ΚΕΙΜΕΝΟ
Μάριος Πλωρίτης: Νέοι, ναρκωτικά, βία
Εκείνο που, φοβάμαι, μας απασχολεί σχετικά λιγότερο, είναι το πρόβλημα που βρίσκεται μέσα στο σπίτι μας: το πρόβλημα των παιδιών μας. Όχι πως οι ελληνογονείς δε νοιάζονται για τη διαβίωση, την εκπαίδευση, τη ψυχαγωγία των βλαστών τους. Αλλά, πολλοί τους, πληρώνοντας γι’ αυτές, πιστεύουν πως έκαναν το χρέος τους απέναντι στα παιδιά, νανουρίζουν τη συνείδησή τους και τελεία και παύλα. Μόνο που τα αληθινά προβλήματα αρχίζουν ακριβώς μετά τα δίδακτρα και τα χαρτζιλίκια.
Μάρτυρας, τα στοιχεία που κοινολογήθηκαν τις προάλλες (17.12.1999) στο συνέδριο που οργάνωσε το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, με θέμα «Προκλήσεις στη σχολική κοινότητα. Έρευνα – παρέμβαση», και που δείχνουν τρομαχτική έξαρση της χρήσης ναρκωτικών από μαθητές και της άσκησης βίας σε έμψυχα και άψυχα:
Μέσα σε πέντε μόλις χρόνια (1993 – 98), η χρήση ναρκωτικών (κάνναβης, αμφεταμίνης, LSD, «έκστασης») από μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων αυξήθηκε από 6% σε 14%. Ενώ το 63% των μαθητών έχει πάρει μέρος σε πράξεις βανδαλισμού μέσα ή έξω από το σχολείο ... το 47% έχει δεχθεί επιθέσεις ή απειλές επίθεσης από έναν ή περισσότερους συνομηλίκους τους...το 9% έχει χτυπήσει άτομα έξω απ’ το σχολείο ... και το 7,1% ανήκει σε κάποια οργανωμένη ομάδα παραβατικής δράσης...Μ’ άλλα λόγια, ένα μέρος της νεολαίας μας, διόλου ευκαταφρόνητο, απ’ τη μια ναρκώνεται με παραισθησιογόνες ουσίες κι απ’ την άλλη «εκτονώνεται» με πράξεις ζημιογόνες για τους άλλους...
Πάμπολλοι είναι εκείνοι που ρίχνουν το λίθο του αναθέματος στους νεαρούς δράστες – και επαναπαύονται. Θα ήταν λιγότερο μακάριοι, αν πρόσεχαν κάποιους άλλους παράγοντες και παραμέτρους – που βοούν, που έχουν γίνει κοινός τόπος, αλλά παραβλέπονται όσο και ο λεγόμενος «κοινός νους». Ας προσπαθήσουμε να τους θυμηθούμε:
Οι σημερινοί νέοι κατατρύχονται από πολλαπλές αντιφάσεις: Φυσικά, η εποχή μας τους προσφέρει πιο άνετη, πιο ελεύθερη, πιο «κοσμοπολίτικη ζωή», με πολύ περισσότερες δυνατότητες και ευκαιρίες μόρφωσης, επικοινωνίας, ψυχαγωγίας, παρά η μεσοπολεμική και άμεσα μεταπολεμική Ελλάδα, η αφανισμένη από πολέμους, κατοχές, εμφυλίους, η «επαρχιώτικη» Ελλάδα, με τις προλήψεις και προκαταλήψεις της, με τις απαγορεύσεις και καταπιέσεις, που μάστιζαν τη νεολαία του καιρού εκείνου. Θα μπορούσαν, οι τωρινοί νέοι, να πουν – όπως ο σαιξπηρικός Πίστολ – «ο κόσμος για μένα είναι ένα στρείδι, που θα τ’ ανοίξω εγώ με το σπαθί μου».
Μόνο που το «σπαθί» είναι δίκοπο. Αυτή ακριβώς η «ανοιχτή» κοινωνία της «αφθονίας» περικλείνει προκλήσεις που, συχνά, μετατρέπονται σε παγίδες.
Η «αφθονία» γίνεται αντικατοπτρισμός, όπως για τους καμηλοβάτες της Σαχάρας, που όσο προσπαθούν να τον αγγίξουν και να τον γευτούν τόσο ξεφεύγει απ’ τα χέρια τους.
Η «ανοιχτή κοινωνία» και οι «περισσότερες ευκαιρίες» μεταφράζονται, κατά κανόνα, σε κλειστές πόρτες και σε εμπαιγμούς...
Η αποτίναξη των απαγορεύσεων και της καταπίεσης ισοσταθμίζεται με ρήξη των «δεσμών αίματος» (που δεν είναι δα και «δεσμά») και με ανεμοσκόρπισμα της οικογένειας – όχι εξαιτίας των νεότερων μελών της ...
Η απελευθέρωση των ερωτικών σχέσεων τις υποβαθμίζει, πολλές φορές, σε ανούσια σαρκική επαφή, και η ελευθερία κίνησης και ψυχαγωγίας τούς κάνει έρμαια των εμπόρων «τεχνητών παραδείσων»...
Οι πολλαπλάσιες προσβάσεις σε πλατύτερη μόρφωση, στομώνεται απ’ την κακομοιριά και την παπαγαλία της ελληνικής εκπαίδευσης, ενώ η «ιλιγγιώδης τελειοποίηση της τεχνολογίας» με τα ΜΜΕ και τα ∆ιαδίκτυα, μετατρέπει τους χρήστες τους σε «βίδες» τους και τους απομονώνει απ’ τον γύρω κόσμο ...
Ο «κοσμοπολιτισμός» και η ακαριαία επικοινωνία με τα εκτός των τειχών μας, παίρνει μορφή πιθηκισμού ξένων μοντέλων και ηθών (που σπάνια είναι τα καλύτερα) και φτάνει σε μια άλλη ξενική κατοχή, χειρότερη απ’ την στρατιωτική, επειδή είναι εκούσια...
Όλα αυτά – που κανένας δεν τ΄ αγνοεί – ενσταλάζουν σε πολλούς νέους ένα οδυνηρό αίσθημα απογοήτευσης απ’ όλους κι απ’ όλα και, προπάντων, απ’ τους εαυτούς τους.
Νιώθουν ανήμποροι μπρος στις Σειρήνες του πολύφερνου κόσμου ... ξένοι μέσα στο άδειο σπιτικό τους ... ματαιόπονοι στα γρανάζια μιας στείρας παιδείας ... αποτυχημένοι και ικανοί μόνο για να πλουτίζουν τις στατιστικές της ανεργίας ... ανδρείκελα θαυματουργών μηχανών, που βαθαίνουν τη μοναξιά τους...
Κι αν (ή όταν) αναζητήσουν αποκούμπι, βοήθεια, «πρότυπα», στον κόσμο των «μεγάλων», τι εισπράττουν; Κοινωνικό κανιβαλισμό, όπου το μέγα και μοναδικό ζητούμενο αποτελεί η οικονομική «επιτυχία» με κάθε μέσο και με κάθε θυσία (των άλλων) ... τερατώδη μητροκτονία της Φύσης, λεηλασία κάθε πηγής ζωής μέχρις αφανισμού κάθε ζωής ... πολέμους, γενοκτονίες, ολοκαύτωμα, σφαγές με το παλαιότατο προσωπείο του πατριωτισμού και του εθνικισμού, και με το νεότατο τοιούτο του ανθρωπισμού ... φανατική μισαλλοδοξία για ιδέες, πρόσωπα, φυλές, που ιδανικό «τέλος» και σκοπός της είναι ο ολοκληρωτικός αφανισμός των «άλλων»...
Αντίδοτο για τα αδιέξοδα, τις απογοητεύσεις, την πνιγμονή: τα ναρκωτικά, με την τραγική ψευδαίσθηση πως θα τους χαρίσουν διέξοδο, ανάσες, «γοητείες».
