Βοηθώντας τους εφήβους να μειώσουν τη ριψοκίνδυνη συμπεριφορά
Jane E. Brody, The New York Times, 15/ 02/ 2008*
Τον περασμένο Ιανουάριο σε μία πόλη του New Jersey των Η.Π.Α. , ένα αυτοκίνητο που το οδηγούσε 17χρονος μαθητής Λυκείου, με συνεπιβάτες δύο ακόμα συνομήλικους του, προσπέρασε ένα άλλο, το οποίο επίσης οδηγούσε ένας έφηβος, με ταχύτητα 110 χλμ. την, ενώ το όριο για την περιοχή ήταν τα 80 χλμ. Το πρώτο όχημα που επιχείρησε την παράνομη προσπέραση συγκρούστηκε με ένα φορτηγό που βρισκόταν κανονικά στη λωρίδα κυκλοφορίας του. Τρία αγόρια και ένας 68χρονος άνδρας έχασαν τη ζωή τους εκείνη την ημέρα.
Τέτοιες ιστορίες αποτελούν πλέον συνήθεια, ωστόσο ωθούν γονείς και εκπαιδευτικούς να αναρωτηθούν γιατί η ριψοκίνδυνη συμπεριφορά είναι τόσο κοινή ανάμεσα στους εφήβους και τι μέτρα θα έπρεπε να ληφθούν ώστε να περιοριστεί το φαινόμενο. Υπάρχει μήπως στους εφήβους η αντίληψη ότι είναι αθάνατοι ή άτρωτοι, απρόσβλητοι και απολύτως ασφαλείς απέναντι σε κινδύνους που οι ενήλικες βλέπουν τόσο καθαρά; Ή μήπως δεν είναι σε θέση να εκτιμούν σωστά τον επερχόμενο κίνδυνο και χρειάζονται συνεχώς κάποιον να τους υπενθυμίζει πόσο επιβλαβές είναι να οδηγούν με υπερβολική ταχύτητα, να καταναλώνουν αλκοόλ, να κυκλοφορούν σε κακόφημες περιοχές, να κάνουν sex χωρίς προφυλάξεις ή να δοκιμάζουν ναρκωτικά;
«Τίποτα από τα δύο δεν ισχύει!», δήλωσε η καθηγήτρια Αναπτυξιακής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Valerie F. Reyna. Τα γεγονότα δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, αποδεικνύεται ότι οι έφηβοι έχουν επίγνωση της επικινδυνότητας των δραστηριοτήτων τους, αλλά και του γεγονότος ότι δεν είναι άτρωτοι. Στην πραγματικότητα μάλιστα υπερεκτιμούν τον κίνδυνο και προβλέπουν τις επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν από δραστηριότητες, όπως η οδήγηση με μεγάλη ταχύτητα και το sex χωρίς προφυλάξεις. Ωστόσο, επιλέγουν συνειδητά να προβούν σε τέτοιου είδους πράξεις γιατί υπολογίζουν ότι η «ζημία» είναι πολύ μικρή αναλογικά με τα «κέρδη» που μπορεί να έχουν. Πράγματι αυτό ισχύει βάσει πιθανοτήτων όσον αφορά αυτές τις δραστηριότητες. Η πιθανότητα να «κολλήσει» κάποιος aids είναι 1 στις 500. Επομένως οι ενήλικες είναι αυτοί που σκέφτονται παράλογα, όχι οι έφηβοι!
Με αφορμή αυτά τα συμπεράσματα λοιπόν, τον περασμένο Ιούνιο, η dr. Reyna μαζί με μια ομάδα ψυχολόγων, ανακοίνωσαν ότι οι καθιερωμένες αντιλήψεις, καθώς και οι παραδοσιακοί τρόποι αντιμετώπισης της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς των εφήβων, είναι αναποτελεσματικοί. Και αυτό γιατί βασίζονταν σε μια από την αρχή ελαττωματική θεωρία, μια παρανόηση. Επρόκειτο για την εσφαλμένη άποψη ότι οι έφηβοι φέρονται απερίσκεπτα επειδή αδυνατούν να υπολογίσουν τις συνέπειες των μελλοντικών τους πράξεων, ενώ η έρευνα απέδειξε ότι είναι σε θέση να υπολογίσουν τον κίνδυνο όταν αυτός ελλοχεύει, ωστόσο διαβλέπουν ότι είναι πιο πιθανό να κερδίσουν περισσότερα από αυτά που μπορεί να χάσουν. Κι ενώ οι ερευνητές θεωρούσαν ότι θα ήταν αποτελεσματικό να δείξουν στους εφήβους φωτογραφίες και ταινίες με θανατηφόρα αυτοκινητιστικά ατυχήματα, τελικά οι 3.544 μαθητές που έλαβαν μέρος στην έρευνα, ήδη από πριν παρουσιάζονταν να έχουν αίσθηση του πόσο ευάλωτοι είναι απέναντι στον κίνδυνο και άρα να μην αλλάζουν στάση μετά την προβολή των film.
Για τους λόγους αυτούς, η ομάδα της dr. Reyna, αποφάσισε να παρουσιάσει μία διαφορετική προσέγγιση του προβλήματος της ριψοκίνδυνης συμπεριφοράς των εφήβων. Ακριβώς λοιπόν επειδή οι έφηβοι δεν μπορούν να εκτιμήσουν την «ουσία» μιας επικίνδυνης κατάστασης και λειτουργούν βάσει μιας λογικής των πιθανοτήτων, δεν μπορούν να μεταβάλλουν τη γνώμη τους καθώς αποφασίζουν να κάνουν κάτι. Μια απόφαση που αφορά την «ουσία» της σωματικής και ψυχικής υγείας, δεν μπορεί να βασίζεται σε αριθμούς και πιθανότητες επικινδυνότητας. Χρειάζεται να επιστρατεύσουν γνώση από την προϊστορία και την εμπειρία τους. Κι εδώ εντοπίζεται το πρόβλημα. Οι έφηβοι, εκ θέσεως, δε διαθέτουν ούτε το ένα, ούτε το άλλο.
Η λύση δεν είναι βεβαίως η συνεχής επίβλεψη και αστυνόμευση από γονείς ή καθηγητές, παρόλο που αυτό κρίνεται απαραίτητο για μικρότερα παιδιά και για εφήβους των 12-14 ετών. Οι ερευνητές συνέταξαν έναν οδηγό 44 σελίδων, ο οποίος περιλαμβάνει «ασκήσεις» εξομοίωσης επικίνδυνων καταστάσεων, στις οποίες οι έφηβοι 14-18 ετών καλούνται να αναγνωρίζουν τα σημάδια που υποδεικνύουν τον πιθανό κίνδυνο, πριν προχωρήσουν στην πράξη. Η εξάσκηση λοιπόν έχει ως στόχο τη λήψη αποφάσεων πριν εμπλακεί ο έφηβος σε επικίνδυνη συμπεριφορά. Τα αποτελέσματα θα φανούν στο μέλλον…
*(μετάφραση και διασκευή: Δώρα Ψωμά)
Παρατηρήσεις:
1. Αφού μελετήσετε το κείμενο και κατανοήσετε το κεντρικό του θέμα, τους επιμέρους άξονες, και τις προτάσεις που διατυπώνονται, να γράψετε μια περίληψη 130-150 λέξεων
(25 μονάδες)
2. «Μια απόφαση που αφορά την «ουσία» της σωματικής και ψυχικής υγείας, δε μπορεί να βασίζεται σε αριθμούς και πιθανότητες επικινδυνότητας». Να αναπτύξετε αυτήν την άποψη σε μία παράγραφό 70-90 λέξεων
(10 μονάδες)
3. Να βρείτε τα δομικά στοιχεία της 4ης παραγράφου
(5 μονάδες)
4. Να εντοπίσετε 3 περιπτώσεις ποιητικής λειτουργίας του λόγου (- της γλώσσας) (συνυποδηλώσεων)
(5 μονάδες)
5. επιβλαβές, ελλοχεύει, ευάλωτοι, μεταβάλλουν, επιπτώσεις: Να γράψετε από ένα συνώνυμο για κάθε μια από τις παραπάνω λέξεις
(5 μονάδες)
Παραγωγή λόγου:
Είναι γνωστό ότι τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των εφήβων διαφοροποιούνται από χώρα σε χώρα, όπως φαίνεται και στο άρθρο. Σε ένα δικό σας κείμενο 4-5 παραγράφων που θα εκφωνηθεί σε συνάντηση μαθητών από όλη την Ευρώπη, παρουσιάστε τον τρόπο ζωής των εφήβων στην Ελλάδα, κάνοντας αναφορές όχι μόνο στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις, αλλά και στα προβλήματα που αντιμετωπίζετε λόγω του χάσματος γενεών. Τι προτείνετε εσείς για την επίλυσή τους;
(50 μονάδες)
Απαντήσεις Έκθεση Α΄ Λυκείου
1. Περίληψη κειμένου
Με αφορμή τα συχνά περιστατικά παραβατικής συμπεριφοράς ανηλίκων στις Η.Π.Α. η αρθρογράφος, εκθέτει τον προβληματισμό της σχετικά με τις ριψοκίνδυνες πράξεις και τον τρόπο σκέψης των εφήβων. Αρχικά αναφέρει ότι πρόκειται για διαδεδομένο φαινόμενο. Γονείς και εκπαιδευτικοί προβληματίζονται ως προς την αντιμετώπισή του, κυρίως επειδή αγνοούν τις αιτίες του, όπως μαρτυρεί σχετική έρευνα. Η αρθρογράφος παραθέτει στοιχεία από επιστημονική μελέτη ψυχολόγων. Τα πορίσματα δείχνουν ότι οι έφηβοι γνωρίζουν τις συνέπειες που ενδέχεται να επιφέρουν οι ριψοκίνδυνες ενέργειες, ωστόσο προβαίνουν σεαυτές, επειδή υπολογίζουν ταυτόχρονα τις αμελητέες πιθανότητες να τους συμβεί κάτι κακό. Η υπεύθυνη της έρευνας, καθηγήτρια ψυχολογίας dr. Reyna, επισημαίνει ότι μία τέτοια στάση προϋποθέτει λογική ικανότητα, αλλά αυτό έρχεται σε αντίθεση με την ποιότητα και την αξία της ζωής. Προτείνει λοιπόν να επανασχεδιαστούν τα προγράμματα που έχουν στόχο την πρόληψη ριψοκίνδυνων πράξεων, ώστε να εμπλέκουν τα παιδιά σε ασκήσεις εξομοίωσης περιστατικών για τη λήψη σωστών αποφάσεων. Τονίζεται τέλος, ότι οι έφηβοι δεν πρέπει να προστατεύονται υπερβολικά, όπως συμβαίνει με τα μικρότερα παιδιά, αλλά να εκπαιδεύονται.
2. Ανάπτυξη παραγράφου με δομικά στοιχεία: Επαναδιατυπώνουμε ως Θεματική πρόταση την άποψη που μας δίνεται. Έπειτα αναπτύσσουμε τις Λεπτομέρειες /Σχόλια και καταλήγουμε σε Κατακλείδα /Συμπέρασμα
(Θεματική Πρόταση: αναδιατυπωμένη) Διατυπώνεται συχνά η άποψη ότι μια απόφαση που αφορά την «ουσία» της ζωής, δε μπορεί να βασίζεται σε αριθμούς. (Λεπτομέρειες / Σχόλια) Πράγματι, οι περισσότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζοντας διλήμματα, αποφασίζουν με βάση τη λογική ή ακόμη και σχετικές έρευνες. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα, όταν σκέπτονται να κάνουν μία αγορά ή επιλέγουν σχολείο για τα παιδιά τους. Όταν όμως χρειαστεί να κάνουν μία επέμβαση που ενδέχεται βάσει στοιχείων να τους κοστίσει τη ζωή, δεν υπολογίζουν τους αριθμούς, αλλά το ενδεχόμενο να χάσουν τη ζωή τους. (Κατακλείδα - Συμπέρασμα) Έτσι λοιπόν, εξάγεται το συμπέρασμα ότι αποφάσεις που σχετίζονται με την ζωή πρέπει να λαμβάνονται όχι μόνο με λογική, αλλά και με συναίσθημα.
3. «Με αφορμή ... ... αναποτελεσματικοί»: Θεματική περίοδος
«Και αυτό γιατί ... ... να χάσουν»: Λεπτομέρειες / Σχόλια
«Και ενώ ... ... film»: Κατακλείδα
4. Συνυποδηλώσεις (ή αλλιώς μεταφορές): αθάνατοι, ζημιά, κέρδη, ελαττωματική, προϊστορία, αστυνόμευση,
5. Συνώνυμα: επιβλαβές = βλαβερό / επιζήμιο, ελλοχεύει = παραμονεύει, ευάλωτοι = τρωτοί, μεταβάλλουν = αλλάζουν, επιπτώσεις = συνέπειες
Ανάπτυξη θέματος:
Βασικός κανόνας να έχουμε διαβάσει και κατανοήσει τα Δεδομένα και τα Ζητούμενα του θέματος! Επόμενο βήμα είναι να στήσουμε ένα σχεδιάγραμμα περίπου όπως το παρακάτω και να δουλέψουμε το κείμενο της έκθεσης με οδηγό αυτό. Αν πρόκειται για θέμα που δεν γνωρίζουμε καθόλου, αντλούμε ιδέες και πληροφορίες από το κείμενο που μας έχει δοθεί.
o Αρχική προσφώνηση: απαραίτητο στοιχείο σε μία ομιλία - εισήγηση (π.χ. «Αγαπητοί συμμαθητές»)
Πρόλογος
o Αναφορά στον λόγο της συγκέντρωσης των νέων και στη ζωή των νέων γενικότερα στην σημερινή εποχή
Κύριο Μέρος
o Παρ. 1: Παρουσίαση του τρόπου ζωής των εφήβων στην Ελλάδα με διεξοδικό - περιγραφικό τρόπο διότι απευθυνόμαστε σε κοινό που δεν γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικογένειας, κοινωνίας, εκπαίδευσης κλπ. (π.χ. να μιλήσουμε για φροντιστήρια και πανελλήνιες). Υποχρεώσεις των παιδιών, προσδοκίες και απαιτήσεις των μεγαλύτερων. Σχολείο, καλές επιδόσεις, συμπεριφορά, τρόπος ένδυσης, παρέες, σεβασμός προς τους μεγαλύτερους. Δικαιώματα των εφήβων. Σχετική ανεξαρτησία σε θέματα εξόδων, παρέας, σχέσεων, επιλογής επαγγέλματος, ενίσχυση των χόμπι και των κλίσεων των παιδιών, συντήρησή, οικονομικές παροχές, ελευθερία στον διάλογο κλπ.
o Παρ. 2: Χάσμα γενεών, ορισμός, αιτίες. Αιτίες του χάσματος, διαφορές των γενεών, και επιπτώσεις στην ζωή των εφήβων. Ο ρόλος των ΜΜΕ, της τεχνολογίας (internet, κινητά τηλέφωνα, i-pod…), οι αντιλήψεις, τα όνειρα, οι επιθυμίες της κάθε γενιάς συγκρούονται και χωρίς να έχει υπάρξει ουσιαστικός διάλογος. Οι έφηβοι είναι εκρηκτικοί λόγω νεότητας, έχουν πιο πολλή ένταση. Οι μεγαλύτεροι θεωρούν ότι έχουν δίκιο επειδή είναι έμπειροι και θέλουν να επιβληθούν.
o Παρ. 3: Χάσμα γενεών, αποτελέσματα. Ασυνεννοησία ανάμεσα σε γονείς και παιδιά με αποτέλεσμα συχνά να οδηγούνται από αντίδραση και σε παραβατικές συμπεριφορές (βλ. κείμενο).
o Παρ. 4: Τρόποι αντιμετώπισης. Καλόπιστος και ουσιαστικός διάλογος, ποιοτικός χρόνος ανάμεσα σε γονείς και παιδιά, συμμετοχή νέων στα κοινά ώστε να αποκτούν εμπειρία, το σχολείο να προωθεί τον ανοικτό διάλογο και την κριτική σκέψη των μαθητών
Επίλογος
o Ανακεφαλαίωση και ένα μικρό συμπέρασμα.
Αποφώνηση
o «Σας ευχαριστώ που με ακούσατε»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου