Έκθεση Γ Λυκείου: Ο πολίτης και οι ισχυρές χώρες

ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Στις 10 Δεκεμβρίου 1948 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δηλώνοντας ότι «η έλευση ενός κόσμου στον οποίο τα ανθρώπινα όντα θα απολαμβάνουν την ελευθερία της έκφρασης και της πίστης και την ελευθερία από το φόβο και τη στέρηση» είναι «η ύψιστη προσδοκία του κοινού ανθρώπου».

Εξακολουθώντας να αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του συστήματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Η.Ε., η Οικουμενική Διακήρυξη αναγνώρισε δικαιώματα ατομικά, πολιτιστι­κά, οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά - τα οποία παραμένουν ζωτικά για την ευτυχία και την ευημερία του ανθρώπου. Τα περισσότερα από αυτά κωδικοποιήθηκαν αργότερα σε διε­θνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ενσωματώθηκαν στα συντάγματα και τη νομοθεσία πολλών κρατών. Η Οικουμενική Διακήρυξη βοήθησε να αναγνωριστεί το γεγο­νός ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν διεθνή ευθύνη και όχι μόνο εσωτερική υπό­θεση των κρατών. Όρισε την αρχή ότι όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι παγκόσμια και αδιαίρετα. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να απολαμβάνουν όλα τα ανθρώ­πινα δικαιώματα, οποιαδήποτε στιγμή, σε οποιαδήποτε άκρη της γης, και ότι κανένα δικαί­ωμα δε θα πρέπει να θεωρείται σημαντικότερο από κάποιο άλλο.

Στα χρόνια που πέρασαν από το 1948, η Οικουμενική Διακήρυξη έγινε νομικά δεσμευ­τική για όλα τα κράτη, ως τμήμα του διεθνούς εθιμικού δικαίου. Εκτός αυτού, η διεθνής κοι­νότητα επαναβεβαίωσε και επεξέτεινε τα δικαιώματα που καθιερώθηκαν από αυτήν, σε ένα συμπαγές σύνολο διεθνών προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι πρώτες σχετι­κές συνθήκες που προέκυψαν, ήταν τα Διεθνή Σύμφωνα για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα και τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, που υιοθετήθηκαν από τον Ο.Η.Ε. το1966.

Το 1993 η διακυβερνητική κοινότητα, τα μέλη της οποίας έχουν αυξηθεί εν τω μεταξύ σε 171 κράτη, υιοθέτησε συναινετικά τη Διακήρυξη της Βιέννης και το Πρόγραμμα Δράσης της Παγκόσμιας Διάσκεψης των Η.Ε. για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Η Διακήρυξη της Βιέννης επι­βεβαιώνει και στηρίζεται στις αρχές της Οικουμενικής Διακήρυξης. Άνοιξε το δρόμο για την καθιέρωση της θέσης του Ύπατου Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και απαίτησε να αποτελέσει προτεραιότητα για όλες τις κυβερνήσεις και τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών η προσπάθεια να απολαμβάνουν οι γυναίκες όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Το 1998 είναι η πεντηκοστή επέτειος της Οικουμενικής Διακήρυξης και τα Ηνωμένα Έθνη θα ξεκινήσουν μια πενταετή αναθεώρηση της εφαρμογής της Διακήρυξης της Βιέννης και του Προγράμματος Δράσης.

Αυτό το σύνολο των διεθνών προτύπων για τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελεί μια συλ­λογική συμφωνία των κυβερνήσεων για τα κριτήρια βάσει των οποίων θα κριθούν για τον τρόπο που μεταχειρίζονται τους ανθρώπους που βρίσκονται κάτω από τη δικαιοδοσία τους. Το τέλος του ψυχρού πολέμου θα μπορούσε να είναι για τις κυβερνήσεις μια ευκαιρία να ανανεώσουν τις δεσμεύσεις τους στα πρότυπα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εφαρμό­ζοντας τα αμερόληπτα για να αντιδράσουν σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου. Όμως, πολλές κυβερνήσεις συνέχισαν να αποποιού­νται των ευθυνών τους, επειδή αυτές έρχονται σε σύγκρουση με τα δικά τους οικονομικά ή πολιτικά συμφέροντα. Παρά την αδιαλλαξία των κυβερνήσεων, τα ανθρώπινα δικαιώμα­τα είναι ριζωμένα σε πανανθρώπινες πεποιθήσεις για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και δικαιοσύνη, όπως αποδεικνύει ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός των τοπικών μη κυβερνη­τικών οργανώσεων που αγωνίζονται για την πραγμάτωση τους. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κυρίως εκείνοι που υπέστησαν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους λόγω της τοποθέτησης τους υπέρ των δικαιωμάτων των άλλων, δείχνουν ότι η ανάγκη των ανθρώπων να απολαμβάνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι παγκόσμια και καθολική. Ο ισχυρισμός ότι οι τοπικές συνήθει­ες και αξίες υπερισχύουν των οικουμενικών αρχών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων δεν μπο­ρεί να σταθεί μπροστά στις μαρτυρίες που παρέχει η ίδια η ζωή αυτών των ανθρώπων.

Μερικές φορές, όμως, οι πολιτιστικές συνήθειες αποτελούν τόσο το πλαίσιο για παρα­βιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όσο και τη δικαιολογία γι’ αυτές. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι η βία εναντίον των γυναικών, που προκύπτει από τη θέση των γυναικών στο κράτος, την κοινότητα και την οικογένεια. Την τελευταία δεκαετία αναγνωρί­στηκε ότι αυτό αποτελεί ένα μείζον εμπόδιο στο να απολαμβάνουν οι γυναίκες τα ανθρώ­πινα δικαιώματα τους. Το γεγονός ότι τέτοιες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να είναι διαδεδομένες, συνεχείς και αποδεκτές από την παράδοση, δε δικαιολο­γεί τη συνέχιση τους.

Τα πρότυπα των Η.Ε. για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ο μηχανισμός εφαρμογής τους παραμέλησαν την ανάπτυξη των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, υπέρ των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων. Οι συνεχιζόμενες σοβαρές παραβιάσεις των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δικαιολογούν βέβαια το επίπεδο της προσοχής που έχει αφιερωθεί σ’ αυτά, δε δικαιολογούν όμως την παραμέληση των άλλων δικαιω­μάτων. Θεωρήθηκε ότι τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα μπορούν εύκολα να οριστούν από τη νομοθεσία και να επιβληθούν από τη δικαιοσύνη, μια και αυτό που κυρίως απαιτείται για την υλοποίηση τους είναι να σταματήσουν τα κράτη να παρεμβαίνουν στη ζωή των πολιτών τους. Λέγεται ότι τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα δεν μπορούν να επι­βληθούν από τα δικαστήρια, αλλά αυτό το επιχείρημα αμφισβητείται ολοένα και περισσό­τερο από τους ειδικούς. Ακόμη και εκείνες οι κυβερνήσεις που δηλώνουν ότι δίνουν προ­τεραιότητα στα οικονομικά δικαιώματα έναντι των ατομικών και πολιτικών, δεν υποστήριξαν την ανάπτυξη προτύπων ή μηχανισμών που να εξασφαλίζουν ότι οι πολίτες τους απολαμ­βάνουν αυτά τα δικαιώματα.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα λοιπόν δεν ιεραρχούνται. Η Οικουμενική Διακήρυξη αναγνωρίζει την ελευθερία από το φόβο και την ελευθερία από τη στέρηση ως δύο πλευ­ρές του ίδιου νομίσματος. Οι άνθρωποι δεν μπορούν να διεκδικήσουν τα οικονομικά, κοι­νωνικά και πολιτιστικά τους δικαιώματα, χωρίς τον αναγκαίο πολιτικό χώρο και την ατομική ελευθερία να το κάνουν. Και οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως τα βασα­νιστήρια ή οι ανέντιμες δίκες, δεν προσφέρουν τίποτε στην οικονομική ανάπτυξη ενός κράτους. Όπως ακριβώς τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι αδιαίρετα, το ίδιο είναι και η δου­λειά των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ολόκληρης της κοινωνίας. Η προσοχή που θα δοθεί το 1998 στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τη Διακήρυξη της Βιέννης και το Πρόγραμμα Δράσης έρχεται σε καλή χρονική στιγμή. Είναι μια ευκαιρία να θυμηθούμε όλοι μας, αλλά και να υπενθυμίσουμε στις κυβερνήσεις της γης, ότι η Οικουμενική Διακήρυξη προκηρύχθηκε ως «ένα κοινό πρότυπο επίτευξης για όλους τους λαούς και όλα τα έθνη» και ότι η εφαρμογή της εξαρτάται από κάθε άτομο, από κάθε κοινωνία και κάθε κυβέρνηση. Στον πεντηκοστό χρόνο της Οικουμενικής Διακήρυξης, η Διεθνής Αμνηστία ζητά από όλους, άτομα, φορείς και κυβερνήσεις, να δηλώσουν την πίστη τους στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και να αναλάβουν την υποχρέωση να κάνουν ό,τι μπορούν για την πραγμάτωση τους.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

ΖΗΤΗΜΑ 1^ο: Να συντάξετε περίληψη του κειμένου έκτασης 150 λέξεων

(μονάδες 25)

ΖΗΤΗΜΑ 2^ο α) : Να σχολιάσετε το κείμενο ως προς την αλληλουχία, τη συνεκτικότητα και τη συνοχή του

(μονάδες 5)

ΖΗΤΗΜΑ 2^ο β) : «Μερικές φορές...δε δικαιολογεί τη συνέχιση τους». Αναγνωρίστε τον τρόπο ανάπτυξης των ιδεών της παραγράφου      

(μονάδες 5)

ΖΗΤΗΜΑ 2^ο γ) : Τι επικαλείται ο συντάκτης του κειμένου για να πείσει;

          (μονάδες 5)

ΖΗΤΗΜΑ 2^ο  δ). Σε ποιο κειμενικό είδος θα κατατάσσατε το κείμενο και γιατί;         

(μονάδες 5)

ΖΗΤΗΜΑ 2^ο ε). Γράψτε ένα συνώνυμο για τις ακόλουθες λέξεις του κειμένου: έλευση, ακρογωνιαίος λίθος, συναινετικά, αποποιούνται 

(μονάδες 5)

ΖΗΤΗΜΑ 3^ο: Η σύγχρονη ειδησεογραφία φέρνει συχνά στο προσκήνιο της επικαιρότητας, περιπτώσεις ένοπλων επεμβάσεων των ηγέτιδων δυνάμεων της υφηλίου σε κράτη μικρότερα, αναπτυσσόμενα ή υπανάπτυκτα. Ως ευαισθητοποιημένος πολίτης, να συντάξετε ένα κείμενο διαμαρτυρίας, έκτασης 600 περίπου λέξεων, το οποίο θα στηλιτεύει τις πρακτικές των ισχυρών και θα υποδεικνύει άλλους τρόπους υλοποίησης του ανθρωπιστικού οράματος στην εποχή μας.

(μονάδες 50)