Το ρήμα παρουσιάζεται με διάφορους ρηματικούς τύπους, τους χρόνους, που φανερώνουν:
* πρώτα τη χρονική βαθμίδα (παρελθόν, παρόν, μέλλον) κατά την οποία συμβαίνει κάτι,
* κι ύστερα τον τρόπο (διάρκεια, σύπτυξη, τετελεσμένο γεγονός), κατά τον οποίο φανερώνεται αυτό που σημαίνει το ρήμα. Οι ρηματικοί αυτοί τύποι που φανερώνουν και την εσωτερική διάθεση του λέγοντος είναι οι εγκλίσεις.
Οι εγκλίσεις έχουν διαφορετική σημασία και μετάφραση.
Εγκλίσεις
|
Αρχαία
|
Νέα
|
Μετάφραση
|
1. Οριστική:
► Τη συναντώ σε κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις κρίσεως.
► Βρίσκεται σε κάθε χρόνο.
|
Οἱ Θηβαῖοι πέμπουσι ἄνδρας εἰς Ἀθήνας.
|
Οι Θηβαίοι στέλνουν άνδρες
|
Αποδίδεται το ίδιο.
|
2. Δυνητική οριστική: ἄν + οριστική
► Τη συναντώ σε κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις κρίσεως.
► Βρίσκεται μόνο σε παρατατικό, αόριστο ή υπερσυντέλικο.
► Δηλώνει το δυνατό στο παρελθόν.
|
Ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς ἄν ἦμεν.
|
Θα είμαστε όμοιοι με τους τυφλούς.
|
Θα + παρατατικός
|
3. Ευχετική οριστική: (εἴθε, εἰ γάρ) + οριστική.
► Τη συναντώ μόνο σε κύριες προτάσεις επιθυμίας.
► Βρίσκεται μόνο σε παρατατικό ή αόριστο.
► Δηλώνει ανεκπλήρωτη ευχή.
|
Εἴθε ἠδύνασο δρᾶν.
Εἴθε σοι τότε συνεγενόμην, ὅτε δεινότατος ἦσθα.
|
Μακάρι να μπορούσες να το κάνεις.
Ας ήμουν τότε μαζί σου, όταν ήσουν πολύ ισχυρός.
|
Μακάρι να + οριστική παρατατικού η αορίστου η υπερσυντέλικου
Ας ... = α' ενικό και α' πληθυντικό πρόσωπο
|
4. Υποτακτική:
► Τη συναντώ σε κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις επιθυμίας.
► Διακρίνεται σε προτρεπτική, αποτρεπτική- απαγορευτική και απορηματική.
α. Η προτρεπτική υποτακτική βρίσκεται στο α' (πληθυντικό συνήθως) πρόσωπο και αναπληρώνει το αντίστοιχο πρόσωπο της προστακτικής. Συχνά συνοδεύεται από τα μόρια ἄγε, ἴθι, φέρε, ἔα, δεῦρο, δεῦτε.
β. Η αποτρεπτική υποτακτική βρίσκεται στο β' ή γ' πρόσωπο αορίστου και συγγενεύει με την αντίστοιχη προστακτική.
γ. Η απορηματική υποτακτική βρίσκεται συνήθως στο α' πρόσωπο και σπάνια στο γ' πρόσωπο σε ερωτηματικές μόνο προτάσεις κύριες ή πλάγιες και φανερώνει την απορία του υποκειμένου για το τι πρέπει να κάνει.
δ. Η βουλητική υποτακτική βρίσκεται σε δευτερεύουσες προτάσεις και εκφράζει επιθυμία ή προσδοκία.
|
Ἴθι ἴωμεν.
Μή ἄλλως πράξῃς.
Τί φῶμεν πρός ταῦτα;
Ἡρακλῆς ἠπόρει
ποτέραν
τῶν ὁδῶν
τράπηται.
Κατέκαυσε τά πλοῖα, ἵνα
μή διαβῇ.
|
Εμπρός ας πάμε
Να μην ενεργήσεις διαφορετικά
Τι να πούμε για αυτά
Ο Ηρακλής απορούσε ποια από τις δύο οδούς να ακολουθήσει
Έκαψε τα πλοία για να μην περάσει
|
ας + α΄ πρόσωπο
να + β΄ ή γ΄ προσ.
