Ο ρατσισμός σε βάρος των μεταναστών: προτεινόμενο θέμα έκθεσης Γ Λυκείου

"Ποιος φοβάται τους μετανάστες"
Οι μετανάστες και στη χώρα μας και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κοινωνίες θεωρούνται από πολλούς οι κύριοι υπαίτιοι και της ανερχόμενης εγκληματικότητας και της αυξανόμενης ανεργίας.  Παρ' όλο που αυτή η άποψη δεν αναπτύσσεται επίσημα από τα δύο μεγάλα ελληνικά κόμματα, έχει μεγάλη απήχηση στα πλατιά λαϊκά στρώματα - και αυτό για δύο λόγους.

Πρώτον, η διασύνδεση μεταναστών - ανεργίας φαίνεται λίγο πολύ αυτονόητη (οι ξένοι παίρνουν τις δουλειές των ντόπιων). Δεύτερον, δεν υπάρχει στον κομματικοκρατισμό - και πιο γενικά στο δημόσιο χώρο - σοβαρός προβληματισμός γύρω από τα πραγματικά αίτια της υψηλής ανεργίας και της εγκληματικότητας / κοινωνικής αποδιοργάνωσης στις νεοφιλελεύθερες αγοροκρατικές κοινωνίες της Δύσης.

Ας ξεκινήσουμε από τον μύθο ότι οι μετανάστες αποτελούν την κύρια αιτία ανεργίας στη χώρα μας. Αν πάρουμε υπόψη μας ότι οι μετανάστες αμείβονται πολύ πιο χαμηλά από τους εγχώριους εργάτες και ότι συνήθως εργάζονται σε τομείς που οι Έλληνες αποφεύγουν, είναι προφανές πως η φτηνή εργασία τους ενισχύει τον ανταγωνισμό και τον δυναμισμό μιας σειράς κλάδων που στην προμεταναστευτική περίοδο ατονούσαν. Στην πραγματικότητα η απότομη και μαζική  εισροή  φτηνού  εργατικού  δυναμικού  στην  Ελλάδα  της  περασμένης  δεκαετίας  βοήθησε  την  οικονομική ανάπτυξη της χώρας τόσο όσο και η είσοδος των ελλήνων προσφύγων μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή τη δεκαετία του '20. Και στις δύο περιπτώσεις ο συνδυασμός φτηνού εργατικού δυναμικού από τη μια μεριά και αυξημένης ζήτησης για προϊόντα πρώτης ανάγκης από την άλλη οδήγησε στην απογείωση της ελληνικής οικονομίας. Βέβαια δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε έναν μικρό αριθμό συγκεκριμένων κλάδων, όπως ο οικοδομικός, ο ανταγωνισμός μεταξύ μη ειδικευμένων ντόπιων και ξένων εργατών δημιουργεί σοβαρές δυσκολίες στους πρώτους. Αλλά αν κοιτάξουμε την κατάσταση στο σύνολό της, νομίζω ότι η μετανάστευση, μέσω της οικονομικής ανάπτυξης που δημιουργεί - και στον χώρο της προσφοράς και σε αυτόν της ζήτησης - μειώνει παρά αυξάνει την ανεργία στη χώρα μας.

Όσο για την εγκληματικότητα, η διασύνδεσή της με τη μετανάστευση είναι εξίσου παραπλανητική. Το πρώτο που πρέπει να τονιστεί εδώ είναι ότι το ποσοστό εγκληματικότητας στον χώρο των μεταναστών είναι χαμηλότερο σε σχέση με αυτό του συνόλου του ελληνικού πληθυσμού. Επιπλέον πρέπει κανείς να λάβει σοβαρά υπόψη του ότι σε όλες τις ανεπτυγμένες   καπιταλιστικές   κοινωνίες   υπάρχει   μια   θετική   συσχέτιση   φτώχειας   /  περιθωριοποίησης και παραβατικότητας / εγκληματικότητας - ανεξάρτητα από το αν αυτοί που ζουν στο περιθώριο είναι μετανάστες ή όχι. Με άλλα λόγια, ακόμη και αν παραδεχτούμε ότι για μερικές κατηγορίες παραβάσεων ο μεταναστευτικός πληθυσμός έχει   μεγαλύτερα   ποσοστά  εγκληματικότητας   από   τον   εγχώριο,   αυτό οφείλεται λιγότερο  στη συνθήκη της μετανάστευσης και περισσότερο στη μεγαλύτερη περιθωριοποίηση του πρώτου. Έτσι, ακόμη και αν δεν υπήρχαν μετανάστες στη χώρα μας, αν τις περιθωριοποιημένες θέσεις κατείχαν Έλληνες, πάλι θα είχαμε σχετικά υψηλούς δείκτες εγκληματικότητας. Και βέβαια, μια παρόμοια λογική ισχύει στον χώρο της εγκληματικότητας που έχει ως βάση τις  παράνομες  εμπορικές  δραστηριότητες  (διακίνηση  ναρκωτικών  και  εκμετάλλευση  γυναικών)  των  διαφόρων «μαφιόζικων» οργανώσεων. Από τη στιγμή που αυτού του είδους οι οργανώσεις παγκοσμιοποιούνται, η διείσδυσή τους στον ελληνικό χώρο είναι αναπόφευκτη - ανεξάρτητα από το αν τα τοπικά όργανα είναι μετανάστες ή ντόπιοι. [..] Για να το επαναλάβω, τα αίτια της σημερινής κοινωνικής κρίσης έχουν να κάνουν λιγότερο με τη μετανάστευση και περισσότερο με την αγοροκρατία, δηλαδή με την τάση των πολιτικών ηγεσιών, στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, να ακολουθούν τυφλά τη λογική της αγοράς όχι μόνο στον οικονομικό αλλά και στον κοινωνικό, πολιτικό και πολιτισμικό χώρο. Στη μετάβαση αυτή από την οικονομία στην κοινωνία της αγοράς, οι μετανάστες χρησιμοποιούνται σαν αποδιοπομπαίοι τράγοι, σαν εξιλαστήρια θύματα στον βωμό ενός άναρχου καπιταλισμού.

(Άρθρο του Ν. Μουζέλη δημοσιευμένο σε κυριακάτικη εφημερίδα, ελαφρώς διασκευασμένο)

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Α.      Το  παραπάνω  άρθρο  δημοσιεύτηκε  πρόσφατα  σε  κυριακάτικη  εφημερίδα.  Να  πυκνώσετε  το  νοηματικό περιεχόμενό του σε 120 λέξεις περίπου.          

25 μονάδες

Β.1.   Να εντοπίσετε τον τρόπο πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου.

10 μονάδες

Β.2.   Να αναλύσετε τη δομή της γ΄ παραγράφου και να αναφέρετε με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η παράγραφος αυτή. 

5 μονάδες

Β.3. Να μετατρέψετε την παθητική σύνταξη  σε  ενεργητική,  σε όποιο σημείο αυτό είναι εφικτό, στην 1η παραγραφο του  κειμένου.                                                                                 
                              

5 μονάδες

Β.4.  υπαίτιοι, ατονούσαν,   διασύνδεση, διείσδυση, αναπόφευκτη. Να δώσετε για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου μια  συνώνυμη.                                                                   

5 μονάδες

Β.5.   «Οι μετανάστες αμείβονται πολύ πιο χαμηλά από τους εγχώριους εργάτες και συνήθως εργάζονται σε τομείς που οι Έλληνες αποφεύγουν». Χρησιμοποιώντας τη φράση αυτή ως θεματική περίοδο να αναπτύξετε μια παράγραφο με τη μέθοδο της αιτιολόγησης (80-100 λέξεις)    

10 μονάδες

Γ.     Υποθέστε  ότι  συμμετέχετε  στη  Βουλή  των  Εφήβων  και  έχετε  αποφασίσει  να  μιλήσετε  για  το  θέμα  του ρατσισμού απέναντι στους μετανάστες. Αφού αρχικά αναφερθείτε στα αίτια της ρατσιστικής συμπεριφοράς απέναντι στους μετανάστες, να επισημάνετε τις επιπτώσεις που έχει στο άτομο-μετανάστη αλλά και στην ίδια την  κοινωνία.  Εκθέστε  στη  συνέχεια  τους  τρόπους  με  τους  οποίους  θα  μπορούσαν  να  διασφαλιστούν  τα δικαιώματα των μεταναστών. (600 λέξεις)        

40 μονάδες

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α.      Ο Ν. Μουζέλης στο άρθρο του ελέγχει την ορθότητα της διαδεδομένης άποψης σύμφωνα με την οποία η μετανάστευση αποτελεί το κύριο αίτιο της αύξησης της ανεργίας και της εγκληματικότητας στη χώρα μας. Αρχικά διαπιστώνει πως η είσοδος  μεταναστών  στην  Ελλάδα  εξασφάλισε, ιδιαίτερα  σε  τομείς παραμελημένους, φτηνό  εργατικό δυναμικό και  αύξηση  στη  ζήτηση  προϊόντων  πρώτης  ανάγκης,  οδηγώντας  έτσι  την ελληνική οικονομία σε ανάπτυξη και σε ουσιαστική μείωση της ανεργίας. Στη συνέχεια   υποστηρίζει την άποψη πως για την αύξηση της εγκληματικότητας δεν ευθύνονται οι μετανάστες, αλλά το φαινόμενο της περιθωριοποίησης και των άσχημων συνθηκών διαβίωσης κάποιων κοινωνικών ομάδων στις ανεπτυγμένες κοινωνίες καθώς και η εξάπλωση σε παγκόσμιο επίπεδο του οργανωμένου εγκλήματος. Καταλήγοντας θεωρεί ως πραγματική αιτία της σύγχρονης κοινωνικής κρίσης, για την οποία προβάλλονται ως υπεύθυνοι οι μετανάστες, την  πιστή εφαρμογή των κανόνων της αγοράς σε κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα.

Β.1.   Στην τέταρτη παράγραφο του κειμένου ο συγγραφέας επικαλείται τη λογική για να πείσει (επίκληση στη λογική). Αρχικά παραθέτει τεκμήρια («το ποσοστό  εγκληματικότητας…μετανάστες ή όχι») για να αποδείξει ότι  η  εγκληματικότητα  της κοινωνίας δεν συνδέεται αναγκαστικά με  την  μετανάστευση.  Στη  συνέχεια χρησιμοποιεί επιχειρήματα («ακόμα και αν παραδεχτούμε…μετανάστες ή ντόπιοι») για να πείσει ότι η εγκληματικότητα συνδέεται όχι με τη μετανάστευση αλλά με την περιθωριοποίηση και τη διεθνοποίηση του εγκλήματος.

Β.2.   Θεματική πρόταση: «Ας ξεκινήσουμε από τον μύθο … αιτία ανεργίας στη χώρα μας» - Σχόλια-λεπτομέρειες: «Αν πάρουμε υπόψη μας ότι… σοβαρές δυσκολίες στους πρώτους» - Πρόταση κατακλείδα: «Αλλά αν κοιτάξουμε την κατάσταση… αυξάνει την ανεργία στη χώρα μας». Η παράγραφος οργανώνεται με συνδυασμό μεθόδων. Αρχικά χρησιμοποιείται η μέθοδος του αιτίου και αποτελέσματος, εφόσον στη θεματική περίοδο ο αρθρογράφος αναφέρεται στην ανεργία στη χώρα μας ως αποτέλεσμα,  του  οποίου  η  κυριότερη  υποθετική  αιτία  είναι  η  μετανάστευση,  ενώ  στα  σχόλια  γίνεται παρουσίαση της σύνδεσης αιτίου και αποτελέσματος με φράσεις όπως: «Βέβαια δεν υπάρχει αμφιβολία… στους πρώτου», «Αλλά αν κοιτάξουμε… στη χώρα μας».  Επίσης, η παράγραφος αναπτύσσεται και με  τη μέθοδο των παραδειγμάτων, καθώς παρατίθεται ιστορικό παράδειγμα που αφορά την είσοδο των ελλήνων προσφύγων τη δεκαετία του '20, προκειμένου να τεκμηριωθεί η άποψη ότι η μαζική εισροή φτηνού εργατικού δυναμικού στην Ελλάδα βοήθησε την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.

Β.3.   Στην α΄ παράγραφο η παθητική σύνταξη μετατρέπεται σε ενεργητική: «Πολλοί και στη χώρα μας και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές κοινωνίες θεωρούν τους μετανάστες ως κύριους υπαίτιους της ανερχόμενης εγκληματικότητας  και  της  αυξανόμενης  ανεργίας.  Παρ’  όλο  που  τα  δύο  μεγάλα  ελληνικά  κόμματα  δεν αναπτύσσουν επίσημα αυτή την άποψη, έχει μεγάλη απήχηση στα πλατιά λαϊκά στρώματα - και αυτό για δύο λόγους».

Β.4.

ΛΕΞΗ	ΣΥΝΩΝΥΜΗ
υπαίτιοι	υπεύθυνοι
ατονούσαν	εξασθενούσαν
διασύνδεση	σύζευξη
διείσδυση	εισχώρηση
αναπόφευκτη	αναπότρεπτη

Β.5.   Οι μετανάστες αμείβονται πολύ πιο χαμηλά από τους εγχώριους εργάτες και συνήθως εργάζονται σε τομείς που οι Έλληνες αποφεύγουν. Αυτό συμβαίνει διότι οι μετανάστες διακρίνονται από δυσκολία στην επικοινωνία, άγνοια της οικονομικής πραγματικότητας στο νέο τόπο διαβίωσης, και έλλειψη συνδικαλιστικής οργάνωσης. Ακόμη, η ανασφάλεια που αισθάνονται στο νέο τους περιβάλλον συνδυασμένη με την ανάγκη για την κάλυψη άμεσων βιοτικών αναγκών, αποτελούν τα αίτια για την άσκηση σκληρών και επικίνδυνων επαγγελμάτων, που συνήθως αποφεύγονται από τους εγχώριους εργάτες, γιατί η αμοιβή είναι πενιχρή ή λόγω του επαγγελματικού ρατσισμού.

Γ.      Αγαπητοί συμμαθητές, Κυρίες και Κύριοι,

Είναι γεγονός ότι οι αυξήσεις των λαθρομεταναστών στη χώρα μας καθώς και οι συνεχείς συζητήσεις για την αναγνώριση δικαιωμάτων στις ομάδες αυτές αυξάνει τα φαινόμενα ρατσιστικής συμπεριφοράς απέναντί τους και δημιουργεί την ανάγκη να αναζητήσουμε τα πραγματικά αίτια που οδηγούν τους πολίτες της χώρας-υποδοχής σε τέτοιου είδους ενέργειες.

Τα σημαντικότερα αίτια ρατσιστικής συμπεριφοράς απέναντι στους μετανάστες, τα οποία ενδεικτικά αναφέρω, είναι τα εξής:

·   Η έλλειψη ανθρωπιστικής παιδείας → υιοθέτηση ρατσιστικών αντιλήψεων μέσα στην οικογένεια και στο σχολικό περιβάλλον → διαιώνιση μιας νοοτροπίας που αρνείται να αποδεχτεί το διαφορετικό → υπερτονισμός και μεγιστοποίηση των διαφορών των μεταναστευτικών ομάδων → περιορισμένη γνώση και έλλειψη αξιόλογης κρίσης.

·   Ο οικονομικός ανταγωνισμός, οι περιορισμένες θέσεις εργασίας → οι μετανάστες «απειλούν» τα οικονομικά συμφέροντα των ντόπιων → προκαταλήψεις και στερεότυπες αντιλήψεις σε βάρος τους (απατεώνες, ανέντιμοι) → υποτίμηση των εκμεταλλευομένων.

·   Το αίσθημα της ξενοφοβίας που κατέχει τους Έλληνες → οι μετανάστες αποτελούν «απειλή» για την εθνική συνοχή του κράτους → φανατισμοί των ντόπιων → οι μετανάστες φέρονται ως οι υπεύθυνοι για φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, (βία, εγκληματικότητα).

·   Το γεγονός ότι  οι  μετανάστες αποτελούν «εξιλαστήρια  θύματα» για κάθε είδους συμφορές →  τρόπος εκτόνωσης των  εσωτερικών κρίσεων → «άλλοθι» από φιλόδοξους ηγέτες που  παρασύρουν  το λαό  σε επικίνδυνες ρατσιστικές αντιλήψεις → αποπροσανατολισμός από σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα της χώρας.

·   Τα ΜΜΕ, που επεκτείνουν την αρνητική συμπεριφορά μεμονωμένων ατόμων  ή ομάδων μεταναστών και στους   υπολοίπους   →   προπαγανδίζουν,   παραπληροφορούν   διογκώνουν   τα   γεγονότα,   καλλιεργούν ξενοφοβικό κλίμα.

