Από τον Φυσικό Νόμο στο Άτομο και από το Άτομο στην Κοινωνία
Η σκέψη σύμφωνα με τον Αξελό είναι: «...ο Κόσμος, και χωρίς αυτή Κόσμος δεν θα υπήρχε. Ούτε Κόσμος υπάρχει δίχως σκέψη ούτε σκέψη δίχως κόσμο. Δεν γίνεται να φύγουμε από τη σκέψη και να καταλήξουμε στον Κόσμο, αλλά ούτε και αντίστροφα. Η σκέψη είναι μέσα στα πράγματα, από τη στιγμή που υποπίπτουν στην αντίληψή μας. Η σκέψη φωτίζει μέσα στο ημίφως της ανθρώπινης διάνοιας το παν, χωρίς να είναι το παν. Η σκέψη ξεκινά από το κάθε τι που βλέπουμε η αντιλαμβανόμαστε, διαπερνά τον άνθρωπο, αγκαλιάζει την ουσία της Φύσης και καταλήγει ξανά στον εσώτατο “Λόγο”, το δημιουργό».
Σύμπαν - Λόγος - Συνείδηση - Λόγος
Με τη σκέψη ο άνθρωπος κατορθώνει να κατανοεί τον φυσικό κόσμο που τον περιβάλλει, να κατανοεί τη σύνθεση των μορφών και να προσπαθεί να συλλάβει την πραγματικότητα και την αλήθεια. Για να μπορέσει όμως να το κατορθώσει αυτό, η σκέψη του πρέπει να λειτουργεί ελεύθερα, αβίαστα και ανεμπόδιστα. Φραγμοί στην ερευνητική διείσδυση της ανθρώπινης σκέψης είναι ακατανόητοι. Η σκέψη ξεπερνάει το όριο των αισθήσεων και ταξιδεύοντας στο μεγαλείο του απείρου συλλαμβάνει την εικόνα του και κατανοεί την καθολικότητά του. «Σπάστε τα δεσμά της σκέψης σας, και τότε ταυτόχρονα θα σπάσετε τα δεσμά του σώματός σας», αναφωνεί ο Bach μέσα από το «Γλάρο Ιωνάθαν», που κάθε άνθρωπος κρύβει μέσα του και συμβολίζει την απεριόριστη ιδέα της λευτεριάς που διαπερνά το σώμα από τη μία άκρη στην άλλη, και η ιδέα αυτή δεν είναι παρά η ίδια η σκέψη. Η σκέψη του άπειρου, η σκέψη της απόλυτης, απέραντης λευτεριάς. Μια σκέψη που ο άνθρωπος τις περισσότερες φορές δεν τολμά να βγάλει από το υποσυνείδητό του, γιατί τρομάζει στην ιδέα της γνώσης της απόλυτης αλήθειας. Γιατί στην πραγματικότητα καμμιά αλήθεια δεν μπορεί να αποδειχθεί. Γιατί τότε θα ήταν το τέλος. Μέσα στον άνθρωπο υπάρχει η αναγκαιότητα, ενώ έξω από τον άνθρωπο η ελευθερία. «Όπου υπάρχει βούληση υπάρχει αναγκαιότητα και όπου δεν υπάρχει βούληση υπάρχει ελευθερία», είπε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος στα «Μεταφυσικής προλεγόμενα».
Οι νόμοι της κίνησης, της ζωής, της ενέργειας και της ελευθερίας ως φυσικοί και πρωταρχικοί νόμοι ενυπάρχουν και συλλειτουργούν σε κάθε ανθρώπινη προσωπικότητα. Ο βαθμός της εξέλιξης του καθενός και η αξία του εκτιμώνται από την ένταση και την ενέργεια, με την οποία εκδηλώνει το νόμο της ατομικής ελευθερίας και σέβεται την ελευθερία των άλλων. Αν ο άνθρωπος έχει ελευθερία συνείδησης, τότε φθάνει στην ελευθερία της ζωής. Η έλλειψη ελευθερίας της σκέψης οδηγεί στην αμάθεια κι αυτή στην ατέλεια, στα πάθη, στην έλλειψη κάθε ωραίας ανθρώπινης ιδιότητας. Η σκέψη, για να λειτουργήσει ελεύθερα, δεν πρέπει να έχει δεσμά ούτε προκαταλήψεις ούτε αδυναμίες ούτε δεισιδαιμονίες, αλλά ούτε όρια και φραγμούς. Η αχτίδα της σκέψης υπερβαίνει τα όρια της έρευνας και φθάνει στον Λόγο προσπαθώντας να αγγίξει τα όρια της αλήθειας. |
Αποτέλεσμα της ελεύθερης επικοινωνίας με τον Λόγο του Σύμπαντος είναι η ελευθερία της συνείδησης. Και είναι έξω από κάθε λογική να παραβιάζεται με οποιονδήποτε τρόπο από οποιονδήποτε. Η συνείδηση είναι το απαράβατο άδυτο κάθε ανθρώπινης υπόστασης, και από αυτή ξεπηδάει η δημιουργική δύναμη, που σφραγίζεται με την ερευνητική σκέψη.
«Η συνείδηση είναι η φωνή της Φύσης μέσα στον άνθρωπο», λέει ο Βασιλής, δηλαδή η συνισταμένη όλων των γνωστικών ικανοτήτων, που ανάλογα με την τελειότητα του ατόμου μπορεί να φτάσει πλησιέστερα στην αλήθεια και συνεπώς πρέπει να είναι ελεύθερη και ανεμπόδιστη να αναπτύσσεται. Η καταπίεσή της προκαλεί δουλεία του πνεύματος, που με τη σειρά της οδηγεί στην πνευματική κατάπτωση και στον πνευματικό μαρασμό.
Η ελευθερία της συνείδησης λοιπόν πρέπει να είναι απόλυτη. Η ελευθερία του πολίτη έγκειται στην ελευθερία του πνεύματός του. Δούλος με ελεύθερο πνεύμα βρίσκεται σε υψηλότερη ηθική σφαίρα από ελεύθερο με πνεύμα δούλου, τονίζει ο φιλόσοφος Πολύβιος Δημητρακόπουλος. Οποιαδήποτε άλλη μορφή ελευθερίας μπορεί να δεσμευθεί. Της συνείδησης ποτέ. Η στέρησή της θα οδηγήσει σε μαρασμό του ανθρώπινου είδους, θα οδηγήσει σιγά-σιγά σε μονοπάτια εξαφάνισης. Η ελευθερία της σκέψης δεν είναι δυνατόν να εμποδιστεί, και δεν θα έπρεπε ούτε και του λόγου. Η διατύπωση με το λόγο των ανθρώπινων σκέψεων δεν πρέπει να τρομάζει, έστω κι αν φαίνονται αντίθετες προς τα κρατούντα. Αν δεν έχουν το σπόρο της αλήθειας, θα χαθούν. Αν όμως φέρουν στη ρίζα τους της αλήθειας το σπέρμα, θα ριζώσουν και θα αναπτυχθούν, όσο πόλεμο και αν τους κάνουν.
Έλεγχος της ελευθερίας της σκέψης από την Εξουσία
Στην εποχή τη σημερινή ο άνθρωπος φαίνεται να βρίσκεται μπροστά σε ένα μοιραίο σταυροδρόμι. Έχει παρεξηγήσει την ελευθερία του. Το σοβαρό αυτό θέμα ανακύπτει, όταν μεγάλες ομάδες πληθυσμών, κράτη ή μειονοτικές ομάδες μέσα στο ίδιο το κράτος, υπό την επίδραση είτε φανατικών απόψεων, κυρίως θρησκευτικών, είτε θέσεων ανομολόγητων συμφερόντων, προσπαθούν να φιμώσουν όχι μόνον τις ελεύθερες φωνές, αλλά και να ελέγξουν και τη σκέψη. Διεφθαρμένα η θεοκρατικά κυρίως καθεστώτα προσπαθούν μέσω της πλύσης εγκεφάλου με την προπαγάνδα, βοηθούμενα σήμερα και από τα ΜΜΕ, να κατευθύνουν την ανθρώπινη σκέψη προς τα σημεία που εκείνα επιθυμούν και, αν έχουν τη δυνατότητα, εμποδίζουν και τον άνθρωπο να σκέπτεται με την άμεση παρέμβασή τους στα θέματα της παιδείας και τη χειραγώγησή της. Η ελεύθερη συνείδηση κάνει κακό, γιατί επιτρέπει στον πολίτη την κριτική, που μπορεί να γεννήση την αντίδραση, που αυτή με τη σειρά της είναι εχθρός κάθε καταπίεσης.
Ακόμη χειρότερη είναι η επιμονή ομάδων με αμείωτη προπαγάνδα στα αμόρφωτα κοινωνικά στρώματα για την μή παραδοχή των επιστημονικών ανακαλύψεων. Τούτο συμβαίνει ιδιαιτέρως με τους νόμους της εξέλιξης, με σκοπό να στηριχθούν απόψεις που εξυπηρετούν ομάδες στελεχών να διατηρήσουν τα ηγετικά κεκτημένα τους. Έτσι φανατίζουν τα πλήθη, και έτσι η ελευθερία της σκέψης των άλλων ανθρώπων όχι μόνον περνά στο περιθώριο, αλλά τους απαγορεύεται να εκφράσουν και τις αντιρρήσεις τους. |
Από την Φύση στο Άτομο και από αυτό στην Κοινωνία
Η ελευθερία όμως, όπως ήδη αναφέρθηκε, είναι το υπέρτατο δώρο της Φύσης στον άνθρωπο. Είναι το αγαθό που γεννιέται από τη δημιουργική δύναμη της Φύσης. Το φυσικό αγαθό συνεπώς της απόλυτης ατομικής ελευθερίας έχει ως συνεπακόλουθο τις ομαδικές ελευθερίες, που πηγάζουν ως αποτέλεσμα της ατομικής ελευθερίας στην κοινωνική δομή. Αντίθετα η παρεμπόδιση της ελευθερίας της ατομικής συνείδησης οδηγεί ανεπιφύλακτα σε νέους Μεσαίωνες, όπου η ανθρώπινη σκέψη ήταν φυλακισμένη και απαγορευμένη. Τα σημάδια της εποχής μας δεν είναι ενθαρρυντικά. Ηγετικές μορφές δεν υπάρχουν διεθνώς, και οι λαοί ζουν λησμονώντας ότι έχουν από την Φύση την ικανότητα να πάρουν στα χέρια τους τις τύχες τους.
Πανεπιστημιακοί καθηγητές, επιστήμονες, συγγραφείς και άνθρωποι του Πνεύματος, υπέρμαχοι της Επιστήμης, της ελεύθερης έκφρασης και της εκκοσμίκευσης διοργάνωσαν πρόσφατα συνέδριο στη Νέα Υόρκη στα πλαίσια του διεθνούς προβληματισμού για το μέλλον της πνευματικής ελευθερίας και του ορθολογισμού σε έναν κόσμο με ολοένα αυξανόμενες θρησκευτικές επιρροές. Στην εικόνα ο λογότυπος του συνεδρίου. (Conference of the Center for Inquiry / The New York Academy of Sciences.) |  |
Όταν όμως τούτο συμβαίνει, και δυστυχώς στις μέρες μας συμβαίνει πολύ συχνά, τότε τι πρέπει να γίνει; Προφανώς θα πρέπει να υπάρχει σταθερή θέληση για την προάσπιση και διεκδίκηση του δικαιώματος της ελευθερίας με κάθε νόμιμο και βίαιο ακόμη τρόπο ενάντια σε όποιον την αρνηθεί ή την επιβουλεύεται, ιδίως εν ονόματί της. Ο Ιταλός Mazzini λέει, ότι η ελευθερία είναι ιερή όπως το άτομο, που με αυτό εκπροσωπείται η πνευματική ύπαρξη. Αφήνοντας να παραβιάζεται η ελευθερία της σκέψης του ατόμου, ο άνθρωπος προδίδει την φύση του και επαναστατεί στις εντολές της. Ο άνθρωπος έχει υποχρέωση να προασπίσει τα δικαιώματά του, τα ατομικά και εκείνα που απορρέουν στην κοινότητα που ζει. Αγωνίζεται και διεκδικεί με κάθε μέσο το δικαίωμα της δικής του ύπαρξης, της πνευματικής του ύπαρξης; Τι χειρότερο από πνευματικό θάνατο αποτελεί η απώλεια της πνευματικής ελευθερίας;
Η ελευθερία είναι το κλειδί, με το οποίο κάθε σκεπτόμενο πνεύμα θα μπορέσει να δει κατάματα την καρδιά της ίδιας της φύσης που μας κυβερνάει.
Η παιδεία και ο ρόλος της στην ελευθερία του ατόμου
Τη σημερινή εποχή η ανθρωπότητα κινδυνεύει από ένα Μεσαίωνα, που όλα δείχνουν, ότι θα είναι ο χειρότερος όλων. Η επιβολή ανελεύθερων μέτρων, ακόμη και στα θεωρούμενα «δημοκρατικά» καθεστώτα, «δημοκρατικής» απολυταρχίας του εκάστοτε κατεστημένου για την ακρίβεια για την προάσπιση των κεκτημένων του, η επιβολή διδασκαλίας αντιεπιστημονικών απόψεων προς εξυπηρέτηση ανομολόγητων καθεστωτικών θέσεων είτε τεράστιων οικονομικών συμφερόντων είτε άλλων είναι μία πραγματικότητα στον κόσμο του 21ου αιώνα. Ο μεγαλύτερος όμως κίνδυνος είναι η ανάπτυξη θεοκρατικών, απολυταρχικών, εμφανών ή κρυφών, καθεστώτων, είτε επισήμως ως κυβερνητικών οργανισμών είτε ως εκκλησιαστικών καθεστώτων με πανίσχυρη επιρροή στις κυβερνήσεις μέσω ιδίως των μαζών, τις οποίες άμεσα με διάφορους τρόπους ελέγχουν. Αυτά τα τελευταία είναι και τα πλέον επικίνδυνα στην εποχή μας. Αυτά είναι που καθορίζουν, πολλές φορές με τον πλέον στυγνό τρόπο, την παιδεία του λαού σύμφωνα πάντα με τα ταμπού της θρησκευτικής ιδεολογίας τους και τα επιβάλλουν με απειλές και εκφοβισμούς.
Έχει λοιπόν πρωταρχική σημασία η σωστή παιδεία από την τρυφερή ηλικία του ανθρώπου μέχρι το θάνατό του, προκειμένου να διαμορφωθούν πολίτες με συνείδηση και μόρφωση, που δεν θα επιτρέπει την παρέμβαση ιδεών, που δεν έχουν άλλο σκοπό παρά την επιβολή μιας ιδεολογίας, που εξυπηρετεί συμφέροντα κυριαρχίας στην ανθρωπότητα. Βέβαια τίθεται το άμεσο ερώτημα, πως είναι δυνατόν να επιτευχθεί αυτό, όταν αυτό το κατεστημένο δεν μπορεί να το επιτύχει. |
Το σωστό ερώτημα όμως είναι, αν και οι λαοί στη μεγάλη τους πλειοψηφία είναι ευεπίφοροι σε ουσιαστικές αλλαγές ή, το πιο πιθανό, επιζητούν επιφανειακές αλλαγές με την προϋπόθεση, ότι δεν θα θιγεί το θρησκευτικό τους πιστεύω, αυτό που έχει διαμορφωθεί αιώνες τώρα από μία μεθοδική και επίμονη πλύση εγκεφάλου από την βρεφική ηλικία. Οι συνθήκες της εποχής μας δεν φαίνεται να είναι ευνοϊκές για βαθειές τομές και επαναστατικές αλλαγές, που θα μπορούσαν να δώσουν νόημα σε μία παιδεία, που θα οδηγούσε σε ανθρώπους με ελεύθερα και δημιουργικά πνεύματα και όχι ανδρείκελα μιας καταπιεστικής καθεστωκρατίας. Οι πιο κάτω στίχοι της Μελισσάνθης δίνουν ανάγλυφα αυτό το εκπληκτικό νόημα:
«Μα μεις, δραπέτες από χίλιες πόρτες,
προς τους γαλάζιους ανοιχτούς ορίζοντες,
προς τους φλεγόμενους πάμε ουρανούς.
Και φτάνουμε μπρος στη μεγάλη θάλασσα
τα νέα να ονειρευτούμε ξεκινήματα,
την τέλεια των θεών ελευθερία.»
* * *
Άραγε θα μπορέσουν οι άνθρωποι να αλλάξουν τη ροή της βαρειάς αυτής κληρονομιάς, που αιώνες τώρα έχουν φορτωθεί, και που δεν τους αφήνει να αναπτύξουν ελεύθερα και αβίαστα τη θέλησή τους, όπως πολύ παραστατικά το λένε οι πιο πάνω στίχοι; Μήπως έφτασε ο καιρός για ένα νέο παγκόσμιο διαφωτισμό, μέσω του οποίου θα μπορέσει η ανθρωπότητα να απαλλαγεί από τους βρόγχους, που την κρατάνε σφικτά δεμένη σε αναχρονισμούς, που βολεύουν ορισμένες κάστες; Πιστεύω, ότι, αν δεν γίνει μία παγκόσμια πνευματική επανάσταση, τότε το μέλλον του ανθρώπου θα είναι η πλήρης υποταγή σε διαταραγμένα μυαλά, που θα έχουν ως μόνο στόχο τους την αλαζονική εξουσία και καταπίεση. Τότε η ελευθερία σε ομαδικό επίπεδο θα είναι μία λέξη που δεν θα εκφράζει τίποτε. Όμως τότε δεν θα πρέπει ο άνθρωπος να ξεσηκωθεί ενάντια στην καταπάτηση του κυριώτερου φυσικού του δικαιώματος και να διεκδικήσει ο καθένας από εμάς το «γλάρο» που κρύβει μέσα του;
Κώστας Θανασουλόπουλος
Ομότιμος καθηγητής Α.Π.Θ.
πηγή: ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΡΕΥΝΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου