Οι ομάδες των ομηλίκων

κείμενο: Οι ομάδες ομηλίκων

Οι ομάδες ομηλίκων ή «ομάδες των ομοίων» αποτελούν για πολλούς μια ιδιαίτερη φάση κοινωνικοποίησης των παιδιών και των εφήβων. Οι ομάδες αυτές αποκτούν μια ιδιαίτερη σημασία για την κοινωνικοποίηση γιατί συνιστούν τις πρώτες απόπειρες του παιδιού να συγκροτήσει έναν κόσμο χωρίς τον αυστηρό έλεγχο των ενηλίκων. Οι κοινές εμπειρίες και οι αντιλήψεις που διαμορφώνονται στα πλαίσια των ομάδων αυτών δε βοηθούν το παιδί μόνο να οργανώσει τη συμπεριφορά του και να της προσδώσει έναν περισσότερο κοινωνικό χαρακτήρα, αλλά ακόμη και να αλλάξει ήδη υιοθετημένα πρότυπα συμπεριφοράς ή να δοκιμάσει άλλα. Συνιστούν επίσης οι ομάδες αυτές ένα χώρο «άσκησης ανεξαρτησίας απέναντι στους ενήλικες». [...]

Τα παιδιά, με Βάση τις αξίες που έχουν αφομοιώσει και τις εμπειρίες που έχουν αποκτήσει μέσα και έξω από την οικογένεια, κάνουν την επιλογή των προσώπων με τα οποία θέλουν να αναπτύξουν την έννοια του «εμείς», να συγκροτήσουν τη δική τους «κοινωνία», την «κοινωνία των παιδιών». Έχει δε παρατηρηθεί πως τα μικρότερα παιδιά μεταφέρουν στις ομάδες αυτές πρότυπα συμπεριφοράς ίδια με εκείνα της οικογένειας, τα οποία σιγά σιγά εγκαταλείπουν και χτίζουν το δικό τους κόσμο. Στη συγκρότηση αυτού του κόσμου διευκολύνονται από μεγαλύτερα παιδιά, τα οποία παίζουν το ρόλο του καθοδηγητή. Σύμφωνα με το Sullivan, οι ομάδες των ομηλίκων γνωρίζουν τόσο τον ανταγωνισμό όσο και το συμβιβασμό. Εδώ τα παιδιά μαθαίνουν να υπολογίζουν τις δυνατότητες και επιθυμίες των άλλων, καθώς και τα όρια και τις υποχρεώσεις τους. [...]

Τα τελευταία, όμως, χρόνια παρατηρούμε να συρρικνώνονται αυτοί οι χώροι, να αλώνεται ο κόσμος των παιδιών ως ιδιαίτερος τομέας κοινωνικοποίησης από την εισβολή που υφίσταται από τον κόσμο των ενηλίκων. Η εισβολή αυτή συντελείται τόσο με την τηλεόραση, όσο και με την οργάνωση της παιδικής αγοράς και οργάνωσης του «ελεύθερου» χρόνου των παιδιών. Κι αυτό, γιατί ο καταιγισμός του παιδιού και του νέου με κάθε είδους πληροφορίες έχει ως αποτέλεσμα να μένουν όλο και λιγότερα ερωτήματα αναπάντητα, όλο και λιγότερες απορίες που θα μπορούσε να λύσει στις ομάδες των ομοίων σε κατ' ιδίαν συζητήσεις. Ακόμη, με τη διεύρυνση του ρόλου του σχολείου και τη μετατροπή του σε ολοήμερο σχολείο (το παιδί θα παραμένει και μετά το τέλος των μαθημάτων) είναι αμφίβολο αν θα μπορεί πλέον να γίνεται λόγος, για ιδιαίτερη κοινωνικοποίηση μέσω των ομάδων ομηλίκων.

Ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχουν αυτές οι εξελίξεις στον ψυχισμό του παιδιού και στην εν γένει εξέλιξη της προσωπικότητας του δεν μπορούμε ακόμη να γνωρίζουμε. Όπως όμως έχουν δείξει οι έρευνες, η απουσία σχέσεων του παιδιού με ομηλίκους και ιδιαίτερα ο αποκλεισμός του από αυτές τις ομάδες έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εξέλιξη της προσωπικότητας του. Οι παιδικές φιλίες έχουν μια σημαντική κοινωνικοποιητική λειτουργία, αφού βοηθούν το παιδί να δει την εικόνα του εαυτού του μέσα από τις σχέσεις ομοίων. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικών ερευνών σε αγόρια και κορίτσια 11 – 13 χρόνων, η αποδοχή τους από αυτές τις ομάδες συμβάλλει στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης τους σε μικρότερο μεν βαθμό απ' ό,τι η οικογένεια, σε κάθε όμως περίπτωση περισσότερο απ' ό,τι ο δάσκαλος ή τα αδέλφια. Ακόμη παιδιά που γίνονται αποδεκτά από τους άλλους ομηλίκους διαθέτουν μεγαλύτερη ικανότητα να μεταφερθούν στη θέση του άλλου και κατά συνέπεια να επικοινωνήσουν καλύτερα μαζί του. Επίσης, η ικανότητα να συνεργάζονται μεταξύ τους προβάλλει ως προϋπόθεση για την αποδοχή τους από την ομάδα, ενώ από την άλλη πλευρά είναι και το αποτέλεσμα αυτής της σχέσης.

Δε λείπουν βέβαια και οι ερευνητές, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τις ομάδες ομηλίκων με σκεπτικισμό, αφού τις συνδέουν με εμπειρίες παραμέλησης και κακοποίησης του παιδιού στα πλαίσια της οικογενειακής ζωής, καθώς και με την εκδήλωση αποκλίνουσας συμπεριφοράς.

Χριστίνα Νόβα - Καλτσούνη, Κοινωνικοποίηση, εκδ. Gutenberg, Αθήνα, 2000

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

1.	Να ενημερώσεις την τάξη σου για το περιεχόμενο του κειμένου με γραπτή περίληψη του σε 100 – 120 λέξεις,
				[μοναδες 25]
2.	Να εξηγήσεις τι σημαίνουν οι φράσεις κοινωνικοποίηση των παιδιών (στην πρώτη παράγραφο) και αποκλίνουσα συμπεριφορά (στην τελευταία παράγραφο).
		[μοναδες 4]
3.	α) Με πόσες και ποιες λεπτομέρειες/επιχειρήματα στηρίζει η συγγραφέας την άποψη που διατυπώνει στην τέταρτη παράγραφο («Ποιες επιπτώσεις ... σχέσης») του κειμένου ότι «ο αποκλεισμός του παιδιού από τις ομάδες ομηλίκων έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εξέλιξη της προσωπικότητας του»;
			[μοναδες 6]
4.	Να σημειώσεις με έναν πλαγιότιτλο το θέμα καθεμιάς από τις παραγράφους του κειμένου.
			[μοναδες 5]
5.	Να αντικαταστήσεις τη λέξη που είναι σε παρένθεση με την κατάλληλη συνώνυμη της. Οι ομάδες αυτές αποκτούν μια (ιδιαίτερη)........................................... σημασία για την κοινωνικοποίηση, γιατί (συνιστούν) ........................................... τις πρώτες (απόπειρες) ........................................... του (παιδιού) ........................................... να (συγκροτήσει) ........................................... έναν κόσμο χωρίς τον αυστηρό έλεγχο των ενηλίκων.
			[μοναδες 5]
6.	Να γράψεις μία παράγραφο, μέχρι δέκα σειρές, στην οποία να χρησιμοποιήσεις πέντε τουλάχιστον από τις λέξεις: παιδί, παιδικός, παιδιάστικος, παιδαριώδης, παίζω, παιχνίδι, παιδεία, παιδεύω, -ομαι, παιδευτικός, παιδαγωγός, διαπαιδαγώγηση, εκπαίδευση, εκπαιδευτικός, εκπαιδευτήριο.
			[μοναδες 5]
7.	Πώς εξηγείται η ένταξη των εφήβων σε ομάδες και σε τι είδους ομάδες εντάσσονται οι έφηβοι; Να απαντήσεις τεκμηριωμένα στις ερωτήσεις σε ένα κείμενο 300 λέξεων περίπου. Υπόθεσε ότι το κείμενο σου θα δημοσιευτεί σε περιοδικό για νέους.
				[μοναδες 50]

Ετικέτες Technorati: έκθεση Α Λυκείου