Έκθεση Β Λυκείου: Ο ηθικός κώδικας της δημοσιογραφίας (δημοσιογραφική δεοντολογία)

Μερικές από τις βασικές αρχές που περιλαμβάνονται στον ηθικό κώδικα των δημοσιογράφων είναι η κοινωνική ευθύνη και η επαγγελματική ακεραιότητα του δημοσιογράφου, ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, ο σεβασμός του δημόσιου συμφέροντος και η δυνατότητα του κοινού να έχει πρόσβαση και συμμετοχή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Να αναλύσετε τις αρχές αυτές.

Η δημοσιογραφία είναι δύσκολο επάγγελμα. Οι δημοσιογράφοι εύ­κολα εκτρέπονται από την ηθική τους πορεία και γίνονται υπονομευ­τές της κοινωνικής ζωής, άπληστοι επαγγελματίες και θρασύτατοι χλευαστές της προσωπικής ζωής του καθενός. Μπροστά λοιπόν σ' αυτόν τον εμφωλεύοντα ξεπεσμό των δημοσιογράφων και συ­νακόλουθα των μέσων ενημέρωσης, οφείλουν, οι ίδιοι οι δημο­σιογράφοι πρωτίστως, να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Οφεί­λουν με άλλα λόγια να οπλιστούν μ' όλα εκείνα τα ηθικά στοι­χεία που θα τους προφυλάξουν από τον κατήφορο προς τον όλεθρο.

Καταρχήν, ο εκάστοτε δημοσιογράφος τηρεί το ηθικό του «ανάστημα», αν είναι διαποτισμένος με κοινωνικά αισθήμα­τα. Ο δημοσιογραφικός λόγος που υπηρετεί το κοινό καλό επισημαί­νει τα κακώς κείμενα, στηλιτεύει την παραπληροφόρηση, δε συμβιβά­ζεται μ' όλες τις καταστάσεις και μ' όλα τα καθεστώτα, που εκτρέ­φουν τυχοδιώκτες και καταχραστές του δημόσιου συμφέροντος. Το κυριότερο όμως είναι πως οι δημοσιογράφοι που υπηρετούν το δημό­σιο συμφέρον δε διοχετεύουν στο κοινό ευτελή διαβάσματα που το απολιτικοποιούν και το αποπλανούν. Αντίθετα, δημοσιογράφοι που συναισθάνονται την κοινωνική τους ευθύνη νοιάζονται για την κοι­νωνική πρόοδο, καταπνίγουν ιδιοτελείς βλέψεις, προωθούν συλλο­γικά πρότυπα, επαγρυπνούν και αντιστέκονται σθεναρά στους υπο­νομευτές της συλλογικής προσπάθειας.

Ο ηθικός όμως δημοσιογράφος πρέπει να διακρίνεται και για περίοδος την επαγγελματική του ακεραιότητα. Επαγγελματικά ακέραιος είναι ο δημοσιογράφος που δε χρηματίζεται· είναι ο δημοσιογράφος που δεν υποκρίνεται· είναι ο δημοσιογράφος που δε λασπολογεί· εί­ναι γενικά εκείνος ο δημοσιογράφος που σέβεται το επάγγελμά του, που αναγνωρίζει την κοινωνική αποστολή του επαγγέλματος του και που δεν το ασκεί ευκαιριακά, για να ικανοποιήσει το στενό του υλικό συμφέρον και τη ματαιοδοξία του. Αντίθετα, επαγγελματικά ανολοκλήρωτος είναι ο τυχοδιώκτης δημοσιογράφος· είναι ο δημοσιογρά­φος, που στην προσπάθειά του να ικανοποιήσει την απληστία του, δωροδοκείται και συνακόλουθα στρατεύεται σε συμφέροντα, υβρίζει και χυδαιολογεί. Γενικά, επαγγελματικά ανεύθυνος και ασυνείδητος εί­ναι ο δημοσιογράφος που μετατρέπεται σε στυγνό επαγγελματία και επιμελώς αγνοεί τον κοινωνικό του ρόλο ως υπηρέτης του δημόσιου συμφέροντος.

Οπωσδήποτε όμως ο ηθικός δημοσιογράφος πρέπει να σέβεται την ιδιωτική ζωή και την αξιοπρέπεια κάθε πολίτη. Ο ευ­συνείδητος δημοσιογράφος σέβεται τον προσωπικό βίο των επώνυμων και ανώνυμων πολιτών και με μόνη του έγνοια τη δημοσιογραφική έρευνα και όχι τη σπίλωση και την καταρράκωση της προσωπικότητάς τους αρθρώνει λόγο αξιοπρεπή, συμβουλευτικό, επικριτικό ορισμένες Αντίθεση φορές, αλλά χρήσιμο και έγκριτο. Αντίθετα, οι δημοσιογράφοι, όταν σπιλώνουν υπολήψεις, όταν συκοφαντούν επώνυμους και ανώνυμους πολίτες και, το χειρότερο, που προβαίνουν σε αυθαίρετους και ανε­πανόρθωτους κοινωνικούς στιγματισμούς, τότε ρυπαρογραφούν, δεν ελέγχουν, δε συνεισφέρουν.

Ωστόσο, όλος αυτός ο ηθικός εξοπλισμός των δημοσιογράφων ίσως δεν επαρκεί για να προστατεύσει το μέσο άνθρωπο από τα επίβουλα σχέδια των κατόχων των μέσων ενημέρωσης.

Γι' αυτό, οι δημοσιογράφοι έχουν ηθική υποχρέωση να προτείνουν και να αποδεχτούν την πρόσβαση του κοινού στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, ώστε να γίνει ο πολίτης «δημιουρ­γός» πληροφοριών και όχι παθητικός αποδέκτης τους. Η πρό­σβαση αυτή του κοινού στα μέσα ενημέρωσης μπορεί να πάρει ποικί­λες μορφές. Η συμμετοχή, για παράδειγμα, του πολίτη σε θεσπισμένα «συμβούλια πληροφόρησης» θα ανοίξει το δρόμο του πολίτη προς τα μέσα ενημέρωσης και θα διασφαλίσει το δικαίωμά του να καθορίζει και ο ίδιος τους όρους της πληροφόρησής του.

Συμπερασματικά, είναι απαραίτητο, δημοσιογράφοι και πολίτες, να συγκροτήσουν αρραγές μέτωπο όπου θα προσκρούει και θα διαλύεται κάθε κύμα παραπληροφόρησης και κάθε προσπάθεια ετεροκατεύθυνσης του πλήθους από τους κατόχους των μέσων ενημέρωσης.

Σημειώσεις σχετικές με το θέμα δες ΕΔΩ