Έκθεση Γ Λυκείου: Εφηβική παραβατικότητα και ποινή

Κείμενο : Η πειθαρχία κι ο οργανωμένος έλεγχος της τάξης

Υπάρχει μια λεπτή αλλά σημαντική διαφορά ανάμεσα στα α­ποτελέσματα διαφορετικών μεθόδων σχετικά με την πειθαρχία και τη διαπαιδαγώγηση.(...)

Εάν οι δάσκαλοι δώσουν προσοχή σε ένα μαθητή που προ­σπαθεί κι εργάζεται σωστά, θα ενισχύσουν τη συμπεριφορά αυτή κι έτσι, αυτή είναι πιθανά να επαναληφθεί. (...) Μια ομάδα ψυχολόγων μπόρεσε στα πλαίσια ενός πειράματος, παραλ­λάσσοντας συστηματικά την προσοχή των δασκάλων, να τρο­ποποιήσει τη συμπεριφορά των μαθητών μιας τάξης με αρχικά μέσο όρο διαταρακτικής συμπεριφοράς 8,7% σε 25,5%. Αυτή η αύξηση μπόρεσε να επιτευχθεί όταν, οι δάσκαλοι σε συνεργα­σία με τους ψυχολόγους δεν επιδοκίμαζαν τους μαθητές τους όταν αυτοί ήταν προσεκτικοί. Όταν αποκαταστάθηκαν οι πα­λιές συνθήκες, η διαταρακτική συμπεριφορά μειώθηκε στο 12%. Αυξήθηκε στο 19,4% ως αντίδραση στην απουσία επιδο­κιμασίας και τέλος αυξήθηκε στο 31 % όταν, οι δάσκαλοι επιδο­κίμαζαν σθεναρά και συχνά τη συμπεριφορά αυτή. Ευτυχώς, η τάξη επανήλθε στο αρχικό φυσιολογικό ποσοστό, όταν το πεί­ραμα ολοκληρώθηκε. Αυτά τα αποτελέσματα δεν αποτελούν κάποια εξαίρεση. Έχουν επαναληφθεί πολλές φορές και δια­φωτίζουν μια σπουδαία αρχή.

Αυτή βέβαια η έμφαση στη «θετική συμπεριφορά» δεν είναι μια συνταγή για να ξεφεύγουν τα παιδιά με διαταρακτική συ­μπεριφορά. Το να αγνοεί κανείς τέτοιες συμπεριφορές μπορεί να έχει επιτυχία όσον αφορά μικρές, ελάχιστα αντιληπτές πα­ραβάσεις των κανόνων της τάξης που έχουν ως σκοπό να προ­σελκύσουν την προσοχή. Αν όμως ο εκπαιδευτικός δε δώσει προσοχή σε σοβαρότερα παραπτώματα, τότε θα οδηγήσει την τάξη στο χάος, αν δηλαδή μόνο τα αγνοεί χωρίς να κάνει ταυ­τόχρονα κάτι άλλο. Οι πιο ικανοί δάσκαλοι μπορούν να διακρί­νουν τις διαταρακτικές συμπεριφορές πολύ γρήγορα και τις περιορίζουν χωρίς πολλή φασαρία και δράματα αλλά παρόλα αυτά με αξιοσημείωτη αυστηρότητα. Με αυτόν τον τρόπο η τάξη διαταράσσεται πολύ λίγο κι ο «Ταραξίας» δεν παίρνει την πο­θητή «αναγνώριση» από τους συμμαθητές του.

Ανάμεσα στους άλλους παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας όταν σχεδιάζουμε την πειθάρχηση μιας τάξης, υ­πάρχει ένα κοινό σημείο που αναφέρεται στα προβλήματα συμπεριφοράς τόσο στο σπίτι όσο και στο σχολείο. Η φορτισμένη ατμόσφαιρα, η οποία προέρχεται από συχνή χρήση πειθαρχι­κών μεθόδων - οι εντάσεις κι η πίκρα που προκαλείται - εντεί­νουν κι επεκτείνουν το πρόβλημα. Οι συνεχείς κριτικές, τα μαλώματα, οι επιπλήξεις (μια αρνητική σχολική ή οικογενειακή α­τμόσφαιρα αδιάκοπης αποδοκιμασίας) αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης εχθρικής συμπεριφοράς στους εφήβους. Η σωματική τιμωρία συνήθως επιτείνει τις τεταμένες καταστά­σεις κι έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί στον τιμωρημένο κοινωνι­κή επιθετικότητα. Είναι πολύ εύκολο να την εφαρμόσει κανείς (δε χρειάζεται πολλή σκέψη), ενώ οι συνέπειες της είναι δύ­σκολο να δικαιολογηθούν.

(…) Όταν οι εκπαιδευτικοί απαιτούν από τα παιδιά τους να εί­ναι υπεύθυνα, τότε ταυτόχρονα προσδοκούν ότι θα συμπερι­φερθούν με υπευθυνότητα. Πρέπει πάντοτε να τους υπενθυμί­ζεται ότι είναι υπεύθυνοι για τη συμπεριφορά τους – και την κα­λή και την κακή. Σε τελική ανάλυση ο εκπαιδευτικός δεν μπορεί να ελέγχει τα πάντα και να είναι υπεύθυνος για τις πράξεις ενός εφήβου. Αν η ίδια η στάση του δασκάλου υποδηλώνει ότι οι έ­φηβοι δεν είναι τελικά κύριοι της ίδιας τους της συμπεριφοράς, θα μπουν στον πειρασμό να ξεφύγουν απ' τις ευθύνες τους.(...)

 Διασκευή κειμένου από το βιβλίο «Ψυχολογικά προβλήματα ε­φηβικής ηλικίας» του Martin Herbert σε επιμέλεια Καλαντζή- Αζίζι,, εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα 1999, οελ.220-225

Παρατηρήσεις

1.     Να εντοπίσετε το είδος του παρακάτω συλλογισμού ως προς το είδος των προτάσεων που αποτελούν τις προκείμενες: «Εάν οι δάσκαλοι δώσουν προσοχή σε ένα μαθητή που προ­σπαθεί κι εργάζεται σωστά, θα ενισχύσουν τη συμπεριφορά αυτή κι έτσι, αυτή είναι πιθανό να επαναληφθεί.»

2.     Παραγωγή κειμένου: Το σχολείο αποτελεί μία μικρογραφία της κοινωνίας κι ως εκ τούτου θέτει κάποιους κανόνες για να ε­ξασφαλίσει την εύρυθμη λειτουργία του. Ωστόσο, αρκετά συ­χνά αυτή η λειτουργία παρεμποδίζεται από παραβατικές συ­μπεριφορές, από εκρήξεις θυμού κι επιθετικότητας των εφή­βων που αργότερα έρχονται, όπως είναι φυσικό, αντιμέτωποι με ανάλογες ποινές.. Σε άρθρο που καλείστε να δημοσιεύσετε στην εφημερίδα του σχολείου αναφέρεστε στις συνέπειες της εφηβικής επιθετικότητας τόσο εντός όσο κι εκτός σχολικής τά­ξης και στην αξία της σχολικής ποινής ως μέσου υπευθυνοποίησης του νεαρού ατόμου ειδικά. (500-600 λέξεις)

Απαντήσεις

1.     Πρόκειται για υποθετικό συλλογισμό, καθώς η πρώτη προκείμενη («Εάν οι δάσκαλοι δώσουν προσοχή σε ένα μαθητή που προσπαθεί κι εργάζεται σωστά») είναι υποθετική πρόταση που εισάγεται με τον υποθετικό σύνδεσμο «Εάν».

2.     Παραγωγή κειμένου

Τίτλος: Η πειθαρχία είναι θέμα παιδείας κι όχι...αδείας!

Α. Συνέπειες εφηβικής επιθετικότητας:

α. εντός σχολικής τάξης:

•          Διαταράσσεται κι αποπροσανατολίζεται η εκπαιδευτική δια­δικασία, αναχαιτίζεται η εξέλιξη (νοητική και συναισθηματική) των παιδιών.

•          Ο δάσκαλος έρχεται συχνά σε δύσκολη θέση κι ενίοτε εξωθείται στο να αναλαμβάνει τον ανιαρό ρόλο του «δι­αιτητή» ή του «τιμωρού», προκειμένου να επιβάλλει την τάξη.

•          Επικρατεί κλίμα φόβου και διχόνοιας, καθώς οι αλλεπάλλη­λες συγκρούσεις μεταξύ των μαθητών ή μεταξύ μαθητών - καθηγητών τούς καθιστούν αντιπάλους κι όχι συνοδοιπόρους.

•          Προκαλούνται υλικές καταστροφές, αλλοιώνεται η αισθητική εικόνα του σχολείου και καταστρέφονται εκπαιδευτικά μέσα (π.χ. θρανία, πίνακες, γεωγραφικοί χάρτες, βιβλία).

•          Συχνά το κύριο όργανο της εκπαιδευτικής διαδικασίας κι ο μεταλαμπαδευτής του διαφωτισμού, η γλώσσα, είναι το πρώτο θύμα της νεανικής επιθετικότητας, καθώς το υβρεολόγιο είναι αυτό που κατά κανόνα αποτυπώνει πιο εύστοχα το θυμό και τη μανία ε­κείνου που επιτίθεται.