Δραματικές είναι οι επιπτώσεις που έχει η ρατσιστική αντιμετώπιση των μεταναστών, τόσο στον   ίδιο το μετανάστη όσο και στην κοινωνία που τον φιλοξενεί. Για το μετανάστη ρατσιστική συμπεριφορά σημαίνει:

·   Απαισιοδοξία και απογοήτευση, αβεβαιότητα και ανασφάλεια για το μέλλον → επιθετική έκφραση ή και εγκληματική συμπεριφορά απέναντι στους ντόπιους.

·   Αδυναμία εύρεσης εργασίας → οικονομική εκμετάλλευση από ισχυρούς κύκλους συμφερόντων (χαμηλά ημερομίσθια,  ανασφάλιστη  εργασία)  →  καταστρατήγηση  εργασιακών  δικαιωμάτων  →  στροφή  στην εγκληματικότητα.

·   Στις  πολυπολιτισμικές  ίσες και  δημοκρατικές  κοινωνίες  τα  δικαιώματα  των  μεταναστών  δεν  γίνονται αποδεκτά → αποξένωση των ατόμων → γκετοποίηση των μεταναστών → αλλοτρίωση → μοναξιά.

Δραματικές είναι και οι συνέπειες για την πολιτεία που φιλοξενεί τους μετανάστες εφόσον:

·   Δυναμιτίζεται  η  υγιής  συνύπαρξη  των  μελών  της,  →  αναταραχές,  εξεγέρσεις,  επιθετικές  ενέργειες, καλλιέργεια ανταγωνιστικού πνεύματος, εμφάνιση ομάδων κοινωνικού περιθωρίου.

·   Απειλείται η πολιτική σταθερότητα, παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα → κατάργηση της έννοιας της δημοκρατίας → απαξίωση της ισότητας, έλλειψη αξιοκρατίας και διαλόγου.

·   Ελλοχεύει ο κίνδυνος της πνευματικής στασιμότητας → προσήλωση σε στερεότυπα και αντιλήψεις που διαιωνίζονται → έλλειψη ηθικών  αρχών και αξιών → προβολή του δικαίου του ισχυρότερου.

·   Η κοινωνία χάνει ένα σημαντικό μέρος του ανθρώπινου δυναμικού της που με την όρεξη για εργασία που το διακρίνει θα μπορούσε να αποβεί χρήσιμο σε ποικίλους τομείς.

Επιτακτική  ανάγκη  προβάλλει,  για  την  αντιμετώπιση  του  παραπάνω  φαινομένου,  η  λήψη  συγκεκριμένων μέτρων με στόχο την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών.

·   Παροχή  ανθρωπιστικής  παιδείας  →  πίστη  στα  ανθρωπιστικά  ιδανικά  →  σημαντική  η  συμβολή  της οικογενείας και του σχολείου, ακόμη και τα ίδια τα σχολικά βιβλία θα μπορούσαν να πολεμήσουν το ρατσισμό και τη προπαγάνδα → αποδοχή του δικαιώματος στη διαφορά.

·   Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού από τα ΜΜΕ → προβολή της ιδιαιτερότητας των μεταναστών (ήθη, έθιμα, παραδόσεις) → καταγγελία και δημοσιοποίηση ρατσιστικών φαινομένων → αποτροπή κλίματος ξενοφοβίας.

·   Άμεση δράση και κινητοποίηση των διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ, UNESCO) → μέριμνα για την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιβολή αυστηρών ποινών σε όσους τα παραβιάζουν → πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών.

·   Δραστηριοποίηση  της  ίδιας  της  πολιτικής  ηγεσίας  της  χώρας  υποδοχής,  →  θέσπιση  νόμων  που προστατεύουν τους μετανάστες → αναγνώριση δικαιωμάτων σε μετανάστες «δεύτερης γενιάς».

·   Κινητοποίηση πνευματικών ανθρώπων με όπλα την Τέχνη και τον Πολιτισμό → ανάδειξη των κοινών σημείων της παράδοσης των λαών, στήριξη του «διαφορετικού»μέσω της Τέχνης.

Τέλος,  αξίζει να τονιστεί  ότι  στην  εποχή της παγκοσμιοποίησης  και  της πολυπολιτισμικότητας  των  λαών απαιτείται η ενσωμάτωση των μεταναστών στο κοινωνικό σύνολο και όχι η αποπομπή και η βίαιη ή άνιση μεταχείρισή τους.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας

Με εκτίμηση