Δημοσιογραφική δεοντολογία (Έκθεση Β Λυκείου)

Το θέμα της  Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας επανέρχεται κάθε φορά στην επικαιρότητα, όταν νομίζουμε ότι συμβαίνουν εκτροπές στα ΜΜΕ και ιδιαίτερα στα ηλεκτρονικά.

Ο Κώδικας Επαγγελματικής Ηθικής και Κοινωνικής Ευθύνης των δημοσιογράφων έχει στόχο:

•  Να επαναβεβαιώσει και διασφαλίσει τον κοινωνικό ρόλο του δημοσιογράφου στις νέες συνθήκες, που διαμορφώνουν ο γιγαντισμός, το ολιγοπώλιο στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, η αυξημένη εμβέλεια και επιρροή των Μ.Μ.Ε. και η παγκοσμιοποίηση της επικοινωνίας.

•  Να αποθαρρύνει και να αντιστέκεται σε κάθε απόπειρα κρατικού ή άλλου επηρεασμού με τον αυτοκαθορισμό κανόνων υπεύθυνης επαγγελματικής λειτουργίας.

•  Να κατοχυρώσει την ελευθερία της πληροφόρησης και της έκφρασης, την αυτονομία και αξιοπρέπεια του δημοσιογράφου και να θωρακίσει την ελευθεροτυπία έπ’ αγαθώ της δημοκρατίας και της κοινωνίας.

 Βασικές αρχές δημοσιογραφικής δεοντολογίας:

Η άσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος - λειτουργήματος λόγω της μείζονος σημασίας που έχει η σφαιρική και αντικειμενική ενημέρωση τον πολίτη, επιβάλλεται να διέπεται από συγκεκριμένους κανόνες και αρχές.

Το δικαίωμα του ανθρώπου και του πολίτη να πληροφορεί και να πληροφορείται ελεύθερα είναι αναφαίρετο. Η πληροφόρηση είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα ή μέσο προπαγάνδας. Ο δημοσιογράφος δικαιούται και οφείλει να:

1.   Ενημερώνει σωστά την κοινή γνώμη με πνεύμα αντικειμενικότητας χωρίς

●      κομματικό υπολογισμό

●      δογματισμό

●      φανατισμό.

2.   Μην εμπλέκει το σχόλιο με την είδηση, δηλαδή το γεγονός με την υπο­κειμενική τον αξιολόγηση. Να σέβεται και να τηρεί το διακριτό της είδησης, του σχολίου και του διαφημιστικού μηνύματος, την αναγκαία αντιστοιχία τίτλου και κειμένου και την ακριβή χρησιμοποίηση φωτογραφιών, εικόνων, γραφικών απεικονίσεων ή άλλων παραστάσεων.

3.   Διασφαλίζει την επαγγελματική του ανεξαρτησία. Να μη δέχεται τη σύνταξη είδησης, σχολίου ή άρθρου και την παραγωγή εκπομπής κατά τις υποδείξεις των προϊσταμένων ή του εργοδότη του, αν το περιεχόμενό τους δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και να καταγγέλλει τις εν αγνοία του παραποιήσεις και διαστρεβλώσεις του δημοσιογραφικού του προϊόντος.

•     να μην ενεργεί ως υποχείριο οικονομικών συμφερόντων και πολιτι­κών σκοπιμοτήτων

•     να μην υπηρετεί οποιεσδήποτε εξουσίες, λειτουργώντας ως φερέ­φωνο και διαμεσολαβητής τους.

4.   Αποφεύγει τη δημοσίευση ειδήσεων για πρόκληση εντυπωσιασμού, με σκοπό την αύξηση της αναγνω­σιμότητας ενός εντύπου ή την υψηλή τηλεθέαση   χωρίς να ελέγχει το βαθμό εγκυρότητάς τους.

Σ' αυτό θα συντελέσει η διασταύρωση των πηγών πληροφόρησής του και ο έλεγχος της προέλευσής τους.

5.   Λειτουργεί με αίσθημα ευθύνης:

•     να δημοσιεύει ειδήσεις των οποίων η προέλευση είναι γνωστή ή να εκφράζει τις δέουσες επιφυλάξεις, αν το κρίνει αναγκαίο.

•     οι ουσιώδεις ειδήσεις πρέπει να δημοσιεύονται και να μην αλλοιώ­νονται κείμενα και ντοκουμέντα.

Ο δημοσιογράφος οφείλει να ερευνά προκαταβολικά, με αίσθημα ευθύνης και με επίγνωση των συνεπειών, την ακρίβεια της πληροφορίας ή της είδησης που πρόκειται να μεταδώσει.
Υποχρεούται να συλλέγει και να διασταυρώνει τις πληροφορίες του εξασφαλίζοντας την τεκμηρίωσή τους (έγγραφα, φωτογραφίες, κασέτες, τηλεοπτικές εικόνες) με δημοσιογραφικά θεμιτές μεθόδους, γνωστοποιώντας πάντοτε τη δημοσιογραφική του ιδιότητα.

6.   Σέβεται την αλήθεια όποιες και αν είναι οι συνέπειες για τον ίδιο και να επανορθώνει κάθε πληροφορία που δημοσιεύθηκε, αλλά αποδεικνύεται ανακριβής.  Οφείλει να επανορθώνει χωρίς χρονοτριβή, με ανάλογη παρουσίαση και ενδεδειγμένο τονισμό, ανακριβείς πληροφορίες και ψευδείς ισχυρισμούς, που προσβάλλουν την τιμή και την υπόληψη του ανθρώπου και του πολίτη και να δημοσιεύει ή να μεταδίδει την αντίθετη άποψη, χωρίς, αναγκαστικά, ανταπάντηση, η οποία θα τον έθετε σε προνομιακή θέση έναντι του θιγομένου.

7.   Υπερασπίζεται τις αξίες της δημοκρατίας. Η δημοσιογραφία, ως επάγγελμα, αλλά και κοινωνικό λειτούργημα, συνεπάγεται δικαιώματα, καθήκοντα και υποχρεώσεις. Ο δημοσιογράφος δικαιούται και οφείλει:

►   να αντιμετωπίζει ισότιμα τους πολίτες, χωρίς διακρίσεις εθνικής καταγωγής, φύλου, φυλής, θρησκείας, πολιτικών φρονημάτων, οικονομικής κατάστασης και κοινωνικής θέσης.

►   να σέβεται την προσωπικότητα, την αξιοπρέπεια και το απαραβίαστο της ιδιωτικής ζωής του ανθρώπου και του πολίτη. Μόνο όταν το επιτάσσει το δικαίωμα της πληροφόρησης μπορεί να χρησιμοποιεί, πάντοτε με τρόπο υπεύθυνο, στοιχεία από την ιδιωτική ζωή προσώπων που ασκούν δημόσιο λειτούργημα ή έχουν στην κοινωνία ιδιαίτερη θέση και ισχύ και υπόκεινται στον κοινωνικό έλεγχο

►   να εξασφαλίζει τον πλουραλισμό των απόψεων

►   να σέβεται το τεκμήριο της αθωότητας και να μην προεξοφλεί τις δικαστικές αποφάσεις.

►   να μην προσβάλλει τα ατομικά δικαιώματα

►   να μην παρεμβαίνει στην προσωπική ζωή των άλλων

►   να σέβεται την κατοχυρωμένη με διεθνείς συμβάσεις προστασία των ανηλίκων και των προσώπων με ειδικές ανάγκες και με σοβαρά προβλήματα υγείας

►   να αντιμετωπίζει με διακριτικότητα και ευαισθησία τους πολίτες, όταν αυτοί βρίσκονται σε κατάσταση πένθους, ψυχικού κλονισμού και οδύνης, καθώς και αυτούς που έχουν εμφανές ψυχικό πρόβλημα, αποφεύγοντας να προβάλει την ιδιαιτερότητά τους.

►   να μην αποκαλύπτει, άμεσα ή έμμεσα, την ταυτότητα των θυμάτων βιασμού, τα οποία επέζησαν της εγκληματικής πράξης.

►   να ελέγχει και να τεκμηριώνει τις πληροφορίες, που αναφέρονται στον ευαίσθητο τομέα της υγείας, όπου η παραπλανητική πληροφόρηση και η εντυπωσιακή προβολή μπορούν να προκαλέσουν αδικαιολόγητη αναστάτωση στην κοινή γνώμη

►   να ελέγχει τις αυθαιρεσίες της εξουσίας και να αποκαλύπτει τη δη­μαγωγία, το λαϊκισμό και τις προπαγανδιστικές μεθοδεύσεις της.

Προϋποθέσεις:

a)      άρτια επαγγελματική κατάρτιση

b)      γενικότερη παιδεία / πνευματική καλλιέργεια

c)      δημοκρατική συνείδηση

d)      ηθικές αρχές (εντιμότητα, ανιδιοτέλεια, ειλικρίνεια κ.λπ.).

e)      αίσθηση της κοινωνικής ευθύνης

f)       συνειδητοποίηση των αρνητικών συνεπειών από την άσκηση μιας δημοσιογραφίας χωρίς την τήρηση ενός πλαισίου κανόνων δεοντο­λογίας, αρχών και αξιών.

Δες και το αντίστοιχο αναπτυγμένο θέμα ΕΔΩ