Διαγώνισμα Λατινικών Γ Λυκείου μαθήματα 41 και 42 (θέματα και απαντήσεις)

41. Curius et Fabricius antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii plane ac dilucide cum suis locuti sunt; non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primi coluisse Italiam dicuntur, sed aetatis suae verbis utebantur. Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, sermone abhinc multis annis iam obsoleto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas. Quin, homo inepte, taces, ut consequaris, quod vis? Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et modesta sit. Sic ergo vive, ut viri antiqui, sed sic loquere, ut viri aetatis nostrae; atque id quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memoria et in pectore: “tamquam scopulum, sic fugias verbum insolens atque inauditum”.

42. Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent: qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt; quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse dicerent. Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur.

A. KEIMENO 

Να μεταφράσετε το απόσπασμα 41.

(Μονάδες 40)

 Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. α. Να γράψετε την πτώση που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

viri: την κλητική του ενικού,

matre: τη γενική του πληθυντικού,

pectore: την αιτιατική του ενικού,

spem: την κλητική του πληθυντικού,

sententiis: την αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού,

scopulum: την αιτιατική του πληθυντικού.

(Μονάδες 3)

1. β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

primi, inepte, bona: τους άλλους βαθμούς των επιθέτων στο ίδιο γένος, αριθμό και πτώση,

multis: το συγκριτικό βαθμό του επιθέτου στη γενική, στο ίδιο γένος και αριθμό και τον υπερθετικό βαθμό του επιρρήματος του επιθέτου,

neminem: τη γενική του ενικού του ίδιου γένους,

antiqui: τον υπερθετικό βαθμό του επιθέτου στο ίδιο γένος, αριθμό και πτώση,

insolens, mollibus: το επίρρημα των επιθέτων στο θετικό βαθμό.

(Μονάδες 6)

1. γ. iste, quae (του αποσπάσματος XLI), nostrae: Να γράψετε το είδος των παραπάνω α­ντωνυμιών και την αντίστοιχη πτώση του άλλου αριθμού.

(Μονάδες 3)

2 α. Να γράψετε μπροστά από κάθε γράμμα της στήλης Β' τον αντίστοιχο αριθμό της στή­λης Α' με βάση το κείμενο. Σε κάθε γράμμα της στήλης Β' μπορεί να αντιστοιχούν πε­ρισσότεροι από έναν αριθμοί της στήλης Α'. Πέντε στοιχεία της στήλης Β' περισσεύουν.

ΣΤΗΛΗ Α	ΣΤΗΛΗ Β
1. credendo	α. γερούνδιο
2. uteris	β. γερουνδιακό
3. loquere	γ. απαρέμφατο ενεστώτα
4. pervenerit	δ. προστακτική ενεστώτα
5. intendit	ε. οριστική συντελεσμένου μέλλοντα
	στ. υποτακτική παρακειμένου
	ζ. οριστική ενεστώτα
	η. οριστική παρακειμένου
	θ. οριστική μέλλοντα

(Μονάδες 2,5)

2. β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους:

vis: να κλιθεί η οριστική ενεστώτα και να γραφεί το α' πληθυντικό υποτακτικής ενε­στώτα και παρατατικού,

fateatur: να γραφούν οι ενεργητικοί ονοματικοί τύποι,

intellegere , nascentem: να γραφεί ο ίδιος τύπος σε όλους τους χρόνους.

(Μονάδες 9,5)

2. γ. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς  τύπους:

scire: το β' πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή,

consequaris: το γ' πληθυντικό προστακτικής μέλλοντα,

coluisse: το β' πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα μέσης φωνής και υποτακτικής υπερσυντελίκου μέσης φωνής (να διατηρηθεί το γένος του υποκειμένου),

dissimulent: το β' πληθυντικό προστακτικής ενεστώτα μέσης φωνής και το β' ενικό υ­ποτακτικής παρατατικού μέσης φωνής,

aluerunt: το γ' πληθυντικό υποτακτικής παρατατικού και παρακειμένου μέσης φωνής (να διατηρηθεί το γένος του υποκειμένου),

pervenerit: το γ' πληθυντικό υποτακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής και προστακτι­κής μέλλοντα μέσης φωνής,

intendit: την αφαιρετική πτώση του σουπίνου και του γερουνδίου.

(Μονάδες 6)

3. α. Να γίνει ο ευθύς λόγος πλάγιος με εξάρτηση αυτή που δίνεται στην παρένθεση:

►       id quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memoria et in pectore.       (εξάρτηση: Monet eum)

►       Nolite facere coniurationem. (εξάρτηση: Petivit a vobis)

►       Curius et Fabricius antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii plane ac dilucide cum suis locuti sunt. (εξάρτηση: Aliquis dixit)

(Μονάδες 6)

3. β. «Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur»: Να γίνει ο πλάγιος λόγος ευθύς.

(Μονάδες 3)

3. γ. «Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent.», «qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt.»: Να μετατρέψετε την υπο­γραμμισμένη πρόταση κάθε περιόδου σε μετοχή.

(Μονάδες 2)

3. δ. «qui spem Catilinae mollibus sententiis aluerunt coniurationemque nascentem non credendo confirmaverunt.», «crudeliter et regie id factum esse a militibus dicerent.»: Να γίνει στην πρώτη περίοδο η ενεργητική σύνταξη παθητική και στην δεύ­τερη περίοδο η παθητική σύνταξη ενεργητική.

(Μονάδες 4)

4. α. «taces ut id consequaris»: Να αποδώσετε τον προσδιορισμό του σκοπού με τους άλλους τρόπους.

(Μονάδες 4)

4. β. Ο στρατιώτης (miles) έπρεπε (οριστική παρακειμένου) να φτάσει στο στρατόπεδο του Μάνλιου: Να μεταφραστεί η παραπάνω πρόταση στα λατινικά με ενεργητική και παθητική σύνταξη.

(Μονάδες 4)

4. γ. Να γράψετε το ζητούμενο που δίνεται στην παρένθεση για καθεμιά από τις παρακάτω δευτερεύουσες προτάσεις:

► proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris (τη συντακτική θέση).

► quod honesta et bona et modesta sit (την αιτιολόγηση του χρόνου εκφοράς).

► qui non fateatur (το είδος και την εισαγωγή).

(Μονάδες 4)

4. δ. nascentem: Να αναλύσετε την μετοχή και σε δευτερεύουσα αναφορική και σε δευτε­ρεύουσα χρονική πρόταση.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

 Α. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ο Κούριος και ο Φαβρίκιος αρχαιότατοι άνδρες και οι αρχαιότεροι από αυτούς Οράτιοι συ­νομίλησαν με τους συγχρόνους τους καθαρά και με διαύγεια· δε χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα των Σικανών ή των Πελασγών, οι οποίοι λέγεται ότι κατοίκησαν πρώτοι την Ιταλία, αλλά της εποχής τους. Εσύ όμως, σαν να μιλάς τώρα με την μητέρα του Ευάνδρου, χρη­σιμοποιείς λόγο ξεπερασμένο πια εδώ και πολλά χρόνια (γλώσσα που έχει πέσει σε αχρηστία - που είναι απαρχαιωμένη), γιατί δε θέλεις να ξέρει και να καταλαβαίνει κανείς τι λες. Γιατί, ανόητε άνθρωπε, δε σωπαίνεις, για να πετύχεις αυτό που θέλεις; Αλλά λες ότι σου αρέσει η αρχαιότητα, γιατί (τάχα) είναι αξιοπρεπής (τιμημένη) και καλή και σεμνή. Έτσι λοι­πόν να ζεις, όπως οι αρχαίοι άνδρες (παλιοί), αλλά έτσι να μιλάς, όπως οι άνδρες της επο­χής μας (οι σύγχρονοί μας)· και να έχεις πάντοτε στη μνήμη και στην καρδιά σου αυτό που γράφτηκε από τον Γάιο Καίσαρα: «σαν το σκόπελο έτσι να αποφεύγεις το λόγο τον α­συνήθιστο και ανήκουστο (πρωτάκουστο)».

Β. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. α. vir, matrum, pectus, spes, sententia, scopulos.

1. β. (prae), priores, (primi), (inepte), ineptior, ineptissime, (bona), melior, optima - plurium, plurimum - nullius - antiquissimi - insolenter, molliter.

1. γ. isti - δεικτική, quid - ερωτηματική ουσιαστική, nostrarum - κτητική α' προσώπου για πολλούς κτήτορες.

2.α. 1. α., 2. ζ., 3. δ., 4.στ, 5.η

2. β.  volo, vis, vult, volumus, vultis, volunt, velimus, vellemus –

fassurum,-am,-um,-os,-as,-a esse, fatens/ fatentis, fassurus,-a,-um, fassum/ fassu, fatendi/ fatendo/ fatendum/ fatendo –

intellegere, intellecturum esse, intellexisse,

nascentem, nascituram, natam.

2. γ. scitote, consequuntor, colimini, culti essetis, dissimulamini, dissimulareris/-re, alerentur, al(i)ti sint, perveniant, perveniuntor, intentu/intensu, intendendo.

3. α.  Monet eum ut id quod a C. Caesare scriptum sit, habeat semper in memoria et in pectore.

Monet eum id quod a C. Caesare scriptum sit, habere semper in memoria et in pectore.

Petivit a vobis ne faceretis coniurationem.

Aliquis dixit Curium et Fabricium antiquissimos viros, et illis antiquiores Horatios plane ac dilucide cum suis locutos esse.

3. β. «Si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, nemo tam stultus erit, qui non videat coniurationem esse factam, nemo tam improbus, qui non fateatur.»

3. γ.  «Nonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea imminentia, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent.», «qui spe Catilinae mollibus sententiis al(i)ta coniurationem nascen­tem non credendo confirmaverunt.»

3. δ. «a quibus spes Catilinae mollibus sententiis al(i)ta est coniuratioque nascens non credendo confirmata est.», «crudeliter et regie id fecisse milites dicerent.»

4. α.  taces qui id consequaris /

taces ad, in id consequendum /

taces id consequendi causa, gratia

(το σουπίνο consecutum κανονικά δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί γιατί το ρήμα εξάρτησης taces δεν είναι ρήμα κίνησης).

4. β. Miles debuit pervenire in Manliana castra. / Militi perveniendum fuit in Manliana castra.

4. γ.  Η δευτερεύουσα επιρρηματική υποθετική παραβολική πρόταση λειτουργεί ως β' ό­ρος σύγκρισης.

Η δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση εκφέρεται με ενεστώτα (sit) γιατί εξαρτάται από αρκτικό χρόνο (placere dicis: ενεστ.) και σύμφωνα με τους κανόνες ακολουθίας χρόνων δηλώνει το σύγχρονο στο παρόν.

Είναι δευτερεύουσα επιρρηματική αναφορική συμπερασματική πρόταση (στην κύ­ρια υπάρχει το tam) και εισάγεται με το qui non γιατί είναι αρνητική.

4. δ. quae nascebatur (αναφορική), cum nasceretur (χρονική), dum nascitur (χρονική).