να + β΄ ή γ΄ προσ.
να + β΄ ή γ΄ προσ.
να + β΄ ή γ΄ πρόσ.
|
5. Ευκτική:
► Τη συναντώ σε κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις κρίσης ή επιθυμίας
► Διακρίνεται σε ευχετική, ευκτική του πλαγίου λόγου, δυνητική ευκτική και επαναληπτική.
α. Η ευχετική ευκτική: (εἴθε, εἰ γάρ, οὕτως) + ευκτική δεν είναι εύχρηστη στον εξαρτημένο λόγο, παρά μόνο σε αναφορικές προσδιοριστικές προτάσεις επιθυμίας. Φανερώνει μια ευχή που μπορεί να πραγματοποιηθεί στο παρόν ή στο μέλλον.
β. Η δυνητική ευκτική: ἄν + ευκτική κάθε χρόνου εκτός από μέλλοντα, συναντάται και στον εξαρτημένο και στον ανεξάρτητο λόγο. Φανερώνει το δυνατό στο παρόν και στο μέλλον
γ. Η ευκτική του πλαγίου λόγου: ευκτική κάθε χρόνου (είναι η μόνη ευκτική σε μέλλοντα) συναντάται στον εξαρτημένο λόγο και σε προτάσεις κρίσης και σε προτάσεις επιθυμίας. Χρησιμοποιείται κανονικά μετά από ρηματικό τύπο παρελθοντικού χρόνου και εκφράζει κάτι υποκειμενικό και αβέβαιο.
δ. Η επαναληπτική ευκτική: σε αόριστο συνήθως συναντάται στον εξαρτημένο λόγο σε υποθετικές, αναφορικές - υποθετικές και χρονικές - υποθετικές προτάσεις και φανερώνει την αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.
|
Εἴθε γένοιο ἀγαθός.
Ἐάν ἀποψηφίσησθε τοῦ νόμου, ὅ μή ποιήσαιτε, οἱ χρηστοί ἀδικήσονται.
Εἴποι τις ἄν.
Ἠρῶτα τίς ὁ θόρυβος εἴη.
Οἱ Λακεδαιμόνιοι πάντας διέφθειρον, ὅσους λάβοιεν.
|
Μακάρι να γίνεις αγαθός
Εάν απορρίψετε το νόμο, πράγμα το οποίο μακάρι να μην το κάνετε, οι ηθικοί θα αδικηθούν
Μπορεί / μπορούσε να πει κανείς / θα έλεγε κανείς
Ρωτούσε ποιος ήταν ο θόρυβος
Οι Λακεδαιμόνιοι σκότωναν όλους όσους τυχόν συνελάμβαναν
|
Μακάρι να + υποτακ.
Μακάρι να + υποτακ.
Μπορώ / μπορούσα να … / Είναι δυνατό να … / θα + παρατ.
με οριστική
· η ευκτ. ενεστ. με οριστ. ενεστ.
· η ευκτ. μελλ. με οριστ. μελλ.
· η ευκτ. αορ. με οριστ. αορ.
· η ευκτ. παρακ. με οριστ. παρακ. ή υπερσ.
με παρατατικό
|
6. Προστακτική:
► Τη συναντώ σε κύριες προτάσεις επιθυμίας
► Σπάνια συναντάται στον εξαρτημένο λόγο σε αναφορικές προσδιοριστικές προτάσεις επιθυμίας. Τότε ισοδυναμεί με δεῖ + απφ.
|
Ταύτα μη ερώτα.
Ἄξιον πιστεῦσαι τῷ χρόνῳ, ὅν ὑμεῖς σαφέστατον ἔλεγχον τοῦ
ἀληθοῦς νομίσατε
|
Αυτά να μην τα ρωτάς
Αξίζει να πιστέψετε το χρόνο, τον οποίο εσείς πρέπει να θεωρήσετε ακριβέστατο έλεγχο της αλήθειας
|
Σε κύρια πρόταση
· β΄ προσ. = να + υποτ.
· γ΄ προσ. = ας + υποτ.
Σε δευτ. πρόταση
πρέπει να …
|
Επιμέλεια: Λαγουδάκη Άννα
1 σχόλιο:
πολυ χρησιμο ευχαριστω ;)
Δημοσίευση σχολίου