ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β΄) 2010
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μία σύνθετη εκπαιδευτική διαδικασία της οποίας θεμελιώδης κινητήρια δύναμη είναι ο ίδιος ο άνθρωπος, ο οποίος, έχοντας επίγνωση των αναγκών και των επιθυμιών του, καλείται να συμβάλει αποφασιστικά στην πορεία της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής του κατάρτισης. Σε αυτή την ατομική, και πολλές φορές εξαιρετικά δύσκολη, πορεία κατάκτησης νέων γνώσεων, δεν ενεργεί μόνος του, όπως θα μπορούσαμε να υποθέσουμε με βάση το πρώτο συνθετικό της λέξης αυτο-μόρφωση. Ο άνθρωπος δεν δραστηριοποιείται μέσα σε ένα κοινωνικό κενό, αλλά μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Βρίσκεται δηλαδή σε συνεχή επικοινωνία με τους άλλους, σε επαφή και ανταλλαγή με τους επίσημους ή ανεπίσημους εκπαιδευτικούς θεσμούς, με ποικίλους οργανισμούς και κέντρα κατάρτισης, ακόμη και όταν οι νέες τεχνολογίες του επιτρέπουν να μαθαίνει και να εργάζεται σε φυσική απόσταση από τους άλλους.
Με αυτή την έννοια, οι διαδικασίες και οι πρακτικές αυτομόρφωσης στη σημερινή εποχή δεν σημαίνουν την απουσία των άλλων, θεσμών και ατόμων, ούτε την κοινωνική απομόνωση του καθενός ατόμου, αλλά την ενεργητική στάση του, αφού το ίδιο αποφασίζει, άλλοτε αυτοβούλως και άλλοτε κάτω από την πίεση συγκεκριμένων αναγκών, να εκπαιδευθεί. Η ενεργητική στάση συνίσταται στο ότι ο άνθρωπος καλείται να διαμορφώσει μαζί με τους άλλους συμμετέχοντες (οργανισμούς, εκπαιδευτές, εκπαιδευόμενους) το περιεχόμενο, τη διαδικασία και τους τρόπους της εκπαίδευσής του.
Όμως οι πρωταρχικοί παράγοντες που καθιστούν την αυτομόρφωση αναγκαία για τα άτομα των σύγχρονων κοινωνιών είναι οι νέες επιστημονικές και τεχνολογικές ανακαλύψεις και οι συνεπακόλουθες μεταμορφώσεις της αγοράς εργασίας. Μία από τις συνέπειες αυτών των αλλαγών είναι ότι πολλά επαγγέλματα χάνουν γρήγορα την αξία και τη χρησιμότητά τους, ενώ οι γνώσεις και οι δεξιότητες που τα άτομα κατέκτησαν στα πρώτα στάδια της ζωής τους καθίστανται ανεπαρκείς για το παρόν και το μέλλον. Η συνολική τεχνολογική αναδιάρθρωση της εργασιακής δραστηριότητας στερεί όλο και περισσότερο στα άτομα τη δυνατότητα να διατηρούν μία και μοναδική επαγγελματική ταυτότητα σε όλη τη διάρκεια της ενεργού ζωής τους. Κατά συνέπεια, ανεξάρτητα από τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες αυτής της κατάστασης για τα άτομα, οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία τους. Το γεγονός αυτό επιβάλλει στα άτομα να κατακτούν διαρκώς γνώσεις, να ανανεώνουν τις δεξιότητές τους, να αποκτούν γρήγορα νέες ειδικεύσεις, δηλαδή, να εκπαιδεύονται συνεχώς.
Η εκπαίδευση δεν νοείται πια ως η απλή, κανονιστική μετάδοση γνώσεων από τις μεγαλύτερες γενιές στις νεότερες, όπως την όριζε ο E. Durkheim κατά τον 19 αιώνα. Και τούτο επειδή, τόσο το περιεχόμενο της εκάστοτε εκπαιδευτικής πράξης όσο και ο χρόνος που αφιερώνεται σε αυτήν, αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης ανάμεσα στις διαφορετικές γενιές, τα δύο φύλα και τις διαφορετικές κουλτούρες των ανθρώπων, γεγονός που παρατηρείται σε όλες τις σύγχρονες πρακτικές της καθημερινής ζωής. Η εκπαιδευτική πράξη καθίσταται επομένως μια διαδικασία που δεν περιορίζεται στο χώρο (το σχολείο) και το χρόνο (περίοδος της νεότητας), αλλά επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής και πέραν των σχολικών τειχών.
Αλεξάνδρα Κορωναίου, Εκπαιδεύοντας Εκτός Σχολείου, 2002 (Διασκευή)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
Α1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100 - 120
λέξεις).
Μονάδες 25
Β1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω
αποσπάσματος του κειμένου: ... οι νέοι άνθρωποι των τεχνολογικών κοινωνιών
καλούνται να αλλάξουν δύο ή τρία επαγγέλματα στην επαγγελματική πορεία
τους ...
Μονάδες 12
Β2. α) Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται η τελευταία παράγραφος του κειμένου; (Η
εκπαίδευση δεν νοείται ... των σχολικών τειχών) (μονάδες 4)
β) Να εντοπίσετε τα δομικά μέρη της ίδιας παραγράφου του κειμένου (μονάδες 3)
Μονάδες 7
Β3. α) Να γράψετε ένα α ν τ ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: ατομική,
επιτρέπουν, ανεπαρκείς, διαφορετικές, επεκτείνεται. (μονάδες 5)
β) Να γράψετε ένα σ υ ν ώ ν υ μ ο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:συνεχή,
χρησιμότητα, συνέπειες, δεξιότητες, καθίσταται. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
Β4. Να επισημάνετε τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα επιστημονικού λόγου στο κείμενο που
σας δίνεται.
Μονάδες 6
Γ1. Σε άρθρο που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας να αναφερθείτε στη
σημασία της αυτομόρφωσης και να προτείνετε τρόπους πραγμάτωσής της σε όλη τη
διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. (500-600 λέξεις).
Μονάδες 40
Οι απαντήσεις είναι ενδεικτικές. Ειδικότερα, στην παραγωγή λόγου, κάθε άποψη γίνεται αποδεκτή, εφόσον είναι επαρκώς τεκμηριωμένη.
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ (πρώτη εκδοχή)
Α1.περίληψη
Το κείμενο αναφέρεται στην αναγκαιότητα της αυτομόρφωσης, μιας διαδικασίας στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται ο ίδιος ο άνθρωπος που ενδιαφέρεται για τον συνεχή εμπλουτισμό των γνώσεων και των δεξιοτήτων του. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται μέσω της αλληλεπίδρασης με το κοινωνικό του περιβάλλον και σε συνεργασία με εκπαιδευτικούς φορείς με τους οποίους συνδιαμορφώνει το υλικό που τον αφορά. Η συγγραφέας εξηγεί την αναγκαιότητα της αυτομόρφωσης με αναφορές στην εξέλιξη της τεχνολογίας που υπαγορεύει τα νέα επαγγελματικά δεδομένα. Αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανάγκη των ανθρώπων να επαναπροσδιορίζουν την επαγγελματική τους ταυτότητα, γεγονός που επιβάλλει νέες ειδικεύσεις και ανανέωση των δεξιοτήτων τους. Στο πλαίσιο αυτό αναθεωρείται το πνεύμα της εκπαίδευσης, η οποία ορίζεται ως μια συνεχής διαδικασία άντλησης γνώσεων που εκτείνεται πέρα από τα όρια των παραδοσιακών εκπαιδευτικών συστημάτων.
Β1. Ανάπτυξη παραγράφου
Στα πλαίσια των εντυπωσιακών εξελίξεων στον τομέα της τεχνολογίας ο νέος καλείται να συμβιβαστεί με την προοπτική της συχνής αλλαγής του επαγγελματικού του προσανατολισμού. Πρόκειται για επιβεβλημένη πρόκληση, καθώς ο ηλεκτρονικός υπολογιστής και το διαδίκτυο χρησιμοποιούνται σχεδόν σε κάθε επαγγελματικό χώρο και οι επιστημονικές γνώσεις συνεχώς αυξάνονται, γεγονός που καθιστά την περαιτέρω εξειδίκευση επιτακτική ανάγκη. Παράλληλα, πολλά είναι τα επαγγέλματα που φθίνουν εξαιτίας των νέων τεχνολογικών δεδομένων ή αναπροσαρμόζονται σε αυτά, ενώ οι ανάγκες της νέας οικονομίας δημιουργούν ευέλικτες και εναλλακτικές μορφές εργασίας. Σε αντίθεση, λοιπόν, με ό,τι συνέβαινε σε παλαιότερες εποχές, ο εργαζόμενος δεν μπορεί να επαναπαυθεί και να θεωρήσει δεδομένη την επαγγελματική του σταδιοδρομία σε ένα και μόνο χώρο.
Β2.α. Τρόπος ανάπτυξης παραγράφου
Η τελευταία παράγραφος του κειμένου αναπτύσσεται με τη μέθοδο της αιτιολόγησης. Η συντάκτρια υποστηρίζει στη θεματική περίοδο ότι η σύγχρονη εκπαίδευση δεν περιορίζεται στη συστηματική μετάδοση γνώσεων από τις μεγαλύτερες στις νεότερες γενιές και αιτιολογεί τη θέση της επικαλούμενη τα νέα δεδομένα στις σχέσεις και τον τρόπο σκέψης του ατόμου στις μέρες μας. Στοιχειοθετείται επίσης ως τρόπος ανάπτυξης και ο ορισμός. Οριστέα έννοια: εκπαιδευτική πράξη. Γένος: διαδικασία. Ειδοποιός διαφορά: Δεν περιορίζεται στο χώρο και στον χρόνο/ επεκτείνεται σε όλη τη διάρκεια της ζωής και πέρα των σχολικών τειχών.
Β2.β. Δομή παραγράφου
Θεματική περίοδος: Η εκπαίδευση … τον 19ο αιώνα. Σχόλια: Και τούτο… καθημερινής ζωής. Κατακλείδα: Η εκπαιδευτική πράξη … των σχολικών τειχών.
Β3α. Αντώνυμα:
* ατομική - ομαδική, συλλογική,
* επιτρέπουν - αποτρέπουν,
* ανεπαρκείς - επαρκείς,
* διαφορετικές - όμοιες,
* επεκτείνεται - περιορίζεται
Β3β. Συνώνυμα:
* συνεχή = αδιάκοπη,
* χρησιμότητα = ωφελιμότητα,
* συνέπειες = επιπτώσεις,
* δεξιότητες = ικανότητες,
* καθίσταται = γίνεται
Β4. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα επιστημονικού λόγου:
- Ο επιστημονικός λόγος είναι περιγραφικός, ερμηνευτικός, αποδεικτικός. Στο συγκεκριμένο κείμενο περιγράφεται και ερμηνεύεται η διαδικασία της αυτομόρφωσης, ενώ αποδεικνύεται η αναγκαιότητά της στον σύγχρονο κόσμο
- Χρήση ειδικού λεξιλογίου και ορολογίας (αυτομόρφωση, ψυχοκοινωνικές
- Παραπομπή – κριτική θεώρηση βιβλιογραφίας (E. Durkheim).
- Αναφορική λειτουργία γλώσσας: οι λέξεις χρησιμοποιούνται στην κυριολεκτική τους σημασία, απουσία λογοτεχνικότητας. (Με τον όρο αυτομόρφωση περιγράφουμε μια σύνθετη … της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής του κατάρτισης.)
- Λογική οργάνωση: 1η παράγραφος: αναφορά και περιγραφή της έννοιας της αυτομόρφωσης ως ατομική επιδίωξη γνώσης. 2η παράγραφος: επισήμανση της αλληλεπίδρασης ατόμου – κοινωνικού συνόλου. 3η παράγραφος: Η αναγκαιότητα που υπαγορεύει την αυτομόρφωση. 4η παράγραφος: Συμπέρασμα: το νέο πνεύμα που πρέπει να διαπνέει την εκπαιδευτική πράξη.
Γ1. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Τίτλος: Η διαρκής περιπέτεια της γνώσης
Πρόλογος: Αφόρμηση από την επικαιρότητα
Α. Η σημασία της αυτομόρφωσης.
• Εμπλουτισμός των ήδη υπαρχουσών γνώσεων – επέκταση των σπουδών που ήδη έχουν ολοκληρωθεί.
• Πνευματική ωρίμανση και καλλιέργεια κριτικής σκέψης. Το άτομο αναπτύσσει αυτόβουλο και ενεργό πνεύμα διασταυρώνοντας τις πληροφορίες που λαμβάνει από το επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα.
• Ανάπτυξη δεξιοτήτων και κλίσεων του ατόμου.
• Επικαιροποίηση και ανανέωση των γνώσεων με το δεδομένο ότι οι επιστημονικές γνώσεις και οι τεχνολογικές επιτεύξεις πολλαπλασιάζονται. Υποστήριξη εξειδίκευσης.
• Αποτελεσματικότερη προσαρμογή στην παραγωγική δραστηριότητα.
• Κατανόηση των σύγχρονων δεδομένων της κοινωνικής / πολιτικής / οικονομικής πραγματικότητας, καθώς το άτομο τροφοδοτείται με γνώσεις και πληροφορίες αναπτύσσοντας παράλληλα την ικανότητα να τις κρίνει και να τις αξιολογεί.
• Το άτομο λειτουργεί ως ενεργός πολίτης που δρα ενσυνείδητα.
B. Τρόποι πραγμάτωσης της αυτομόρφωσης:
• Καλύτερη οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος και αναπροσανατολισμός των σκοπών του – ενθάρρυνση της επιθυμίας για γνώση – ενθάρρυνση της προσωπικής έρευνας – οργάνωση ενημερωμένων βιβλιοθηκών.
• Οργάνωση αξιόπιστου συστήματος διά βίου μόρφωσης –ενίσχυση των συμπληρωματικών προς τη μέση εκπαίδευση θεσμών που προωθούν την ευρυμάθεια (Ανοικτό Πανεπιστήμιο – Σχολεία 2ης ευκαιρίας).
• Συνεχής επαγγελματική κατάρτιση στον εργασιακό χώρο του ατόμου (σεμινάρια, μετεκπαίδευση, επιμόρφωση)
• Ενασχόληση με τις δημόσιες υποθέσεις.
• Συστηματική παρακολούθηση πολιτιστικών δρωμένων.
• Αξιοποίηση των πολλών ευκαιριών / δυνατοτήτων που παρέχει στον άνθρωπο η σύγχρονη τεχνολογία και η πληροφορική.
• Διαρκής επαφή με το βιβλίο, κριτική αξιοποίηση των πληροφοριών που παρέχουν τα Μ.Μ.Ε.
• Το άτομο μπορεί να αξιοποιήσει τον λόγο των επιστημόνων, των πνευματικών ανθρώπων, των αξιόλογων καλλιτεχνών.
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ (δεύτερη εκδοχή)
Α .Περίληψη
Το κείμενο πραγματεύεται την αυτομόρφωση, η οποία συνδράμει αποφασιστικά στην εκπαιδευτική και επαγγελματική κατάρτιση του ατόμου. Αρχικά, αφού τονίζεται η δυσκολία αυτής της διαδικασίας, αναλύεται η σχέση κοινωνικών θεσμών και ιδρυμάτων, ατόμου και νέων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Το γεγονός αυτό απαιτεί μια διαρκή ζύμωση αυτών των παραγόντων. Οι λόγοι που καθιστούν τη δια βίου εκπαίδευση επιτακτική είναι η κυριαρχούσα τεχνοκρατία και οι αλλαγές στο εργασιακό περιβάλλον, που καθιστούν ελλιπείς τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις, ειδικεύσεις και προσόντα. Με αυτό τον τρόπο, αιτιολογείται η αναγκαιότητα για επαγγελματική ευελιξία. Κατά συνέπεια, η εκπαιδευτική αντίληψη δεν είναι δασκαλοκεντρική, όπως στο παρελθόν, αλλά συνιστά μια διαδικασία διαχρονική και καθολική.
Γ. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ
Ύφος: σοβαρό αλλά και οικείο, γλώσσα αναφορική.
Ρηματικά πρόσωπα: α΄ ενικό – πληθυντικό, γ΄ενικό – πληθυντικό.
Τίτλος: «Αυτομόρφωση και ζωή»
Πρόλογος:
Με αφορμή την τελετή αποφοίτησης που θα διοργανωθεί στη σχολική μονάδα μετά το τέλος των απολυτήριων εξετάσεων, ο αρθρογράφος προβληματίζεται για το αν η εκπαιδευτική διαδικασία σταματάει στο Λύκειο ή χρειάζεται να συνεχισθεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής του.
(Εναλλακτικά): Ο άνθρωπος, ως πολυσύνθετο ον (κοινωνικο-πολιτικό), έχει την ανάγκη να ενταχθεί ομαλά μέσα στο κοινωνικό σύνολο, για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις πολυειδείς ανάγκες. Αυτό μπορεί να το πετύχει με την αυτομόρφωσή του.
Κύριο μέρος:
Σύντομος ορισμός της έννοιας αυτομόρφωσης.
Α΄ ερώτημα: Η σημασία της αυτομόρφωσης.
Η σημασία της αυτομόρφωσης αναδεικνύεται μέσα από την αντιμετώπιση των προκλήσεων της ζωής:
• Επαγγελματικές ανάγκες, που απαιτούν διαρκή επιμόρφωση.
• Χρήση νέων τεχνολογιών
• Κοινωνικές πολιτικές, οικονομικές συνθήκες (φαινόμενα ρατσισμού, αποχή από τις δημοκρατικές διαδικασίες, δυσμενείς οικονομικές συγκυρίες που προκαλούν βιοτικά προβλήματα, μόλυνση του φυσικού περιβάλλοντος, και υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής.
• Ανάπτυξη των Μ.Μ.Ε. και του Διαδικτύου, που απαιτεί οξυμμένη κριτική ικανότητα, για να αντιμετωπιστεί ο καθημερινός καταιγισμός πληροφοριών.
Β΄ ερώτημα: Τρόποι πραγμάτωσής της σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου.
Στόχος:
Μελέτη Γλώσσας, Ιστορίας, Πολιτισμού - Τεχνών (Λογοτεχνίας, Θεάτρου, Κινηματογράφου), Επιστημονικής και Τεχνολογικής γνώσης και, γενικότερα, των πνευματικών επιτευγμάτων του ανθρώπου.
Μέσα:
- Οικογένεια, ως πρωτογενής φορέας κοινωνικοποίησης: συζητήσεις ποικίλου περιεχομένου με τα άλλα μέλη της οικογένειας.
- Θεσμοθετημένη από το Κράτος δια βίου Εκπαίδευση, Ανοικτό Πανεπιστήμιο, επιμορφωτικά σεμινάρια, προγράμματα μαθητείας του Ο.Α.Ε.Δ., προώθηση του θεσμού των πολύ-πολιτισμικών σχολείων, κέντρα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας.
- Ορθολογική χρήση διαδικτύου, πληροφόρηση από τα Μ.Μ.Ε. (ανάγνωση εφημερίδων και περιοδικών, παρακολούθηση ντοκιμαντέρ πολύ-πολιτισμικού και επιστημονικού περιεχομένου, συζητήσεις πολιτικού, επιστημονικού, κοινωνικού, εθνικού, ψυχολογικού ενδιαφέροντος).
- Επισκέψεις σε μουσεία – εκθέσεις βιβλίου, ζωγραφικής.
- Ταξίδια στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, επαφή με τη φύση - αγροτουρισμός, προγράμματα κοινωνικού τουρισμού.
- Συμμετοχή σε πολιτιστικούς, λαογραφικούς, επιστημονικούς συλλόγους.
Επίλογος:
Από τα παραπάνω, λοιπόν, κρίνεται απαραίτητη η αυτομόρφωση του ανθρώπου ως το μόνο αποτελεσματικό εφόδιο για τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι και ειδικότερα οι νέοι, για να βαδίσουν στο δρόμο της επιτυχίας, στην προέκταση της οποίας βρίσκεται η ευτυχία.
(Εναλλακτικά): Ευχή στους συμμαθητές για επιτυχία στις εξετάσεις και επισήμανση ότι αυτές αποτελούν αφετηρία και όχι τερματισμό της προσπάθειας για να κατακτήσει ο νέος τη γνώση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου