Διαγώνισμα Λατινικών Γ Λυκείου: μαθήματα 34 και 36 (θέματα και απαντήσεις)

ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

1. Να γίνει η μετάφραση των παρακάτω αποσπασμάτων:

34. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticorum in tecto conlocavit. Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinquaverunt et clara voce Scipioni nuntiaverunt (incredibile auditu!) virtutem eius admiratum se venisse. Haec postquam domestici Scipioni  rettulerunt, is fores reserari eosque  intromitti  iussit.  Praedones  postes  ianuae  tamquam  sanctum templum venerati sunt et cupide Scipionis dextram osculati sunt.

36. Ille se in scamno  assidentem  apud  focum  et  ex  ligneo  catillo cenantem eis  spectandum  praebuit. Samnitium divitias contempsit et Samnites paupertatem eius mirati sunt.  Nam  cum  ad  eum  magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo uteretur, vultum risu solvit et protinus dixit: «Supervacaneae ne dicam ineptae,  legationis ministri, narrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem;

Μονάδες 40

Β. 1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

praedones: αιτιατική ενικού

voce : γενική πληθυντικού

fores : αφαιρετική ενικού

paupertatem : γενική ενικού

pondus : αιτατική πληθυντικού

risu : δοτική ενικού

locupletibus :γενική πληθυντικού

Μονάδες 7

Β. 2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

ipsum : δοτική ενικού στο ουδέτερο γένος

eius : αφαιρετική ενικού στο ίδιο γένος

haec : αιτιατική ενικού στο ουδέτερο γένος

ille: γενική ενικού στο θηλυκό γένος

se : αφαιρετική ενικού στο ίδιο πρόσωπο

Μονάδες  5

Β. 3. Να γράψετε τα παραθετικά των παρακάτω επιθέτων και επιρρημάτων: clara, magnum, cupide

Μονάδες  3

Β. 4. Να γράψετε τους ονοματικούς τύπους (απαρέμφατα, μετοχές, γερούνδιο) της ενεργητικής φωνής του παρακάτω ρημάτων: venisse, rettulerunt, contempsit

Μονάδες  3

Β. 5. fieri: Να γράψετε την προστακτική του ενεστώτα και τα τρία γένη του γερουνδιακού.

Μονάδες  2

Β. 6. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται:

existimasset: β’ ενικό υποτακτικής παρατατικού στη φωνή που βρίσκεται

animadverterunt : β’ πληθυντικό υποτακτικής στο χρόνο που βρίσκεται

venisse : μετοχή παρακειμένου

intromitti : γ΄ ενικό υποτακτικής υπερσυντελίκου στην παθητική φωνή

iussit : α΄ πληθυντικό υποτακτικής υπερσυντελίκου στη φωνή που βρίσκεται

assidentem: γ’ ενικό υποτακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή

contempsit : β’ ενικό υποτακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή

dicam : γ’ πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού στην παθητική φωνή

solvit : β΄ ενικό προστακτικής μέλλοντα στην ίδια φωνή

praebuit : β΄ πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα στην παθητική φωνή.

Μονάδες  10

Γ.1. Να γίνει η αναγνώριση των παρακάτω προτάσεων:

α. cum se ipsum captum venisse eos existimasset

β. cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent

γ. ne dicam ineptae

Μονάδες  15

Γ. 2. Να αναγνωριστούν συντακτικά οι λέξεις: cenantem, locupletem, auri, Samnitium, admiratum,

Μονάδες  5

Γ. 3. Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική.

Ιs fores reserari eosque intromitti iussit.

Μονάδες  5

Γ. 4. Να εκφέρετε την παρακάτω πρόταση με όλους τους δυνατούς τρόπους της απαγόρευσης.

Νarrate Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem.

Μονάδες  5

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α.1. Τότε ο Σκιπίωνας, επειδή νόμισε πως ήρθαν για να συλλάβουν τον ίδιο, εγκατέστησε φρουρά από δούλους στο σπίτι του. Βλέποντας το πράγμα αυτό οι ληστές πλησίασαν την πόρτα, αφού άφησαν κάτω τα όπλα (τους), και με δυνατή φωνή ανάγγειλαν στο Σκιπίωνα – να το ακούς και να μην το πιστεύεις! – πως είχαν έλθει για να θαυμάσουν την παλικαριά του. Όταν οι δούλοι μετάφεραν τα λόγια αυτά στο Σκιπίωνα, αυτός διέταξε να ανοίξουν τις πόρτες και να τους βάλουν μέσα. Οι ληστές προσκύνησαν τις παραστάδες τις πόρτας σαν ιερό και φίλησαν με λαχτάρα το δεξί χέρι του Σκιπίωνα. 

Αυτός παρουσιάστηκε στα μάτια τους καθισμένος δίπλα στη φωτιά σε ένα σκαμνί και τρώγοντας από ξύλινο πιάτο. Περιφρόνησε τα πλούτη των Σαμνιτών και οι Σαμνίτες θαύμασαν τη φτώχεια του. Ενώ δηλαδή του έφεραν από μέρους της πολιτείας τους πολύ χρυσάφι, για να το κάνει ό,τι θέλει, γέλασε μαλακώνοντας το αυστηρό πρόσωπό του κι απάντησε αμέσως: «Μέλη αυτής της περιττής, για να μην πω ανόητης, πρεσβείας, πείτε στους Σαμνίτες πως ο Μάνιος Κούριος προτιμάει να εξουσιάζει τους πλούσιους παρά να γίνει ο ίδιος πλούσιος.

Β.1.    praedonem

vocum

fore

paupertatis

pondera

risui

locupletum

B. 2.   ipsi

eo

hoc

illius

a se

B. 3.   clariore – clarissima

maius – maximum

cupidius – cupidissime

B. 4. venisse

Μετοχές: veniens- venturus

Απαρέμφατα: venire – venturum esse – venisse

Γερούνδιο: veniendo – veniendi – veniendum – veniendo  

rettulerunt:

Μετοχές: ferentes – laturi

Απαρέμφατα: ferre – laturos esse – tulisse  

Γερούνδιο: ferendi – ferendo – ferendum – ferendo  

contempsit:

Μετοχές: contemnens – contempturus

Απαρέμφατα: contemnere – contempturus esse – contempsisse

Γερούνδιο:contemnendi – contemnendo – contemnendum – contemnendo

B. 5. fi – fite

Faciendus – a – um / fiendus – a – um

B. 6. existimares

animadverterint

ventus – a – um

intromisus esset

iussissemus

assideat

contempturus sis

dicerentur

solvito

praebemini

Γ.1.  Αναγνώριση προτάσεων

α. cum se ipsum captum venisse eos existimasset

δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο cum. Εκφέρεται με υποτακτική, γιατί η αιτιολογία είναι το αποτέλεσμα μιας εσωτερικής λογικής διεργασίας. Εκφέρεται με υποτακτική υπερσυντελίκου (existimasset) γιατί η εξάρτηση έχει γίνει από ρήμα ιστορικού χρόνου (conlocavit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

β. cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent

δευτερεύουσα χρονική πρόταση Εισάγεται με τον ιστορικό ή διηγηματικό σύνδεσμο cum, που χρησιμοποιείται για διηγήσεις του παρελθόντος, που υπογραμμίζει τη βαθύτερη σχέση της δευτερεύουσας με την κύρια. Δημιουργεί μια σχέση αιτίου και αιτιατού. Εκφράζοντας λοιπόν το υποκειμενικό στοιχείο εκφέρεται με υποτακτική, χρόνου υπερσυντελίκου (attulissent) γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (solvit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Η πρόταση χρησιμεύει ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου.

γ. ne dicam ineptae

δευτερεύουσα τελική πρόταση. Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο ne, γιατί είναι αρνητική, εκφέρεται με υποτακτική (- όπως όλες οι τελικές προτάσεις, καθώς δηλώνουν σκοπό προσδοκώμενο -) χρόνου ενεστώτα (dicam) γιατί εξαρτάται από ρήμα αρκτικού χρόνου (narrate: προστακτική ενεστώτα). Το περιεχόμενο της πρότασης αναφέρεται στο παρόν (- σκοπός που θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί στο παρόν).

Γ. 2. cenantem: κατηγορηματική μετοχή που εξαρτάται από το spectandum.

auri: γενική του περιχεομένου που εξαρτάται από το pondus

Samnitium: γενική υποκειμενική που εξαρτάται από το divitias

armis: υποκείμενο της αφαιρετικής απόλυτης μετοχής abiectis

admiratum: αιτιατική του σουπίνου που δηλώνει το σκοπό

Γ.3. Ιs fores reserare eosque intromittere iussit.

Γ. 4 .a) nolite narrare Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem.

Γ. 4. β) ne narraveritis Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperare quam ipsum fieri locupletem.