Παραθετικά επιθέτων (Λατινικά)

ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ  ΕΠΙΘΕΤΩΝ

Η λατινική όπως και η λατινική έχει τρεις βαθμούς:

α) θετικό: gradus positivus

β) συγκριτικό: gradus comparativus

γ) υπερθετικό: gradus superlatinus.

     Ο κοινός σχηματισμός των παραθετικών είναι κοινός για τα επίθετα της 2ης και της 3ης κλίσης. Οι καταλήξεις των παραθετικών είναι:

 

Συγκριτικός:	αρσ. και θηλυκό:			- ior	ουδ:	- ius
Υπερθετικός:	αρσ:	- issimus	θηλ:	- issima	ουδ:	- issimum

     Για να σχηματίσουμε τους βαθμούς ενός επιθέτου ή της επιθετικής μετοχής παίρνουμε τη γενική του ενικού του αρσενικού, αφαιρούμε την κατάληξη (– i για την 2η κλίση και – is για την 3η κλίση) και προσθέτουμε τις καταλήξεις των παραθετικών *, π.χ.

	θετικός		συγκριτικός		υπερθετικός
Β΄ κλίση:	altus	(alt – i)	alt - ior	alt – ius	alt – issimus (- a – um)
Γ΄ κλίση:	brevis	(brev – is)	brev - ior	brev - ius	brev – issimus (- a – um)

 

      *   προσοχή:

     Το επίθετο dives (= πλούσιος) που η γενική του είναι divitis και με συγκοπή ditis σχηματίζει τα παραθετικά του:        συγκρ: divitior – divitius κ΄ ditior – ditius

υπρθ: divitissimus – a – um  κ΄ ditissimus – a – um.

 

 

Διαφορετικός σχηματισμός παραθετικών

1.    Έξι (6) επίθετα που λήγουν σε – ilis * τα: facilis, dificillis, similis, dissimilis, humilis και gracilis σχηματίζουν τον υπερθετικό βαθμό με την κατάληξη – limus (- a - um) στο θέμα τους. Δηλαδή:

 

θετικός	συγκριτικός	υπερθετικός
1.    facilis – is – e	facilior – facilius	facillimus – a – um
2.    difficilis – is – e	difficilior - dificilius	difficillimus – a – um
3.    similis – is – e	similior – similius	simillimus – a – um
4.    dissimilis – is – e	dissimilior – dissimilius	dissimillimus – a – um
5.    humilis – is – e	humilior – humilius	humillimus – a – um
6.    gracilis – is – e	gracilior – gracilius	gracillimus – a – um

      * αλλα:  θετ: nobilis – is – e   συγκρ: nobilior – bobilius      υπρθ: nobilissimus – a – um

2.    Όσα επίθετα της 2ης ή της 3ης κλίσης λήγουν σε – er σχηματίζουν τον υπερθετικό βαθμό σε – rimus που προστίθεται στην ονομαστική του ενικού του αρσενικού, π.χ.

	Θετικός	Συγκριτικός	Υπερθετικός
β΄ κλίση	pulcher pulchra pulchrum	pulchrior    pulchrius	pulcherrimus pulcherrima pulcherrimum
γ΄ κλίση	acer acris acre	acrior    acrius	acerrimus acerrima acerrimum

 3.    Τα επίθετα που λήγουν σε – dicus, - volus, ficus (που έχουν δηλαδή ως δεύτερο συνθετικό τα ρήματα dico, volo, facio) σχηματίζουν τα παραθετικά τους με τις καταλήξεις – entior και – entissimus, δηλαδή:

 

Θετικός	Συγκριτικός	Υπερθετικός
maledicus maledica maledicum	maledicentior    maledicentius	maledicentissimus maledicentissima maledicentissimum
mafnificus magnifica magnificum	magnificentior    magnificentius	magnificentissimus magnificentissima magnificentissimum

      προσοχή:

     Κατά τον ίδιο τρόπο σχηματίζονται τα παραθετικά του επιθέτου providus – a – um (= προορατικός – ή – ό) δηλαδή: συγκρ: providentior – providentius

υπρθ: providentissimus – a – um 

 Ανώμαλα παραθετικά

Θετικός	Συγκριτκός	Υπερθετικός
bonus – a – um	melior – melius	oprimus – a – um
malus – a – um	peior – peius	pessimus – a – um
magnus – a – um	maior – maius	maximus – a – um
parvus – a – um	minor – minus	minimus – a – um
multi – ae – a	plures – plura	plurimi – ae – a

Δεν σχηματίζουν παραθετικά

1.    Τα επίθετα που φανερώνουν ύλη, π.χ. aureus (χρυσός), ferreus (σιδερένιος) κλπ.

2.    Τα επίθετα που φανερώνουν τόπο ή χρόνο, π.χ. marinus (θαλασσινός), nocturnus (= νυχτερινός) κλπ.

3.    Τα επίθετα που φανερώνουν μέτρο, π.χ. triennis (= τρίχρονος) κλπ.

4.    Τα επίθετα που φανερώνουν συγγένεια ή καταγωγή, π.χ. paternus (= πατρικός), Romanus (= ρωμαϊκός) κλπ.

5.    Τα επίθετα που φανερώνουν κάτι απόλυτο, π.χ. mortalis (= θνητός), omnipotens (= παντοδύναμος) κλπ.

Ελλειπτικός σχηματισμός παραθετικών

Θετικός	Συγκριτικός		Υπερθετικός
(citra)	citerior – citerius		citimus – a – um
-------	deterior – deterius		deterrimus – a – um
(intra)	interior – interius		intimus – a – um
-------	ocior – ocius		ocissimus – a – um
(prae)	prior – prius		primus – a – um
(prope)	propior – propius		proximus – a – um
(potis)	potior – potius		potissimus – a – um
(ultra)	ulterior – ulterius		ultimus – a – um
falsus – a – um		---------	falsissimus – a – um
novus – a – um		recentior – recentius	novissimus – a – um
sacer – sacra – sacrum		sanctior – sanctius	sacerrimus – a – um
vetus – a – um		vetustior – vetustius	veterrimus – a – um
alacer – cris – cre	alacrior – alacrius		----------
iuvenis – is – e	iunior – iunius		----------
senex	senior – senius		----------
adulescens	adulescentior – adulescentius		----------

 Επίθετα με 2πλο υπερθετικό

Θετικός	Συγκριτικός	Υπερθετικός
exterus – a – um	exterior – exterius	extremus – a – um  κ΄ extimus – a – um
inferus – a – um	inferior – inferius	infimus – a – um  κ΄ imus – a – um
superus – a – um	superior – superius	supremus – a – um  κ΄ summus – a – um
posterus – a- um	posterior – posterius	postremus – a – um  κ΄ postumus – a – um

Περιφραστικά παραθετικά

      Από τα επίθετα σε – us όσα πριν από την κατάληξη – us έχουν φωνήεν¦ σχηματίζουν τα παραθετικά τους περιφραστικά, δηλαδή το συγκριτικό με το magis (= πιο) + θετικό και τον υπερθετικό με το maxime (= πολύ) + θετικό, π.χ.

Θετικός	Συγκριτικός	Υπερθετικός
idoneus – a – um	magis idoneus – a – um	maxime idoneus – a – um
vacuus – a – um	magis vacuus – a – um	maxime vacuus – a – um

      προσοχή:

     Τα επίθετα που λήγουν σε – quus σχηματίζουν ομαλά τα παραθετικά τους, π.χ. antiquus – a – um (= αρχαίος –α – ο)  συγκρ: antiquior – antiquius

υπρθ: antiquissimus – a – um