Προτεινόμενο θέμα: Πλάτωνα Πολιτεία ενότητα 12, παράλληλο Αριστοτέλη Πολιτικά ενότητα 18, άγνωστο Ισοκράτη Β΄ Επιστολή προς Φίλιππον

ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟ

ΠΛΑΤΩΝΑ, ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ ΤΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ (Ενότητα 12)

Τί δε; Τόδε οὐκ εἰκός, ἦν δ’ ἐγώ, καί ἀνάγκη ἐκ τῶν προειρημένων, μήτε τούς ἀπαιδεύτους καί ἀληθείας ἀπείρους ἱκανῶς ἄν τήν πόλιν ἐπιτροπεῦσαι μήτε τούς ἐν παιδείᾳ ἐωμένους διατρίβειν διά τέλους τούς μέν ὅτι σκοπόν ἐν τῷ βίῳ οὐκ ἔχουσιν ἕνα, οὗ στοχαζομένους δεῖ ἅπαντα πράττειν ἅ ἄν πράττωσιν ἰδίᾳ τε και δημοσίᾳ τούς δε ὅτι ἑκόντες εἶναι οὐ πράξουσιν, ἡγούμενοι ἐν μακάρων νήσοις ζῶντες ἔτι ἀπῳκίσθαι

Ἀληθῆ, ἔφη

Ἡμέτερον δή ἔργον, ἦν δ’ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι προς το μάθημα ὅ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον ἰδεῖν τε τό ἀγαθόν και ἀναβῆναι ἐκείνην τήν ἀνάβασιν, καί ἐπειδάν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μή ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὅ νῦν ἐπιτρέπεται.

Τό ποῖον δή;

Τό αὐτοῦ, ἦν δ’ ἐγώ, καταμένειν καί μή ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ’ ἐκείνους τούς δεσμώτας μηδέ μετέχειν τῶν παρ’ έκείνοις πόνων τε καί τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι.

Α. Από το κείμενο που σας δίνεται, να μεταφράσετε τo τμήμα: «Τί δέ; … ἐπιτρέπεται.»

Μονάδες 10

Β.1. Με ποιες λέξεις - κλειδιά ο Πλάτωνας προσεγγίζει τον όρο Αγαθό και ποια ερμηνεία του προοδίδει;

Μονάδες 10

Β.2. Ποιος είναι ο ρόλος και ποια η σημασία της παιδείας στην Πολι­τεία του Πλάτωνα;

Μονάδες 10

Β.3. Συγκρίνοντας τα δυο κείμενα, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη παρατηρείτε ταύτιση ή απόκλιση απόψεων σχετικά με το ποιοι είναι κα­τάλληλοι ν' αναλάβουν τα ηνία της πολιτικής και κατά συνέπεια να κρί­νουν ορθότερα τα πολιτικά πράγματα;

ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ -  ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ, ΠΟΛΙΤΙΚΑ (Ενότητα 18)

Η άποψη όχι την εξουσία στην πόλη πρέπει μάλλον να την ασκεί το πλήθος παρά οι άριστοι που είναι λίγοι, νομίζω όχι μπορεί να συζητηθεί – με το νόημα όχι είναι μια άποψη που παρουσιάζει, βέβαια, κάποιες δυσκολίες, που περιέχει όμως ίσως και κάποια αλήθεια. Για το πλήθος μπορεί κανείς να πει τούτο: το κάθε επιμέρους άτομο μπορεί να μην είναι τίποτε το αξιό­λογο, ενωμένοι όμως όλοι μαζί είναι ενδεχόμενο να είναι, όχι σαν άτομα αλλά σαν σύνολο, καλύτεροι από εκείνους - όπως ακριβώς τα δείπνα που γίνονται με τη συνεισφορά πολλών είναι καλύτερα από εκείνα που γίνο­νται με έξοδα ενός μόνο ανθρώπου. Πολλοί καθώς είναι, ο καθένας διαθέτει ένα μόριο αρετής και φρόνησης, και έτσι ενωμένοι οι πολλοί γίνο­νται, κατά κάποιο τρόπο, ένας άνθρωπος με πολλά πόδια, με πολλά χέρια και με πολλές αισθήσεις - και με ανάλογη, βέβαια, αρετή και εξυπνάδα. Γι' αυτό και οι πολλοί είναι σε θέση να κρίνουν καλύτερα τα έργα της μουσικής και των ποιητών: ο ένας κρίνει ένα μέρος και ο άλλος ένα άλλο, και όλοι μαζί το σύνολο. Από την άλλη όμως μεριά, οι αξιόλογοι άνθρω­ποι είναι ανώτεροι από το κάθε επιμέρους άτομο ενός πλήθους, ακριβώς γιατί στο πρόσωπο τους συνενώνονται στοιχεία που εκεί είναι διάσπαρτα και χωριστά - έτσι δεν λέμε ότι συμβαίνει και στην περίπτωση των ωραίων και μη ωραίων ανθρώπων, των ζωγραφισμένων και αληθινών μορφών; Αν τα στοιχεία αυτά τα πάρουμε χωριστά, μπορούμε, βέβαια, τότε να πούμε ότι το τάδε συγκεκριμένο άτομο έχει πιο όμορφο μάτι από το μάτι του ανθρώπου της ζωγραφιάς, ή ότι ένα άλλο άτομο έχει πιο όμορφο κάποιο άλλο μέλος του σώματος του.

Μονάδες 10

Β.4. Ποια χαρακτηριστικά των φιλοσόφων - βασιλέων εγγυώνται τη σωστή διακυβέρνηση της πόλης; Γιατί ο Πλάτωνας θεωρεί αναγκαίο να μην έχουν οι φιλόσοφοι - βασιλείς περιουσία ή οικογένεια:

Μονάδες 10

Β.5. Να βρείτε τις λέξεις του κειμένου που έχουν ετυμολογική συγγένεια με τις παρακάτω λέξεις: 1. εἰκών. 2. λόγος, 3. λανθάνω, 4. σκοπώ, 5. όραμα.

Μονάδες 10

Γ. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ισοκράτους Β' επιστολή προς Φίλιππον (2)

Κατ' ἐκεῖνον μὲν γὰρ τὸν χρόνον συνεβούλευον ὡς χρὴ διαλλάξαντά σε τὴν πόλιν τὴν ἡμετέραν καὶ τὴν Λακεδαιμονίων καὶ τὴν Θηβαίων καὶ τὴν Ἀργείων εἰς ὁμόνοιαν καταστῆσαι τοὺς Ἕλληνας, ἡγούμενος, ἂν τὰς προεστώσας πόλεις πείσῃς οὕτω φρονεῖν, ταχέως καὶ τὰς ἄλλας ἐπακολουθήσειν. Τότε μὲν οὖν ἄλλος ἦν καιρὸς, νῦν δὲ συμβέβηκεν μηκέτι δεῖν πείθειν: διὰ γὰρ τὸν ἀγῶνα τὸν γεγενημένον ἠναγκασμένοι πάντες εἰσὶν εὖ φρονεῖν καὶ τούτων ἐπιθυμεῖν ὧν ὑπονοοῦσιν σε βούλεσθαι πράττειν καὶ λέγειν, ὡς δεῖ παυσαμένους τῆς μανίας καὶ τῆς πλεονεξίας ἣν ἐποιοῦντο πρὸς ἀλλήλους, εἰς τὴν Ἀσίαν τὸν πόλεμον ἐξενεγκεῖν.  

Γ.1.  Να μεταφράσετε το κείμενο.

Μονάδες 20

Γ.2.α. Διαλλάξαντα, παυσαμένους: Να γράψετε το θηλυκό γένος των μετοχών στον αριθμό και στην πτώση που βρίσκονται.

Μονάδες 2

Γ.2.β. Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρα­κάτω λέξεις του κειμένου:

ὑπονοοῦσι: το γ' ενικό πρόσωπο υποτακτικής και προστακτικής στο χρό­νο και στη φωνή που βρίσκεται ο τύπος.

συμβέβηκε: τα απαρέμφατα μέλλοντα και αορίστου.

ἐξενεγκεῖν: Το α' πληθυντικό πρόσωπο στην οριστική και υποτακτική παθητικού αορίστου.

καταστῆσαι: Το γ' ενικό πρόσωπο στην οριστική και υποτακτική ενεστώ­τα στη φωνή που βρίσκεται ο τόπος.

Μονάδες 8

Γ.3.α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τα παρακάτω: καταστῆσαι, τούτων, διά τόν ἀγῶνα, τῆς μανίας, βούλεσθαι.                                                  

Μονάδες 5

Γ.3.β. «ἡγούμενος, ἂν τὰς προεστώσας πόλεις πείσῃς οὕτω φρονεῖν, ταχέως καὶ τὰς ἄλλας ἐπακολουθήσειν.» Να γράψετε τον υποθετικό λόγο του χωρίου αυτού και να δηλώσετε το είδος του, αφού τον μεταφέρετε πρώτα στην ανεξάρτητη μορφή του.

Μονάδες 5

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. Τι όμως; Αυτό εδώ δεν είναι φυσικό, είπα εγώ, και ανάγκη απ' όσα ειπώθηκαν προηγουμένως, μήτε δηλαδή οι απαίδευτοι και αυτοί που δεν έχουν γνωρίσει την αλήθεια, μήτε αυτοί που αφήνονται ν' ασχολούνται με την παιδεία ως το τέλος της ζωής τους. Θα μπορούσαν ποτέ να κυβερνή­σουν ικανοποιητικά μια πόλη, γιατί οι μεν πρώτοι δεν έχουν ένα σκοπό στη ζωή τους για τον οποίο καταβάλλοντος προσπάθεια πρέπει να κάνουν όλα όσα τυχόν πράττουν και ιδιωτικά και δημόσια, οι δε άλλοι επειδή δεν θ' αναμειχθούν στην πρακτική ζωή με τη θέλησή τους γιατί νομίζουν ότι είναι εγκατεστημένοι στα νησιά των μακαρίων ενώ είναι ακόμη ζωντανοί; Πραγματικά λες, είπε. Είναι έργο δικό μας, είπα λοιπόν εγώ, των ιδρυτών της πόλεως να εξανα­γκάσουμε τα πιο εκλεκτά πνεύματα να προχωρήσουν στο μάθημα που προηγουμένως παραδεχτήκαμε ότι είναι το ύψιστο και να δυο τον Αγαθό και ν' ανέβουν εκείνη την ανηφορική οδό και, αφού ανέβουν αν δουν ικα­νοποιητικά, να μην επιτρέπουμε ο' αυτούς αυτό που τώρα τους επιτρέπεται.

Β.1. Η έννοια του Αγαθού δε διατυπώνεται με απόλυτη σαφήνεια και καθαρότητα ούτε στο συγκεκριμένο απόσπασμα ούτε στο Πλατωνικό έργο γενικά. Από το συσχετισμό όμως πολλών χωρίων προκύπτει ότι είναι: α) το είναι και ό,τι διατηρεί το είναι, β) η τάξη, ο κόσμος και η ενότητα που διαπερνά και συνέχει την πολλαπλότητα, γ) ό,τι παρέχει την αλήθεια και την επιστήμη, δ) το έσχατο τέρμα, δηλαδή η ύψιστη πηγή του όντος και της γνώσης.

Μέσα στο κείμενο οι όροι που χαρακτηρίζουν το Αγαθό και την πορεία προς αυτό είναι οι εξής: «μέγιστον μάθημα», «ἴδωσι», «ἀφίκεσθαι», «ἰδεῖν», «ἀναβῆναι», «ἀνάβασιν», «ἀναβάντες».

Από αυτούς τους όρους προκύπτει ότι:

α) Το Αγαθό είναι η ανώτατη βαθμίδα της γνώσης (μέγιστον μάθημα) και αποτελεί τη μεγαλύτερη παιδευτική αξία για όποιον επιθυμεί τη διακυβέρ­νηση μιας πολιτείας.

β) Η πορεία προς το Αγαθό είναι δύσκολη, επίπονη και κοπιαστική (η τριπλή επανάληψη τύπων ομόρριζων του ρήματος «αναβαίνω» τονίζει αυτή τη δυσκολία). Η κατάκτηση του προϋποθέτει φυσικές αρετές, δηλαδή χαρακτηριστικά που φέρει ο άνθρωπος από τη φύση, αλλά και προσωπικό αγώνα.

γ) Η άφιξη «ἀφικέσθαι» στον κόσμο των ιδεών και η θέαση του Αγαθού (ἴδωσιν, ἰδεῖν) είναι εφικτή.

δ) Το Αγαθό αποτελεί προϋπόθεση για τη διακυβέρνηση της πολιτείας, το «ἐπιτροπεῦσαι», διότι φωτίζει την πολιτική δράση.

Β.2. H παιδεία αποτελεί το βασικό πυρήνα της πολιτείας και το θεμελιώδη θεσμό πάνω στον οποίο αυτή θα οικοδομηθεί. Κατά τον Πλάτωνα η ορθή παιδεία μπορεί να επηρεάσει αποφασιστικά την πολιτική ζωή. Βάση της παιδείας είναι η μουσική (λογοτεχνία, τραγούδι, καλλιέργεια καλλιτεχνικής ευαισθησίας) και η γυμναστική, ενώ κορωνίδα της εκπαιδευτικής πορείας είναι η σπουδή της φιλοσοφίας. Γερή και βαθιά παιδεία πρέπει να έχουν οι φύλακες στην Πολιτεία του Πλάτωνα. Γι' αυτό και το έργο της διακυβέρνησης μόνο οι φιλόσοφοι μπορούν ν' αναλάβουν. Η παιδεία των πολιτικών, των φιλοσόφων - βασιλέων, συντελεί ώστε αυτοί ν' αποκτήσουν όλες τις αρετές:

α) Γίνονται «έμπειροι αλήθειας», κάτοχοι της σοφίας, διαθέτουν γνώσεις και έχουν αποδεσμευτεί από τον κόσμο της εικασίας και των ψευδαισθή­σεων.

β) θέτουν ένα μεγάλο σκοπό στη ζωή τους, τον οποίο υπηρετούν σταθερά. Ο σκοπός αυτός είναι η επικράτηση της δικαιοσύνης μέσα στην κοινωνία.

γ) Νιώθουν το χρέος να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στο κοινωνικό σύνολο, να εξυπηρετήσουν το συλλογικό συμφέρον και να οδηγήσουν την κοινωνία, στην ευδαιμονία.

Η παιδεία, λοιπόν θα θωρακίσει τους μελλοντικούς πολιτικούς με γνώση, ήθος και ανδρεία, ώστε ν' αντιμετωπίσουν τα προβλήματα του λαού. Η παιδεία μπαίνει στην υπηρεσία της κοινωνίας και τελικός στόχος της είναι η πολιτική πράξη.

B.3.  Στην ενότητα 12 ο Πλάτωνας αναφέρεται στην ηθική υποχρέωση και την κοινωνική ευθύνη των φιλοσόφων ν' ασχοληθούν με την πολιτική. Ο συλλογισμός στον οποίο στηρίζεται είναι ο εξής: Οι απαίδευτοι - αμόρ­φωτοι δεν είναι ικανοί να κυβερνήσουν μια πόλη από άγνοια. Δεν έχουν υψηλούς στόχους να υπηρετήσουν, αποσκοπούν μόνο στην προσωπική τους ευδοκίμηση, με αποτέλεσμα να είναι ανεπαρκείς. Από την άλλη μεριά ακατάλληλοι ν' αναλάβουν τα ηνία μιας πόλης είναι όσοι ασχολούνται μονομερώς με την παιδεία, με αποτέλεσμα να υπολεί­πονται πολιτικής εμπειρίας. Εμμένει λοιπόν στην άποψη, ότι οι πλέον κατάλληλοι ν' αναλάβουν τη διακυβέρνηση μιας πόλης-κράτους είναι οι φιλόσοφοι.

Τους «καλεί» ν' αφήσουν την ευδαιμονία και τις χαρές που βιώνουν στον κόσμο των θεωρητικών τους αναζητήσεων και να κατέβουν στο σπήλαιο, στον κόσμο των αισθήσεων, δηλαδή στην πρακτική πολιτική ζωή και με την αληθινή παιδεία και τις γνώσεις τους να βοηθήσουν τους συμπολίτες τους στην κατάκτηση του Αγαθού. Στις απαιτήσεις βέβαια του Πλάτωνα (Σωκράτη) από τους φιλοσόφους υπάρχει η έννοια του απόλυτου και η αυστηρή απαίτηση να παρουσιάσουν μια τάση «ιεραποστολική». Βέβαια όπως ο Αριστοτέλης έτσι και ο Πλάτωνας συμφωνούν στο εξής: πρέπει τo κοινωνικό συμφέρον να προτάσσεται του ατομικού, γιατί, αν καταστραφεί το όλο, χάνεται και το μέρος. Στο σημείο αυτό οφείλουμε να διευκρινίσουμε τις πολιτικές απόψεις του Πλάτωνα. Ο ίδιος δεν ενέκρινε τη δημοκρατία της εποχής του που τη θεωρούσε ως κυριαρχία χρεοκοπημέ­νων πλουσίων, οι οποίοι παίρνοντας με το μέρος τους το φτωχό και πάντοτε δυσαρεστημένο πλήθος κοίταζαν πώς ν' αρπάξουν τ' αγαθά εκείνων που παρέμεναν ακόμη πλούσιοι μοιράζοντας μερικά και στο λαό. Ο Πλάτωνας έβλεπε στην Αθηναϊκή δημοκρατία ακαταστασία, τρομερές αδικίες και χάος. Ονόμαζε τη δημοκρατία πολίτευμα των κηφήνων και «θεατροκρατία», κυριαρχία των θεατών μέσα στο θέατρο. Εκφραζόταν πολύ περιφρονητικά για το λαό, τον έβλεπε ως θορυβοποιό όχλο είτε συ­νεδρίαζε στην Πνύκα, είτε δίκαζε στην Ηλιαία, είτε καθόταν στο θέατρο.

Έτσι σε αντίθεση με τον Αριστοτέλη απέρριπτε τη γνώμη των πολλών, δηλαδή την κοινή γνώμη και δεχόταν τη γνώμη του ενός και «επαΐοντος». Αντίθετα ο Αριστοτέλης (στην ενότητα 18) υπερασπίζεται την άποψη ότι το πλήθος παίρνει ορθότερες πολιτικές αποφάσεις από τους λίγους και άρι­στους. Αρνείται τον παραμερισμό του πλήθους στο κοινωνικό περιθώριο και την αφαίρεση κάθε δυνατότητας του για συμμετοχή στη διαχείριση των κοινών και διατυπώνει την αθροιστική θεωρία σύμφωνα με την οποία η κρίση των πολλών είναι ανώτερη από την κρίση του ενός και των ολίγων, μιας και το πλήθος ως σύνολο συγκεντρώνει ηθικές και πνευματικές ιδιό­τητες που είναι αδύνατο οι λίγοι να έχουν, έστω και αν είναι άριστοι. Παρόλο που ο ίδιος ο Αριστοτέλης θεωρεί τη δημοκρατία ως τη μετριότερη πολιτειακή παρέμβαση, αναγνωρίζει ωστόσο την αξία των απόψεων και των σκέψεων του πλήθους και θεωρεί πως αυτό είναι το πλέον κατάλληλο να κρίνει θέματα πολιτικής φύσεως. Για να κάνει μάλιστα πιο εύληπτη τη δύναμη και την αξία πολλών, φέρνει παραδείγματα μέσα από τα οποία καταδεικνύει ότι, όταν κυβερνούν οι πολλοί, είναι σαν ένας άνθρωπος με πολλά χέρια, πόδια κλπ., σαν τους συνδαιτυμόνες που συνεισφέρουν όλοι για το κοινό συμφέρον και σαν τους κριτές των δραματικών αγώνων. Θέτοντας στο τέλος προβληματισμούς σχετικά με το ποιόν πρέπει να θεω­ρούμε ωραίο άνθρωπο και ποιόν όχι ή πως δουλεύει ένας ζωγράφος πραγματεύεται θέματα καθαρά πολιτικά μιας και η επαγωγική μέθοδος που χρησιμοποιεί στη διδασκαλία του προϋποθέτει τη χρήση παραδειγμά­των και προβληματισμών που θα τον βοηθήσουν να παρουσιάσει με μεγα­λύτερη ευκολία τα δύσκολα πολιτικά θέματα που πραγματεύεται. Κατά συνέπεια όπως στη ζωγραφική μια ωραία προσωπογραφία είναι αποτέλεσμα της συνένωσης πολλών επιμέρους ωραίων στοιχείων που υπάρχουν στον κόσμο της πραγματικότητας διάσπαρτα σε πολλά επιμέ­ρους άτομα, έτσι και στην πόλη μπορεί το κάθε επιμέρους άτομο να μην είναι τίποτε το αξιόλογο, ενωμένοι όμως όλοι μαζί οι πολίτες μπορούν να είναι καλύτεροι και αποτελεσματικότεροι από τους λίγους - άριστους.

Β.4. Εισαγωγή σχολικού βιβλίου σελ. 100

(Οι φιλόοοφοι - βασιλείς είναι προσωπικότητες .... λειτούργημα τους).

Β.5. 1. εἰκός,   2. προειρημένων,  3. ἀληθείας, ἀληθή,   4. σκοπόν,   5. ἰδεῖν, ἴδωσιν.

Γ. 1 Μετάφραση του κειμένου:

Εκείνη δηλαδή την εποχή συμβούλευα, ότι (κατά τη γνώμη μου) πρέπει να αποκαταστήσεις την ομόνοια στους Έλληνες, αφού συμφιλιώσεις εσύ τη δική μας πόλη και την (πόλη) των Λακεδαιμονίων και ίων Θηβαίων και των Αργείων, επειδή πίστευα ότι, αν πείσεις τις σπουδαιότερες πόλεις έτσι να σκέφτονται, γρήγορα θα ακολουθήσουν και οι άλλες. Τότε λοιπόν ήταν άλλη περίσταση, τώρα όμως έχει συμβεί να μη χρειάζεται πια να (σε) συμ­βουλεύω διότι όλοι έχουν αναγκαστεί, εξαιτίας του πολέμου που έχει γί­νει να σκέφτονται ορθά και να επιθυμούν αυτά, τα οποία φαντάζονται ότι θέλεις εσύ να κάνεις και να λες, ότι πρέπει να μεταφέρουν τον πόλεμο στην Ασία, αφού παραμερίσουν τα πάθη και την απληστία (τους), που είχαν μεταξύ τους.

Γ. 2.α.  διαλλάξασαν - παυσαμένας.

Γ.2.β.  ὑπονοῇ - ὑπονοείτω,

συμβήσεσθαι – συμβῆναι,

ἐξηνέχθημεν - ἐξενεχθῶμεν,

καθίστησι - καθιστῇ.

Γ.3.α.  καταστῆσαι: τελικό απαρέμφατο, υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα «χρή».

τούτων: αντικείμενο στο απαρέμφατο «ἐπιθυμεῖν».

διά τόν ἀγῶνα: εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα ἠναγκασμένοι εἰσίν.

τῆς μανίας: αντικείμενο στη μετοχή «παυσαμένους».

βούλεσθαι: ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο ρήμα «ὑπονοῦσι».

Γ.3.β. Εξαρτημένος υποθετικός λόγος: (υπόθ.) ἄν πείσῃς  (απόδ.) ἡγούμενος ἐπακολουθήσειν καί τάς ἄλλας (πόλεις).

Έχουμε πλάγιο υποθετικό λόγο διότι η απόδοση βρίσκεται στο ειδικό απρμφ. ἐπακολουθήσειν. Απαλείφουμε το ρηματικό τύπο «ηγούμενος» και μεταφέρουμε την απόδοση στον ευθύ λόγο, για να προσδιορίσουμε το είδος του:

•  Το ειδικό απαρέμφατο μέλλοντα «ἐπακολουθήσειν» μετατρέπεται σε κύρια πρόταση κρίσης που εκφέρεται με οριστική μέλλοντα => «ἐπακολουθήσουσι(ν)».

•  Το υποκείμενο του απαρεμφάτου «τάς (πόλεις)» τίθεται σε ονομαστική «αἱ πόλεις» ως υποκείμενο τώρα του ρήματος που προέκυψε.

•  Ο επιθετικός προσδιορισμός «ἄλλας» τίθεται κι αυτός σε ονομαστική «ἄλλαι», για να συμφωνήσει με το ουσιαστικό «αἱ πόλεις» το οποίο προσ­διορίζει.

Επομένως:

Ο υποθετικός λόγος στον ευθύ λόγο εκφέρεται σύμφωνα με το σχήμα:

ΥΠΟΘ: ἄν πείσῃς (ἄν + υποτακτική) ΑΠΟΔ:  αἱ ἄλλαι πόλεις ἐπακολουθήοουσι(ν). (οριστική μέλλοντα).

Είδος: Υποθετικός λόγος που δηλώνει το προσδοκώμενο.

πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 9 - 4 - 2003