Συντακτικό λατινικών: Η εκφορά του σκοπού και η γερουνδιακή έλξη

ΣΚΟΠΟΣ  ΚΑΙ  ΓΕΡΟΥΝΔΙΑΚΗ  ΕΛΞΗ

1.    Με ποιες εκφράσεις δηλώνεται ο προσδιορισμός του σκοπού μετά από ρήματα κίνησης (όπως eo, venio, mitto κτλ) ή σκόπιμης ενέργειας;

Ο προσδιορισμός του σκοπού δηλώνεται με:

α. σουπίνο σε -um,

π.χ. “Legati venerunt pacem petitum”

β. τελική πρόταση [ut + (καταφατική) ή ne (αρνητική)

π.χ. Legati venerunt ut pacem peterent

γ. Αναφορική - τελική πρόταση (qui + υποτακτική)

π.χ. Legati venerunt qui pacem peterent

δ. Πρόθεση ad/in και αιτιατική γερουνδίου,

π.χ. Legati venerunt ad petendum pacem

ε. Πρόθεση causa ή gratia και γενική γερουνδίου

π.χ. Legati venerunt pacem petendi causa

στ. μετά από ρήματα σκόπιμης ενέργειας (δίδω, παραδίδω, παρέχω, αφήνω) με αιτιατική γερουνδιακού .

π.χ. Ille se eis spectandum praebuit [=εκείνος παρουσίασε τον εαυτό του σ’ αυτούς για να (τον) δούν. Το γερουνδιακό επέχει θέση κατηγορηματικού προσδιορισμού στο se.]

Υπενθύμιση!

Σημείωση: Στους τρόπους δ. και ε. οφείλουμε να κάνουμε γερουνδιακή έλξη.

Να θυμάσαι! ότι ο σκοπός εκφέρεται και με:

α. εμπρόθετο προσδιορισμό

π.χ. “Puella ad complexum patris cucurrit”

β. με τελική μετοχή

π.χ. “Puella complectura patrem cucurrit”

γ. με δοτική κατηγορηματική του σκοπού

π.χ. “Cerva Sertorio dono data erat”

2.    Τι ονομάζουμε γερουνδιακή έλξη;

Ονομάζουμε τη μετατροπή του γερουνδίου σε γερουνδιακό. Είναι δηλαδή μια μορφή  μετατροπής της ενεργητικής σύνταξης (γερούνδιο) σε παθητική γερουνδιακό).

3.    Ποια προϋπόθεση απαιτείται για να είναι δυνατή η γερουνδιακή έλξη;

Το γερούνδιο να ανήκει σε ρήμα συντασσόμενο με αιτιατική.

4.    Πώς γίνεται η γερουνδιακή έλξη ή [ποια είναι η διαδικασία μετατροπής της  ενεργητικής σύνταξης (γερούνδιο), σε παθητική (γερουνδιακό)].

Για την διαδικασία μετατροπής κάνουμε δύο κινήσεις:

i.   θέτουμε το Αντικείμενο του γερουνδίου στην πτώση του γερουνδίου

ii.  μετατρέπουμε το γερούνδιο σε γερουνδιακό

5.    Τι πρέπει να έχουμε υπόψη μας στο σημείο αυτό;

i. To αντικείμενο του γερουνδίου κατά τη μετατροπή αλλάζει συντακτικό ρόλο και χρησιμεύει πλέον ως υποκείμενο του γερουνδιακού.

Προσoχή! Δεν αλλάζει όμως ούτε γένος ούτε αριθμό

ii. Το γερουνδιακό ως επίθετο πρέπει να συμφωνήσει με το υποκείμενο του στο  γένος, την πτώση και τον αριθμό.

iii. Όταν το γερούνδιο είναι εμπρόθετο η πτώση του καθορίζεται από τη σύνταξη της πρόθεσης.

π.χ. Venit Athenas amicas videndi causa (causa + γενική)

1η κίνηση: Amicas= A γ/δίου  > Amicarum=Υ γ/κού

2η κίνηση: Videndi causa=Γεν. γ/δίου > Videndarum  causa=Γεν. γ/κού

Οπότε: Venit Athenas amicarum videndarum causa

Σημείωση! Όταν το γερούνδιο έχει περισσότερα από ένα αντικείμενα ενικού αριθμού, τότε το γερουνδιακό τίθεται στο επικρατέστερο γένος και στον ενικό. Διαφορετικά στο επικρατέστερο γένος και στον πληθυντικό αριθμό.

Αν τα αντικείμενα του γερουνδίου βρίσκονται άλλα στον ενικό και άλλα στον πληθυντικό αριθμό, τότε το γερουνδιακό τίθεται στο επικρατέστερο γένος και στον πληθυντικό αριθμό.

6.    Ποια διαδικασία ακολουθούμε εάν μας ζητηθεί να μετατρέψουμε την ανωτέρω παθητική σύνταξη σε ενεργητική;

ακολουθούμε ακριβώς την αντίστροφη πορεία:

α. το υποκείμενο του γερουνδιακού γίνεται αντικείμενο του γερουνδίου σε αιτιατική πτώση.

β. το γερουνδιακό γίνεται γερούνδιο (η πτώση του θα είναι είτε η δοτική είτε θα καθορίζεται η σύνταξη της πρόθεσης)

π.χ. “Consilium de interficiendo Caesare”

Caesare=Υ γερουνδιακού            Caesarem= Α γερουνδίου

De interficiendo=αφαιρ. γ/κού   De interficiendo=αφαιρ. γερουνδίου

Οπότε: “Consilium de interficiendo Caesarem” (De + αφαιρ.)

7.    Πότε η γερουνδιακή έλξη είναι υποχρεωτική;

Όταν:

A.  To γερούνδιο ανήκει σε ρήμα μεταβατικό που συντάσσεται με αιτιατική

B.     Είναι εμπρόθετο με τις προθέσεις:

·     causa ή gratia + γενική,

·     ad / in + αιτιατική,

·     de, ex, ab + αφαιρετική

C.     Βρίσκεται σε πτώση δοτική (συνήθως με επίθ. που σημαίνουν “κατάλληλος”)

8.    Πότε η γερουνδιακή έλξη είναι αδύνατη;

Όταν το αντικείμενο του γερουνδίου είναι

·     ουδέτερο αντωνυμίας

·     απαρέμφατο

·     ουδέτερο επιθέτου

·     δευτερεύουσα πρόταση

π.χ. “In narrando alquid breves esse debemus”

9.    Πότε η γερουνδιακή έλξη είναι προαιρετική;

Όταν το γερούνδιο εκφέρεται με:

·     απρόθετη γενική + Α/νο σε αιτιατική

·     απρόθετη αφαιρετική + Α/νο σε αιτιατική

π.χ. “Ars gerendi rem publicam >  ars gerendae rei publicae

Legendo libros discimus >  legendis libris discimus