Συζητώντας, χρόνια τώρα, με νέους του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων άκουγα πως παίρνοντας τη «δόση» τους ένιωθαν να σηκώνονται πάνω από τη γη», να γίνονται «δυνατοί και μοναδικοί». Και, αυτή την πλασματική «δύναμη», τη δοκιμάζουν σε βία και βανδαλισμούς – εκπαιδευμένοι ήδη από την γύρω τους βιοτική βία, που την υπερπροβάλλουν οι μικρομεγάλες οθόνες, μαζί με αμέτρητες ταινίες, όπου οι πάντες «βιάζουν» τους πάντες, όπου πυρπολούνται και αφανίζονται τα πάντα, εκτός απ’ τον Ένα, τον «σταρ» που, επιπλέον, κερδίζει και «το κορίτσι». Τέτοιοι «σούπερμεν» νομίζουν πως γίνονται κι αυτοί. Και, επιπλέον, δικαιωμένοι εκδικητές για όσα τους «ξεγέλασαν» και όσα δεν απόχτησαν...
Αυτό το πλέγμα απογοητεύσεων, ψευδαισθήσεων, εκδίκησης, κενού, γεμίζει τις έρευνες και τις στατιστικές.
∆εν χρειάζεται να πω ότι τα τραγικά τούτα παιδιά αποτελούν ένα ποσοστό μόνο της νεολαίας μας. Τα περισσότερα άλλα μένουν αλώβητα και πασχίζουν, μ’ όλες τις αντιξοότητες, να χτίσουν μια υγιή ζωή, να μεταλάβουν όσα γόνιμα μπορεί αυτή να τους προσφέρει. Αλλά αυτοί δεν γίνονται «σταρ» στις μικρές οθόνες και στα «παράθυρα». Απλώς προσπαθούν να είναι «έτοιμοι και ώριμοι». Και, αυτό, είναι το καλύτερο «Μillennium»...
ΘΕΜΑΤΑ
ΕΝΟΤΗΤΑ Α΄ :
1. Να δώσετε (χωρίς δικά σας σχόλια) την περίληψη του παραπάνω κειμένου σε 120 περίπου λέξεις.
(Μονάδες 25)
2. Ποιοι είναι οι λόγοι που οδηγούν τους σημερινούς νέους στα ναρκωτικά και τη βία, όπως αυτοί επισημαίνονται από το Μάριο Πλωρίτη στο παραπάνω κείμενο;
(Μονάδες 10)
3. «Οι πολλαπλάσιες προσβάσεις σε πλατύτερη μόρφωση, στομώνεται απ’ την κακομοιριά και την παπαγαλία της ελληνικής εκπαίδευσης, ενώ η «ιλιγγιώδης τελειοποίηση της τεχνολογίας» με τα ΜΜΕ και τα ∆ιαδίκτυα, μετατρέπει τους χρήστες τους σε «βίδες» τους και τους απομονώνει απ’ τον γύρω κόσμο...». Να σχολιάσετε σε μία παράγραφο 100 περίπου λέξεων το παραπάνω απόσπασμα του κειμένου.
(Μονάδες 10)
ΕΝΟΤΗΤΑ Β΄ :
1. α. Ένας από τους τρόπους πειθούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας είναι η επίκληση στο συναίσθημα. Με ποια μέσα πειθούς προσπαθεί να διεγείρει συναισθηματικά τον αναγνώστη; Να τα επισημάνετε και να αναφέρετε συγκεκριμένα παραδείγματα από το κείμενο.
(Μονάδες 4)
β. Στη 2η και 3η παράγραφο του κειμένου («Μάρτυρας, τα στοιχεία ... για τους άλλους...») ο συγγραφέας κάνει χρήση τεκμηρίων. Να διακρίνετε το είδος των τεκμηρίων και να τα αξιολογήσετε
(Μονάδες 4)
γ. Ποια είναι η δομή και ο τρόπος ανάπτυξης της 3ης παραγράφου του κειμένου («Μέσα σε πέντε μόλις χρόνια ... με πράξεις ζημιογόνες για τους άλλους...»);
(Μονάδες 2)
2. Να δώσετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις και να σχηματίσετε φράσεις με δύο από αυτές: ευκαταφρόνητο (3η §), κατατρύχονται (5η §), κανιβαλισμό (15η §), αμέτρητες (17η §), αντιξοότητες (19η §).
ΕΝΟΤΗΤΑ Γ΄:
1. Τα τελευταία χρόνια οι «συμμορίες των κοντών παντελονιών» αναπτύσσουν όλο και μεγαλύτερη δραστηριότητα. Για το φαινόμενο της παιδικής εγκληματικότητας ενοχοποιούνται τόσο η οικογένεια και το σχολείο, όσο και τα ΜΜΕ. Σε άρθρο σας (400-500 λέξεων) που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας να εξετάσετε τους τρόπους με τους οποίους οι παραπάνω παράγοντες οδηγούν στην αύξηση της παιδικής βίας.
(Μονάδες 40)
ΕΝΟΤΗΤΑ Α΄:
Περίληψη
1. Το δοκίμιο ασχολείται με την αύξηση των κρουσμάτων βίας και ναρκωτικών ανάμεσα στους νέους και διερευνά τα αίτια αυτής της κατάστασης. Οι Έλληνες γονείς περιορίζονται συχνά στην επιφανειακή εκτέλεση των καθηκόντων τους κι αδιαφορούν για τα προβλήματα των παιδιών τους, με αποτέλεσμα ένα ποσοστό να στρέφεται στα ναρκωτικά και τη βία, όπως αποδεικνύουν στατιστικές έρευνες. Για το πρόβλημα δεν ευθύνονται οι ίδιοι οι νέοι αλλά οι αντιφάσεις της εποχής, που τους δημιουργεί την ψευδαίσθηση ότι μπορούν να απολαύσουν τις παροχές της, ενώ στην πραγματικότητα αντιμετωπίζουν την ανεργία, την κρίση στις οικογενειακές και ερωτικές σχέσεις, τη στείρα παιδεία και την πνευματική υποδούλωση στα ξένα πρότυπα. Μέσα στην απογοήτευσή τους οι νέοι στρέφονται στον κόσμο των «μεγάλων», όπου όμως συναντούν μόνο αρνητικά πρότυπα. Έτσι, κάποιοι οδηγούνται στην παραβατικότητα ελπίζοντας να νιώσουν «δυνατοί». Στον αντίποδα βρίσκονται οι περισσότεροι νέοι που αγωνίζονται για έναν καλύτερο κόσμο. (139 λέξεις)
2. Σύμφωνα με το κείμενο, οι λόγοι που οδηγούν τους νέους στα ναρκωτικά και τη βία είναι:
− η ψευδαίσθηση της αφθονίας που τους παρέχει η σύγχρονη καταναλωτική κοινωνία χωρίς όμως να τους παρέχει την δυνατότητα για την απόκτησή της.
− η ανεργία και η αναξιοκρατία.
− η κρίση της οικογένειας και των ερωτικών σχέσεων.
− το χαμηλό επίπεδο της σύγχρονης εκπαίδευσης και ο στείρος χαρακτήρας της.
− η υποταγή του ανθρώπου στα τεχνολογικά επιτεύγματα που τον απομονώνει από τους άλλους.
− η μίμηση ξένων προτύπων που προκαλεί αλλοτρίωση.
− η προβολή σαθρών προτύπων από τον κόσμο των ενηλίκων που διδάσκουν τον αριβισμό, την κυνικότητα, το φανατισμό, τη βία.
− η προβολή των προτύπων βίας από τα ΜΜΕ και τον κινηματογράφο.
3. Ο συγγραφέας διατυπώνει την άποψη ότι, ενώ η σύγχρονη εκπαίδευση παρέχει θεωρητικά στους νέους τη δυνατότητα να αποκτήσουν μια διευρυμένη μόρφωση, αυτή η δυνατότητα αναιρείται από την υλική και πνευματική μιζέρια του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, ενώ παράλληλα υποστηρίζει ότι η υποταγή του ανθρώπου στα τεχνολογικά επιτεύγματα αλλοτριώνει τους χρήστες τους και τους απομονώνει κοινωνικά. Πράγματι, η άποψη του συγγραφέα για την κατάσταση της ελληνικής εκπαίδευσης βρίσκεται πολύ κοντά στην πραγματικότητα, αφού το ελληνικό σχολείο δεν έχει ως στόχο του τη δημιουργία ανθρώπων με ευρείς πνευματικούς ορίζοντες αλλά λειτουργεί απλά ως προθάλαμος του πανεπιστημίου. Και το ίδιο το πανεπιστήμιο όμως περιορίζεται στην παροχή στείρων και απαρχαιωμένων γνώσεων, χωρίς την άσκηση οποιουδήποτε ερευνητικού έργου. Παράλληλα, η υπερβολική τεχνολογική ανάπτυξη υποδουλώνει τον άνθρωπο, αφού ασκεί τρομακτική επίδραση επάνω του, τον γοητεύει και του υποβάλλει την ιδέα ότι δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτή, μεταβάλλοντάς τον έτσι σε απλό «εξάρτημα» των υπερσύγχρονων πολυμέσων, χωρίς βούληση και δυνατότητα αυτενέργειας και πολλές φορές χωρίς κοινωνική ζωή, τη στιγμή που η ενασχόλησή του μ’ αυτή απορροφά όλον τον ελεύθερο χρόνο του.
ΕΝΟΤΗΤΑ Β΄ :
1. α. Ο συγγραφέας στο κείμενό του, για να κάνει επίκληση στο συναίσθημα, χρησιμοποιεί ως εκφραστικά μέσα τη μεταφορά (π.χ. «νανουρίζουν τη συνείδησή τους», «ρίχνουν το λίθο του αναθέματος», «ανεμοσκόρπισμα της οικογένειας», «νιώθουν ανήμποροι μπρος στις Σειρήνες», «κοινωνικός κανιβαλισμός», «να χτίσουν μια υγιή ζωή», κ.ά.), τη χρήση του α΄ ενικού προσώπου (όταν θέλει να δώσει εξομολογητικό κι υποκειμενικό τόνο στο κείμενό του) και του α΄ πληθυντικού (δημιουργώντας έτσι ένα συναίσθημα οικειότητας με τον αναγνώστη). Επίσης σε πολλά σημεία το ύφος του γίνεται ειρωνικό και πικρόχολο, για να εκφράσει την αποδοκιμασία του στο σύγχρονο τρόπο ζωής που παρασύρει τους νέους στα ναρκωτικά και τη βία. Αυτό το επιτυγχάνει με τη συχνή χρήση των εισαγωγικών, που προσδίδουν στις λέξεις που περικλείουν ειρωνική χροιά (π.χ. «κοσμοπολίτικη ζωή», «σπαθί», «ανοιχτή κοινωνία της αφθονίας», «περισσότερες ευκαιρίες», «βίδες» κ.ά.).Τέλος χρησιμοποιεί συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις και φράσεις (π.χ. 5η §: η αναφορά στο σαιξπηρικό ήρωα και η αυτούσια μεταφορά του λογοτεχνικού αποσπάσματος, 15η §: συναισθηματικά φορτισμένες φράσεις, όπως «κοινωνικό κανιβαλισμό», «τερατώδη μητροκτονία της Φύσης», «πολέμους, γενοκτονίες, ολοκαύτωμα, σφαγές...» κ.ά.), για να μεταδώσει στον αναγνώστη κατά κύριο λόγο το συναίσθημα της οργής απέναντι στις σύγχρονες κοινωνικές συνθήκες που οδηγούν τους νέους στην αυτοκαταστροφική τους συμπεριφορά.
β. Ο συγγραφέας στη 2η και 3η παράγραφο του κειμένου προσπαθεί να τεκμηριώσει την άποψη ότι υπάρχει μια τρομαχτική αύξηση της χρήσης ναρκωτικών και της άσκησης βίας σε έμψυχα και άψυχα ανάμεσα στους νέους. Για το λόγο αυτό επικαλείται τα αποτελέσματα έρευνας που ανακοινώθηκαν σε συνέδριο του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου με θέμα «Προκλήσεις στη σχολική κοινότητα. Έρευνα – παρέμβαση», τα στοιχεία της οποίας τα παραθέτει με ακρίβεια στην 3η παράγραφο («Μέσα σε πέντε... ομάδα παραβατικής δράσης...»). Αυτά τα τεκμήρια, που έχουν τη μορφή στατιστικών στοιχείων, ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και ισχυροποιούν την άποψη του συγγραφέα, αφού αποδεικνύουν τη θέση του σχετικά με την έξαρση της βίας και των ναρκωτικών στις τάξεις των νέων.
γ. ∆ομή 3ης §:
Θεματική περίοδος : ∆εν υπάρχει.
Λεπτομέρειες / Σχόλια: «Μέσα σε πέντε μόλις χρόνια ... οργανωμένη ομάδα παραβατικής δράσης».
Κατακλείδα : «Μ’ άλλα λόγια ... για τους άλλους»
Τρόπος ανάπτυξης 3ης §:
Η παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο των παραδειγμάτων, αφού χρησιμοποιεί ως παραδείγματα τα στοιχεία των στατιστικών ερευνών για να μας αποδείξει την παραβατική συμπεριφορά των νέων.
β. ευκαταφρόνητο : ασήμαντο (αξιοκαταφρόνητο)
κατατρύχονται : βασανίζονται (ταλαιπωρούνται, καταπονούνται)
κανιβαλισμό : αγριότητα
αμέτρητες : αναρίθμητες (ανυπολόγιστες, άπειρες, πολυπληθείς)
αντιξοότητες : δυσκολίες (δυσχέρειες, αναποδιές)
Ενδεικτικές φράσεις :
− Στο λαχείο κέρδισε το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των δύο εκατομμυρίων ευρώ.
− Παρά τις αντιξοότητες που αντιμετώπισε στη ζωή του κατόρθωσε να δημιουργήσει μια θαυμάσια οικογένεια και μια αξιοζήλευτη καριέρα.
ΕΝΟΤΗΤΑ Γ΄ :
1. Τίτλος : «Παιδική εγκληματικότητα : η “πληγή του ... μέλλοντός μας”.»
ΠΡΟΛΟΓΟΣ :
− Αναφορά στην έκταση που έχει προσλάβει το φαινόμενο και σχολιασμός της εκφώνησης του κειμένου ή
− Ένταξη του φαινομένου στα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη κοινωνία και τονισμός της πολυπλοκότητάς του λόγω του ευαίσθητου της ηλικίας και της ψυχοσύνθεσης των νεαρών δραστών και των ποικίλων παραγόντων που οδηγούν στη δημιουργία του.
ΚΥΡΙΟ ΘΕΜΑ :
Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΩΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΓΟΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ
− Η ίδια η οικογένεια συχνά ασκεί βία, συνειδητά ή ασυνείδητα. Οι γονείς, που θέλουν τα παιδιά τους «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση» βιάζουν την ελεύθερη προσωπικότητα των παιδιών λειτουργώντας αυταρχικά. Η ανωριμότητα των γονιών εξωτερικεύεται με ωμότητα, έντονες αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις. Τραυματίζεται η αδιαμόρφωτη νεανική ύπαρξη, απουσιάζει η γόνιμη επαφή και χάνεται το διαπροσωπικό άνοιγμα. Όταν η αλήθεια δεν προκύπτει μέσα από το διάλογο, αλλά επιβάλλεται, ο νέος συμπιέζεται, νιώθει άσχημα.
− Ο άκριτος φιλελευθερισμός, η ανοχή των γονιών κάνουν τα παιδιά να νιώθουν απροστάτευτα και αδύναμα στις δυσκολίες της ζωής, συχνά δεν ελέγχονται, στρέφονται σε επιθετικά παιγνίδια και σε αχαλίνωτη συμπεριφορά.
− Συχνά οι γονείς δε διαθέτουν χρόνο για να κατανοήσουν τα προβλήματα του παιδιού τους. Η επικοινωνία των μελών είναι μειωμένη, περιορίζεται μόνο σε ορισμένα από τα προβλήματα.
− Το αίσθημα καταρράκωσης και παραγκωνισμού εξαιτίας της μη αναγνώρισης από τα υπόλοιπα μέλη. ∆εν μπορεί κανείς να ζήσει δίχως την αναγνώριση του εαυτού του από τον άλλον. Η αναγνώριση αυτή είναι θεμελιακή. Η βία συχνά είναι μια ενεργός απάντηση στο απειλητικό βίωμα της μη αναγνώρισης από τον άλλο. Η απόρριψη του εαυτού γεννά μια αγωνία που ελκύει βία. Το ναρκισσιστικό πλήγμα που επιφέρει η άρνηση του άλλου στερεί την ίδια την αναγνώριση του εαυτού, στερεί τη δυνατότητα ύπαρξης.
− Το μίσος σ’ ένα ανεπιθύμητο παιδί. Το παιδί πληρώνει τις συνέπειες μιας φιλονικίας των γονιών και γίνεται το αντικείμενο της εκτόνωσης τους.
− Η μητέρα μετατοπίζει τη διάψευση των προσδοκιών της από τον άνδρα της στο παιδί της και το παιδί γίνεται αποδιοπομπαίος τράγος της μητέρας του, η οποία του επιρρίπτει όλα όσα τη δυσαρεστούν στον άνδρα της και δεν τολμά να του τα πει.
− Το πρόβλημα της παιδαγωγικής αμηχανίας. Η οικογένεια συχνά δεν ξέρει τι να διδάξει, πώς και προς τα πού να οδηγήσει τα νεαρά μέλη της.
ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΩΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΟΓΟΝΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ
− Ο μηχανισμός της παιδείας, όταν δεν παρέχει τα κατάλληλα ερεθίσματα στη νεολαία – ολόπλευρη μόρφωση και αγωγή – καθίσταται ενισχυτικός παράγοντας νεανικής και παιδικής βίας, κατακρεουργώντας την ψυχή των νέων. Με τη διαρκή και στείρα αποστήθιση περιχαρακώνεται η σκέψη των μαθητών και χάνεται η φαντασία. Η κατίσχυση της υπερεντατικοποιημένης σχολικής εργασίας, καταπιέζει την εσωτερικότητα των μαθητών, ενώ καταργεί τη σφαιρικότητα και απομακρύνει από το ιδανικό της διαμόρφωσης μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας.
− Το μέγεθος των σχολικών συγκροτημάτων. Στα σχολεία – μαμούθ ο αριθμός των επιθετικών μαθητών και των επιθετικών πράξεων είναι πολύ υψηλότερος από ό,τι σε μικρότερα σχολεία. Η πυκνότητα και η ανωνυμία αποτελούν αφύσικες συνθήκες διαβίωσης για κάθε νέο και οδηγούν δε μεγαλύτερη ετοιμότητα για επιθετική συμπεριφορά βέβαια πάντα σε σχέση με άλλους παράγοντες. Είναι γνωστό ότι η συγκρότηση πολυπληθών ομάδων υπονομεύει την κοινωνική συνοχή, μειώνει το αίσθημα ευθύνης, υποσκάπτει τα θεμέλια της κοινωνικής αλληλεγγύης, τα άτομα χάνουν την ατομικότητα τους και αισθάνονται ανώνυμα.
− Σημαντική προϋπόθεση για την ομαλή συμβίωση του ανθρώπου με τους συνανθρώπους του αποτελεί η ύπαρξη ενός προσωπικού χώρου, μιας προσωπικής «επικαιρότητας». Η έλλειψη ενός τέτοιου χώρου εντείνει τις συναισθηματικές προϋποθέσεις που οδηγούν σε εκδήλωση της επιθετικότητας. Στα περισσότερα σχολεία που λειτουργούν με βάρδιες είναι αδύνατον ο μαθητής να ταυτιστεί με τους χώρους τους γι’ αυτό πολλοί μαθητές καταστρέφουν αδυσώπητα το κτίριο και τον εξοπλισμό του.
− Ο περιορισμός της κινητικότητας, ο υπερβολικός φόρτος εργασίας, η εξεταστικομανία, η σύγκρουση ρόλων παιδιών – δασκάλων, η βαθμολογία και το ανταγωνιστικό κλίμα δημιουργούν άγχος στους μαθητές, εφόσον αυτοί αδυνατούν να επενεργήσουν στο περιβάλλον τους. Το άγχος ενεργοποιεί τη βία.
− Η έλλειψη κινήτρων, για μάθηση που διαπιστώνουν εκπαιδευτικοί και γονείς. Το σχολείο γίνεται διαμετακομιστικός σταθμός για τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και δεν ενεργοποιεί κίνητρα για μάθηση. Όλα αυτά δημιουργούν στο άτομο πολλές απογοητεύσεις και ματαιώσεις αφού αδυνατεί να ικανοποιήσει ζωτικές του ανάγκες. Στη ρίζα κάθε επιθετικής συμπεριφοράς ενεδρεύει η ματαίωση, η διάψευση μιας ζωτικής για το άτομο ανάγκες.
− Τέλος η εκδήλωση της επιθετικής συμπεριφοράς στο σχολείο πρέπει να οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην αντικοινωνική συμπεριφορά των μελών της ομάδας των συνομηλίκων, η οποία επηρεάζει γενικά τη συμπεριφορά των εφήβων. Το κενό που αφήνουν οι μεγάλοι στη ζωή των νέων το καλύπτει συνήθως η ομάδα των συνομηλίκων, όπου σε πολλές περιπτώσεις η αναγνώριση κερδίζεται με αντικοινωνικές δραστηριότητες.
ΒΙΑ ΚΑΙ Μ.Μ.Ε.
«Η τηλεόραση είναι το σχολείο του εγκλήματος»
− Σύμφωνα με μελέτες αμερικανών επιστημόνων: «Ένα παιδί, που τελειώνει το δημοτικό σχολείο, έχει παρακολουθήσει 8 χιλιάδες φόνους και 100 χιλιάδες άλλες πράξεις βίας στην τηλεόραση». Ο καθένας αντιλαμβάνεται πως αυτό το τηλεοπτικό λουτρό βίας δε γίνεται να μην επηρεάσει τον ψυχικό κόσμο και την συμπεριφορά των παιδιών. Έχει μάλιστα αποδειχθεί, πάλι από επιστημονικές μελέτες πως: «Τα παιδιά που παρακολουθούν προγράμματα με βία, ακόμη και στη μορφή κινούμενων σχεδίων, εμφανίζουν έντονες ροπές επιθετικής συμπεριφοράς». Γι’ αυτό κανείς πια δεν αμφιβάλλει πως η παραγόμενη απ’ την τηλεόραση βία αναπαράγει και πολλαπλασιάζει τη συνολική βία των κοινωνιών μας. Ο Καρλ Πόπερ τονίζει: «Η τηλεόραση παράγει βία και την εισάγει στις οικογένειες που διαφορετικά δε θα τη γνώριζαν». Η τηλεοπτική βία εξοικειώνει και εθίζει τα παιδιά στη βία αμβλύνοντας τις αντιδράσεις τους στις φρικαλέες εικόνες της και αποδυναμώνοντας όλες εκείνες τις ηθικές αναστολές που αποτρέπουν αντικοινωνικές συμπεριφορές. Αν μ’ αυτό συνυπολογιστεί η σύγχυση απ’ τα παιδιά τηλεοπτικής και πραγματικής βίας, αλλά κι οι έντονες τάσεις μίμησης στις μικρές ηλικίες, θα συνειδητοποιήσουμε την αμαρτωλή σχέση τηλεοπτικής και παιδικής βίας χωρίς να παραγνωρίσουμε πως αυτή η αμαρτωλή σχέση αφορά και τη συνολική βία των σύγχρονων κοινωνιών. Πρόκειται για τεράστια απειλή εναντίον του πολιτισμού μας που πρέπει ν’ αντιμετωπιστεί γρήγορα και αποτελεσματικά. Το μέγιστο αίτημα (δικαίωμα) της ελευθερίας στα Μ.Μ.Ε. εμπεριέχει την υποχρέωση τους να σέβονται το ρόλο τους και το θεατή.
− Τα Μ.Μ.Ε., σήμερα, παράγουν και αναπαράγουν βία, γίνονται μέσα παραπληροφόρησης και προπαγάνδας. Η κερδοσκοπία και ο αθέμιτος ανταγωνισμός λειτουργούν καταπιεστικά αλλά και καταλυτικά στον νέο θεατή – αναγνώστη – δέκτη. Η πλύση εγκεφάλου, οι διαστρεβλωμένες αλήθειες, οι χαλκευμένες ειδήσεις, οδηγούν στην φαλκίδευση του συνειδησιακού βάθους του νέου. Τα διαβρωτικά όσο και σαθρά κοινωνικά και οικονομικά πρότυπα μαγνητίζουν, αποπροσανατολίζουν και επιβάλλουν αλλοτριωτικούς τρόπους ζωής, δεν καλλιεργούν την υπευθυνότητα αλλά δυσχεραίνουν την ωρίμανση των νέων.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ:
− Μπροστά, λοιπόν, στον κίνδυνο που ελλοχεύει και απειλεί το πιο ευαίσθητο κομμάτι της κοινωνίας μας κρίνεται αναγκαίος ο περιορισμός της άσκοπης προβολής βίας από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και η ενεργοποίηση του οικογενειακού και εκπαιδευτικού θεσμού για την ανάπτυξη των αντιστάσεων των παιδιών απέναντί της.
πηγή: θέματα προσομοίωση ΟΕΦΕ 2006
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου