Διαγώνισμα Λατινικών Γ Λυκείου μαθήματα 41, 43 (θέματα - απαντήσεις)

Α. Να μεταφράσετε το παρακάτω κείμενο.

   41. Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas. Quin, homo inepte, taces, ut consequaris, quod vis? Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit. Sic ergo vive, ut viri antiqui, sed sic loquere, ut viri aetatis nostrae;

43. Quamvis infesto et minaci animo perveneras, cur, cum in conspectu Roma fuit, tibi non succurrit: «ilia moenia domus ac penates mei sunt, mater coniunx liberique»? Ergo ego nisi peperissem, Roma non oppugnaretur; nisi filium haberem, libera in libera patria mortua essem. Ego nihil iam pati possum nee diu miserrima futura sum: at contra hos, si pergis, aut immatura mors aut longa servitus manet.

(Μονάδες 40)

Β. Παρατηρήσεις

1.α. homo inepte, viri antiqui, aetatis nostrae, longa servitus: να κλιθούν οι συνεκφορές και στους δύο αριθμούς.

(Μονάδες 4)

β. inepte, bona, antiqui, minaci, miserrima: Να γραφούν οι ί­διοι τύποι στους άλλους βαθμούς.

Diu, longa: Να γραφούν όλοι οι βαθμοί των επιρρημάτων.

(Μονάδες 7)

γ. quae, tibi, nostra, nihil: Να γραφεί η ίδια πτώση στον άλλο αριθμό.

(Μονάδες 4)

2.α. loquaris, obsoleto, peperissem: Να γραφούν οι ονοματικοί τύποι στην ίδια φωνή.

(Μονάδες 3)

β. consequaris, vive: Να γραφεί το β' πληθυντικό πρόσωπο στην οριστική σε όλους τους χρόνους.

(Μονάδες 4)

γ. pati: Να γραφεί το β' ενικό και γ' πληθυντικό πρόσωπο σε όλους τους χρόνους της οριστικής και της υποτακτικής.

(Μονάδες 4)

δ. manet: Να γραφεί το α' πληθυντικό πρόσωπο όλων των χρόνων της υποτακτικής στην παθητική περιφραστική συζυγία.

(Μονάδες 4)

ε. oppugnaretur – mortua essem: Να κλιθεί η προστακτική ενεστώτα και μέλλοντα στη φωνή που βρίσκονται οι τύποι.

(Μονάδες 4)

3.α. Si pergis: Να βρεθεί η απόδοση του υποθετικού λόγου και να γραφούν όλες οι μορφές της ανοιχτής υπόθεσης.

(Μονάδες 6)

β. Να χαρακτηριστούν πλήρως οι δευτερεύουσες προτάσεις του α' αποσπάσματος μέχρι το « … modesta sit.» (Είδος, ε­ξάρτηση, χρόνος, έγκλιση, ρόλος).

(Μονάδες 8)

γ. ut consequaris: Να γραφεί ο σκοπός με τους άλλους τρό­πους.

(Μονάδες 4)

δ. Cur tibi non succurit: Να εξαρτηθεί από το:

1) mater rogat

2) mater rogabat

4.α. Antiquitatem tibi placere dicis: Να μετατραπεί στον ευθύ λόγο.

( Μονάδες 2)

β. Να εξετάσετε αν είναι ορθός ή όχι ο χαρακτηρισμός των πα­ρακάτω συντακτικών όρων.

1)  quae dicas: αναφορική πρόταση

2)  sermone: αντικείμενο του ρήματος uteris

3)  quod vis: αιτιολογική πρόταση

4)  antiquitatem: αντικείμενο του απαρεμφάτου placere

5)  animo: αφαιρετική του τρόπου

6)  nihil: υποκείμενο του απαρεμφάτου pati

(Μονάδες 6)

γ. Να μετατρέψετε την παρακάτω πρόταση σε διμελή ευθεία ερώτηση κάνοντας χρήση όλων των τρόπων με τους οποίους εισάγονται αυτές οι προτάσεις στα λατινικά.

Tu sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris.

(Μονάδες 2)

Απαντήσεις

Α. Μετάφραση:

41. Εσύ όμως, σαν να μιλάς (μιλούσες) τώρα με τη μητέρα του Ευάνδρου, χρησιμοποιείς γλώσσα (λόγο) απαρχαιωμένη (που δεν χρησιμοποιείται) εδώ και πολλά ήδη χρόνια, επει­δή δε θέλεις να ξέρει και να καταλαβαίνει κανένας τι λες. Γιατί, ανόητε άνθρωπε, δε σωπαίνεις, για να πετύχεις αυτό που θέλεις; Αλλά λες ότι σου αρέσουν τα παλιά τα χρόνια, γιατί είναι τιμημένα και καλά και σεμνά. Επομένως (λοι­πόν) να ζεις έτσι, όπως οι παλιοί άνδρες (άνθρωποι) αλλά να μιλάς έτσι, όπως οι άνδρες της εποχής μας (οι σύγχρονοι μας).

43. Αν και είχες φτάσει με εχθρική και απειλητική διάθεση γιατί, όταν είδες τη Ρώμη, δε πέρασε (αυτή η ιδέα) από το μυαλό σου; "Μέσα στα τείχη εκείνα βρίσκονται το σπίτι και οι θεοί μου, η μητέρα, η γυναίκα και τα παιδιά μου; Αν λοιπόν εγώ δεν [σε] είχα γεννήσει, η Ρώμη δεν θα πο­λιορκούνταν αν δεν είχα γιο, θα πέθαινα ελεύθερη σε ε­λεύθερη πατρίδα. Εγώ δεν μπορώ να πάθω τίποτα πια κι ούτε θα είμαι πολύ δυστυχισμένη για πολύ ακόμα αλλά α­ντίθετα αυτούς, αν συνεχίσεις, τους περιμένει ή πρόωρος θάνατος ή μακροχρόνια σκλαβιά.

Β.1α.		Ενικός Αριθμός	Πληθυντικός Αριθμός
	Ον.	homo ineptus	homines inepti
	Γεν.	hominis inepti	hominum ineptorum
	Δοτ.	homini inepto	hominibus ineptis
	Αιτ.	hominem ineptum	hominess ineptos
	Κλ.	homo inepte	hominess inepti
	Αφ.	homine inepto	hominibus ineptis
		Ενικός Αριθμός	Πληθυντικός Αριθμός
	Ον.	vir antiquus	viri antiqui
	Γεν.	viri antiqui	virorum antiquorum
	Δοτ.	viro antiquo	viris antiquis
	Αιτ.	virum  antiquum	viros antiquos
	Κλ.	vir antique	viri antiqui
	Αφ.	viro antiquo	viris antiquis
		Ενικός Αριθμός	Πληθυντικός Αριθμός
	Ον.	aetas nostra	aetates nostrae
	Γεν.	aetatis nostrae	aetatum /-ium nostrarum
	Δοτ.	aetati nostrae	aetatibus nostris
	Αιτ.	aetatem nostram	aetates nostras
	Κλ.	(aetas) ------	(aetates) ------
	Αφ.	aetate nostra	aetatibus nostris
		Ενικός Αριθμός	Πληθυντικός Αριθμός
	Ον.	longa servitus	longae servitutes
	Γεν.	longae servitutis	longarum servitutum
	Δοτ.	longae servituti	longis servitutibus
	Αιτ.	longam servitutem	longas servitutes
	Κλ.	longa servitus	longae servitutes
	Αφ.	longa servitute	longis servitutibus

Β.1β.	Θετικός	Συγκριτικός	Υπερθετικός
	inepte	ineptior	ineptissime
	bona	melior	optima
	antiqui	antiquiores	antiquissimi
	minaci	minaciore	minacissimo
	misera	miserior	miserrima
	diu	diutius	diutissime
	longe	longius	longissimi

Β.1γ.	quid
	vobis
	nostrarum
	nullas res

Β2.α.		loquaris
		ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΑ		ΜΕΤΟΧΕΣ
	ΕΝΕΣΤ.	loqui		loquens
	ΜΕΛΛ.	locuturum, -am, -um esse locuturos, -as, -a esse		locuturus, -a, -um
	ΠΑΡΑΚ.	locutum, -am, -um esse locutos, -as, -a esse		locutus, -a, -um
	Συντ. Μ.	locutum, -am, -um fore locutos, -as, -a fore
		ΣΟΥΠΙΝΟ		ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
	Γεν.			loquendi
	Δοτ.			loquendo
	Αιτ.	locutum		loquendum
	Αφ.	locutu		loquendo
	Γερουνδιακό		loquendus, a, um

		obsoleto
		ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΑ		ΜΕΤΟΧΕΣ
	ΕΝΕΣΤ.	obsolesci
	ΜΕΛΛ.	obsoletum iri
	ΠΑΡΑΚ.	obsoletum, -am, -um esse obsoletos, -as, -a esse		obsoletus,-a -a, -um
	Συντ. Μ.	obsoletum -am, -um fore obsoletos, -as, -a fore
	Γερουνδιακό		obsolescendus, -a, -um

		peperissem
		ΑΠΑΡΕΜΦΑΤΑ	ΜΕΤΟΧΕΣ
	ΕΝΕΣΤ.	parere	pariens
	ΜΕΛΛ.	pariturum, -am, -um esse parituros, -as, -a esse	pariturus, -a, -um
	ΠΑΡΑΚ.	peperisse
		ΣΟΥΠΙΝΟ	ΓΕΡΟΥΝΔΙΟ
	Γεν.		pariendi
	Δοτ.		pariendo
	Αιτ.	partum	pariendum
	Αφ.	partu	pariendo

Β2.β.	β΄ πληθυντικό οριστικής
	ΕΝΕΣΤ.	consequimini	vivitis
	ΠΑΡΑΤ.	consequebamini	vivebatis
	ΜΕΛΛ.	consequemini	vivetis
	ΠΑΡΑΚ.	consecuti, -ae, -a estis	vixistis
	ΥΠΕΡ.	consecuti eratis	vixeratis
	Συντ. Μ.	consecuti eritis	vixeritis

Β2.γ.	β΄ ενικό οριστικής	γ΄ πληθυντικό οριστικής
	pateris (re)	patiuntur
	patiebaris (re)	patiebantur
	patieris (re)	patientur
	passus, -a, -um es	passi,- ae, -a sunt
	passus, -a, -um eras	passi,- ae, -a erant
	passus, -a, -um eris	passi,- ae, -a erunt
	β΄ ενικό υποτακτικής	γ΄ πληθυντικό υποτακτικής
	patiaris (re)	patiantur
	patereris (re)	paterentur
	passurus, -a, -um, sis	passuri, -ae, -a sint
	passus, -a, -um sis	passi, -ae, -a sint
	passus esses	passi essent

Β.2δ.	manendi, -ae, -a simus
	manendi -ae, -a essemus
	manendi -ae, -a fuerimus
	manendi -ae, -a fuissemus

Β2.ε.	Ενεστώτας	Μέλλοντας
	oppugnare	oppugnator
	oppugnamini	oppugnator
		oppugnantor
	morere	moritor
	morimini	moritor
		moriuntor

Β3.α.	Απόδοση: at contra hos aut immatura mors aut longa servitus manet.
	Υπόθεση	Απόδοση
	si pergis	manet (παρόν)
	si perrexisti	manet (παρόν)
	si perges	manebit (μέλλον)
	si perrexeris	manebit (μέλλον)
	si pergebas ή perrexeras	manebat (παρελθόν)

Β.3.β. Αναγνώριση δευτερευουσών προτάσεων

Proinde quasi ... loquaris: Δευτερεύουσα επιρρημ. υποθετική παραβολική πρόταση. Εισάγεται με το συν­δεσμικό σύμπλεγμα proinde quasi, εκφέρεται με υπο­τακτική, επειδή η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή κατάσταση και συγκεκριμένα με ενεστώτα υποτ. (σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων), γιατί εξαρ­τάται από αρκτικό χρόνο (uteris). Δηλώνει το σύγχρο­νο στο παρόν και λειτουργεί ως β' όρος σύγκρισης. (Α' όρος σύγκρισης = η κύρια πρόταση).

Quod neminem … vis: Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod, εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία και λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο ρήμα της κύριας πρότασης.

Quae dicas: Δευτερεύουσα ονομ. ουσιαστική πλάγια ερωτηματική πρόταση. Εισάγεται με την ερωτηματική αντωνυμία quae, γιατί είναι μερικής άγνοιας, εκφέρεται με υποτακτική, γιατί η εξάρτηση δίνει υποκειμενική χροιά στο περιεχόμενο της πρότασης και σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων της υποτακτικής εκφέρεται με υποτ. ενεστώτα γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (scire - intellegere τα οποία εξαρτώνται από το vis) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν. Λειτουργεί ως αντικείμενο στα scire και intellegere.

Ut consequaris: Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση. Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ut, γιατί είναι καταφατική, εκφέρεται με υποτακτική γιατί δηλώνει το σκοπό για τον οποίο γίνεται η πράξη του ρήματος της κύριας πρότασης και ο σκοπός στη Λατινική θεωρείται υποκειμενική κατάσταση. Συγκεκριμένα εκφέρεται με ενεστώτα υποτ. διότι εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (taces). Έχουμε συγχρονισμό της δευτερεύουσας με την κύρια πρόταση (δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν). (Ιδιομορφία στην ακολουθία των χρόνων). Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του τελικού αιτίου στο ρήμα της κύριας πρότασης.

Quod vis: Δευτερεύουσα αναφορική επιθετική προσ­διοριστική πρόταση στο εννοούμενο id (ή αναφ. ου­σιαστική ως αντικείμενο στο vis). Εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quod, εκφέρεται με οριστική και δηλώνει το πραγματικό.

Quod honesta ... sit: Δευτερεύουσα επιρρηματική αι­τιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτολ. σύνδεσμο quod., εκφέρεται με υποτ. γιατί δηλώνει υποκειμενική αιτιολογία και σύμφωνα με την ακολουθία των χρόνων της υποτ. εκφέρεται με υποτ. ενεστώτα, γιατί εξαρτά­ται από αρκτικό χρόνο (placere, που εξαρτάται με τη σειρά του από το vis) και δηλώνει το σύγχρονο παρόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτί­ας στην κύρια πρόταση.

Β.3γ.	qui consequaris
	consecutum
	ad consequendum
	consequendi causa ή gratia

Β.3δ. Mater rogat cur illi non succurrerit.

Mater rogabat cur illi non succurrisset.

Β4.α. Antiquitas mihi placet

Β4.β. I. Λάθος

II.  Σωστό

III.  Λάθος

IV.  Λάθος

V.  Σωστό

VI.  Λάθος

Β4.β. 1. Utrum tu sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris an non?

2. Uterisne tu sermone abhinc multis annis iam obsoleto an non?

3. Tu sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris an non?