Λατινικά: Η σύνταξη των προθέσεων

1. Προθέσεις που συντάσσονται με αιτιατική.

ΠΡΟΘΕΣΗ	ΔΗΛΩΝΕΙ	ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
αd = προς	κίνηση προς τόπο κατεύθυνση προς πρόσωπο πλησίον προσέγγιση χρόνου σκοπό αναφορά	Aeneas ad Italiam navigat (II). Belua ad Andromedam se movet (III). Ad scopulum adligat (III). Ut domum ad vesperum rediit (XII). Liberales artes Galli aditum ad victoriam dederunt (XIII). Ad haec verba Augustus risit (XXIX).
adversus = κατά, εναντίον	εχθρική διάθεση	Bellum adversus Persen regem gerebat (XIII).
ante = πριν	χρόνο (πριν από κάτι) τόπο (μπροστά από κάτι)	Ante tertium diem scitote decerptam esse (XXV). Ante vestibulum dona posuissent (XXXIV).
apud = κοντά	τόπο, το πλησίον	Apud antiquos Romanos concordia maxima erat (IV).
contra = κατά	εχθρική διάθεση	Epistulis contra iniuriam repugnat (I).
erga = προς	φιλική διάθεση	Erga te tale consilium molientem (XLIX).
inter = μεταξύ	τόπο, το μεταξύ αλληλοπάθεια	Inter vela praetenta foribus se abdidit (XX). Iustitia inter se certabant (IV).
intra = μέσα	τόπο (το εντός)	Intra illa moenia domus sunt (XLIII).
ob = εξαιτίας	εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο	Ob repentinum monstrum terror ….. invaserat (III).
post = μετά	χρόνο (το μετά από κάτι) τόπο	Post trecentos annos Ilia duos filios …. pariet (X). Post tergum equitatus cernitur (XVI).
praeter = εκτός	εξαίρεση	Everterunt urbem Romam praeter Capitolium (XXI).
prope = κοντά	τόπο, το πλησίον	Prope Tiberim ….. Hercules boves refecisse (XVIII).
propter = εξαιτίας	εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο	Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat (VII).
super = πάνω από	τόπο, πάνω σε κάτι	Super vestem earum deprehendit canos (XLVII).

2. Προθέσεις που συντάσσονται με αφαιρετική.

ΠΡΟΘΕΣΗ	ΔΗΛΩΝΕΙ	ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
a ή ab ή abs = από	τόπο (απομάκρυνση ή από τόπο κίνηση ή χωρισμό) προέλευση ποιητικό αίτιο τόπο (στάση) έμμεση καταγωγή	Iulus …. ab Lavinio transferet (X). A Carthagine tributum ipse exigeret (XXXV). Vinum a mercatoribus ad se importari (XV). Eique ab ostio quaerenti (XXIV). Caesar Augustus ab Iulo ortus….. (X).
cum = με	συνοδεία (με ρήμα κίνησης) κοινωνία (με ρήμα που δε δηλώνει κίνηση) εχθρική διάθεση ή το εναντίον τρόπο παραβολή (σύγκριση)	Aeneas cum Anchisa….. ad Italiam navigat (II). Cum familiaribus suis …. periculum miserabantur (XVIII). Ibi Hannibal bellum cum Romanis …. (XI). Illis femina cum lacrimis iniuriam aperit (IX). Cassiope ….. cum Nymphis se comparat (III).
de = για, από	κίνηση από τόπο	Hostes de collibus advolare solent (VII). Narrat de incolis barbaris et de terra gelida (I). Romanosque de suo nomine appelabit (X). Alius alia de causa discedere cupiebat (XVII).
e ή ex = από	απομάκρυνση ή από τόπο κίνηση προέλευση τοπική χρόνο (χρονική ακολουθία) προέλευση ύλη αναγκαστικό αίτιο συμφωνία διαιρεμένο όλο έξοδο από μια κατάσταση	Brutus ex vulnere ….. cultrum extrahit (IX). Mugitus ex spelunca auditus (XVIII). Reliqui ex fuga in civitates discedunt (XVI). Ex Aesopi litteris cognovisset (XXVIII). Ex ebore Phidias sciebat facere simulacra (XXXIX). Eis corpus ex annis infirmum erat (IV). Consilium non ex sententia cessisset (XLIX). Ex quibus quattuor in Nerviis hiemare iubet (VII). E somno eum excitavit (XIV).
pro = μπροστά, ως, υπέρ, για	τόπο υπεράσπιση ή προς χάρη αντάλλαγμα σε θέση κατηγορουμένου	Ipse pro castris consedit (XVI). Me pro salute vestra …. obicere potui (XXXII). Pro quo immensam pecuniam acceperunt (XXI). Monumentum eius …. pro templo habebat (V).

3. Προθέσεις που συντάσσονται με αιτιατική και με αφαιρετική.

ΠΡΟΘΕΣΗ		ΔΗΛΩΝΕΙ	ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
in = σε, προς	αιτιατική	κίνηση προς τόπο εχθρική διάθεση ή ενέργεια ή το εναντίον κατάσταση σκοπό	Denique Aeneas in Italiam navigat (II). Pila in hostes miserunt (XVI). Venit corno in mentem (XXIX). In certamen ruit (XXXI).
	αφαιρετική	τόπο (το μεταξύ) στάση σε τόπο χρόνο κατάσταση αναφορά	In …. coetu ac numero repono (XXII). Ovidius poeta in terra Pontica exulat (I). Romani in supliciis deorum (IV). Cum eris in venationibus (VIII). Quod in pomis est, idem esse aiunt in ingeniis (XXVII).

 

4. Καταχρηστική πρόθεση.

ΠΡΟΘΕΣΗ	γενική	ΔΗΛΩΝΕΙ	ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
causa = εξαιτίας		το αίτιο (ανα- γκαστικό ή τελικό)	Unguium resecandorum causa (XLIX).

                       ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

1.    Το post με αφαιρετική: όταν ο επιθετικός προσδιορισμός προηγείται του post θεωρείται επίρρημα και η αφαιρετική χαρακτηρίζεται ως αφαιρετική που δηλώνει μέτρο ή διαφορά π.χ. paucis post diebus. Το ίδιο συμβαίνει και με το ante (όταν ο επιθετικός προσδιορισμός προηγείται του ante π.χ. paucis ante diebus).

2.    Η πρόθεση super συντάσσεται και με αφαιρετική, αλλά δε συναντάμε τέτοια περίπτωση στα 50 κείμενα.

3.    Η prope και ως επίρρημα με τη σημασία κοντά.