ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑ∆Α Β΄)
ΣΑΒΒΑΤΟ 14 ΜΑΪΟΥ 2011
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ
ΟΜΑ∆Α ΠΡΩΤΗ
ΘΕΜΑ Α1
Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων:
α. Εξαρχία
β. Σοβιέτ
γ. ∆όγμα Τρούμαν
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Α2
Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν γράφοντας στο τετράδιό σας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση:
α. Η Φιλική Εταιρεία ιδρύθηκε το 1814 από τους Εμμανουήλ Ξάνθο, ∆ημήτριο Υψηλάντη και Αθανάσιο Τσακάλωφ.
β. Στις αρχές του 1943, στο Στάλινγκραντ, η νίκη έστεψε τα σοβιετικά όπλα και η Βέρμαχτ γνώρισε την πρώτη οδυνηρή της ήττα.
γ. Με την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ (7 ∆εκεμβρίου 1941) η Ιαπωνία μπήκε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
δ. Η πτώση του Τείχους του Βερολίνου, το 1979, οδήγησε στην επανένωση της Γερμανίας.
ε. Η Συνθήκη των Παρισίων (10 Φεβρουαρίου 1947) προέβλεπε την ενσωμάτωση της ∆ωδεκανήσου στην Ελλάδα.
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β1
Η Συνθήκη Ειρήνης του Λονδίνου (17/30 Μαΐου 1913): όροι και παραλείψεις.
Μονάδες 10
ΘΕΜΑ Β2
Για ποιους λόγους η Γερμανία επιθυμούσε την αναθεώρηση της Συνθήκης των Βερσαλλιών (28 Ιουνίου 1919) και ποιες ήταν οι πολιτικές συνέπειες αυτής της επιθυμίας για τη χώρα;
Μονάδες 15
ΟΜΑΔΑ ΔΕΥΤΕΡΗ
ΘΕΜΑ Γ1
Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σας δίνονται και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να προσδιορίσετε: α) πώς επέδρασε ο Κριμαϊκός Πόλεμος στο ελληνικό κράτος και στον Ελληνισμό (μονάδες 10) και β) ποιες επιπτώσεις είχε στις σχέσεις της Ελλάδας με τις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις. (μονάδες 15).
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ Α΄
«Η επανάσταση του 1854 ξέσπασε με την ευκαιρία του Κριμαϊκού Πολέμου κατά τα μέσα Ιανουαρίου, πρώτα στην Ήπειρο (Ραδοβίζι), με αφορμή τη φορολογική καταπίεση, και σχεδόν ταυτόχρονα στη Θεσσαλία (Άγραφα) [...] Παρά την εξάπλωση όμως της επαναστάσεως και τις πρώτες επιτυχίες της, δεν έγινε δυνατόν να επιτευχθούν οι βασικοί στόχοι των επαναστατών, οι καταλήψεις δηλαδή των στρατιωτικών κέντρων του εχθρού. Και τούτο γιατί η Πύλη από τον Φεβρουάριο είχε αρχίσει να ενισχύει τα κέντρα αυτά με ισχυρές δυνάμεις [...]. Αλλά αυτό που καθόρισε την τύχη της επαναστάσεως ήταν προπαντός η στάση της Αγγλίας και της Γαλλίας, που πήραν ανεπιφύλακτα το μέρος των Τούρκων, τους βοήθησαν πολλαπλά, ανέπτυξαν έντονη διπλωματική δράση για την καταστολή της και έφθασαν ως το ναυτικό αποκλεισμό και την κατοχή του Πειραιά. Έτσι αναγκάστηκε η ελληνική κυβέρνηση να σταματήσει τη βοήθεια που χορηγούσε ανεπίσημα στους επαναστάτες και να διατάξει την αποχώρηση των Ελλήνων αξιωματικών».
Στέφανος Παπαδόπουλος, «Ο Κριμαϊκός πόλεμος και Ελληνισμός», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΓ΄, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1977, σ.163
ΚΕΙΜΕΝΟ Β΄
« Ο Κριμαϊκός Πόλεμος ήταν η αποφασιστική καμπή για τη γνωριμία του ελληνικού έθνους με τα γειτονικά του, γιατί απέδειξε μ' έναν τρόπο που δεν χωρούσε διάψευση ότι τα συμφέροντα των υποδούλων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας δεν ήταν εκείνα που θεωρούσε δεδομένα η φιλοπόλεμη μερίδα στην Ελλάδα, αφού τίποτε το αντίστοιχο με την κινητοποίηση του Αγώνα δεν σημειώθηκε το 1854. Επιπλέον ο φιλορωσισμός δέχεται βαρύ πλήγμα. Στο εξής δεν παύει βέβαια να συνδέεται αόριστα με την προοπτική της γενικής απελευθέρωσης της Ανατολής, η ήδη υποτυπώδης όμως επιχειρηματολογία του στερείται οριστικά τη δυνατότητα εμπλουτισμού ή ανανέωσής της, και αυτό σε αντίθεση με τον αντιρωσισμό για τον οποίο αρχίζει περίοδος σταθερής ανόδου. Ο θρίαμβος της αγγλικής πολιτικής στην Ελλάδα αφήνει στον αντιρωσισμό ένα πεδίο τελείως ελεύθερο[...]».
