερα η ισορροπία και αρμονία του κοινωνικού οικοδομήματος. Η Δημοκρατία αναπνέει και συντηρείται ως πολίτευμα όχι μόνο από τις γνώμες και τις θέσεις των υποστη­ρικτών της, αλλά και από τις απόψεις εκείνων που την αμφισβητούν. Η ανοχή και το "μέτρο" αποτελούν τα κύρια γνωρίσματα - όπλα του δημοκρατικού πολιτεύματος απέναντι σε ιδέες και σκέψεις, που ενδεχομένως θέτουν υπό αμφισβήτηση και την ίδια την ουσία αυτού. Βασικός φορέας και εκφραστής της πολυφωνίας κάθε δημοκρατικής κοινωνίας είναι ο τύπος. Με άρθρα, σχόλια και διάφορα δημοσιεύματα εκφράζονται και δημοσιοποιούνται θέσεις και απόψεις μέσα από τις οποίες αποκαλύπτεται και αναδύεται η ποικιλία των συμφερόντων και ιδεολογιών των διαφόρων ατόμων και κοινωνικών ομάδων. Ο τύπος αποτελεί το βήμα όλων εκείνων που η φωνή τους δεν μπορεί να εκφραστεί με άλλο τρόπο. Εξάλλου η κυκλοφορία πολλών εφημερίδων, που καλύπτουν όλο το φάσμα των πολιτικών και κοινωνικών θεωριών και προβλημάτων, επιβεβαιώνει τον πολυφωνικό χαρακτήρα του τύπου. Δέκτης λοιπόν ο τύπος διαφορετικών απόψεων και θέσεων γίνεται ταυτόχρονα και πομπός της πολυφωνίας - ποικιλότητας του κοινωνικού συνόλου συμβάλλοντας έτσι στην εδραίωση της Δημοκρατίας.

Η κριτική είναι ένας άλλος τρόπος με τον οποίο ο τύπος στηρίζει τη Δημοκρατία και συμβάλλει με θετικό τρόπο στην οξυγόνωση αυτής. Βασική προϋπόθεση της δημοκρατίας δεν αποτελεί μόνο η συμφωνία και η συμπολιτευτική στάση των πολιτών απέναντι στις βασικές επιλογές των κυβερνώντων, αλλά και η διαφωνία που μπορεί μερικές φορές να εκφραστεί και ως πλήρης ανυπακοή προς αυτούς. Η αμφισβήτηση και η κριτική των έργων και της συμπεριφοράς της εξουσίας συνθέτει την ταυτότητα μιας δημοκρατικά οργανωμένης κοινωνίας. Η κριτική προλαβαίνει λάθη, επισημαίνει και καυτηριάζει παραλείπεις και αυθαιρεσίες και γενικά αποτελεί ασφαλιστική δικλείδα για τη σωστή λειτουργία του πολιτεύματος. Κύριος εκφραστής αυτής της τόσο σημαντικής λειτουργίας είναι ο τύπος που σε καθημερινή βάση κρίνει, σχολιάζει και αποκαλύπτει όλες εκείνες τις πτυχές των έργων της εξουσίας, συμβάλλοντας έτσι στην οξυγόνωση της δημοκρατίας. Βασική μέριμνα και πρωτεύοντας στόχος του τύπου είναι η άσκηση κριτικής και ελέγχου σε πρόσωπα, ιδέες και πράξεις, όταν αυτές δε συμφωνούν με τα "καλώς εννοούμενα" συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου. Δεν είναι δε λίγες οι φορές που ο τύπος δεν αρκείται μόνο σε μια αρνητική κριτική της συμπεριφοράς της εξουσίας, αλλά επισημαίνει προβλήματα και προτείνει λύσεις. Με την κριτική ο τύπος αφυπνίζει τους πολίτες και κάνει τους "ηγέτες" του περισσότερο ευαίσθητους και προσεκτικούς στα προβλήματα του τόπου. Η κριτική του τύπου συμπερασματικά καταπολεμά τόσο την αδράνεια των φορέων της εξουσίας όσο και το φανατισμό ατόμων και ομάδων ανθρώπων συντελώντας έτσι στην εύρυθμη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Επί πλέον ο τύπος με τα δημοσιεύματα του συμβάλλει σημαντικά στην ανάπτυξη του διαλόγου, έστω και έμμεσου, για θέματα κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά, ιδεολογικά, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για την ευδοκίμηση και ομαλή λειτουργία της δημοκρατίας. Μέσα από τον τύπο εκφράζονται σκέψεις και θέσεις, συχνά αντικρουόμενες, για διάφορα θέματα συμβάλλοντας έτσι μέσα απ' αυτήν τη μορφή διαλόγου στην αποκάλυψη όλων των πτυχών της αλήθειας. Σε μία κοινωνία, σαν τη σημερινή, που ο άμεσος διάλογος είναι δύσκολη κι επίπονη διαδικασία και οι ειδικές γνώσεις είναι κτήμα - προνόμιο των "ολίγων", ο τύπος προσφέρει αυτή τη δυνατότητα της αντιπαράθεσης θέσεων και απόψεων. Μέσα από το διάλογο αυτό - έστω και έμμεσο - διακινούνται ελεύθερα όλες οι απόψεις για ζητήματα που αφορούν τόσο τη προσωπική ζωή όσο και τη δημόσια. Μέσα από τη θέση και την αντίθεση, το λόγο και τον αντίλογο ο πολίτης ενημερώνεται σφαιρικά αλλά ταυτόχρονα δοκιμάζεται και το κύρος αλλά και η ορθότητα των αποφάσεων - έργων των κυβερνώντων. Τα άτομα συνηθίζουν στην τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία κάθε προβλήματος. Επειδή η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα που τρέφεται και συντηρείται από τις διαφορετικές απόψεις γίνεται κατανοητή η συμβολή του τύπου στη σωστή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Ο μονόλογος και η φανατική - δογματική αποδοχή μιας μόνο πλευράς της αλήθειας αναιρεί την ουσία της δημοκρατίας, γιατί αυτή τρέφεται και συντηρείται από την πολλαπλότητα και τον κριτικό στοχασμό. Στη δημοκρατία τίποτα δε θεωρείται αυτονόητο και "αξίωμα" και όλα υπόκεινται στη δύναμη του λόγου και της στερεής επιχει­ρηματολογίας. Η καθημερινή λοιπόν "σύγκρουση" ιδεών και η "διαλεκτική" σύνθεση αυτών επιτυγχάνεται μέσα από το διάλογο, που αποτελεί ταυτόχρονα προϊόν της ελευθερίας του τύπου και συνάμα προϋπόθεση και αναγκαία συνθήκη για την ανάπτυξη της δημοκρατίας.

Η δημοκρατία για να επιζήσει και να εκπληρώσει τους σκοπούς της έχει ανάγκη από την έγκυρη ενημέρωση και πληροφόρηση των πολιτών, βασική πηγή της οποίας αποτελεί αναμφισβήτητα ο τύπος. Ο τύπος με τα σύγχρονα μέσα που διαθέτει και όταν λειτουργεί σύμφωνα με τους κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας μπορεί και παρέχει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για θέματα που ενδιαφέρουν τον πολίτη, οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά, επιστημονικά, διεθνή και γενικά για όλο το φάσμα της σύγχρονης ζωής. Η δημοκρατία έχει ανάγκη από την αλήθεια σε όλο το εύρος και το πλάτος της. Η πολύπλευρη ενημέρωση και η αντικειμενική πληροφόρηση μπορούν να συμβάλουν με θετικό τρόπο στην αποκάλυψη και γνώση όλων των πτυχών της αλήθειας και σκοπιμότητας για ζητήματα που αφορούν τις πράξεις, τα έργα και τη συμπεριφορά της εξουσίας. Σε αυτή την περίπτωση η πολυφωνία του τύπου εξυπηρετεί κατά τον καλύτερο τρόπο τη λειτουργία της δημοκρατίας, γιατί ο σωστά ενημερωμένος και πληροφορημένος πολίτης προσεγγίζει με γνώση και κριτική σκέψη - στάση την αλήθεια και τις κοινωνικές διεργασίες. Όσο περισσότερο οι πολίτες μιας χώρας είναι ενημερωμένοι πάνω σ' ένα πρόβλημα, τόσο καλύτερα κρίνουν και διαφωτίζονται πάνω σε προτεινόμενες λύσεις προβλημάτων και πολιτικά προγράμματα. Ο κάτοχος γνώσης και γενικά ο ενημερωμένος πολίτης αντιλαμβάνεται καλύτερα την πραγματικότητα, μπορεί και παρακολουθεί από κοντά τις πολιτικές εξελίξεις, εκφράζει άποψη για τα προβλήματα της κοινωνίας και γενικά αποτελεί ένα ενεργό στοιχείο της δημοκρατίας κι όχι ένας απρόσωπος ψηφοφόρος. Όσο επομένως ένας λαός βοηθιέται στην ενημέρωση του από τον τύπο, τόσο η συμμετοχή του στα κοινά και στον έλεγχο της εξουσίας είναι μεγαλύτερη, γεγονός που δικαιώνει και συντηρεί την ουσία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

Επιπρόσθετα ο τύπος διαμορφώνοντας την κοινωνική και πολιτική ταυτότητα – συνείδηση του πολίτη βοηθά αυτόν στην ενεργό συμμετοχή στην πολιτική ζωή, που αποτελεί το βασικό όρο ύπαρξης και λειτουργίας της δημοκρατίας. Η ενημέρωση και η πληροφόρηση που παρέχεται μέσα από τα σχόλια και τα άρθρα του τύπου διαμορφώνουν τις πεποιθήσεις και τη στάση των πολιτών απέναντι στα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της εποχής των. Το άτομο, έχοντας μια στοιχειώδη ενημέρωση, καθίσταται ικανό στο να ερμηνεύει τα γεγονότα του στενού και ευρύτερου περί­γυρου. Έτσι το άτομο γνωρίζει, ερμηνεύει και αξιολογεί πρόσωπα και καταστάσεις λαμβάνοντας πρωτοβουλίες και ενεργό ρόλο στις κοινωνικές διεργασίες και πολιτικές εξελίξεις. Γίνεται πολίτης στο βαθμό που γνωρίζει και συμμετέχει συνειδητά - ενεργά στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Η κοινωνικοποίηση επιτυγχάνεται και μέσα από τα δημοσιεύματα του τύπου και σ' ένα προχωρημένο στάδιο επιτελείται η πολιτικοποίηση που εκφράζεται πότε με τη συνειδη­τοποίηση του ρόλου του κάθε πολίτη χωριστά στον πολιτικό στίβο και πότε με την προσωπική ενασχόληση σε θέματα που υπερβαίνουν τον "ιδιωτικό" του χώρο. Η δημιουργία και προβολή του homo politicus είναι ένα έργο και του τύπου συντελώντας έτσι στην εδραίωση της δημοκρατίας, γιατί ο πολίτης συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο αυτής. Η δημοκρατία έχει ανάγκη από πολίτες και όχι από άτομα - ιδιώτες που χάνονται και εξαντλούνται μέσα στη γοητεία του "ιδιωτικού τους χώρου". Η συνεχής παρουσία του πολίτη στις εξελίξεις και διεργασίες του δημόσιου βίου εξασφαλίζεται μέσα από την ενημέρωση του τύπου, που σε καθημερινή βάση προτείνει - προβάλλει την ανάγκη της συνεχούς εγρήγορσης και ετοιμότητας του για όσα συμβαίνουν γύρω του. Και όλα αυτά είναι απαραίτητα, γιατί η δημοκρατία δεν είναι απλός τύπος, όπου ο πολίτης μπορεί να ασκεί κατά περιόδους τα εκλογικά του δικαιώματα. Η δημοκρατία είναι "τρόπος ζωής", όπου ο κάθε πολίτης μετέχει ενεργητικά σε όλες τις εκδηλώσεις της κοινωνικής ζωής κι είναι υπεύθυνος για το παρόν και το μέλλον του. Για να μην είναι ενεργούμενος και παθητικός δέκτης, χρειάζεται συμμετοχή και συμμετοχή σημαίνει όχι μόνο δράση αλλά ευθύνη και γνώση. Γιατί χωρίς γνώση η συμμετοχή είναι τυφλή και η δράση χωρίς προσανατολισμό. Αυτή λοιπόν τη γνώση παρέχει ο τύπος με τα άρθρα, τα σχόλια, τις επιφυλλίδες και τα ποικίλα δημοσιεύματα, δικαιώνοντας έτσι τον τίτλο του, ως τέταρτη εξουσία.

O τύπος παράλληλα συμβάλλοντας με το δικό του τρόπο στην πνευματική καλλιέργεια των πολιτών συνεισφέρει πολύτιμη υπηρεσία στη δημοκρατία. Βασική λειτουργία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και ιδιαίτερα του τύπου είναι η διεύρυνση και η καλ­λιέργεια του πνευματικού επιπέδου του αναγνώστη. Ο τύπος μεταδίδει και προβάλλει γνώσεις που προέρχονται από το χώρο των επιστημών και των τεχνών, με απλουστευμένη μορφή και εκλαϊκευμένο τρόπο, γεγονός που συντελεί στην ανάπτυξη ενός γόνιμου προβληματισμού για τη δέση του ανθρώπου στην πολιτική κοινωνία. Πλαταίνουν οι νοητικοί ορίζοντες και καλλιεργούνται προς τη θετική κατεύθυνση όλες οι νοητικές λειτουργίες. Οξύνεται η κρίση, αναπτύσσεται η μνήμη και η παρατηρητικότητα και γενικά η σκέψη που αποτελεί και τη βασικότερη "δύναμη" της ανθρώπινης ύπαρξης. Το σκεπτόμενο άτομο μέσα από την ενημέρωση του τύπου αποβάλλει κάθε στοιχείο προκατάληψης και δογματισμού που ακυρώνουν την προσπάθεια του κάθε ανθρώπου για μια ορθολογική ερμηνεία της κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας. Η δημοκρατία είναι πολίτευμα του ορθού λόγου και έχει ανάγκη από το στοχαστικό άτομο. Η δημοκρατία καταξιώνει τη σκέψη, την κρίση, την αμφιβολία και τον προβληματισμό, στοιχεία που ενυπάρχουν μόνο στο σκεπτόμενο και πνευματικά καλλιεργημένο άτομο. Ο ορθολογισμός της δημοκρα­τίας απομυθοποιεί κάθε δύναμη ή μηχανισμό που τείνει να επιβάλει την εξουσία του στο λαό και να καταστήσει αυτόν δευτεραγωνιστή των πολιτικών εξελίξεων. Ο στοχαστικός πολίτης μπορεί και αξιολογεί και ερμηνεύει τις αναγκαιότητες της δημοκρατικής ζωής και γίνεται υπερασπιστής αυτής. Η δημοκρατία αντιμάχεται την ακρισία και την αβουλία, γιατί αυτά κυοφορούν την απραξία, την πολιτική αδράνεια και το φανατισμό, στοιχεία αναιρετικά τόσο της ιδιότητας του πολίτη όσο και του πολιτικά συνειδητοποιημένου πολίτη. Η στενή σχέση της δημοκρατίας με τη διευρυμένη σκέψη του πολίτη επιβεβαιώνει και δικαιώνει το χαρακτηρισμό του τύπου ως θεμέλιο αυτής.

Γνώρισμα επίσης της δημοκρατίας δεν είναι μόνο η εξουσία της "πλειοψηφίας", αλλά και ο σεβασμός των δικαιωμάτων της "μειοψηφίας" της οποίας τη φωνή και το "δίκαιο" υπερασπίζεται καθημερινά ο τύπος. Κριτήριο θετικής αξιολόγησης της δημοκρατίας είναι ο τρόπος που συμπεριφέρεται και αντιμετωπίζει τη μειοψηφία. Στην πολιτική μάχη ο κερδισμένος, δηλαδή η πλειοψηφία δεν ασκεί την εξουσία κατά απόλυτο και αυταρχικό τρόπο ούτε θέτει εκτός πολιτικού παιχνιδιού τη μειοψηφούσα τάξη. Ίσα - ίσα η δημοκρατία δημιουργεί και εξασφαλίζει όλες εκείνες τις προϋποθέσεις μέσα από τις οποίες θα μπορέσει κάποτε η μειοψηφία να γίνει πλειοψηφία. Εξάλλου η ίδια η δημοκρατία έχει ανάγκη τη γνώμη των "άλλων" έστω και των "ολίγων" γιατί αναγνωρίζει την αξία της αμφισβήτησης και της "πολυχρωμίας". Η υπεράσπιση κι εξασφάλιση των δικαιωμάτων της μειοψηφίας σημαίνει και την αναγνώριση του δικαιώματος της ελεύθερης διακίνησης σκέψεων και ιδεών. Γνωστό κι αποδεκτό επίσης είναι ότι η εξουσία της πλειοψηφίας δεν εδράζεται τόσο στο αλάθητο των επιλογών της ούτε σε κάποια δική της απόλυτη "αλήθεια", αλλά γιατί έτσι αποφάσισαν οι περισσότεροι σε κάποια δεδομένη στιγμή. Αυτό το αυτονόητο δικαίωμα των "ολίγων" να υπάρχουν πολιτικά και να διατυπώνουν ελεύθερα τις απόψεις του εξασφαλίζει κατά αποτελεσματικό τρόπο ο τύπος. Ο ρόλος του συνίσταται στη δημοσιοποίηση εκείνων των θέσεων που δεν προβάλλονται από την εξουσία και που ενδεχομένως θα ήταν "ενοχλητικές" γι' αυτήν. Έτσι κι αλλιώς οι θέσεις της πλειοψηφίας προβάλλονται κι επιβάλλονται εξαιτίας της εξουσίας που ασκεί. Για λόγους ισορροπίας κι εμπλουτισμού της πολιτικής σκέψης, της πολιτικής ζωής και του δημοκρατικού πολιτεύματος ο τύπος προβάλλει και την άποψη της μειοψηφίας που όχι σπάνια κρύβει τη δική της αλήθεια και πρόταση για τα προβλήματα της κοινωνίας. Έτσι δεν επικρατεί η λογική του ισοπεδωτισμού και της "αφωνίας" που θα μπορούσε να επιβάλει η "οίηση" της πλειοψηφίας και ο τύπος καθημερινά κρατά πάντα ζωντανή την ελπίδα και το λόγο των "ολίγων" εξασφαλίζοντας έτσι την ουσία και τον "τύπο" της δημοκρατίας.

Πέραν όλων των παραπάνω ο τύπος αποτελεί το βήμα για την ελεύθερη έκφραση των πολιτών, εντοπίζει προβλήματα, προτείνει λύσεις, μορφώνει και διαπαιδαγωγεί, διαμορφώνοντας έτσι το κατάλληλο πλαίσιο για την ανθοφορία της δημοκρατίας. Επί πλέον ο τύπος αποτελεί το βασικότερο παράγοντα διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, η λειτουργία της οποίας είναι απαραίτητη για την εδραίωση της δημοκρατίας, γιατί εμπεριέχει στοιχεία κοινωνικού ελέγχου. Τέλος ο τύπος υπερθεματίζει την ανάγκη για αξιοκρατία στο δημόσιο βίο, καταγγέλλει φαινόμενα νεποτισμού και ρουσφετολογίας, τονίζει την αξία της διαφάνειας του δημόσιου βίου και διακηρύσσει με έμφαση την αξία του μέτρου στις ενέργειες των "κρατούντων" και της αποφυγής των υπερβολών. Όλα τα   παραπάνω αποτελούν υπηρεσίες προς τη δημοκρατία, που έχει ανάγκη από την καθημερινή φροντίδα των πολιτών.

Διαπιστώνοντας λοιπόν την αποφασιστική συμβολή και τον κυρίαρχο ρόλο του τύπου στην προαγωγή της ελευθερίας του ανθρώπου και στην εδραίωση της δημοκρατίας, αλλά και τους μεγάλους κινδύνους  που  απορρέουν  απ'   αυτόν  για  την υπονόμευση και ανατροπή αυτής, είναι χρέος όλων η εξασφάλιση των απαραίτητων προϋποθέσεων για την απρόσκοπτη λειτουργία αυτού "έγγραφου"  και "ηλεκτρονικού". Το σημαντικό έργο που προσφέρει ο τύπος στην κοινωνία και δημοκρατία δε δα μπορέσει να  καρποφορήσει  και  να  αποδώσει,  εάν   δεν συνοδευτεί    από τις κατάλληλες συνθήκες, υποβοηθητικές στη λειτουργία αυτού. Τέτοιες συνθήκες - προϋποθέσεις μπορεί να είναι η οικονομική ανεξαρτησία, η αποφυγή φανα­τισμού και δογματισμού κατά την παρουσίαση των ειδήσεων, η αποφυγή σκανδαλοθηρικών δημοσιευμάτων (κιτρινισμός), ο απογαλακτισμός από την κομματική λογική - ιδεολογία και βέβαια η τήρηση των βασικών κανόνων της δημοσιογραφίας δεοντολογίας. Μόνον έτσι ο τύπος θα επιτελεί το σημαντικότερο έργο του και θα συμβάλει στην ενίσχυση όλων εκείνων των παραγόντων που στηρίζουν το δημοκρατικό πολίτευμα.

Ο τύπος ως ένας από τους πυλώνες της ελευθερίας και της δημοκρατίας οφείλει να αντισταθεί στην προσπάθεια κάποιων να δημιουργήσουν ένα νέο είδους ανθρώπου, τον "άνθρωπο καταναλωτή" και να παράσχει κάθε δυνατή βοήθεια στη διατήρηση και αβίαστη έκφραση της πολιτικής φύσης του ατόμου, στην ανάδειξη ως προτύπου, του ανθρώπου - πολίτη. Γιατί ο πολίτης μόνο έχει ιδέες, απόψεις, ψήφο, υποχρέωση συμμετοχής, υποχρέωση διαμαρτυρίας, δικαίωμα να οργανώνεται, να ερίζει και να είναι διαφορετικός. Σ' αυτό τον τύπο πολίτη επιβάλλεται να είναι προσαρμο­σμένα τα δημοσιεύματα του τύπου γιατί έτσι μόνο δικαιώνεται και ο χαρακτηρισμός αυτού ως "τέταρτη εξουσία" και ως θεμέλιο της δημοκρατίας. Όταν φωτίζει, η πληροφόρηση είναι δημοκρατική, γιατί τότε η πληροφόρηση ενδιαφέρεται για την υπηρέτηση, με την αλήθεια και την ορδή και τίμια κριτική, της δημοκρατίας. Όταν όμως η πληροφόρηση κατευθύνει, τότε αμέσως χάνει το στοιχείο της τιμιότητας κι αποκτά μια σκοπιμότητα που υπερακοντίζει τους σκοπούς της πολιτείας.