ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ∆Α Β΄)
ΠΕΜΠΤΗ 12 ΜΑΪΟΥ 2011
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ
ΚΕΙΜΕΝΟ
Είναι δεδομένο ότι το διαδίκτυο έφερε μια πιο ισότιμη πρόσβαση στη γνώση. Ζούμε ένα κύμα εκδημοκρατισμού της γνώσης. Παλιότερα, για να δει κανείς τη βιβλιοθήκη του Κέμπριτζ, έπρεπε να ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα. Σήμερα, μπορεί να βρει τα βιβλία της από το γραφείο του. Παλιότερα, έπρεπε να έχει κάποιος λεφτά για να παρακολουθήσει μαθήματα του ΜΙΤ1. Σήμερα, έρχονται διαδικτυακά στο σπίτι του.
Σ' αυτόν τον υπαρκτό εκδημοκρατισμό της γνώσης ορθώνονται τρεις γκρίνιες. Η μία είναι η άρνηση της τεχνολογίας, εξαιτίας των πιθανών κινδύνων που έχει η ανάπτυξή της. Ο Πολ Βιρίλιο, για παράδειγμα, έγραψε την «Πληροφοριακή Βόμβα». Είναι σίγουρος ότι η κοινωνία της γνώσης ενέχει κινδύνους, αλλά άγνωστους. ∆εν τους ξέρει, αλλά...υπάρχουν. Η δεύτερη γκρίνια έχει να κάνει με τα «παιδάκια της Αφρικής». Το ακούμε για κάθε νέα τεχνολογία: «Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ2, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;». Το επιχείρημα έχει εν μέρει λογική. Πραγματικά «τι να το κάνεις το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, αν δεν έχεις Αλτσχάιμερ;». Αν όμως αποκτήσεις, το πρώτο που ξεχνάς είναι τα «παιδάκια της Αφρικής». Η τρίτη γκρίνια έχει να κάνει με το διαβόητο «ψηφιακό χάσμα». Βέβαια, καμιά τεχνολογία, καμιά επιστημονική επανάσταση δεν διαχέεται αμέσως σε όλη την υφήλιο. Ο Γουτεμβέργιος τύπωσε την πρώτη Βίβλο το 1455· ωστόσο στην Ελλάδα η τυπογραφία ήρθε στις αρχές του 19ου αιώνα. Όσο για το τυπωμένο βιβλίο, ακόμη πασχίζουμε να γίνει κτήμα του ελληνικού λαού. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι η επανάσταση έγινε και ακόμη προχωρεί. Εξάλλου, αυτοί που μιλούν για ψηφιακό χάσμα στην Αφρική πρέπει να αναλογιστούν ποιο είναι το τυπογραφικό χάσμα του δυτικού κόσμου με την Αφρική.
Πολύ περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να μετέχουν ισότιμα στην κοινωνία της γνώσης και πλέον όχι μόνον ως αναγνώστες, αλλά και ως συγγραφείς. Στον κυβερνοχώρο, οικονομικά και τεχνολογικά, όλοι βρίσκονται στο ίδιο σημείο εκκίνησης. Στο διαδίκτυο, το άρθρο ενός δημοσιογράφου είναι εξίσου προσβάσιμο με το άρθρο ενός πιτσιρίκου. ∆ηλαδή, τα δίκτυα επικοινωνιών ισοπεδώνουν παλιές ιεραρχίες της βιομηχανικής κοινωνίας και απομένει να δούμε αν θα συνθέσουν νέες. Στον κυβερνοχώρο λειτουργεί καθένας σύμφωνα με τις ανάγκες του και τις δυνατότητές του. Αυτό όμως δημιουργεί έναν κατακερματισμό της εμπειρίας που τρομάζει πολλούς. Η κοινότητα χρειάζεται την κοινή εμπειρία για να είναι κοινότητα. Από την άλλη, όλη αυτή η πληθώρα διαθέσιμων πληροφοριών μετατρέπεται σε άγχος. «Πληροφοριακό άγχος» το ονομάζουν κάποιοι ψυχολόγοι: «να προλάβω να δω το ένα, να διαβάσω το άλλο, να μη χάσω το τρίτο, ώστε να μην είμαι εκτός θέματος και εκτός της κοινότητας όπου ζω και λειτουργώ». Αυτό το άγχος είναι λογικό να υπάρχει και να μεγεθύνεται, όσο μεγαλώνει το ποσό των πληροφοριών που όλοι έχουμε διαθέσιμες.
Όλα αυτά είναι πραγματικά, αλλά το ίδιο θα έλεγε κι ένας μοναχός του Μεσαίωνα βλέποντας την πλημμύρα των αιρετικών κειμένων που άρχισαν να βγαίνουν από τις τυπογραφικές μηχανές. ∆εν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πληροφορική επανάσταση είναι σε μετάβαση και κάθε επανάσταση σε μετάβαση διασπείρει σύγχυση. Το παλιό δεν έχει πεθάνει και το καινούριο δεν έχει γεννηθεί.
Πάσχος Μανδραβέλης. Από τον ημερήσιο τύπο (διασκευή).
1. ΜΙΤ: Τεχνολογικό Ινστιτούτο Μασαχουσέτης.
2. Αλτσχάιμερ: Νόσος με κυριότερο σύμπτωμα την απώλεια της μνήμης.
Παρατηρήσεις:
A1. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε. (100-120 λέξεις)
Μονάδες 25
Β1. «Η κοινότητα χρειάζεται την κοινή εμπειρία για να είναι κοινότητα». Να αναπτύξετε σε μία παράγραφο 60 - 80 λέξεων το περιεχόμενο της παραπάνω περιόδου.
Μονάδες 10
Β2.α) Να αναφέρετε δύο τρόπους ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου. («Σ' αυτόν τον υπαρκτό [...] με την Αφρική»). (Μονάδες 4)
β) Να βρείτε τη δομή της ίδιας παραγράφου. (Μονάδες 3)
Μονάδες 7
Β3.α) Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών στις παρακάτω περιπτώσεις:
«Πληροφοριακή Βόμβα»
«Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;»
«Πληροφοριακό άγχος» (Μονάδες 3)
β) Να βρείτε στο κείμενο πέντε παραδείγματα μεταφορικής λειτουργίας της γλώσσας. (Μονάδες 5)
Μονάδες 8
Β4.α) Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: πιθανών, ξεχνάς, κατακερματισμό, μετατρέπεται, διασπείρει. (Μονάδες 5)
β) Να γράψετε από ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: υπαρκτό, άρνηση, σίγουρος, προσβάσιμο, λογικό. (Μονάδες 5)
Μονάδες 10
Γ1. Ως ομιλητής σε ημερίδα που οργανώνει το σχολείο σου με θέμα τη χρήση του διαδικτύου, να αναπτύξεις τις απόψεις σου σχετικά με τις υπηρεσίες που προσφέρει το διαδίκτυο στη διάδοση της γνώσης, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορεί αυτό να αξιοποιηθεί δημιουργικά στο πλαίσιο του σχολείου. (500-600 λέξεις)
Μονάδες 40
Απαντήσεις
Α. Στο συγκεκριμένο κείμενο ο συντάκτης διερευνά επιφυλάξεις αναφορικά με τη γενικευμένη χρήση του διαδικτύου στον τομέα της γνώσης και της πληροφορίας. Τέτοιες ενστάσεις αφορούν την απόρριψη του διαδικτύου εξαιτίας των αρνητικών εφαρμογών του, την προτεραιότητα που δίδεται σε αυτό εις βάρος πιεστικότερων αναγκών του Τρίτου Κόσμου και τη διεύρυνση του ψηφιακού χάσματος ανάμεσα σε αυτόν και τη Δύση. Ενώ όμως το διαδίκτυο επιτρέπει ισότιμη πρόσβαση στην πληροφορία, ταυτόχρονα καταργεί ήδη διαμορφωμένες συλλογικότητες και επιτείνει την πίεση στους χρήστες για συνεχή παρακολούθηση της επικαιρότητας. Αυτός ο τελευταίος κίνδυνος, όχι πρωτόγνωρος για την ανθρωπότητα εξηγείται από το γεγονός ότι ο νέος κόσμος της πληροφορίας βρίσκεται σε εξέλιξη.
Β1. Με τον όρο «κοινότητα» δεν δηλώνεται ένα πλήθος ατόμων που συμβιώνουν σε μια περιοχή, αλλά που συνιστούν ένα οργανωμένο σύνολο το οποίο υπηρετεί κοινούς στόχους. Και αυτό γιατί στο πλαίσιο του συλλογικού βίου τα μέλη της κοινότητας διαμορφώνουν κοινές εμπειρίες προερχόμενες από τις προκλήσεις που ανακύπτουν σε οικονομικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και πολιτικό επίπεδο. Κατά συνέπεια, η ανταπόκριση του ατόμου στις προκλήσεις αυτές συμβάλλει στη διαμόρφωση και στην ενίσχυση του συλλογικού πνεύματος και καθιστά επιτακτικό το αίσθημα ευθύνης του ιδιώτη απέναντι στο συμπολίτη.
Β2.α) Η δεύτερη παράγραφος του κειμένου αναπτύσσεται με συνδυασμό μεθόδων. Χρησιμοποιείται η μέθοδος της διαίρεσης, καθώς ο συντάκτης αναγνωρίζει ότι υπάρχουν «τρεις γκρίνιες» για τον υπαρκτό εκδημοκρατισμό της γνώσης:
• η άρνηση της τεχνολογίας
• η χρήση της τεχνολογίας
• «ψηφιακό χάσμα»
Για κάθε περίπτωση ο συντάκτης χρησιμοποιεί προς επίρρωση τη μέθοδο των παραδειγμάτων, καθώς επικαλείται ενδεικτικά είτε ένα σύγχρονο γεγονός («ο Πολ Βιρίλιο … Βόμβα»), είτε ένα υποθετικό γεγονός («Τι να το κάνω…. παιδάκια της Αφρικής»), είτε ένα ιστορικό γεγονός («Ο Γουτεμβέργιος… λαού»).
β) Ο λόγος στη δεύτερη παράγραφο δομείται ως εξής:
• «Σ΄ αυτόν τον υπαρκτό εκδημοκρατισμό … τρεις γκρίνιες» = Θεματική περίοδος
• «Ο Πολ Βιρίλιο … κόσμου με την Αφρική» = Σχόλια / Λεπτομέρειες
• Στην παράγραφο δεν υπάρχει κατακλείδα, αφού η τελευταία περίοδος που εισάγεται με τη διαρθρωτική λέξη «εξάλλου» (που δηλώνει προσθήκη νέου στοιχείου από διαφορετική οπτική γωνία) προσθέτει νέα στοιχεία σχετικά με την «τρίτη γκρίνια».
Β3.α) «Πληροφοριακή Βόμβα»: τα εισαγωγικά εσωκλείουν τον τίτλο ενός βιβλίου.
«Τι να το κάνω … πυρετό;»: μεταφέρονται σε ευθύ λόγο οι σκέψεις, τα λόγια ενός οποιουδήποτε ανθρώπου που παρακολουθεί τις εξελίξεις της σύγχρονης τεχνολογίας.
«Πληροφοριακό άγχος»: τα εισαγωγικά εσωκλείουν έναν όρο της ψυχολογίας που προτείνει μερίδα ψυχολόγων.
β) μεταφορικές φράσεις
• κύμα εκδημοκρατισμού (1η παράγραφος)
• ορθώνονται τρεις γκρίνιες (2η παράγραφος)
• ισοπεδώνονται παλιές ιεραρχίες (3η παράγραφος)
• κατακερματισμός της εμπειρίας (3η παράγραφος)
• πλημμύρα των αιρετικών κειμένων (4η παράγραφος)
Β4.α) πιθανών = ενδεχόμενων
ξεχνάς =λησμονείς
κατακερματισμό = τεμαχισμό
μετατρέπεται = μεταμορφώνεται
διασπείρει =σκορπά, διαχέει
β) υπαρκτό ≠ ανύπαρκτο
άρνηση ≠ αποδοχή
σίγουρος ≠ αβέβαιος
προσβάσιμο ≠ απροσπέλαστο
λογικό ≠ παράλογο
Γ1. Παραγωγή λόγου
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ: ΟΜΙΛΙΑ
Προσφώνηση. Π.χ. Αγαπητοί συμμαθητές, Αγαπητοί καθηγητές, Αξιότιμοι καθηγητές, Κυρίες και κύριοι,
Πρόλογος: τίθεται η αφορμή, το θέμα και ο σκοπός της ομιλίας και στη συνέχεια αναπτύσσεται η κύρια ιδέα. Καλό είναι να δηλώνεται η ιδιότητα του ομιλούντα - Να αποσαφηνίζεται το θέμα και η θέση του. (π.χ Αξιοποιώντας την ευκαιρία που μου δόθηκε, θα ήθελα να εκφράσω τις απόψεις μου σχετικά με τις πολλαπλές δυνατότητες από τη χρήση του διαδικτύου στην εκπαιδευτική διαδικασία. Επικαλούμενος τη μαθητική μου εμπειρία θεωρώ ότι θα αναδειχθούν μερικές ακόμα πτυχές του θέματος).
Κύριο θέμα: Αναπτύσσουμε τις θέσεις μας με παράθεση επιχειρημάτων τα οποία διατυπώνουμε με ζωντανό και επικοινωνιακό ύφος, ώστε να αναδεικνύεται η προφορικότητα του λόγου.
Υπηρεσίες που προσφέρει το διαδίκτυο στη διάδοση της γνώσης
► Πρωτοποριακή μορφή διάδοσης της γνώσης και της πληροφορίας. Κάθε χρήστης λειτουργεί ταυτόχρονα και ως πομπός και ως δέκτης, εξέλιξη που συνιστά επανάσταση στον κόσμο των ιδεών και στην επικοινωνία των ανθρώπων.
► Δυνατότητα υπέρβασης των ορίων της μνήμης, του χώρου (αποστάσεις), του χρόνου. Το διαδίκτυο πολλαπλασιάζει τις ανθρώπινες δυνατότητες και αποδεσμεύει την ανθρώπινη ύπαρξη από τα φυσικά της όρια, επιτρέποντας την πρόσβαση του χρήστη σε ολοένα και πλουσιότερα και περισσότερα πεδία γνώσης.
► Καλύτερος προγραμματισμός στη διαδικασία προσέγγισης της γνώσης.
► Καθώς το διαδίκτυο φιλοξενεί κάθε πληροφορία και καινούρια ανακάλυψη στην επιστήμη και στην έρευνα. Έτσι, η επιστημονική γνώση καθίσταται κοινό κτήμα για κάθε επισκέπτη του κυβερνοχώρου. Συνάμα διευκολύνει την επικοινωνία και τη συνεργασία επιστημόνων απ' όλο τον κόσμο.
► Πρόσβαση σε γνώσεις και πληροφορίες που αναφέρονται στις τέχνες και τον πολιτισμό. Γίνονται δυνατές οι πολιτιστικές ανταλλαγές. Διαμόρφωση μιας διαπολιτισμικής κοινωνίας στην οποία συναντώνται όλες οι ενδιαφέρουσες εκφράσεις του πολιτισμού. Επικοινωνία και διαμόρφωση οικουμενικής, πανανθρώπινης συνείδησης.
► Διεύρυνση πνευματικών οριζόντων. Ανάπτυξη κριτικής ικανότητας.
► Ενημέρωση και γνώση για κοινωνικά θέματα. Αντιμετώπιση προβλημάτων από ομάδες και διεθνή δίκτυα που με γνώση και ευαισθησία συνεργάζονται μέσω διαδικτύου (συμμετοχή σε εξ αποστάσεως συζητήσεις, συσκέψεις, ενημερώσεις, ποικίλες συνεργασίες κ.τ.λ.).
► Γνώση που υπηρετεί την εργασία. Διευκολύνεται ο τομέας της εργασίας σημαντικά και ο εργαζόμενος λειτουργεί αποτελεσματικότερα, καθώς έχει εύκολη πρόσβαση σε πληροφορίες. Δυνατότητα επιμόρφωσης και εξειδίκευσης.
Τρόποι με τους οποίους μπορεί το διαδίκτυο να αξιοποιηθεί δημιουργικά στο πλαίσιο του σχολείου
Ο υπολογιστής ως οπτικοακουστικό μέσο, γενικότερα, στην υπηρεσία της εκπαίδευσης: βοηθά το έργο των δασκάλων και των μαθητών συνδυάζοντας κείμενο, εικόνα, ήχο.
Χρήση του Διαδικτύου από τον διδάσκοντα ως εποπτικού μέσου κατά την παρουσίαση κάθε διδακτικού αντικειμένου.
Διευκόλυνση και επίτευξη ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας.
Εφόσον μέσω του διαδικτύου ανοίγονται νέοι ορίζοντες στη διδασκαλία σχολικών μαθημάτων, ο μαθητής πρέπει να ενθαρρύνεται και να διευκολύνεται από το δάσκαλο:
► να επισκέπτεται ηλεκτρονικά πνευματικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα (πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, μουσεία, βιβλιοθήκες), να έχει πρόσβαση στη διεθνή βιβλιογραφία, να παρακολουθεί εφαρμογές επιστημονικών θεωριών.
► να αναζητά και να επεξεργάζεται κείμενα από τον κυβερνοχώρο, γεγονός που επιτρέπει στο μαθητή να τα αξιολογεί, να τους ασκεί κριτική αλλά και να αναπτύσσει ελεύθερα τις ιδέες του αναρτώντας δικά του κείμενα.
► να κατασκευάζει ιστοσελίδες (π.χ. σχολικό ιστολόγιο, ηλεκτρονική εφημερίδα, περιοδικό),
► να εκπονεί εργασίες με την αξιοποίηση της πλούσιας ηλεκτρονικής βιβλιογραφίας.
► να προσεγγίζει διαθεματικά τα γνωστικά αντικείμενα
Η χρήση του διαδικτύου προσδίδει νέο περιεχόμενο, υψηλό ενδιαφέρον και μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στη διδακτική πράξη· αποφεύγεται η τυποποίηση και η παθητικότητα που κατατρύχει τη μετάδοση της γνώσης. Η γνώση συνδέεται με το παιχνίδι και τη διασκέδαση, το μάθημα γίνεται πιο κατανοητό και ευχάριστο, ο μαθητής αναπτύσσει ένα μεθοδικό τρόπο σκέψης, καθώς ενεργοποιείται η φαντασία, οξύνεται η κριτική σκέψη, κεντρίζεται η εξερευνητική διάθεση, αυξάνονται τα περιθώρια αυτενέργειας.
Επίλογος: Το παγκόσμιο δίκτυο εμπνέει στους νέους τη συνείδηση της παγκοσμιότητας και καλλιεργεί σχέσεις συνεργασίας.
«Σας ευχαριστώ»
πηγή: Φροντιστήρια ΠΟΥΚΑΜΙΣΑΣ - KEYSTONE
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου