ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΘΕΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
1. Σημειώστε Σ (σωστό) ή Λ (λάθος) σε καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις:
Σχετικά με το Σύνταγμα του 1844:
α. Το σύνταγμα του 1844 ήλθε ως αποτέλεσμα της επανάστασης που εκδηλώθηκε τον ίδιο χρόνο.
β. Όλα τα κόμματα τάχθηκαν υπέρ του συντάγματος.
γ. Γνώμονας για τη διαμόρφωση του συντάγματος ήταν η ενίσχυση του ρόλου του βασιλιά στην πολιτική ζωή.
δ. Οι αποφάσεις για τις συνταγματικές ρυθμίσεις ήταν αποτέλεσμα της κοινής δράσης των ηγετών των τριών κομμάτων.
ε. Το σύνταγμα δεν κατοχύρωσε το δικαίωμα του συνέρχεσθαι και συνεταιρίζεσθαι.
στ. Το σύνταγμα κατοχύρωνε, με ελάχιστους περιορισμούς, το δικαίωμα της καθολικής ψηφοφορίας για τους άνδρες και τις γυναίκες.
ζ. Το σύνταγμα πρόβλεπε την ύπαρξη Βουλής αλλά όχι Γερουσίας.
2. Ποια ήταν η πορεία του ρωσικού κόμματος κατά το διάστημα μεταξύ των δύο συνταγμάτων (1844-1864);
3. Με βάση το παράθεμα που ακολουθεί και τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στους παράγοντες που οδήγησαν στην επανάσταση του 1862.
ΠΗΓΗ
Ο Όθων, δεχθείς άκων την εγκαθίδρυσιν συνταγματικού πολιτεύματος, δεν είχε την διάθεσιν της πιστής εφαρμογής αυτού. Ευθύς εξ αρχής, παραβιάζων το πνεύμα του Συντάγματος, ανεμίχθη εις έργα διοικητικά, επεμβαίνων εις τας βουλευτικάς εκλογάς και προσπαθών εκδήλως να συγκεντρώση εις τάς χείρας του περισσοτέραν εξουσίαν. Προ δε της αντιστάσεως, την οποίαν εύρισκε, δεν εδίσταζεν, ως είναι ευνόητον, να λάβη μέτρα πιεστικά κατά της ελευθερίας του τύπου και της ανεξαρτησίας των συνειδήσεων, τούθ’ όπερ εξήπτεν ακόμη περισσότερον την κατ’ αυτού αντιπολίτευσιν και προητοίμαζε την πτώση του. Ο βασιλεύς – όπως γράφει ο Ν. Δραγούμης – έρρεπε φύσει «προς το σύστημα της συγκεvτρώσεως», πολιτικοί δε, όπως ο Κωλέττης, «τελειοποιήσαντες αυτό, και τον Όθωνα ενεθάρρυναν εις εφαρμογήν και αυτοί εφήρμοσαν απηνέστερον … Η καταστολή της ελευθερίας των δημοκρατικών Αρχών, η καταδίωξις του τύπου, η επέμβασις εις τας εκλογάς τας τε βουλευτικάς και τας των δήμων, η αποβολή πάντων των οπωσούν ανεξάρτητον εχόντων το φρόνημα δημοσίων λειτουργών, και ιδίως των της Θέμιδος ... η δια παντός τρόπου πίεσις της συνειδήσεως των δικαστών, η διαστροφή των νόμων, ταύτα, και άλλα εις εν μόνον απέβλεπον, εις την σύμπτυξιν πάσης δυνάμεως εις χείρας της εξουσίας και την δι’ αυτής παγίωσιν κυβερνήσεως πανισχύρου και διαρκούς…».
Η προοϊούσα κοινωνική εξέλιξις ενίσχυε το φιλελεύθερον και δημοκρατικόν πνεύμα, ούτως ώστε αι απολυταρχικαί τάσεις να μη είναι ανεκταί και να υπονομεύεται τουναντίον δια συνεχούς δράσεως η βασιλεία του Όθωνος. Βοηθούσης δε και της αναμίξεως των αντιπροσώπων των Προστατίδων Δυνάμεων εις την πολιτικήν ζωήν της χώρας, η οποία δεν έπαυε κατά τα έτη της απολυταρχίας και της συντάγματος μοναρχίας, η θέσις του Όθωνος κατέστη τόσον επισφαλής, ώστε ευκόλως ανετράπη δι’ επαναστάσεως, μολονότι όπως φαίνεται, δεν ημφεσβητούντο ωρισμέναι αρεταί του και ανεγνωρίζετο η ταύτισις της ηγεμονικής του φιλοδοξίας προς τα εθνικά ιδανικά της εποχής εκείνης.
Α. Σβώλος, Τα Ελληνικά Συντάγματα
AΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. α-Λ, β-Σ, γ-Λ, δ-Σ, ε-Σ, στ-Λ, ζ-Λ
2. [Σχολ. βιβλίο, σελ. 73] Στην περίοδο μεταξύ των δύο συνταγμάτων (1844-1864) ουσιαστικά ικανοποιήθηκαν όλα τα αιτήματα του ρωσικού κόμματος, τα οποία είχαν σχέση με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Οι ναπαίοι προέβαλλαν σε κάθε περίπτωση τον κίνδυνο για την Ορθοδοξία, καθώς όμως τα μεγάλα εκκλησιαστικά ζητήματα είχαν λυθεί και όλοι οι πολιτικοί πρέσβευαν το ορθόδοξο δόγμα, το ρωσικό κόμμα δεν είχε λόγο ύπαρξης, εφόσον δεν είχε θέσεις για πιο επίκαιρα θέματα.
[Σχολ. βιβλίο, σελ. 74-75] Βέβαια, κατά την περίοδο του Κριμαϊκού πολέμου (1853-1856) το ρωσικό κόμμα είχε κάποια προσωρινά κέρδη μετά τον ναυτικό αποκλεισμό της χώρας από την Αγγλία και τη Γαλλία, η ήττα όμως της Ρωσίας στον Κριμαϊκό πόλεμο συνέβαλε στην αποδυνάμωση του κόμματος, το οποίο σταδιακά εξαφανίστηκε από την πολιτική σκηνή.
3. [Σχολ. βιβλίο, σελ. 75-76] Περί τα τέλη της δεκαετίας του 1850 έγινε φανερή μια συνολική δυσαρέσκεια μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού λόγω της οικονομικής δυσπραγίας και της δυσλειτουργίας του πολιτικού συστήματος και συγκροτήθηκαν αντιπολιτευτικοί όμιλοι με εκσυγχρονιστικά κατά κύριο λόγο αιτήματα, που εξέφρασε σε μεγάλο βαθμό με την πολιτική του δράση ο Αλέξανδρος Κουμουνδούρος: ελεύθερες εκλογές, φορολογική μεταρρύθμιση με στόχο την ελάφρυνση των αγροτών, κρατικές επενδύσεις σε έργα υποδομής, ίδρυση αγροτικών τραπεζών, απλούστερη διοίκηση. Τον Φεβρουάριο του 1862 η δυσαρέσκεια κατέληξε σε επανάσταση, με αίτημα την απομάκρυνση του βασιλιά, στην οποία συμμετείχαν κατά κύριο λόγο αξιωματικοί, άνεργοι απόφοιτοι πανεπιστημίου που δεν ήθελαν να εργαστούν στους κλάδους της αγροτικής και βιοτεχνικής παραγωγής και αισθάνονταν κοινωνικά αδικημένοι, καθώς και πολλά άτομα ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων, τα οποία ζητούσαν ευκαιρίες για ενεργότερη συμμετοχή στα πολιτικά πράγματα. Στις 12 Οκτωβρίου 1862 ο Όθωνας αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα.
Σε γενικές γραμμές, η επανάσταση του 1862 υπήρξε το επακόλουθο της πολιτικής του Όθωνα και των πρωθυπουργών, όπως ο Κωλέττης, η οποία διακρινόταν από αυταρχικότητα και συγκεντρωτισμό, αλλά και των γενικότερων συνθηκών της ελληνικής κοινωνίας στα μέσα του 19ου αιώνα.
Όσον αφορά την πολιτική του Όθωνα, μπορούμε να επισημάνουμε τα εξής:
– Δεν δέχθηκε με τη θέλησή του το συνταγματικό καθεστώς (άκων), κάτι που σήμαινε πως πιθανότατα θα έκανε ό,τι μπορούσε για να μην εφαρμοστεί αυτό στην πράξη.
– Παραβίαζε το Σύνταγμα από την πρώτη στιγμή της εφαρμογής του (Ευθύς εξ αρχής, παραβιάζων το πνεύμα του Συντάγματος).
– Προσπαθούσε να συγκεντρώσει όσον το δυνατόν μεγαλύτερη εξουσία στο πρόσωπό του (προσπαθών εκδήλως να συγκεντρώση εις χείρας του περισσοτέραν εξουσίαν), με ανάμειξη σε διοικητικά θέματα και στις βουλευτικές εκλογές (ανεμίχθη εις έργα διοικητικά, επεμβαίνων εις τας βουλευτικάς εκλογάς). [Σχολ. βιβλίο, σελ. 74] Η τακτική του να προσπαθεί να ενισχύσει τους κυβερνητικούς υποψηφίους στις εκλογές οδήγησε τα κόμματα της αντιπολίτευσης σε διαρκή σύγκρουση με την αυλή, σε μια περίοδο που οι διαφωνίες τους είχαν απαλυνθεί.
– Έπαιρνε μέτρα εναντίον της ελευθεροτυπίας και γενικότερα της ελευθερίας έκφρασης (μέτρα πιεστικά κατά της ελευθερίας του τύπου και της ανεξαρτησίας των συνειδήσεων).
Αυτή η συμπεριφορά εκ μέρους του Όθωνα αναπόφευκτα δημιουργούσε δυσαρέσκεια και έντονες αντιδράσεις εναντίον του και θα τον οδηγούσε τελικά στην απώλεια του θρόνου (εξήπτεν ακόμη περισσότερον την κατ’ αυτού αντιπολίτευσιν και προητοίμαζε την πτώση του). Σ’ αυτό συνέβαλε και η ανάμιξη των αντιπροσώπων των Μεγάλων Δυνάμεων στην πολιτική ζωή της χώρας (Βοηθούσης δε και της αναμίξεως … ανετράπη δι’ επαναστάσεως).
Όσον αφορά την πολιτική του πρωθυπουργού Κωλέττη, αυτή όχι μόνο έμοιαζε αλλά και ξεπερνούσε εκείνη του Όθωνα. Πιο συγκεκριμένα:
[Σχολ. βιβλίο, σελ. 73-74] Ο Κωλέττης, ως αρχηγός του γαλλικού κόμματος, επεδίωκε μια κυβερνητική πολιτική που θα ενίσχυε το ρόλο του βασιλιά, υπονομεύοντας έτσι τον κοινοβουλευτισμό. Δεν δίσταζε να χρησιμοποιεί βία και νοθεία για να τρομοκρατεί τους εκλογείς, ώστε να ψηφίζουν υπέρ του κόμματός του. Το 1846/1847 κατείχε πέντε από τα επτά υπουργεία της κυβέρνησής του, δεν παρουσιαζόταν όμως σχεδόν καθόλου στο Κοινοβούλιο και καθιστούσε αδύνατο τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας. Επέβαλε έτσι ένα είδος κοινοβουλευτικής δικτατορίας.
Ειδικότερα, ο Κωλέττης στόχευε στον περιορισμό των δημοκρατικών ελευθεριών, στη φίμωση του Τύπου και των λειτουργών του, στην απομάκρυνση των ελευθερόφρονων δημόσιων λειτουργών, στην άσκηση πίεσης στους δικαστές, στην παρερμηνεία των νόμων και, τελικά, στην ισχυροποίηση και επιβολή της εξουσίας του (Η καταστολή της ελευθερίας … παγίωσιν κυβερνήσεως πανισχύρου και διαρκούς).
Εκτός αυτών, οι κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις που συντελούνταν στην Ελλάδα [Σχολ. βιβλίο, σελ. 75: Η οικονομική και κοινωνική μεταβολή είχαν ως συνέπεια την εκ θεμελίων μεταβολή της αντίληψης για τη ζωή] διαμόρφωσαν συνθήκες τέτοιες, ώστε να μη γίνονται ανεκτές από τη νέα γενιά πολιτών οι απολυταρχικές και συγκεντρωτικές τάσεις,
μια και αυτοί διαπνέονταν από πιο φιλελεύθερες και δημοκρατικές πεποιθήσεις (Η προοϊούσα κοινωνική εξέλιξις ενίσχυε το φιλελεύθερον και δημοκρατικόν πνεύμα, ούτως ώστε αι απολυταρχικαί τάσεις να μη είναι ανεκταί). [Σχολ. βιβλίο, σελ. 75] Η νέα γενιά ασκούσε έντονη κριτική στους παλαιότερους και φρονούσε ότι το συνταγματικό πολίτευμα δεν μπορούσε να αναπτυχθεί, καθώς το εμπόδιζαν η Αυλή και ο ίδιος ο βασιλιάς, τον οποίο θεωρούσε πολιτικά ατάλαντο.
Έτσι, η επανάσταση του 1862 φαντάζει ως αυτονόητη και αναμενόμενη εξέλιξη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου