Συντακτικό λατινικών: Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις

Είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις που εκφράζουν μια ερώτηση σε πλάγιο λόγο – οι προτάσεις με τις οποίες ζητούμε πληροφορίες για πρόσωπο, πράγμα, πράξη, γεγονός.

 εξαρτωνται από ρήματα (ή φράσεις)

a) που είναι:
		ερωτηματικά			rogo
		γνωστικά			scio
		λεκτικά			doceo
		αποπειρατικά			tempto

b) που δηλώνουν:
	άγνοια	nescio
	αμφιβολία	dubito
	αναμονή	expecto
	προσδοκία	tento
	απόπειρα	conor

Οι πλάγιες, όπως και οι ευθείες, ερωτηματικές προτάσεις μπορεί να είναι ολικής ή μερικής άγνοιας.

 -   Οι ολικής άγνοιας μπορεί να είναι μονομελείς ή διμελείς.

   - Οι μερικής άγνοιας είναι πάντα μονομελείς

εισαγονται:

a)   μερικής άγνοιας:

 1.    α) με τις ερωτηματικές αντωνυμίες: 

quis – quid[1]

qui – quae – quod[2]

qualis – quale [3]

quantus – quanta – quantum[4]

quot[5]

uter – utra – utrum[6]

β) με τα ερωτηματικά επιρρήματα:

α) τοπικά: ubi, unde

β) χρονικά: quando, quamdiu

γ) τροπικά: quomodo,ut,qui, qua

δ) αναγκαστικού αιτίου: cur, quaere, quid

ε) ποσοτικά: quam

b) μονομελείς ολικής άγνοιας:

i.       χωρίς κανένα ερωτηματικό μόριο

ii.       –ne[7] (εγκλιτικό), η απάντηση καταφατική ή αρνητική

iii.       num[8] = η απάντηση καταφατική ή αρνητική

iv.       nonne[9] = (συνήθως μετά το quaero) η απάντηση καταφατική

v.       an[10]  (an non[11]) = σε περίπτωση εξάρτησης από το incertum est (δηλώνει αμφιβολία). Χαρακτηρίζονται και ως ατελείς διμελείς.

vi.    quin[12] = όταν προηγείται άρνηση ή ερώτηση που ισοδυναμεί με άρνηση.

vii.       si[13] = στην περίπτωση που παραλείπεται το ρήμα εξάρτησης (που κυρίως δηλώνει προσδοκία, αναμονή, απόπειρα) και στη θέση του εννοείται μια μετοχή σχετικού ρήματος. Συνήθως οι προτάσεις αυτές εκφέρονται με si + υποτακτική του possum.

c) διμελείς ολικής άγνοιας:

i.    utrum … an[14] (necne[15])

ii.    –ne …… an[16] (necne)

iii.    –– …… an[17] (necne)

iv.    –– …… –ne[18] (necne)

v.    –ne  …… –ne[19] (necne)

vi.   utrumne …… an[20] (necne)

Εκφέρονται με υποτακτικη

* καθώς θεωρείται πως η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης.

◊     ισχυει η ακολουθια των χρονων

χρησιμευουν  ως:

a)  αντικείμενο	1.   ρημάτων που σημαίνουν ρωτώ, λέγω, δείχνω, διδάσκω, γνωρίζω, απορώ, εξετάζω, σκέπτομαι (rogo, quaero, inerrogo, dico, doceo, expono, scio, cognosco, cogito, intellego, ostendo, accipio) κλπ. 2.   ρημάτων και φράσεων που σημαίνουν: άγνοια ή αμφιβολία (nescio, haud scio, dubito). ►        στη συγκεκριμένη περίπτωση οι απλές με ολική άγνοια εισάγνονται με το an (an non). Χαρακτηρίζονται και ως ατελείς διμελείς. 3.   ρημάτων που σημαίνουν: αναμονή, προσδοκία ή απόπειρα (exspecto, conor, tempto, tento, experior) ►        στη συγκεκριμένη περίπτωση οι απλές με ολική άγνοια είτε υπάρχει είτε παραλείπεται το ρήμα εξάρτησης (οπότε εννοούμε μετοχή σχετικού ρήματος π.χ. spectantes, temptantes ακολουθούν προτάσεις εισαγόμενες πάντα με si [+(ως επί το πλείστον) υποτακτική του possum].
b)  υποκείμενο	►   απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων που έχουν ίδια ή παρόμοια σημασία με τα ρήματα που αναφέρονται παραπάνω.
c)  επεξήγηση	►   όρου συναπτόμενου άμεσα ή έμμεσα με το ρήμα εξάρτησης.

παρατηρησεισ:

i)         Οι φράσεις nescio an, dubito an, haud scio an, incertum est an ισοδυναμούν με το επίρρημα fortasse = ίσως.

---

[1] ποιος – ποια – ποιο

[2] ποιος – ποια – ποιο

[3] τι λογής

[4] ποιας ηλικίας

[5] άκλιτη, μόνο πληθυντικού πόσοι – πόσες – πόσα

[6] ποιος – ποια – ποιο από τους δύο

[7] ne = εάν

[8] num = μήπως

[9] nonne = μήπως δεν

[10] an = εάν

[11] an non = εάν δεν ne = εάν

[12] quin = ότι

[13] si = μήπως

[14] urum … an = πότερον … ή

[15] necne = ή δεν, είτε δεν

[16] -ne … an = εάν … ή

[17] -- … -ne = (εάν) … ή

[18] -- … -ne = (εάν) … ή

[19] -ne … -ne = εάν … ή

[20] urum … an = πότερον … ή