Κείμενο: Δεν υπάρχουν πρώτοι και τελευταίοι
Σε κάθε τρία πρόσωπα το ένα χαμογελάει. Στα άλλα δύο καθρεπτίζεται η πικρία. Ο ένας στους τρεις ήταν ο "καλύτερος". Το "αξιοκρατικό" μας σύστημα δεν αφήνει και πολλά περιθώρια επιλογής. Ορίζει τις θέσεις και κάνει την πρόσκληση. Και επιλέγει. Πώς όμως επιλέγει;
Η απάντηση είναι προ πολλού έτοιμη: "Επιλέγει τους καλύτερους". Και για την επιλογή αυτή δημιουργεί τις εξετάσεις. Η λύση των εξετάσεων όμως δεν είναι τίποτα άλλο παρά το άλλοθι εκείνο που χρειάζεται μια κοινωνία, όταν αδυνατεί ή αρνείται να παρέχει την ισότητα σε όλα τα μέλη της. Είναι η ίδια λογική., που στηρίζει την "αξιοκρατία" και το μύθο του ευφυή μαθητή. [...]
Σ' αυτόν τον ξέφρενο ανταγωνισμό μεταξύ των υποψήφιων, που επί το ευπρεπέστερο καλείται άμιλλα, η κατάληψη της πρώτης θέσης σε ένα τμήμα ή μια σχολή δεν αποτελεί επίτευγμα. Ο διαχωρισμός του από τους άλλους δεν καλλιεργεί και πάλι τίποτα άλλο παρά το μύθο του "χαρισματικού ατόμου", που διαθέτει μεγαλύτερες από τους άλλους ικανότητες. Μια λογική που επιπλέον καλλιεργεί τον πρωταθλητισμό και όχι τη μάθηση ή καλύτερα την αξιοποίηση και ανάδειξη των ικανοτήτων του κάθε ατόμου. Η διάκριση αυτή επιτρέπει τη διαιώνιση της αντίληψης εκείνης με την οποία η κοινωνική εκτίμηση δεν μετριέται με την προσωπικότητα, το χαρακτήρα, τις ευαισθησίες και τις ικανότητες του κάθε ατόμου, αλλά με τους τίτλους σπουδών, τους βαθμούς, τη θέση και τα πτυχία που κατέχει. [...]
Ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να καταργεί το μύθο των χαρισματικών μαθητών και να μάχεται για ένα σχολείο που να διασφαλίζει την κοινοκτημοσύνη της γνώσης ως αναγκαία συνθήκη της κοινωνικής ισότητας.
Δημήτρης Αραβαντινός.
1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου περίπου 100 λέξεων.
(μονάδες 25)
2. Να χαρακτηρίσετε με βάση το πνεύμα του συγγραφέα ως σωστές ή λανθασμένες τις προτάσεις που ακολουθούν. Να δικαιολογήσετε την απάντηση σας στην περίπτωση που θα θεωρήσετε κάποια πρόταση λανθασμένη.
α) Ο ένας στους τρεις εξεταζόμενους ήταν πραγματικά ο καλύτερος.
β) Οι εξετάσεις δεν είναι παρά μια διαδικασία επιλογής, αφού η κοινωνία αδυνατεί να παρέχει την ισότητα σε όλα τα μέλη της.
γ) Είναι μύθος πως αυτός που πετυχαίνει στις εξετάσεις διαθέτει μεγαλύτερες ικανότητες από τους άλλους.
δ) Η προσωπικότητα κάθε ατόμου αρκεί για να κερδίσει αυτό την κοινωνική εκτίμηση.
ε) Το σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα διασφαλίζει την κοινοκτημοσύνη της γνώσης.
(μονάδες 10)
3. Το κείμενο είναι ένα εκτεταμένο σχόλιο για τα αποτελέσματα των Πανελλαδικών εξετάσεων. Να προσδιορίσετε το είδος του σχολιασμού (επιδοκιμασία, ειρωνεία, αμφισβήτηση, ...) και να αναφέρετε τους εκφραστικούς τρόπους με τους οποίους πραγματοποιείται.
(μονάδες 10)
4. αξιοκρατικό, ευφυή, ξέφρενο, χαρισματικού, σύγχρονο: να συνδυάσετε τα επίθετα με κατάλληλα ουσιαστικά και να σχηματίσετε φράσεις με τα ονοματικά σύνολα που θα προκύψουν (π.χ. κοινωνικής - κοινωνικό πρόβλημα / Η εγκληματικότητα των νέων είναι ένα οξύ κοινωνικό πρόβλημα.)
(μονάδες 5)
5. 'Ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να καταργεί το μύθο των χαρισματικών μαθητών και να μάχεται για ένα σχολείο που να διασφαλίζει την κοινοκτημοσύνη της γνώσης ως αναγκαία συνθήκη της κοινωνικής ισότητας". Σε ένα κείμενο / ομιλία 600 λέξεων που θα απευθύνεις στην ολομέλεια της Βουλής των Εφήβων να σχολιάσεις την παραπάνω άποψη.
(μονάδες 50)
Απαντήσεις
1. Το παιχνίδι των εξετάσεων παίζεται κάθε χρόνο με τους ίδιους όρους. Όρους που επιβάλλει η ανάγκη επιλογής, αφού η κοινωνία αδυνατεί να παρέχει τις ίδιες ευκαιρίες σε όλους. Η ανάγκη αυτή καλύπτεται από το μύθο του προικισμένου ατόμου. Αυτός, δηλαδή, που πετυχαίνει στις εξετάσεις θεωρείται αυτόματα καλύτερος από τους άλλους. Σ' αυτό το παιχνίδι η μάθηση παραμερίζεται. Σημασία αποκτούν οι βαθμοί και τα πτυχία, καθώς μας βοηθούν να κερδίσουμε την κοινωνική εκτίμηση. Όμως, το σύγχρονο σχολείο θα έπρεπε να εξασφαλίζει σε όλους τη γνώση, ως απαραίτητη προϋπόθεση για την κοινωνική ισότητα.
2. α) Λάθος. Ο συγγραφέας θεωρεί πως η επιλογή "ένας στους τρεις" επιβάλλεται από τις περιορισμένες θέσεις που προσφέρουν τα πανεπιστήμια και δεν αντανακλά πραγματικές ικανότητες.
β) Σωστό.
γ) Σωστό.
δ) Λάθος. Ο συγγραφέας πιστεύει πως οι βαθμοί, οι τίτλοι σπουδών, η θέση κάποιου, μετρούν περισσότερο από την προσωπικότητα του ατόμου στην απόχτηση της κοινωνικής εκτίμησης.
ε) Λάθος. Η κοινοκτημοσύνη της γνώσης, θεωρεί ο συγγραφέας, είναι το ζητούμενο, δεν έχει όμως επιτευχθεί.
3. Το αποτέλεσμα των Γενικών Εξετάσεων για την εισαγωγή στα Α.Ε.Ι. έδωσε την αφορμή για το κείμενο που αποτελεί ένα εκτεταμένο σχόλιο. Ο συγγραφέας αμφισβητεί την αξιοκρατία του συστήματος, αλλά και το γεγονός πως ο ένας στους τρεις που πετυχαίνει στις εξετάσεις είναι καλύτερος βάζοντας σε εισαγωγικά τις λέξεις "αξιοκρατικό" και "καλύτερος". Επίσης, είναι επικριτικός προς την κοινωνία, η οποία αδυνατεί να παρέχει ισότητα ευκαιριών στα μέλη της. Η αποδοκιμασία του γίνεται φανερή από τα επίθετα που χρησιμοποιεί και τις αξιολογικές κρίσεις που εκφράζει, όπως: "ξέφρενος ανταγωνισμός", "ο μύθος του ευφυή μαθητή" ο μύθος του χαρισματικού ατόμου" βάζοντας μάλιστα σε εισαγωγικά τη φράση "χαρισματικό άτομο» Ο σχολιασμός, δηλαδή, εκφράζει αμφισβήτηση/αποδοκιμασία και οι εκφραστικοί τρόποι με τους οποίους πραγματοποιείται είναι: στίξη, επίθετα, αξιολογικές κρίσεις.
4. * Ο διορισμός στην υπηρεσία των ατόμων αυτών έγινε κατόπιν αξιοκρατικής επιλογής.
* Εσύ, ένας ευφυής άνθρωπος, έπεσες θύμα αυτού του απατεώνα!
* Έχει ριχτεί στην ξέφρενη επιδίωξη του κέρδους.
* Στο χαρισματικό του ηγέτη οφείλει το κόμμα τη νίκη του στις εκλογές.
* Ο σύγχρονος άνθρωπος διακατέχεται από συνεχές άγχος.
5. Αγαπητοί φίλοι,
εκμεταλλευόμενοι την ευκαιρία που μας παρέχει ο θεσμός της Βουλής των Εφήβων συγκεντρωθήκαμε και φέτος για να συζητήσουμε τα έντονα προβλήματα της εποχής μας, να εκθέσουμε τους προβληματισμούς μας και να προτείνουμε λύσεις, στο πλαίσιο βέβαια, των δυνατοτήτων και των γνώσεων μας.
Βρισκόμαστε εδώ, γιατί ζούμε σε μια δημοκρατούμενη πολιτεία που δίνει ευκαιρίες στα μέλη της να εκφράζουν την άποψη τους για όσα συμβαίνουν και την απασχολούν. Για να αξίζει, όμως, μια πολιτεία αυτό τον τίτλο θα πρέπει, πριν και από την ελευθερία έκφρασης, να εξασφαλίζει στους πολίτες ισότητα. Ισότητα δικαιωμάτων, ισότητα στην αντιμετώπιση τους από το νόμο και τα όργανα του κράτους, αλλά και ισότητα ευκαιριών. Συνακόλουθα, για να μη μένουν τα προηγούμενα κενό γράμμα, θα πρέπει το κράτος να δίνει στους πολίτες τα εφόδια εκείνα που θα τους επιτρέψουν να εκμεταλλευτούν τις όποιες ευκαιρίες, αλλά και να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους. Και τα απαιτούμενα εφόδια μπορεί να τα παρέχει στους πολίτες η παιδεία.
Εύκολα, λοιπόν, γίνεται αντιληπτός ο προσανατολισμός που πρέπει να έχει ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό σύστημα. Στόχος του θα πρέπει να είναι η διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων που θα διαφυλάξουν και θα υπηρετήσουν με συνέπεια τα ιδανικά της δημοκρατίας. Για την επίτευξη αυτού του στόχου απαιτούνται δημοκρατικές συνθήκες λειτουργίας των σχολικών μονάδων, κατάλληλα αναλυτικά προγράμματα και κυρίως συστηματική παρακολούθηση των μαθημάτων, τουλάχιστον μέχρι κάποια βαθμίδα. Το σύνταγμα, βέβαια, προβλέπει εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση και αυτό ασφαλώς είναι πολύ θετικό. Δύσκολα, όμως, εφαρμόζεται απόλυτα η διάταξη αυτή. Αντίθετα η πρακτική των πολλαπλών εξετάσεων που ακολουθείται στα σχολεία ακυρώνει στην πράξη την ισχύ της και δημιουργεί πολίτες πρώτης και δεύτερης κατηγορίας.
Δημοτικό και Γυμνάσιο αποτελούν σύμφωνα με το Σύνταγμα το υποχρεωτικό σχολείο και άρα θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως θεσμός του κράτους. Ως θεσμός, όμως, δεν θα έπρεπε να υπόκειται στη λογική του "ξεδιαλέγματος" των "καλών" από τους "κακούς" μαθητές. Αποκλειστικός στόχος τους θα έπρεπε να είναι η ολόπλευρη μόρφωση των μαθητών τους, ώστε να είναι ικανοί να ανταποκριθούν στη ζωή, αν αποφασίσουν να σταματήσουν το σχολείο, μετά την ολοκλήρωση των εννιάχρονων σπουδών τους. Σήμερα αυτό δε γίνεται. Οι εξετάσεις όχι μόνο δε βελτιώνουν την επίδοση των μαθητών, αλλά αντίθετα οδηγούν πολλούς από αυτούς μακριά από το σχολείο, αυξάνοντας τα ποσοστά αναλφάβητων στη χώρα μας.
Το κακό, δεν σταματάει εδώ. Το λύκειο αντιμετωπίζεται ως προθάλαμος των Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων και όχι ως αυτόνομη εκπαιδευτική βαθμίδα. Έτσι, λοιπόν, οι μαθητές που τελικά προχωρούν στο λύκειο έχουν να αντιμετωπίσουν απανωτές εξετάσεις που αλλοιώνουν το χαρακτήρα του δημόσιου σχολείου. Τα αναλυτικά προγράμματα είναι έτσι διαμορφωμένα ώστε να εξυπηρετούν την επιλογή για το πανεπιστήμιο. Τα μαθήματα που τελικά περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα δεν αντιμετωπίζονται σωστά ούτε από τους διδάσκοντες ούτε από τους μαθητές. Οι καθηγητές περιορίζονται από το αναλυτικό πρόγραμμα που ορίζει με ακρίβεια το τι θα διδαχθεί και οι μαθητές αδιαφορούν για ό,τι δεν ανήκει στην εξεταστέα ύλη. Η χαρά της γνώσης, λοιπόν, θυσιάζεται στο κυνήγι του καλού βαθμού που θα τους οδηγήσει σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή.
Δεν είναι, όμως, η τμηματική γνώση το μόνο κακό. Οι προσφερόμενες από τα πανεπιστήμια θέσεις για τις περιζήτητες σχολές, είναι λίγες και οι υποψήφιοι πολλοί. Οι εξετάσεις, λοιπόν, παρουσιάζονται σαν ένας αγώνας στον οποίο θα νικήσει ο καλύτερος. Αποτέλεσμα αυτής της λογικής είναι να εντείνεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στους μαθητές και να διαιωνίζεται ο μύθος των "χαρισματικών" ατόμων. Αυτοί που περνούν στη σχολή που επιθυμούν θεωρούνται καλύτεροι από τους άλλους. Όσοι δεν τα καταφέρνουν να περάσουν αντιμετωπίζονται με συγκατάβαση από τους άλλους και παρηγορούνται με λόγια, όπως "ε, όλοι μορφωμένοι θα γίνουν; Χρειάζονται και οι υδραυλικοί. Αυτοί κερδίζουν και περισσότερα χρήματα". Όμως, δεν κερδίζουν την κοινωνική εκτίμηση, γιατί αυτή δεν μετράται με την προσωπικότητα ή τα ταλέντα κάποιου, αλλά με τους τίτλους σπουδών και τους βαθμούς.
Όλα αυτά θα έπρεπε να μας κάνουν σκεπτικούς σχετικά με τον τρόπο εισαγωγής στα ανώτερα και ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Δεν προτείνουμε την κατάργηση της αξιολόγησης, αλλά την εύρεση ενός πιο λογικού και ανθρώπινου συστήματος, που θα εναρμονίζεται με το δημοκρατικό χαρακτήρα της πολιτείας και θα κάνει πράξη τις διατάξεις του συντάγματος.
Επιμέλεια: Συγγραφική ομάδα ΠΑ.ΣΥ.Φ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου