Τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο του οργανωμένου εθελοντισμού απέκτησε στον ελληνικό χώρο νέες και πρωτότυπες ποιοτικές και ποσοτικές διαστάσεις που υπερβαίνουν τις παλαιές εμπειρίες της παραδοσιακής φιλανθρωπίας. Η οργανωμένη εθελοντική δράση τείνει να καταστεί μια σημαντική συνιστώσα της «κοινωνίας των πολιτών» ή πιο σωστά αποτελεί το πιο ορατό ίσως δείγμα ότι μια «κοινωνία των πολιτών», άξια του ονόματός της, αρχίζει να οικοδομείται και στη χώρα μας.
Μιλώντας εδώ για «κοινωνία των πολιτών» αναφερόμαστε σε όλη εκείνη τη σφαίρα των κοινωνικών σχέσεων που γεννώνται αυθόρμητα «από τα κάτω» ως προϊόν της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι στην ευρύτερή της εκδοχή. Η εκδοχή αυτή περιλαμβάνει όχι μόνο την ίδρυση σωματείων ή ενώσεων προσώπων που δεν έχουν νομική προσωπικότητα, αλλά και τη σύσταση ιδρυμάτων. Μάλιστα σ’ ένα τέτοιο κοινωνικό περιβάλλον κυριαρχεί η ιδέα του «καλώς εννοούμενου συμφέροντος», δηλαδή η αξιολόγηση του προσωπικού συμφέροντος στο πλαίσιο ενός ευρύτερου κοινωνικού συμφέροντος.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του οργανωμένου εθελοντισμού, που τον καθιστά ένα εξειδικευμένο υποσύστημα της «κοινωνίας των πολιτών», είναι ο αλτρουιστικός προορισμός των αποτελεσμάτων της δραστηριότητάς του και ιδίως ο τρόπος πραγμάτωσής τους, ο οποίος βασίζεται στην εκτέλεση προγραμμάτων εθελοντικής εργασίας.
Τα πεδία παρέμβασης των εθελοντικών οργανώσεων είναι πολλαπλά και διαφορετικά μεταξύ τους, αρκετές δε από τις οργανώσεις αυτές δραστηριοποιούνται ταυτόχρονα σε περισσότερα πεδία. Υπάρχουν ίσως, «πολλοί» εθελοντισμοί, ο καθένας με τη δική του φυσιογνωμία, ταυτότητα και μέθοδο δράσης, κοινό χαρακτηριστικό όλων όμως είναι η συνδρομή τους στην πραγματοποίηση θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών (Ελλήνων και αλλοδαπών), τα οποία για διαφορετικούς λόγους, νομικούς ή πραγματικούς, δεν βρίσκουν επαρκή ή αποτελεσματική ικανοποίηση ή απαιτούν για την προστασία και την παραγωγή τους την κινητοποίηση των εθελοντικών ενεργειών της κοινωνίας (χαρακτηριστικό παράδειγμα το δικαίωμα στο περιβάλλον).
Ένα σημαντικό μέρος του εθελοντισμού στον ελληνικό χώρο - αν και αναλογικά μικρότερο εν συγκρίσει προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες – δραστηριοποιείται στον τομέα των υπηρεσιών υγείας και κοινωνικής πρόνοιας. Αντικείμενό του αποτελεί κυρίως η παροχή κοινωνικών υπηρεσιών σε δοκιμαζόμενα πρόσωπα: ασθενείς και άτομα τρίτης ηλικίας, άτομα με ειδικές ανάγκες, εγκαταλελειμμένα παιδιά, ανήλικοι και οικογένειες σε δυσκολίες, ανύπαντρες μητέρες, τοξικοεξαρτημένοι, ψυχικά πάσχοντες, χρόνιοι ασθενείς με AIDS, ξένοι μετανάστες, Τσιγγάνοι, αλκοολικοί, άστεγοι, κ.λ.π. Αυτή τη μορφή εθελοντισμού, που είναι περισσότερο προσανατολισμένη στην παροχή κοινωνικής φροντίδας σε πρόσωπα που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης, θα μπορούσαμε να την προσδιορίσουμε με τον όρο «κοινωνικός εθελοντισμός».
Σημαντική ανάπτυξη παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια ο «περιβαλλοντικός εθελοντισμός», ο οποίος δραστηριοποιείται στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος με αιχμή την πρόληψη και κατάσβεση δασικών πυρκαγιών. Αρκετά διαδεδομένη εμφανίζεται επίσης η παρουσία του «πολιτιστικού εθελοντισμού», με επίκεντρο την παροχή πολιτιστικών υπηρεσιών και τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς.[…]
Η απουσία μιας συνταγματικής διάταξης που θα προέβλεπε ρητά την αρχή της προώθησης του ρόλου των εθελοντικών οργανώσεων καθώς και άλλων μη κερδοσκοπικών οργανώσεων που επιδιώκουν κοινωφελείς σκοπούς δεν εμποδίζει τη «θετική» προστασία των οργανώσεων αυτών στο επίπεδο της κοινής νομοθεσίας. Ωστόσο, θα ήταν χρήσιμη η προσθήκη στο ισχύον Σύνταγμα μιας τέτοιας συνταγματικής διάταξης που θα θέσπιζε ως συνταγματικό κανόνα ότι το κράτος μπορεί να ενισχύει με οικονομικά μέσα τις εθελοντικές και τις άλλες μη κερδοσκοπικές οργανώσεις που έχουν ως σκοπό την προάσπιση και προαγωγή των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
[Κείμενο συντομευμένο και διασκευασμένο]
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Α. Να αποδώσετε περιληπτικά το παραπάνω κείμενο σε 100-120 λέξεις
Μονάδες 25
Β.1. Με ποιον τρόπο οργανώνεται ο λόγος στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου;
Μονάδες 5
Β.2. Ποια συλλογιστική πορεία ακολουθεί ο συγγραφέας στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου του;
Μονάδες 5
Β.3. Πώς επιτυγχάνεται η συνοχή στις τρεις πρώτες παραγράφους του κειμένου;
Μονάδες 5
Β.4. υπερβαίνουν, συνιστώσα, παροχή: Να δοθεί ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις λέξεις αυτές.
ρητά, κοινωφελείς: Να δοθούν τα αντώνυμα των λέξεων.
οργάνωση, μέθοδος: Να δοθούν δυο παράγωγα για κάθε λέξη.
Μονάδες 10
Β.5. «Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του οργανωμένου εθελοντισμού… είναι ο αλτρουιστικός προορισμός των αποτελεσμάτων της δραστηριότητάς του…». Να σχολιάσετε το νόημα της παραπάνω φράσης σε μια παράγραφο (60 - 80 λέξεις)
Μονάδες 10
Γ. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Περιβάλλοντος δημοσιεύσετε ένα άρθρο στη σχολική σας εφημερίδα στο οποίο, αφού επισημάνετε τον παγκόσμιο χαρακτήρα της οικολογικής καταστροφής, καταθέτετε τις προτάσεις σας για τη συλλογική αντιμετώπισή της (600 λέξεις περίπου)
Μονάδες 40
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. Σύμφωνα με τον συγγραφέα του κειμένου, η ισχυροποίηση του φαινομένου του οργανωμένου εθελοντισμού στη σύγχρονη Ελλάδα, αντικατοπτρίζει την εμφάνιση μιας «κοινωνίας των πολιτών» σ’ αυτήν. Ως «κοινωνία των πολιτών» ορίζει τους αυθόρμητους κοινωνικούς δεσμούς που γίνονται η βάση της ίδρυσης σωματείων και ιδρυμάτων και εδραιώνουν την ιδέα ότι ατομικό και κοινωνικό συμφέρον μπορούν να συνυπάρξουν. Στηριγμένες σ’ αυτά τα χαρακτηριστικά, οι διάφορες εθελοντικές οργανώσεις, μέσα από πολύπλευρες δράσεις προωθούν και προασπίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και προσφέρουν στήριξη σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, προστατεύουν το φυσικό περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά. Πρόκειται για τον «κοινωνικό», «περιβαλλοντικό» και «πολιτιστικό» εθελοντισμό αντίστοιχα. Ο συγγραφέας, εν κατακλείδι, θεωρεί ότι ενθαρρύνοντας το έργο τους, το Σύνταγμα μπορεί να καθιερώσει την κρατική επιχορήγησή τους.
Β.1. Ο τρόπος οργάνωσης του λόγου (μέθοδος ανάπτυξης) στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου είναι ο ορισμός της έννοιας «κοινωνία των πολιτών». Στη θεματική περίοδο, εντοπίζεται η οριστέα έννοια (κοινωνία των πολιτών), το γένος στο οποίο ανήκει (κοινωνικές σχέσεις) καθώς και η ειδοποιός διαφορά της (γεννιούνται «από τα κάτω» ως προϊόν της ελευθερίας του συνεταιρίζεσθαι στην ευρύτερή της εκδοχή).
Β.2. Η πέμπτη παράγραφος του κειμένου ακολουθεί την επαγωγική συλλογιστική πορεία. Στα σχόλια της παραγράφου, τα οποία προτάσσονται, γίνεται αναφορά στα επιμέρους στοιχεία του «κοινωνικού εθελοντισμού», (ο τομέας στον οποίο δραστηριοποιείται και ακολούθως το αντικείμενό του) ενώ στη θεματική περίοδο, η οποία εντοπίζεται στο τέλος της παραγράφου, δίνεται ο γενικός ορισμός της έννοιας αυτής.
Β.3. Η συνοχή ανάμεσα στις τρεις πρώτες παραγράφους του κειμένου επιτυγχάνεται με την επανάληψη της φράσης-κλειδί: «κοινωνία των πολιτών», η οποία γίνεται ο συνδετικός αρμός των παραγράφων αυτών.
Β.4. Συνώνυμα
υπερβαίνουν = ξεπερνούν
παροχή =χορήγηση
Αντώνυμα
ρητά # άρρητα
κοινωφελείς #ιδιοτελείς
Παράγωγα
οργάνωση = οργανωτικός, οργανωτής
συνιστώσα = παράμετρος,
μέθοδος = μεθοδολογία, μεθοδικός
Β.5. Η οργανωμένη εθελοντική δράση χαρακτηρίζεται πρωτίστως από αλτρουϊσμό. Σκοπός τον εθελοντικών οργανώσεων είναι η προώθηση κοινωφελών σκοπών, η συνδρομή σε άτομα που χρήζουν άμεσης βοήθειας η αλληλεγγύη απέναντιοσκειμδαζόμενες χώρες και γενικότερα η ανιδιοτελής προσφορά, που αναδεικνύει το πνεύμα του ανθρωπισμού και παράλληλα αντιστρατεύεται τον ατομικισμό και τον ωφελιμισμό. Συχνά στα πλαίσια αυτά θυσιάζεται το ατομικό συμφέρον ή η προσωπική ασφάλεια. Γι’ αυτό η δράση και η προσφορά των εθελοντικών οργανώσεων αποτελεί το χαρακτηριστικότερο δείγμα της αξιολόγησης του ατομικού συμφέροντος στα πλαίσια του ευρύτερου συλλογικού/κοινωνικού.
Γ. Παγκόσμια συστράτευση για το περιβάλλον
Η παγκόσμια μέρα για την προστασία του περιβάλλοντος έχει θεσπιστεί με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού μπροστά στοκρίσιμο θέμα της καταστροφής της βιόσφαιρας. Με αφορμή τη σημαντική αυτή μέρα οφείλουμε να υπενθυμίσουμε πως ο άνθρωπος, ως δημιούργημα της φύσης, έμαθε να ζει και να δρα ακολουθώντας τους νόμους που τη διέπουν. Έτσι, η όποια παρέμβασή του σ’ αυτή δεν ανέτρεπε, μέχρι πριν λίγα χρόνια, την ισορροπία που διαμορφώθηκε μέσα στους γεωλογικούς αιώνες. Αυτά ίσχυαν μέχρι και την ακμή της βιομηχανικής εποχής. Η βιομηχανία με τη μηχανή πολλαπλασίασε την ανθρώπινη δύναμη, και επομένως πολλαπλασίασε τις συνέπειες της ανθρώπινης δραστηριότητας. Το φαινόμενο σταδιακά κλιμακώθηκε και μας οδήγησε στη διαπίστωση ότι η διατάραξη της οικολογικής ισορροπίας, ανεξάρτητα από το πού συντελείται, έχει αντίκτυπο σ’ ολόκληρο τον πλανήτη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι εξής διαπιστώσεις:
► οι κλιματολογικές αλλαγές συνοδεύονται από μεγάλες καταστροφές (πλημμύρες, ξηρασία κ.α.) σ’ ολόκληρο τον κόσμο
► η τρύπα του όζοντος συνεχώς διευρύνεται και σε συνδυασμό με τη μεγάλη ατμοσφαιρική ρύπανση απειλούν τη ζωή όλων μας
► η υπερεκμετάλλευση των θαλασσών και η μόλυνση των ακτών υπονομεύουν το θαλάσσιο πλούτο και τη ζωή στις παράκτιες περιοχές
► η καταστροφή των δασών, της χλωρίδας και πανίδας και η χρήση συνθετικών – χημικών προϊόντων δεν γνωρίζει σύνορα
► η εξάντληση των πρώτων υλών, των πηγών ενέργειας και του πόσιμου νερού υποθάλπει μια νέα παγκόσμια σύρραξη.
Αναζητώντας τις αιτίες της περιβαλλοντικής υποβάθμισης διαπιστώνουμε ότι αποτελεί, κατά κύριο λόγο, πολιτικό πρόβλημα. Η παγκόσμια οικονομία με τον έντονο ανταγωνισμό που τη διακρίνει, φαίνεται να ευθύνεται όχι μόνο για την καταστροφή αλλά και για την αδυναμία αντιμετώπισής της. Οι αλλεπάλληλες συναντήσεις κορυφής και οι αποφάσεις τους δε στάθηκαν, μέχρι σήμερα, ικανές να ανακόψουν την πορεία της “κακώς” εννοούμενης ανάπτυξης. Φαίνεται, λοιπόν, ότι είναι περισσότερο απαραίτητη από ποτέ η υπογραφή ενός «νέου πλανητικού συμβολαίου» που θα μετατοπίζει το ενδιαφέρον από την «ανάπτυξη χωρίς όρια» σε μια ανάπτυξη με ανθρωποκεντρικό και οικολογικό χαρακτήρα. Ένα τέτοιο συμβόλαιο δεν πρέπει να φέρει μόνο την υπογραφή των επίσημων κυβερνήσεων αλλά να στηριχτεί στην αποφασιστική βούληση όλων των ανθρώπων:
Πιο συγκεκριμένα απαιτείται:
► Επαναπροσδιορισμός των στόχων της παγκόσμιας οικονομίας που θα οδηγεί σε αναδιανομή του παγκόσμιου πλούτου.
► Αλλαγή της υπερκαταναλωτικής νοοτροπίας με έμφαση σε πιο ποιοτικά κριτήρια ζωής.
► Προγράμματα αναβάθμισης του υποανάπτυκτου κόσμου με περιβαλλοντικά ορθόδοξες μεθόδους.
► Ενίσχυση της έρευνας για «εναλλακτικές» τεχνολογίες και υποστήριξη επιχειρήσεων που ακολουθούν «πράσινη πολιτική».
► Προώθηση εναλλακτικών μορφών ενέργειας.
► Εφαρμογή αυστηρών νομοθετικών κυρώσεων σε όσους παραβιάζουν κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος.
► Πίεση από την κοινή γνώμη και ισχυρές οικολογικές οργανώσεις σε κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμούς για την άσκηση οικολογικής πολιτικής.
► Ενεργοποίηση και εθελοντική προσφορά της κοινωνίας των πολιτών, με παράλληλη κρατική υποστήριξη (οικονομική και νομική) των περιβαλλοντικών μη κερδοσκοπικών οργανώσεων και σωματείων, αλλά και συνεχή προβολή του έργου τους από τα ΜΜΕ
Το φυσικό περιβάλλον συνδέεται άρρηκτα με την ποιότητα ζωής του ανθρώπου, γι’ αυτό και η προστασία του αποτελεί πρωταρχικό χρέος και συλλογική ευθύνη ενός ανθρωπιστικού πολιτισμού!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου