Λατινικά: τροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική

*  Το Αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος τρέπεται σε Υποκείμενο του παθητικού. [Αν το ρή­μα είναι δίπτωτο, τότε σε Υποκείμενο τρέπεται το άμεσο Αντικείμενο, ενώ το έμμεσο Αντικεί­μενο παραμένει αμετάβλητο]. 

   *   Το Υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος τρέπεται σε Ποιητικό Αίτιο του παθητικού ρήμα­τος. 

  * Το ρήμα μεταφέρεται στην παθητική φωνή διατηρώντας χρόνο και έγκλιση και προσέχοντας να συμφωνήσει σε πρόσωπο και αριθμό με το Υποκείμενο του

          

Παρατήρηση:

To Ποιητικό Αίτιο δηλώνεται με:

α) a/ab + αφαιρετική, εάν είναι έμψυχο (ή προσωποποιημένο άψυχο)

β) απρόθετη αφαιρετική, εάν είναι άψυχο

Σημείωση: Το Ποιητικό Αίτιο μπορεί να εκφραστεί και με Δοτική Προσωπική του Ποιητικού Αιτίου. Ο τρόπος αυτός εκφοράς του Ποιητικού αιτίου θα χρησιμοποιηθεί μόνο στις ασκήσεις με το γερουνδιακό στη Γ Λυκείου.

Εφαρμογές:

1) Να τραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική:

α) Poetam curae et miseriae excruciant. (κείμ. 1)

β) Sed venti pontum turbant et Aeneam in Africam portant. (κείμ. 2)

γ) Regina Aenean amat et Aeneas reginam. (κείμ. 2)

δ) Perseus hasta beluam delet et Andromedam liberat. (κείμ. 3)

ε) Brutus Tarquinio imperium adimit. (κείμ· 9)

ζ) Aeneas bellum ingens geret in Italia, (κείμ. 10)

η) (Aeneas) populos feroces contundet, mores eis imponet et moenia condet. (κείμ. 10)

θ) Post trecentos annos Ilia duos filios, Romulumet Remum, pariet. (κείμ. 10)

ι) Quern simul aspexit Cassius (κείμ. 14)

ια) Cassius servos inclamavit et de homine eos interrogavit. (κείμ. 14)

ιβ) Sed bovum mugitus ex spelunca auditus Herculem convertit. (κείμ. 18)

iγ)Tum Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos. (κείμ. 18)

απαντήσεις

α) Poeta curis et miseriis excruciatur.

β) Sed pontus ventis turbatur et Aeneas in Africam turbatur.

γ) Aeneas a regina amatur et regina ab Aenea.

δ) Belua hasta a Perseo deletur et Andromeda liberatur.

ε) Imperium a Bruto Tarquinio adimitur.

ζ) Bellum ingens ab Aenea geretur in Italia.

η) Populi feroces (ab Aenea) contundentur, mores eis imponentur et moenia condentur.

Θ) Post trecentos annos duo filii, Romulus et Remus, ab Ilia parientur.

ι) Qui simul a Cassio aspectus est

ια) Servi a Cassio inclamati sunt et ei de homine interrogati sunt.

ιβ) Sed Hercules bovum mugitu ex spelunca audito conversus est.

ιγ) Turn boves quidam a Caco pastore, freto viribus, in speluncam caudis tracti sunt aversi.

2) Να τραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική.

a) Turn Cacus, vi prohibere eum conatus, Herculis clava interficitur. (κείμ. 18)

β) Ab Antonio, altero consule, Catilina ipse cum exercitu suo, proelio victus, interfectus est. (κείμ. 19)

γ) Catilina a Cicerone ex urbe expuisus est. (κείμ. 19)

δ) Ab his (is) in  castra delatus est tristis et trepidus (κείμ. 20)

ε) Postero die Claudius impratorfactus est (ab his) (κείμ. 20)

απαντήσεις

α) Turn Hercules Cacum, vi prohibere eum conatum, sua clava interficit.

β) Antonius, alter consul, Catilinam ipsum cum exercitu eius, proelio victum, interfecit.

γ) Cicero Catilinam ex urbe expulit.

δ) Hi (eum) in castra detulerunt tristem et trepidum.

ε) Postero die (hi) Claudium imperatorem fecerunt.

ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ

1. Αυτοπάθεια

Όταν το άμεσο αντικείμενο του ρήματος είναι η προσωπική αντωνυμία του γ' προσώπου, τό­τε απλώς το ενεργητικό ρήμα και η προσωπική αντωνυμία αντικαθίστανται από παθητικό ρή­μα: πχ. Belua se_movet (κείμ· 3) = Belua movetur.

Και αντίστροφα: Germani in fluminibus lavantur. (κείμ. 15) = Germani in fluminibus sejayant.

2. Εκφορά διαταγής με τελικό απαρέμφατο.

Μετά ρήματα iubeo (=διατάζω), prohibeo (=εμποδίζω), veto (=απαγορεύω), (non) sino (=επιτρέπω / δεν επιτρέπω), cogo (=αναγκάζω), patior (=ανέχομαι) η διαταγή ή η απαγόρευση μπορεί να εκφραστεί με δύο τρόπους:

α) Με ενεργητικό τελικό απαρέμφατο, οπότε δηλώνεται σε αιτιατική το πρόσωπο στο οποίο απευθύνεται η διαταγή (ως υποκείμενο του απαρεμφάτου): πχ. Caesar iubet legaios omnes frumentum in castra importare. (κείμ. 7)

β) Με παθητικό τελικό απαρέμφατο, όταν δε χρειάζεται να δηλωθεί το πρόσωπο στο οποίο α­πευθύνεται η διαταγή, οπότε παραλείπεται το ποιητικό αίτιο του απαρεμφάτου. Ο τρόπος αυ­τός συνηθίζεται σε στρατιωτικές διαταγές και νόμους.

πχ. Caesar iubet frumentum in castra importari.

Εφαρμογές:

Να αντικαταστήσετε το ενεργητικό απαρέμφατο με παθητικό και να κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές (από τα κριτήρια αξιολόγησης):

α) Hostes Romanos in castra importare frumentum non sinunt.

β) Romani Gallos transferre copias vetunt.

γ) Dux hostium Romanos arma proicere iubet.

δ) Romani barbaros referre ad se LXXIII signa militaria cogunt.

ε) Barbari Romanos sibi mores imponere non patiuntur.

ζ) Galli suos principes legatos mittere prohibent.

απαντήσεις

α) Hostes frumentum in castra importari non sinunt.

β) Romani copias transferri vetunt.

γ) Dux hostium arma proici iubet.

δ) Romani LXXIII signa militaria referri ad se cogunt.

ε) Barbari mores sibi imponi non patiuntur.

ζ) Galli legatos mitti prohibent.

πηγή: ΕΘΝΟΣ ΠΑΙΔΕΙΑ, Φεβρουάριος 2004