Μελετώντας την παρακάτω πηγή και σε συνδυασμό με τις ιστορικές σας γνώσεις να επισημάνετε τις αντιδράσεις των προσφύγων που προκάλεσε η Συμφωνία της Άγκυρας (10 Ιουλίου 1930) καθώς και τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε ο Βενιζέλος για να υποστηρίξει τις Θέσεις του σχετικά με τη σύμβαση αυτή.
Ο Βενιζέλος ημφεσβήτησεν ότι η αξία των εγκαταλειφθεισών περουσιών υπό των Ελλήνων εις Τουρκίαν ήτο μεγαλυτέρα από την αξίαν των εγκαταλειφθεισών υπό των Τούρκων. Υπεστήριξεν ότι και εξωγκωμένα ενεφανίζοντο υπό των δικαιούχων τα ενεργητικά, ότι η αξία των εγκαταλειφθεισών περιουσιών εξέπεσε μετά την αναχώρησιν του ελληνικού στοιχείου, ότι οι ελληνικαί περιουσίαι εν Τουρκία απετελούντο από κινητάς αξίας, κατά το πλείστον, αι οποίαι δεν επροστατεύονιο από την Συνθήκην της Λωζάνης, ενώ, αντιθέτως, αι εν Ελλάδι τουρκικαί ήσαν αποκλειστικώς ακίνητοι. Τέλος, ετόνισεν ότι, ως προέκυψεν από την πείρα επτά ετών, η εκτίμησις των εκατέρωθεν περιουσιών θα απήτει πολλάς δεκαετίας, χωρίς και να είναι βέβαιον ότι το αποτέλεσμα της εκτιμήσεως θα ήτο ευνοϊκόν δια την Ελλάδα...
Εις την συνεδρίασιν της Βουλής της 25ης Ιουνίου 1930, απέδειξεν ότι οι πρόσφυγες είχον λάβει κατά μέσον όρον τα 15% της εν Τουρκία περιουσίας των, ότι τοις εξησφαλίσθη η απόκτησις στέγης και ότι δια την αποκατάστασιν και περίθαλψίν των το κράτος είχε δαπανήσει 30.290 εκατομμύρια δραχμών, δηλαδή περί τα 80 εκατομμύρια χρυσών λιρών. 0 Βενιζέλος, κατά την συνεδρίασιν ταύτην, υπεστήριξεν ότι η Ελλάς ανέλαβε δια της συνθήκης περί ανταλλαγής την υποχρέωσιν να χρησιμοποιήση την εις το έδαφός της ανταλλάξιμον περιουσίαν δια την αποζημίωσιν των προσφύγων και ότι την υποχρέωσίν της ταύτην την εξεπλήρωσεν.
Η Τουρκία εζήτει, ευθύς εξ αρχής, τον πλήρη συμψηφισμόν. Η Ελλάς αντεπρότεινεν όπως τα ουδέτερα μέλη της Μικτής Επιτροπής Ανταλλαγής αναλάβουν την εφαρμογήν συνοπτικού και συνολικού συστήματος εκτιμήσεως. Η τουρκική κυβέρνησις δεν είχε κανένα λόγο να βιάζεται. Αντιθέτως, η εκκρεμότης της έδιδε την ευκαιρίαν να δυοχεραίνη ακόμη περισσότερον την θέσιν των 110.000 Ελλήνων της Κωνσταντινουπόλεως, οι οποίοι θα εξηναyκάζοντο να καταφύγουν εις την Ελλάδα. Θα ημπορούσαμεν να υποστώμεν το νέον αυτό προσφυγικόν κύμα;
Άλλωστε, όταν η Ελλάς είχε βαστάσει το βάρος της Μικρασιατικής καταστροφής, όταν είχεν υποστή τόσας θυσίας εις άψυχον και έμψυχον υλικόν, ποιαν αξίαν ημπορούσαν να έχουν μερικαί εκατοντάδες χιλιάδων λιρών, όταν δια της θυσίας αυτής επετυγχάνετο ένας ευρύτερος διακανονισμός των ελληνοτουρκικών σχέσεων, εγεφυρούτο το από αιώνων χάσμα μεταξύ των δύο λαών και το Αιγαίον πέλαγος μετετρέπετο από χωριστικόν όριον εις συνδέουσαν γέφυραν;
Εάν ο Βενιζέλος δεν ανελάμβανε την ευθύνην της οριστικής εκκαθαρίσεως του κυκεώνος των οικονομικών διαμφισβητήσεων μεταξύ των δύο χωρών, εάν άφηνε τα πράγματα να κυλούν όπως προέβλεπαν αι μέχρι τότε συμβάσεις, αι ελληνοτουρκικαί σχέσεις καθημερινώς θα εδηλητηριάζοντο, η καχυποψία αμοιβαίως θα εγενέτο εντονωτέρα, η προσφυγή εις τους εξοπλισμούς θα καθίστατο αναπόφευκτος, με αποτέλεσμα την επιβάρυνσιν της Ελλάδος δια ποσών θετικώς μεγαλύτερων από την αρνητικήν ζημίαν που υπέστη δια της παραιτήσεως από μιας αξιώσεως αμφιβόλου βασιμότητος.
απαντηση
Με πολλές προσδοκίες για μια οριστική διευθέτηση των οικονομικών διαφορών μεταξύ των δύο χωρών αλλά και για μια ουσιαστικότερη ελληνοτουρκική προσέγγιση, υπογράφτηκε στις 30 Ιουνίου 1930 η Συμφωνία της Άγκυρας με τα εξής κυριότερα σημεία:
α) Ρύθμιζε το ζήτημα των Ελλήνων ορθοδόξων της Κωνσταντινούπολης και των μουσουλμάνων της Θράκης, καθώς και των "φυγάδων",
β) όριζε ότι οι ανταλλάξιμες μουσουλμανικές περιουσίες στην Ελλάδα και οι ελληνικές στην Τουρκία περιέρχονταν στην κυριότητα του ελληνικού και τουρκικού Δημοσίου, αντίστοιχα,
γ) προέβλεπε αμοιβαία απόσβεση των οικονομικών υποχρεώσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Η παραπάνω σύμβαση (μαζί με τη Σύμβαση της Λοζάνης επτά χρόνια νωρίτερα) προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων ανάμεσα στους πρόσφυγες, οι οποίοι κατηγορούσαν το ελληνικό κράτος ότι με το τρόπο αυτό θυσίασε στο βωμό των συμφερόντων του, τα βασικά τους δικαιώματα. Ειδικότερα, για τους πρόσφυγες ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελούσε ο συμψηφισμός των ανταλλάξιμων ελληνικών και μουσουλμανικών περιουσιών και η πίστη τους ότι με τη συμφωνία που υπογράφθηκε εξισώθηκε η κατά πολύ μεγαλύτερη περιουσία των ανταλλάξιμων ελληνικών ορθοδόξων της Τουρκίας με την αντίστοιχη περιουσία των μουσουλμάνων της Ελλάδας, ή, επίσης, ότι αποζημιώθηκαν μόνο κατά ένα μέρος για την περιουσία που εγκατέλειψαν στις πατρίδες τους ή, τέλος, ότι η ανταλλάξιμη περιουσία δεν περιήλθε πάντοτε σε αυτούς. (Παράλληλα, η παρακράτηση του 25% της προκαταβολής της αποζημίωσης από την εθνική τράπεζα και της άρνησης διακανονισμού των προσφυγικών χρεών όξυνε τα πράγματα και απομάκρυνε τους πρόσφυγες από το κόμμα των φιλελευθέρων).
Απέναντι σε αυτές τις κατηγορίες, ο Βενιζέλος, όπως αποκαλύπτεται και από την πηγή, αντιτάσσει το όφελος που θα προέκυπτε από τη μελλοντική συνύπαρξη και συνεργασία των δύο λαών. Θα διασφαλίζονταν τα σύνορα οριστικά, θα επιτυγχάνονταν αντίστοιχα η ομοιογένεια και θα μπορούσαν πλέον να ασχοληθούν οι δύο ηγέτες απρόσκοπτα με την εσωτερική μεταρρύθμιση και ανάπτυξη των χωρών τους. Έτσι θα εξέλιπαν οι καθημερινές προστριβές και η καχυποψία στις ελληνοτουρκικές σχέσεις ενώ Θα περιορίζονταν οι πολεμικοί εξοπλισμοί που επιβάρυναν οικονομικά την Ελλάδα. Επιπλέον, επισημαίνει, ότι το οικονομικό κόστος είχε μικρότερη αξία σε σχέση με την θυσία που είχε υποστεί η Ελλάδα σε έμψυχο και άψυχο υλικό κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής καταστροφής ενώ είχε μεγαλύτερη αξία σε σχέση με τη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ των δύο λαών.
Επιπρόσθετα, για τις ανταλλάξιμες περιουσίες υποστήριξε ότι διογκώθηκε η αξία τους από μέρους των δικαιούχων επειδή, τελικά, η αξία της περιουσίας των Ελλήνων που άφησαν στην Τουρκία και υποτιμήθηκε οικονομικά όταν έφυγαν και ήταν κινητή που δεν προστατεύονταν από τη Συνθήκη της Λοζάνης και, ως εκ τούτου, δεν ήταν μεγαλύτερη από αυτή που εγκατέλειψαν οι Τούρκοι στην Ελλάδα, η οποία ήταν στο σύνολό της ακίνητη. Εξάλλου, υποστηρίζει ότι θα απαιτούσε πολλές δεκαετίες ακόμη η οριστική εκτίμηση των περιουσιών των αντίστοιχων δικαιούχων και για αυτό προείχε η άμεση γεφύρωση του χάσματος των δύο λαών και η ειρηνική συνύπαρξή τους. Δηλώνει, ακόμη, ότι οι περιουσίες που άφησαν στην Ελλάδα οι Τούρκοι ήταν κυρίως κτήματα που δόθηκαν οριστικά στους πρόσφυγες μέσω της Ε.Α.Π., ενώ δαπανήθηκαν από την Ελλάδα αξιόλογα ποσά (30.290 εκατ. δρχ. ή 80 εκατ. χρυσές λίρες) για παροχή στέγης, περίθαλψης και αποκατάστασης των προσφύγων. Όλοι, επίσης, οι πρόσφυγες είχαν λάβει το 15% κατά μέσον όρο της εγκαταλειφθείσας περιουσίας τους στην Τουρκία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου