Έκθεση Γ Λυκείου: Οι προτεραιότητες, οι προκλήσεις και ο ρόλος της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Κείμενο: Ο μεγάλος ασθενής

Οι διεθνείς και εσωτερικές πολιτικές και κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις επηρεάζονται πλέον καθοριστικά από την παγκοσμιοποίηση, δηλαδή από τη διεθνή κίνηση προσώπων και εργασίας, προϊόντων και κεφαλαίων, τε­χνογνωσίας και πληροφορίας. Η νέα αυτή κατάσταση είναι μια δεδομένη πραγματικότητα του 21ου αιώνα και δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται μόνο με έναν καταγγελτικό λόγο και αφορισμούς, αλλά είναι επιβεβλημένο να α­ντιμετωπίζεται με πολιτικούς όρους.

Σήμερα η παγκοσμιοποίηση, ανεξαρτήτως του νέου πλαισίου και της δυναμικής που έχει δημιουργήσει, όχι μό­νο διευρύνει τις κοινωνικές ανισότητες αλλά επιπλέον δημιουργεί καινούργιες. Όχι μόνο επηρεάζει αρνητικά τις περιβαλλοντικές συνθήκες και κατ' επέκταση την ποιότητα ζωής αλλά και αντιστέκεται στις θεσμικές και κοι­νωνικές παρεμβάσεις, όταν αυτές εκδηλώνονται. Εξάλλου, οι υπερεθνικοί οργανισμοί, όπως η Ευρωπαϊκή Ένω­ση, τα κράτη και οι φορείς της πολιτικής, δηλαδή οι πολιτικοί και κοινωνικοί σχηματισμοί, δεν έχουν ακόμη ε­παρκώς συνειδητοποιήσει την ανάγκη καθορισμού θεσμικών αντίβαρων στη δεδομένη αυτή κατάσταση, ώστε αφενός μεν να ισοσταθμίσουν τις αρνητικές πλευρές της παγκοσμιοποίησης, αφετέρου δε να διαμορφώσουν στάσεις και συμπεριφορές προκειμένου να δημιουργηθεί η αναγκαία πολιτική και κοινωνική δυναμική. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, βέβαια, τα ζητήματα αυτά αποτελούν αντικείμενο πολιτικού διαλόγου και επη­ρεάζουν τη διαμόρφωση των θέσεων των κομμάτων. Ιδιαίτερη σημασία προσδίδεται στο γεγονός ότι μια νεωτερική αντίληψη της πολιτικής και ένας διαφορετικός πολιτικός λόγος, αλλά και οι στάσεις κα οι συμπεριφορές των πολιτικών, είναι στοιχεία ικανά να επαναφέρουν την πολιτική στο κέντρο των ενδιαφερόντων των πολιτών. Έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί η απαξίωση και η συνεχής αποστασιοποίηση των πολιτών, και κυρίως των νέων, από τα πολιτικά πράγματα. Στη χώρα μας, τα ζητήματα αυτά δε συζητούνται επαρκώς με ένα συστηματικό και συντεταγμένο τρόπο στο πλαίσιο λειτουργίας των κοινωνικών, εργατικών, επιστημονικών και άλλων φορέων, α­κόμη και των πολιτικών. Η εκάστοτε προσφυγή στις κάλπες θα μπορούσε να είναι η ευκαιρία διαλόγου, προ­βληματισμών και προτάσεων ώστε να αποφασίζουν οι πολίτες μετά λόγου γνώσεως για την πορεία της χώρας, αλλά και για τα θέματα της καθημερινότητας. Αυτό όμως το οποίο συνήθως συμβαίνει είναι ότι αναπτύσσεται και απολύτως υιοθετείται από τους πολίτες και από τους εκφραστές των πολιτικών φορέων η απολάκτιση του ουσιαστικού πολιτικού διαλόγου. Ο κανόνας αυτός επιβεβαιώθηκε και στην πρόσφατη προεκλογική περίοδο αλλά και στα όσα συμβαίνουν μετεκλογικά, τουλάχιστον ως τώρα.

Ας αναρωτηθούμε λοιπόν ποιες θα ήταν οι αντιδράσεις μας σχετικά με ορισμένα καίρια ερωτήματα, από τα ο­ποία θα προέκυπτε τόσο ο βαθμός ωριμότητας της κοινωνίας, όσο και το αίσθημα ευθύνης των πολιτικών φο­ρέων.

Είναι η κοινωνία μας έτοιμη να αντιμετωπίσει τα ζητήματα του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής; Είναι δυ­νατόν, για παράδειγμα, να αλλάξει συνήθειες όσον αφορά τη νομιμοποίηση των αυθαιρέτων της, την αξιοποί­ηση της ηθελημένης οικοπεδοποίησης, την ανοχή στη μόλυνση του άμεσου περιβάλλοντος της ή ακόμη και τον περιορισμό των ανέσεων της;

Παράλληλα, η πορεία της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια περίοδο όπου κυοφορείται η νέα συν­θήκη, μάς οδηγεί στην ανάγκη να διαμορφώσουμε συγκεκριμένες θέσεις, θεωρώντας την Ένωση ως σημείο α­ναφοράς μιας ευρύτερης πολιτιστικής και πολιτικής εξέλιξης και όχι μόνον ως πηγή άντλησης κεφαλαίων.

Ιωάννης Μάνος, «Ο μεγάλος ασθενής», εφημερίδα Το Βήμα (διασκευή)

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100-110 λέξεις.

2. Το σχολείο σου διαθέτει το δικό του ηλεκτρονικό ημερολόγιο (blog) στο διαδίκτυο μέσω του οποίου τόσο οι καθηγητές, όσο και οι μαθητές μπορούν να συμμετέχουν σε διάφορες δημόσιες συζητήσεις με δικά τους άρ­θρα και σχόλια. Στο πλαίσιο, λοιπόν, ενός άτυπου διαλόγου με θέμα το ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις μελλοντικές της προοπτικές, να περιγράψεις τις προτεραιότητες που πρέπει να θέσει η Ελλάδα για να μπορέ­σει να αξιοποιήσει την παρουσία της στην Ένωση και, παράλληλα, να αναπτύξεις τις απόψεις σου σχετικά με τις προκλήσεις, τις οποίες οφείλει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το ευρωπαϊκό εγχείρημα, προκειμένου να ανταποκριθεί στις προσδοκίες των πολιτών.

Aπαντήσεις

1. Το κείμενο αναφέρεται στην ανάγκη λήψης μέτρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της παγκοσμιο­ποίησης. Σύμφωνα με το συγγραφέα, απαιτείται μία πολιτική και όχι αφοριστική προσέγγιση των νέων δεδομένων που εμφανίζονται σε διεθνές επίπεδο, προσέγγιση στην οποία πρέπει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο η Ευ­ρωπαϊκή Ένωση. Ενώ όμως σε πολλές χώρες ανάλογα πολιτικά ζητήματα αποτελούν αντικείμενα συζήτησης και προβληματισμού, στην Ελλάδα συστηματικά υποβαθμίζονται. Η ελληνική κοινωνία πρέπει να έχει την ωρι­μότητα να θέσει στον εαυτό της κρίσιμα ερωτήματα όπως, για παράδειγμα, το αν συνεχίζει να ανέχεται την κα­ταστροφή του περιβάλλοντος ή την ανεξέλεγκτη οικοπεδοποίηση. Υπάρχει η ανάγκη να αξιοποιηθεί η παρου­σία της χώρας στην Ένωση ως αφετηρία για μία ευρύτερη πολιτιστική πρόοδο.

2. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Όσον αφορά το επικοινωνιακό πλαίσιο, ενδείκνυται η χρήση προσφώνησης, αφού πρόκειται για κείμενο που δημοσιεύεται σε ένα ηλεκτρονικό φύλλο, στο πλαίσιο διαλόγου και απευθύνεται σε νέους ανθρώπους: παρά­δειγμα «Φίλες και φίλοι».

Στον πρόλογο μπορούμε να αναφερθούμε τόσο στη σημερινή μορφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης (αποτελείται α­πό 27 χώρες), όσο και στη σκληρή και εν πολλοίς δίκαιη κριτική που δέχεται από πολίτες όλων των χωρών, πο­λιτικούς και πνευματικούς ανθρώπους για ορισμένες αρνητικές της πλευρές.

Προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά η Ευρωπαϊκή Ένωση:

►   Οι έντονες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες που εμφανίζονται τόσο μεταξύ του ανεπτυγμένου Βορρά και του φτωχού Νότου, όσο και στο εσωτερικό των ίδιων των χωρών. Η ύπαρξη αυτού του φαινομένου οδηγεί στο περιθώριο μεγάλους πληθυσμούς, στερώντας τους το δικαίωμα να απολαύσουν στοιχειώδη αγαθά όπως η τροφή, η στέγη και η μόρφωση. Ταυτόχρονα, όμως, υπονομεύεται η συνοχή των κοινωνιών, γεγονός που θα οδηγήσει με μαθηματική ακρίβεια σε κοινωνικές εκρήξεις, μία πρόγευση των οποίων έχουμε ήδη δοκιμάσει με τα γεγονότα των τελευταίων ετών στη Γαλλία. Η δυσαρέσκεια και το αίσθημα αδικίας και αγανάκτησης που νιώθουν καθημερινά χιλιάδες πολίτες δημιουργούν ένα επικίνδυνο εκρηκτικό μείγμα. Απαιτείται, επομένως, η ενίσχυση των ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων, όχι όμως με μέτρα φιλανθρωπικού χαρακτήρα που θα έ­χουν προσωρινά μόνο αποτελέσματα, αλλά με καινοτόμες αποφάσεις που θα μπορέσουν να δημιουργήσουν νέες και σταθερές θέσεις εργασίας.

►   Η διαρκής καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος. Πρόκειται για ένα ζήτημα που έχει επιπτώσεις σε πλα­νητική κλίμακα και γι' αυτό είναι αναγκαία η διεθνής συνεργασία. Όλοι πλέον έχουν εμπεδώσει την αντίληψη ό­τι η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι ένα ζήτημα «φυσιολατρίας» που αφορά ορισμένους «ρομαντικούς» αλλά ένα θέμα πρώτης γραμμής, βαθύτατα πολικό γιατί επηρεάζει αρνητικά τη ζωή εκατομμυρίων πολιτών. Σημαντική ευθύνη, άλλωστε, φέρουν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που υπερεκμεταλλεύονται τις φυσικές πρώ­τες ύλες, μολύνουν τη θάλασσα και τον αέρα, αρνούμενες να διαμορφώσουν μία σχέση στοιχειώδους ισορρο­πίας ανάμεσα στα κέρδη και το σεβασμό στο περιβάλλον. Αντίστοιχη ευθύνη όμως έχουν και οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών που ολιγώρησαν μέχρι σήμερα να λάβουν μέτρα θωράκισης της φύσης και να επιβάλουν σκληρές κυρώσεις στους παραβάτες που υπονομεύουν ανενδοίαστα το μέλλον των επόμενων γενεών.

►   Η επικράτηση της ειρήνης και η εμπέδωση κλίματος συνεργασίας σε όλο τον πλανήτη. Οι πολιτικοί και οι δια­νοούμενοι που εμπνεύστηκαν πριν από μερικές δεκαετίες αυτό που σήμερα αποτελεί μία συντελεσμένη πραγ­ματικότητα, οραματίζονταν την ευρωπαϊκή ήπειρο ως ένα «κράτος» δικαίου που θα έχει το αναγκαίο πολιτικό κύρος ώστε να επιβάλλει με διπλωματικά μέσα ειρηνικές λύσεις στις διακρατικές διαφορές. Τότε, στις δύσκο­λες ιστορικές συνθήκες που δημιουργούσε ο σκληρός και επικίνδυνος ανταγωνισμός ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση, το ευρωπαϊκό εγχείρημα φάνταζε ως ευκαιρία αποκλιμάκωσης της έντασης. Σήμερα η δια­μόρφωση μιας κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής φαντάζει ως ελπίδα για έναν κόσμο, στον οποίο δεν θα θριαμβεύει η αυθαιρεσία της Νέας Τάξης Πραγμάτων.

Τρόποι με τους οποίους η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει την παρουσία της στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

►   Χρειάζεται να αξιοποιήσει την τεχνογνωσία που διαθέτουν οι ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης σε τομείς ό­πως η βιομηχανία, οι τηλεπικοινωνίες, ακόμη και η γεωργία. Έτσι, θα μπορέσει να αναπτύξει νέα, βελτιωμένα προϊόντα και υπηρεσίες σε μεγαλύτερη ποικιλία και ανταγωνιστικές τιμές, ώστε να ενισχυθεί η οικονομία, η ο­ποία σήμερα δε διαθέτει την απαιτούμενη δυναμική. Υπάρχουν δεκάδες ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμ­ματα που εξασφαλίζουν οικονομική στήριξη σε καινοτόμες, για παράδειγμα, γεωργικές καλλιέργειες ή εφαρ­μογές εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Απαιτείται ασφαλώς ο κατάλληλος προγραμματισμός και η υποβολή συγκεκριμένων επιστημονικών προτάσεων από τη χώρα μας προς τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ένωσης.

►   Στον τομέα της εκπαίδευσης πρέπει να μελετηθεί το επιτυχημένο παράδειγμα αρκετών δυτικοευρωπαϊκών χωρών που αντιμετώπισαν την έρευνα και την παιδεία ως σημαντικές επενδύσεις για το μέλλον. Με δεδομένο ότι η γνώση είναι πλέον βασικός συντελεστής οικονομικής και κοινωνικής προόδου, η Ελλάδα χωρίς φοβικά σύν­δρομα οφείλει να προσαρμόσει στις δικές της ανάγκες τις επιτυχημένες επιλογές που εφάρμοσαν στο Πανε­πιστήμιο κράτη με σημαντική παράδοση στο σχετικό τομέα. Ήδη λειτουργούν διακρατικές ομάδες εργασίας, αποτελούμενες από ειδικούς στο θέμα, στο πλαίσιο των οποίων ανταλλάσσονται ιδέες και προτάσεις για τη συ­νολική αναβάθμιση αλλά και την εναρμόνιση των εκπαιδευτικών συστημάτων.

►   Εξίσου αναγκαία όμως είναι η υιοθέτηση μίας πιο δυναμικής στάσης σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας. Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα-μέλος της Ένωσης της οποίας τα σύνορα αμφισβητούνται και επομένως, έχει κάθε ηθικό και νομικό δικαίωμα να ζητήσει την πλήρη και αμέριστη υποστήριξη των συμμάχων της. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως χρειάζεται να πάρει διάφορες διπλωματικές πρωτοβουλίες, στο πλαίσιο των αρμοδίων ευρωπαϊκών οργάνων, ώστε να ενημερώσει και να πείσει τους εταίρους της για την ορθότητα των θέσεων της.

πηγή: ΕΘΝΟΣ - ΠΑΙΔΕΙΑ, 5 / 12 / 2007
Επιμέλεια: Αγγελική Αγγέλου, Δημήτρης Φωτεινόπουλος, Δημήτρης Οικονόμου