Συντακτικό Λατινικών: Εναντιωματικές - Παραχωρητικές προτάσεις

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΕΣ (Η ΚΑΘΑΡΑ ΕΝΔΟΤΙΚΕΣ) ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται

►   etsi,  tametsi,  tamenetsi,  quam-quam   (+ οριστική)

►   cum, licet (+υποτα­κτική).

Εκφέρονται-Αιτιολόγηση

•    Οριστική: To περιε­χόμενο είναι ή θεω­ρείται πραγματικό / βέβαιο

•    Υποτακτική:

α. Το περιεχόμενο είναι υποτιθέμενο ή δυνατό ή διατυπώνε­ται ως γνώμη είτε (1) του υποκειμένου του ρήματος της προδιοριζόμενης πρότασης εί­τε (2) του συγγρα­φέα  

β. Στον πλάγιο λόγο

*      Ισχύει η Ακο­λουθία των χρόνων

Παρατηρήσεις

1. Πρόκειται για επιρρηματικές προτάσεις, που φανερώνουν (εναντίωση -) ισχυρή αντίθεση προς το περιεχόμενο της προσδιο­ριζόμενης πρότασης (- απόδοσης), το οποίο (= περιεχόμενο προσδιοριζόμενης) είναι ή θεωρείται πραγματικό. Με την εναντιωματική πρόταση εκφράζεται μια αντικειμενική / πραγματική κατάσταση, που εναντιώνεται στο περιεχόμενο της προσδιοριζόμενης (— απόδοσης), το οποίο παρ' όλα αυτά ισχύει.
2. Στην προσδιοριζόμενη πρόταση (— απόδοση) υπάρχει συχνά ο tamen.
3. Οι etsi και quamquam μπορεί να συνο­δεύουν και εναντιωματική μετοχή.
4. Οι σύνδεσμοι που εισάγουν τις εναντιωματικές προτάσεις (εκτός από τον cum) χρησι­μοποιούνται κάποτε και ως παρατακτικοί (/ αντιθετικοί), στην αρχή μιας περιόδου ή μιας ημιπεριόδου, και τότε εισάγουν κυρίες προτάσεις. Επίσης οι ίδιοι σύνδεσμοι χρησι­μοποιούνται κάποτε και ως επιρρήματα.
5. Ο quamquam σπάνια συντάσσεται και με υποτ. (οπότε το περιεχόμενο της πρότασης εκφράζει γνώμη όχι του συγγραφέα, αλλά του υποκειμ. του ρήμ. της προσδιοριζόμε­νης πρότασης), ενώ ο licet (στους νεότερους συγγραφείς) και με οριστική.
6. Σπανιότατα γίνεται χρήση στην εισαγωγή των εναντιωματικών προτάσεων και των συνδέσμων si και vel si.
7. Ο licet είναι δυνατό να βρίσκεται και στο τέλος της πρότασης.
8. Cum+υποτακτική: μερικές φορές δηλώνε­ται γεγονός που δεν φαίνεται να έχει πραγματοποιηθεί πλήρως.

ΠΑΡΑΧΩΡΗΤΙΚΕΣ Ή ΕΝΔΟΤΙΚΕΣ ΥΠΟΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Εισάγονται

►   (κυρίως) etiamsi (+ υποτακτική, ή οριστι­κή).

►   licet, quamvis (/ quantumvis), ut  (+υποτακτική).

Εκφέρονται-Αιτιολόγηση

•    Οριστική: Το περιε­χόμενο είναι ή θεω­ρείται πραγματικό / βέβαιο

•    Υποτακτική:

α. To περιεχόμενο είναι υποτιθέμενο ή δυνατό ή διατυπώνε­ται ως γνώμη είτε (1) του υποκειμένου του ρήματος της προσδιο­ριζόμενης πρότασης είτε (2) του συγγρα­φέα

β. Στον πλάγιο λόγο

*      Ισχύει η Ακο­λουθία των χρόνων

Παρατηρήσεις

1. Πρόκειται για επιρρηματικές προτάσεις, που φανερώνουν εναντίωση και παραχώρη­ση. Η εναντίωση (- ισχυρή αντίθεση) γίνε­ται προς το περιεχόμενο της προσδιοριζόμε­νης πρότασης (- απόδοσης), το οποίο (περιε­χόμενο της προσδιοριζόμενης) θεωρείται εν­δεχόμενο ή αδύνατο. Η παραχώρηση γίνεται σε κάτι, το οποίο είναι αντίθετο από αυτό που φανερώνει το περιεχόμενο της παραχω­ρητικής πρότασης. Γενικά με την παραχω­ρητική πρόταση εκφράζεται μια κατάσταση υποθετική ή περισσότερο αβέβαιη/απίθανη, η οποία, και αν ακόμη, σε έσχατη ανάγκη, δεχτούμε ότι αληθεύει (κάτι που δε δηλώνε­ται ή είναι αδιάφορο), δεν αίρει το περιεχόμενο της προσδιοριζόμενης (-απόδοσης), παρόλο που οπωσδήποτε μετριάζει την ισχύ του. Πρόκειται στην ουσία για κατηγορία υ­ποθετικών προτάσεων.
2. Στην προσδιοριζόμενη πρόταση (— απόδοση) υπάρχει συχνά ο tamen.
3. Ο quamvis προτιμάται μπροστά από επίθε­τα ή επιρρήματα, όπου κατά κανόνα έχει επιρρηματική σημασία.
4. Οι σύνδεσμοι που εισάγουν τις παραχωρητι­κές προτάσεις χρησιμοποιούνται κάποτε και ως επιρρήματα.                                            
5. Ο quamvis (στους ποιητές και τους μετα­κλασικούς) και ο licet (στους νεότερους συγγραφείς) συντάσσονται και με οριστική.
6. Ο licet είναι δυνατό να βρίσκεται και στο τέλος της πρότασης; επίσης πρόταση εισά­γεται και με το συνδυασμό των quamvis (πρώτο) και licet (δεύτερο).