Προτεινόμενο διαγώνισμα Λατινικών Γ Λυκείου (μαθήματα 38 και 48)

Λατινικά Θεωρητικής Κατεύθυνσης

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

38. Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen. Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat expectabatque dum aliqua vox congruens proposito audiretur. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. Tum Caecilia puellae dixit: «ego libenter tibi mea sede cedo».

48. Sertorius eum iussit tacere. Praeterea praecepit ut eam postero die repente in eum locum emitteret, in quo ipse cum amicis futurus esset. Postridie eius diei Sertorius, admissis amicis in cubiculum suum, dixit eis visum in somno sibi esse cervam, quae perisset, ad se reverti. Cum cerva, emissa a servo, in cubiculum Sertorii introrupisset, admiratio magna orta est.

β. Παρατηρήσεις

1.  Να μεταφραστούν τα παραπάνω αποσπάσματα

2.  Να αναγνωριστούν συντακτικά οι υπογραμμισμένοι τύποι του κειμένου

3.  Να γραφούν οι τύποι που ζητούνται:

uxor: δοτική ενικού

omen: αιτιατική πληθ.

nocte: κλητ. ενικού

cubiculum: αφαιρ. πληθ.

admiratio: γεν. ενικού

4.  Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για κάθε ρηματικό τύπο:

petit: ίδιος τύπος και φωνή στον παρακείμενο

fecit: ίδιος τύπος στην άλλη φωνή

cederet: σουπίνο

iussit: δοτική γερουνδίου

perisset: γενική ενικού μετοχής ενεστ.

reverti: απαρέμφατο παρακειμένου (λάβετε υπόψη το υποκ.)

orta est: μετοχή μέλλοντα

emissa: απαρέμφατο μέλλοντα μέσης φωνής

introrupisset: ίδιος τύπος στην οριστική

tacere: ίδιος τύπος στην άλλη φωνή

5.  Να μεταφερθούν οι αντωνυμίες στον άλλο αριθμό: ipsa, quodam, aliqua, sibi, mea

6.  Να γράψετε τα παραθετικά στον τύπο που βρίσκονται: longa, postero, magna, libenter

7.  Να αναγνωριστούν συντακτικά οι δευτερεύουσες προτάσεις (είδος, εισαγωγή, εκφορά, ακολου­θία χρόνων) dum … sororis, quae perisset

8.  Να μετατραπεί ο ευθύς λόγος "ego libenter tibi mea sede cedo" σε πλάγιο με εξάρτηση  Tum Caecilia dixit

9.  Να αναλυθεί η μετοχή emissa σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση: Cum (ιστορικός - διηγηματικός) servus και Postquam servus

Απαντήσεις

Α. Μετάφραση

38. Η Καικιλία, η σύζυγος του Μέτελλου, ενώ επιδίωκε γαμήλιο οιωνό για την κόρη της αδερ­φής της σύμφωνα με αρχαίο έθιμο, η ίδια δημιούργησε οιωνό. Δηλαδή καθόταν μια νύχτα σε κά­ποιο ιερό με την κόρη της αδερφής (της) και περίμενε μέχρι να ακουστεί κάποια φωνή που να α­νταποκρίνεται στο σκοπό (τους). Στο τέλος, η κοπέλα κουρασμένη από τη μακρά διάρκεια της ορ­θοστασίας, ζήτησε από τη θεία (της) να παραχωρήσει για χάρη της για λίγο τη θέση (της). Τότε η Καικιλία είπε στην κοπέλα: «εγώ ευχαρίστως παραχωρώ για χάρη σου τη θέση μου».

48. Ο Σερτώριος τον διέταξε να σωπάσει. Επιπλέον του έδωσε οδηγίες να το αφήσει ελεύθερο την επόμενη μέρα ξαφνικά σε αυτόν τον τόπο, στον οποίο θα βρισκόταν ο ίδιος με τους φίλους (του). Την επόμενη μέρα ο Σερτώριος, αφού δέχτηκε τους φίλους του στην κρεβατοκάμαρα του, είπε σε αυτούς ότι είχε δει στον ύπνο του πως το ελάφι, που είχε χαθεί, ξαναγύρισε κοντά του. Ό­ταν το ελάφι, αφού αφέθηκε ελεύθερο από το δούλο, όρμησε στην κρεβατοκάμαρα του, γεννήθηκε μεγάλος θαυμασμός.

2. Συντακτική αναγνώριση

uxor: παράθεση στο Caecilia,

filiae: δοτική προσωπική χαριστική στο petit,

nocte: απρόθετη αφαιρετική του χρόνου στο persedebat,

congruens: επιθετική μετοχή ως επιθ. προσδ. στο vox, δηλώνει το σύγχρονο,

sede: απρόθετη αφαιρετική της απομάκρυνσης ή αντικ. στο cedo,

die: απρόθετη αφαιρετική του χρόνου στο emitteret,

cum amicis: εμπροθ. επιρρημ. προσδ. της κοινωνίας στο futurus esset,

postridie: επιρρημ. προσδ. του χρόνου στο dixit,

eis: εμμεσο αντικ στο dixit,

admiratio: υποκ. στο orta est.

3.  Να γραφούν οι τύποι των ουσιατικών:

uxor: δοτική ενικού > uxori,

omen: αιτιατική πληθ. > omina,

nocte: κλητ. ενικού > nox,

cubiculum: αφαιρ. πληθ. > cubiculis,

admiratio: γεν. ενικού > admirationis

4.  Να γραφούν οι ρηματικοί τύποι που ζητούνται       

petit: ίδιος τύπος και φωνή στον παρακείμενο > petivit,

fecit: ίδιος τύπος στην άλλη φωνή > facta est,

cederet: σουπίνο > αιτ: cessum αφ: cessu,

iussit: δοτική γερουνδίου > iubendo,

perisset: γενική ενικού μετοχής ενεστ. > pereuntis,

reverti: απαρ. παρακ. (λάβετε υπόψη το υποκ.) > revertisse / reversam esse,

orta est: μετοχή μέλλοντα > oriturus – a - um,

emissa: απαρέμφατο μέλλοντα μέσης φωνής > emissum iri,

introrupisset: ίδιος τύπος στην οριστική > introruperat,

tacere: ίδιος τύπος στην άλλη φωνή > taceri

5. Να μεταφερθούν οι αντωνυμίες στον άλλο αριθμό:

ipsa > ipsae,

quodam > quibusdam,

aliqua > aliquae,

sibi > sibi,

mea > meae

6. Να γράψετε τα παραθετικά στον τύπο που βρίσκονται:        

longa = longa – longiore - longissima,

postero = postero –posteriore – postremo /  postumo,

magna = magna – maior - maxima,

libenter = libenter – libentius - libentissime

7. Αναγνώριση δευτερευουσών:       

dum ... sororis: δευτερεύουσα επιρρημ. χρονική πρόταση. Εισάγεται με το χρον. σύνδεσμο dum (δηλώνει το σύγχρονο) και εκφέρεται με οριστική ενεστώτα (οποιοσδήποτε κι αν είναι ο χρό­νος της κύριας πρότασης, γιατί πρόκειται για γεγονότα του παρελθόντος), γιατί δηλώνει μια συνεχι­ζόμενη πράξη, στη διάρκεια της οποίας συμβαίνει μια άλλη πράξη. Εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει το χρόνο και τίποτα άλλο.

quae perisset: δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική πρόταση στον όρο cervam που προηγείται, εισάγεται με την αναφορική αντωνυμία quae της qui – quae - quod και εκφέρεται με υποτακτική γιατί έχουμε πλάγιο λόγο, χρόνου υπερσυντελίκου (perisset), γιατί εξαρτάται από ρήμα ιστορικού χρόνου (άμεσα από το reverti, έμμεσα από το dixit) και δηλώνει το προτερόχρονο στο παρελθόν.

8. Μετατροπή ευθύ λόγου "ego libenter tibi mea sede cedo" σε πλάγιο με εξάρτηση Tum Caecilia dixit       

Tum Caecilia dixit se libenter sibi sua sede cedere

9. Να αναλυθεί η μετοχή emissa σε δευτερεύουσα χρονική πρόταση:       

Cum servus emisisset cervam,

Postquam servus emisit/emiserat cervam

Από το Φροντιστήριο ΟΡΟΣΗΜΟ