Έκθεση Γ Λυκείου: Η παραβίαση των δικαιωμάτων των παιδιών

Η ετήσια έκθεση της Unicef είναι και πάλι αποκαλυπτική. Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι γεννιούνται με μια μπάλα κανονιού δεμένη στα πόδια. Εκατομμύρια ζουν και εργάζονται κάτω από τις πιο αντίξοες συνθήκες, εκατομμύρια άλλοι δεν πάνε σχολείο, κακοποιούνται, πεινούν, πεθαίνουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης .…

Ανάμεσα σε αυτούς εκατοντάδες εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο είναι θύματα εκμετάλλευσης, κακοποίησης και βίας κάθε χρόνο. Γίνονται θύματα διακίνησης σε δίκτυα πορνείας. Πωλούνται για εξαναγκαστική εργασία ή και άλλες μορφές δουλείας. Απάγονται από τα σπίτια τους και τα σχολεία τους και στρατολογούνται σε ένοπλες ομάδες.

Αποκλεισμός από την εκπαίδευση (123 εκατομμύρια παιδιά δεν θα δούνε σχολική τάξη φέτος),παιδική εργασία(400 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5-14 ετών εργάζονται κάτω από τις πλέον αντίξοες συνθήκες), κακοποίηση, σεξουαλική εκμετάλλευση, είναι μόνο μερικά «στιγμιότυπα» από το παζλ των «χρόνων της χαμένης αθωότητας», σε μια κοινωνία που για τα πιο αδύναμα μέλη της «λειτουργεί» ως βιομηχανία παραγκωνισμένων ανθρώπων που πριν ακόμη κοπεί η κορδέλα των εγκαινίων της παιδικής τους ηλικίας ζωντανεύουν «της γης τους κολασμένους» των παραμυθιών του Άντερσεν, Ντίκενς, του Ουγκώ, του Μαλό…Τερατώδεις αριθμοί μακρινοί και δραματικοί, τόσο όσο να λειτουργούν σαν εικόνες εξωπραγματικές, δηλαδή καθησυχαστικές, άρα από-ενοχοποιητικές.

Γιατί, βέβαια, και ευτυχώς, τα πράγματα στη χώρα μας, στον τομέα αυτό πάνε καλά. Όπως σημειώνει η έκθεση της Unicef, «η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα σε εκείνες τις χώρες που παρέχουν αρκετά καλές συνθήκες διατροφής, υγιεινής και μόρφωσης στα παιδιά». Φυσικά έτσι είναι… ∆εν μπορεί τώρα λίγες χιλιάδες σύγχρονοι Όλιβερ Τουίστ των δρόμων και των φαναριών να αμαυρώσουν την εικόνα … Κι αν ακόμα χιλιάδες ανήλικοι -σύμφωνα με τα στοιχεία πρόσφατης έρευνας- «ναρκοθετούν» τα χρόνια της αθωότητας τους στις φάμπρικες της «αδήλωτης» εργασίας, ε, επιτέλους ας γίνει γνωστό ότι υπάρχουν και νόμοι που το απαγορεύουν … Κι αφού οι νόμοι απαγορεύουν την παιδική εργασία καλά κάνει και η Στατιστική μας Υπηρεσία που αποφεύγει να καταγράψει κάτι που απαγορεύεται να φαίνεται...Φυσικά έτσι είναι… ∆εν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά … Στο κάτω-κάτω της γραφής ακόμη κι αν όλα τα παραπάνω ισχύουν, η χώρα μας βρίσκεται ψηλά στην κλίμακα της φιλανθρωπίας .…. Ίσως και γι' αυτό το Ελληνικό Τμήμα της Unicef καταφέρνει να κατακτά τα τελευταία χρόνια με τους τηλεμαραθωνίους που διοργανώνει μία από τις πρώτες θέσεις από πλευράς εσόδων στην Ευρώπη (φέτος το ποσό που συγκεντρώθηκε έφθασε τα 915.069 ευρώ).

Να' σου πάλι μπροστά μας η ευημερία των αριθμών …. Το λογιστικό πρόσωπο της φιλανθρωπίας προσπαθεί να ξεγελάσει την πείνα του τέρατος … Παρέλαση «στιγμιότυπων» πόνου, έγχρωμα και θεαματικά, επιδιώκουν να αναζωπυρώσουν, στο «γόνιμο» έδαφος των Χριστουγέννων, τον Άγιο Βασίλη με λαμπρά κουρέλια και ακίνδυνο, που πιστώνεται κάθε φορά να «είναι εντάξει», τις «άγιες μέρες» του ∆εκεμβρίου, για να μπορεί να καλύπτει τον υπόλοιπο χρόνο τους πραγματικούς υπεύθυνους για τους εκατομμύρια φτωχούς, άνεργους, άστεγους … Το δέντρο της ελεημοσύνης που προσπαθεί να αναπλάσει τη βιτρίνα του γέρικου σώματος της κοινωνίας των ανισοτήτων και να κρύψει το δάσος της εκμετάλλευσης. Καλοσύνη των «κερμάτων», δημόσια εκτεθειμένη, σε έγχρωμα σόου και δελτία ειδήσεων, πασχίζει να μεταθέσει τις ευθύνες για το εγγενές χαρακτηριστικό του καπιταλισμού, τη φτώχεια, προβάλλοντας την σαν ατομική ευθύνη και όχι σαν προϊόν της πιο απάνθρωπης εκμετάλλευσης.

Προύχοντες, την ίδια στιγμή που περικόπτουν τις κοινωνικές παροχές, απολύουν χιλιάδες εργάτες, βυθίζουν στην πείνα και την εξαθλίωση ολόκληρες περιοχές, «κατασκευάζουν» πολέμους για να αυξήσουν τα κέρδη τους, αυτοί οι ίδιοι, επενδύουν στον ανθρώπινο πόνο ένα ψίχουλο από τα «καρβέλια της εκμετάλλευσης» εκατομμυρίων ανθρώπων. Ιεραπόστολοι του ελέους που κηρύσσουν την αποδοχή της φτώχειας για τους φτωχούς μοιράζοντας απλόχερα επαίνους στους επιχειρηματίες της φιλανθρωπίας. Με τα μάτια μόνιμα στραμμένα στους φτωχούς και τους ακάλεστους αυτού του κόσμου ας θυμηθούμε τα τραχιά λόγια των Αντόρνο - Χορκχάιμερ που ταιριάζουν σε όσους πιστεύουν στην αλλαγή της κοινωνίας και στην ανθρώπινη ελευθερία. «Εμείς οι εχθροί της φιλανθρωπίας δεν θέλουμε να ταυτίσουμε τον άνθρωπο με τη δυστυχία, που η ύπαρξη της είναι αίσχος για μας. Πολύ ευαίσθητοι στην αδυναμία μας δεν θα παραδεχθούμε ποτέ ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι αντικείμενο ελέους».

από τον τύπο

Ερωτήσεις

1. Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του σχολείου σας. Στα πλαίσια μιας συζήτησης στη τάξη σας να αποδώσετε τα βασικά σημεία του χωρίς προσωπικά σχόλια (100 - 130) λέξεις

Μονάδες 25

2. Αφού διαβάσετε προσεκτικά το κείμενο να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν με την ένδειξη «Σωστό» ή «Λάθος».

α. Η ετήσια έκθεση της Unicef αποκαλύπτει ότι τα περιστατικά της παιδικής εκμετάλλευσης έχουν αμβλυνθεί τα τελευταία χρόνια.

β. Η Στατιστική υπηρεσία δίκαια δεν καταγράφει τον αριθμό των περιστατικών παιδικής εκμετάλλευσης.

γ.  Ο αρθρογράφος εγκρίνει το ρόλο της «φιλανθρωπίας» που λύνει το πρόβλημα της φτώχειας και της εκμετάλλευσης όλων των «αδυνάμων» της γης.

δ. Η ρήση των Αντόρνο - Χορκχαιμερ υποστηρίζει ότι η δυστυχία είναι μια φυσιολογική κατάσταση του ανθρώπινου είδους που αντιμετωπίζεται με την ελεημοσύνη των συνανθρώπων.

Μονάδες 5

3. «Το δέντρο της ελεημοσύνης που προσπαθεί να αναπλάσει τη βιτρίνα του γέρικου σώματος της κοινωνίας των ανισοτήτων και να κρύψει το δάσος της εκμετάλλευσης.». Να σχολιαστεί η παραπάνω φράση στα πλαίσια μιας παραγράφου 80 λέξεων.

Μονάδες 10

4. Να γράψετε ένα συνώνυμο και ένα αντώνυμο για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις: φιλανθρωπία, αναζωπυρώνουν, εγγενές, ταυτίζουμε, ευημερία.

Μονάδες 10

5. Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί ο αρθρογράφος στην τρίτη παράγραφο του αποσπάσματος; Η απάντησή σας να βασίζεται σε συγκεκριμένες φράσεις της παραγράφου. Τι ακριβώς προσπαθεί να επιτύχει με τους τρόπους πειθούς που επιλέγει;

Μονάδες 10

6. Καθημερινά γίνεσαι δέκτης ειδήσεων που αφορούν όχι μόνο στην κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των ενηλίκων αλλά και των παιδιών. Επιδιώκοντας να ευαισθητοποιήσεις και να κινητοποιήσεις τους συμμαθητές σου γράφεις ένα άρθρο στη σχολική σου εφημερίδα, στο οποίο παρουσιάζεις γεγονότα που επιβεβαιώνουν το φαινόμενο της προσβολής των δικαιωμάτων των παιδιών σε παγκόσμια κλίμακα. Στη συνέχεια του άρθρου εκθέτεις αναλυτικά τα αίτια που ευθύνονται για τη μοίρα που ο πολιτισμός επιφύλαξε στα παιδιά.

Μονάδες 40

Απαντήσεις

1.  Πριν από λίγες μέρες δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα μας ένα άρθρο με θέμα την παιδική εκμετάλλευση. Αρχικά, ο αρθρογράφος καταγράφει διάφορες μορφές εκμετάλλευσης των παιδιών σύμφωνα με τα δεδομένα της ετήσιας έκθεσης της Unicef. Επιρρίπτει ευθύνες στην κοινωνία η οποία εκμεταλλεύεται τα αδύναμα μέλη της, πριν ακόμη ενηλικιωθούν, αλλά επισημαίνει ότι η Ελλάδα ανήκει στις χώρες που παρέχουν καλές συνθήκες διαβίωσης στα παιδιά και μάλιστα βρίσκεται στην  πρώτη θέση σε επίπεδο φιλανθρωπίας και εσόδων. Στιγματίζει το φαινόμενο της υποκρισίας των στατιστικών δεδομένων που συγκαλύπτουν το πρόβλημα, αποσιωπώντας τους πραγματικά υπεύθυνους για την κάθε είδους ανισότητα και την εκμετάλλευση εκατομμυρίων ανθρώπων. Τελειώνει τονίζοντας την υποκρισία των «δυνατών» της γης και παραθέτοντας τη ρήση των Αντόρνο – Χορκχάιμερ σύμφωνα με την οποία το ανθρώπινο είδος δεν επιτρέπεται να ταυτίζεται με τη δυστυχία.

2.  α = Λ, β = Λ, γ = Λ, δ = Λ.

3.  Με τη φράση «το δένδρο της ελεημοσύνης που προσπαθεί να αναπλάσει τη βιτρίνα του γέρικου σώματος της κοινωνίας των ανισοτήτων και να κρύψει το δάσος της εκμετάλλευσης», ο συγγραφέας με ιδιαίτερα παραστατικό τρόπο παρουσιάζει την υποκρισία με την οποία αντιμετωπίζονται οι ομάδες αλλά και οι χώρες (κυρίως οι υποανάπτυκτες) που βιώνουν δυσχερείς ή ακόμη και άθλιες συνθήκες ζωής. Μέχρι τώρα η «προσφορά» των ισχυρών περιορίζονταν στη φιλανθρωπία, η οποία το μόνο που πετύχαινε ήταν τη διαιώνιση του προβλήματος. Επιπλέον, αποτελούσε την έντεχνη επικάλυψη της εκμετάλλευσης των αδύναμων αυτών ομάδων ή κρατών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η επέμβαση στα εσωτερικά τέτοιων χωρών από τις υπερδυνάμεις με στόχο τη δημιουργία εστιών πολέμου και κατ' επέκταση το εμπόριο όπλων ή την οικονομική εκμετάλλευση της κρίσης γενικότερα. Σε αντίθεση με τα παραπάνω η πραγματική φιλανθρωπία θα απαιτούσε την οργάνωση της οικονομίας των χωρών αυτών είτε μέσω της παροχής τεχνογνωσίας, είτε μέσω της ανιδιοτελούς οικονομικής στήριξης.

4.  φιλανθρωπία: Συν. φιλευσπλαχνία       Αντ. μισανθρωπία

αναζωπυρώνουν: Συν. φουντώνουν      Αντ. εξαλείφουν
εγγενές: Συν. έμφυτο                    Αντ. επίκτητο
ταυτίζουμε: Συν. εξομοιώνουμε          Αντ. διαφοροποιούμαστε
ευημερία: Συν. ευπορία                  Αντ. δυστυχία

5.  Στην τρίτη παράγραφο ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί επίκληση στη λογική και επίκληση στο συναίσθημα.

Επίκληση στη λογική: τεκμήρια-στατιστικά στοιχεία («123 εκατομμύρια παιδιά δε θα δούνε τη σχολική τάξη φέτος», «400 εκατομμύρια παιδιά 5-14 ετών εργάζονται κάτω από τις πλέον αντίξοες συνθήκες»).

Επίκληση στο συναίσθημα: α. συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις: «χρόνων της χαμένης αθωότητας», «λειτουργεί ως "βιομηχανία" παραγκωνισμένων ανθρώπων», «ζωντανεύουν "της γης τους κολασμένους"». β. Ειρωνεία, σαρκασμός: «λειτουργούν σαν εικόνες εγωπραγματικές, δηλαδή καθησυχαστικές, άρα αποενοχοποιητικές».

Η επίκληση στη λογική με τη χρήση τεκμηρίων αποσαφηνίζει την επιχειρηματολογία του αρθρογράφου, αφού τα τεκμήρια αποτελούν εξακριβωμένα στοιχεία που προσδίδουν αξιοπιστία στο κείμενο. Οι συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις και το ειρωνικό ύφος καυτηριάζουν το πρόβλημα της παιδικής εκμετάλλευσης και επομένως προκαλούν την ευαισθητοποίηση των αναγνωστών πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.

6. Η μορφή του θέματος είναι ενταγμένη σε επικοινωνιακό πλαίσιο. Συγκεκριμένα πρόκειται για άρθρο, συνεπώς απαιτείται τίτλος π.χ. «Η κοινωνία της απανθρωπιάς» ή «Ο παραγκωνισμός των παιδιών».

Πρόλογος: Αναγωγή του φαινομένου σε ευρύτερη θεματική ενότητα — κρίση πολιτισμού,   πολιτιστικές αντιφάσεις (υπερανάπτυξη τεχνολογίας - έλλειψη ανθρωπισμού). Οξύμωρο είναι επίσης, το γεγονός πως τέτοιου είδους φαινόμενα λαμβάνουν χώρα ακόμα και σε κράτη με δημοκρατική παράδοση.

Γεγονότα που επιβεβαιώνουν την προσβολή των παιδικών δικαιωμάτων:

Αναπτυγμένες χώρες:

›     Άθλιες συνθήκες διαβίωσης – στέρηση στοιχειωδών αναγκών (κυρίως σε παιδιά μεταναστών ή κατώτατων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων).

›     Σεξουαλική κακοποίηση (παιδική πορνογραφία).

›     Ξυλοδαρμοί - άσκηση βίας.

›     Απαγωγές παιδιών με στόχο την εμπορία οργάνων.

›     Παιδιά θύματα οικογενειακής βίας ή διαζυγίου.

›     Αποδόμηση της παραδοσιακής οικογένειας.

›     Αποκλεισμός από μορφωτικά αγαθά.

›     Περιθωριοποίηση παιδιών με ειδικές ανάγκες.

›     Τρομοκρατικές επιθέσεις με θύματα μικρά παιδιά.

›     Φαινόμενα παιδικής εργασίας (παιδιά φαναριών).

›     Ασφυκτικές συνθήκες ζωής στις μεγαλουπόλεις λόγω έλλειψης πρασίνου και χώρων δραστηριοποίησης.

›     Προπαγανδιστικά διαφημιστικά μηνύματα με αθώα θύματα τα παιδιά.

Υποανάπτυκτες χώρες:

›     Υψηλή θνησιμότητα λόγω ασθενειών και άθλιων συνθηκών υγιεινής.

›     Συνθήκες πείνας και ασιτίας.

›     Παιδική εργασία - φτηνό εργατικό δυναμικό.

›     Αναλφαβητισμός και έλλειψη παιδείας.

›     Στρατιωτικές μονάδες που επανδρώνονται από παιδιά.

›     Βασανισμοί και φυλακίσεις.

›     Εμπόριο παιδιών για υιοθεσία.

›     Θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης (παιδική πορνεία).

›     Παιδιά που βιώνουν πολεμικές συνθήκες και καταστάσεις,

Αίτια υπονόμευσης δικαιωμάτων παιδιών:

•       Η ιμπεριαλιστική και παρεμβατική πολιτική των οικονομικά ισχυρών χωρών κυρίως προς τις υποανάπτυκτες με στόχο την εκμετάλλευση φυσικών πόρων και στρατηγικών θέσεων.

•       Αυταρχικά και ολοκληρωτικά καθεστώτα που βάναυσα καταστρατηγούν στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες.

•       Παρακμή και εκφυλισμός ηθικών αξιών: έχουν εκλείψει αξίες όπως ο ανθρωπισμός, ο αλτρουισμός, η αλληλεγγύη και ο σεβασμός. Απ' την άλλη κυριαρχούν οι αντιαξίες του ατομικισμού, του καταναλωτισμού και της οικονομικής επιτυχίας.

•       Κρίση φορέων κοινωνικοποίησης: αδυνατούν να παρέμβουν ηθικοπλαστικά και να διαμορφώσουν ακεραιωμένες προσωπικότητες οργανικά ενταγμένες στο κοινωνικό σύνολο.

•       Ο σύγχρονος τρόπος ζωής ενισχύει την αντικοινωνική συμπεριφορά: ταχείς ρυθμοί, αποξένωση, ξενοφοβία,
ανταγωνιστικότητα - εγκληματικότητα κ.α.

•       Χαμηλό μορφωτικό επίπεδο: διαιωνίζονται οι προκαταλήψεις και οι στερεότυπες αντιλήψεις και επιπλέον τα άτομα καθίστανται εύκολα θύματα ρατσιστικής προπαγάνδας.

•       Η παρουσία προσφύγων και οικονομικών μεταναστών έχει υποκινήσει ρατσιστικές συμπεριφορές που πολλές φορές παίρνουν διαστάσεις βίας.

•       Ψυχολογικά αίτια: Η έμφυτη τάση του ατόμου για διάκριση με ταυτόχρονη υποβάθμιση και προσβολή των δικαιωμάτων ατόμων ή ομάδων ευπαθών με αρνητική διαφοροποίηση απ' τα άλλα μέλη του κοινωνικού συνόλου.

Επίλογος: Επιγραμματική αναφορά σε τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου:

•       Αναβάθμιση δικαίου (ευρωπαϊκού και διεθνούς) με στόχο την κάλυψη των νομοθετικών κενών και την πλήρη προστασία των δικαιωμάτων ευπαθών ομάδων όπως είναι τα παιδιά.

•       ∆υναμικότερη και αποτελεσματικότερη δράση των κοινωφελών οργανισμών (∆. Αμνησία, Unicef , … ).

•       Ενίσχυση των τριτοκοσμικών χωρών όχι μόνο με «καραβάνια» ελεημοσύνης αλλά με πρωτοβουλίες όπως: η μεταφορά τεχνογνωσίας, ο δανεισμός με ευνοϊκούς όρους, οι επενδύσεις και η παροχή βοήθειας  για την  αξιοποίηση  των πλουτοπαραγωγικών πόρων που οι περιοχές αυτές διαθέτουν.

•       Οι διανοούμενοι και οι άνθρωποι των τεχνών και των γραμμάτων οφείλουν να καταγγείλουν τα φαινόμενα αυθαιρεσίας προστατεύοντας ενεργά τα ανθρωπιστικά ιδεώδη.

•       Τα Μ.Μ.Ε. με τη δύναμη της εικόνας και του λόγου μπορούν να υποκινήσουν την ευαισθησία και το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινής γνώμης.