β. εκτός σχολικής τάξης:

•          Επικρατεί ο νόμος της ζούγκλας, το «δίκαιο της πυγμής», με αποτέλεσμα ο αδύναμος σωματικά να γίνεται εύκολα θύμα και να υποτιμάται.

•          Ο συνάνθρωπος μεταμορφώνεται σε μονομά­χο κι η ζωή σε «αρένα». Χάνεται, συνεπώς, η εμπιστοσύνη με­ταξύ των ανθρώπων και δυσχεραίνει η επικοινωνία, καθώς οι άνθρωποι πια δε μιλούν, κραυγάζουν, ευνουχίζοντας έτσι την πολυφωνία και το διάλογο, που αποτελούν τις προϋποθέσεις μιας γνήσιας δημοκρατίας.

•          Οξύνονται τα φαινόμενα κοινωνι­κής παθογένειας κι ειδικά αυτό του χουλιγκανισμού που σκο­τώνει την αξία του αθλητισμού και της ομαδικότητας.

•          Επι­κρατεί ανταγωνισμός και μισαλλοδοξία, ευτελίζονται οι αν­θρώπινες σχέσεις.

•          Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια κουρελιάζεται, καθώς ο άνθρωπος χάνει τον έλεγχο και προχωρά σε σπασμω­δικές αντιδράσεις που διαταράσσουν την κοινωνική συνοχή και ηρεμία επιβάλλοντας ένα κλίμα φόβος κι άστοχων διεκδικήσε­ων.

•          Εφόσον οι νέοι αποτελούντο μέλλον της κοινωνίας, όταν ξεδίνουν με επιθετικές συμπεριφορές, καθιστούν το αύριο με­λανό, γεμάτο απειλές και βία.

Β. Αξία της σχολικής ποινής ως μέσου υπευθυνοποίησης του νεαρού ατόμου ειδικά.

•          Επισημαίνουν πρόωρα την ανάγκη υπακοής στους κανόνες που διέπουν την ενδεδειγμένη κοινωνική συμπεριφορά και βοηθούν το νεαρό άτομο στην ομαλή κοινωνικοποίηση, αλλά και πολιτικοποίησή του, καθιστώντας το έτσι ζωντανό κύτταρο του κοινωνικού οργανισμού.

•          Παραδειγματίζουν τους υπόλοι­πους, αλλά και αυτόν που υποτροπιάζει, καθώς ωθείται να συ­νειδητοποιήσει την αξία των υγιών προτύπων συμπεριφοράς και να τα μεταλαμπαδεύσει στις επόμενες γενεές.

•          Επιτυγχά­νεται συνήθως ο σωφρονισμός κι η ανάπλαση της ευάλωτης, αλλά κι εύπλαστης προσωπικότητας του νέου, που οφείλει στον εαυτό της να ενδυναμωθεί προκειμένου να μπορέσει να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της ζωής και να αποφύγει τυχόν σφάλματα, που θα έχουν ολέθριες συνέπειες τόσο προσωπι­κές όσο και κοινωνικές.

•          Εδραιώνεται η δικαιοσύνη κι ο αλλη­λοσεβασμός μέσα στο χώρο του σχολείου, που αποτελούν αν­θρωπιστικές αξίες διαχρονικού χαρακτήρα, καθώς διαποτί­ζουν την ελληνική παιδεία από την κλασική αρχαιότητα ακόμη.

•          Εμπεδώνεται το νόημα του σεβασμού της προσωπικότητας, εφόσον το άτομο μαθαίνει να επιλύει ειρηνικά τις διαφωνίες του και να σέβεται τις αντίθετες απόψεις αποφεύγοντας έτσι τον παρωπιδισμό.

•          Το άτομο μαθαίνει πρωτίστως να σέβεται τα δικαιώματα των άλλων και να αναλαμβάνει υποχρεώσει.

•          Ο έφηβος αποκτά συνείδηση ηθική, εσωτερικό έλεγχο κι αντι­στάσεις, μαθαίνει να υπακούει σε κανόνες, παύει να παρασύ­ρεται από τις παρορμήσεις του ενστίκτου, καθώς χρησιμοποι­εί περισσότερο τη λογική του, σκέφτεται πριν ενεργήσει, δικαι­ώνοντας έτσι τη θέση του ανθρώπου στην κορυφή της βιολογι­κής πυραμίδας.

•          Ο νέος συνειδητοποιεί, επιλογικά, ότι ο κα­θένας οφείλει να «πληρώνει» για τα λάθη του, εξοβελίζοντας έ­τσι την ευθυνοφοβία από τη ζωή του

 πηγή: ΤΑ ΝΕΑ υποψήφιος 24 - 11 - 2005