Έλλη Σκοπετέα, Το «Πρότυπο Βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα (1830-1880), Αθήνα: Πολύτυπο, 1988, σ. 331.
ΘΕΜΑ ∆1
Αξιοποιώντας τα στοιχεία που περιέχονται στο παρακάτω κείμενο και τις ιστορικές σας γνώσεις, να αναφερθείτε στους παράγοντες οι οποίοι έδωσαν ώθηση στη διαδικασία της αποαποικιοποίησης κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ
« [...] Οι ιστορικοί καταγίνονται με τη διαλεύκανση των αιτίων της αποαποικιοποίησης, και ιδίως της ταχύτητας της. Αρκετά σημεία έχουν αποσαφηνιστεί. Πρώτον, οι αυτοκρατορίες δεν ήταν συνολικά επικερδείς· πιο συγκεκριμένα, ενώ απέφεραν κολοσσιαία κέρδη σε ορισμένα άτομα και εταιρείες, αποτελούσαν βάρος για τον κρατικό κορβανά (1) των περισσότερων αυτοκρατορικών δυνάμεων. Έτσι, η εκμετάλλευση των λαών των αποικιών συμβάδιζε με καθαρές απώλειες για τους φορολογουμένους των μητροπόλεων. Δεύτερον, οι αυτοκρατορικές δυνάμεις σπάνια αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν εξαιτίας μιας στρατιωτικής εξέγερσης - η Αλγερία ήταν η εξαίρεση και όχι ο κανόνας. Συνήθως οι ανταρσίες μπορούσαν να κατασταλούν· το πρόβλημα ήταν, με τι κόστος σε ζωές και σε χρήμα.
Η απόφασή τους αποτελούσε συνισταμένη διαφόρων παραγόντων - οικονομικών, στρατιωτικών και πολιτικοϊδεολογικών. Οι αυτοκρατορικές δυνάμεις μπορούσαν πάντα να επιλέξουν αν θα κατέφευγαν ή όχι στη βία για να διατηρήσουν την αρχή τους. Όταν κατέφευγαν σ' αυτήν -όπως οι Γάλλοι στην Αλγερία και στο Βιετνάμ ή οι Πορτογάλοι στη νότια Αφρική-, κατέληγαν πολλές φορές να βάζουν σε κίνδυνο την πολιτική σταθερότητα στην ίδια τους τη χώρα. Στα μεταπολεμικά χρόνια αποφάσιζαν όλο και πιο συχνά να μην το κάνουν αυτό. Ένας από τους λόγους ήταν φυσικά ότι συνειδητοποίησαν κάποια στιγμή πως η στρατιωτική κυριαρχία ήταν ένας δαπανηρός και αδέξιος τρόπος να εξασφαλίσουν αυτό που ήθελαν. [...] Τα μεγαλεία της αυτοκρατορίας φάνταζαν όλο και πιο κίβδηλα, ενώ η ηθικότητα και η ορθολογικότητά της αμφισβητούνταν, σε μια ήπειρο [ενν. την Ευρώπη] που λειτουργούσε όχι με βάση τις παγκόσμιες αυτοκρατορικές αντιπαλότητες και την κατοχή εδαφών αλλά μέσω υπερεθνικής οικονομικής συνεργασίας».
M. Mazower, Σκοτεινή Ήπειρος, Ο Ευρωπαϊκός Εικοστός Αιώνας, μετ. Κ. Κουρεμένος, 2η έκδοση, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, χ. χ., σ. 359.
(1) κορβανάς = ταμείο
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ
A1
α) σ. 63 «Οι Βούλγαροι ανέπτυξαν […] δικαιοδοσία του Πατριαρχείου»,
β) σ. 246, μετά την επικράτηση της επανάστασης των Μπολσεβίκων (1917).
γ) σ. 143 «Το 1946 άρχισε […] Ελλάδας από τις Η ΠΑ».
A2
α) Λάθος
β) Λάθος
γ) Σωστό
δ) Λάθος
ε) Σωστό
Β1
σ. 68-69 «Στις 17/30 Μαΐου 1913 υπογράφηκε […] θα τα κατείχαν προσωρινώς».
Β2
σ. 86-87 «Οι Γερμανία, ειδικά, […] Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο».
Γ1
α) σ. 39-40 «Την έκρηξη του Κριμαϊκού Πολέμου (1853-1856) συνόδευαν εκκλήσεις […] και στη Χαλκιδική». Από την ιστορική πηγή επισημαίνουμε: 1) Ξέσπασμα επανάστασης στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία. 2) Αποτυχία του εγχειρήματος των Ελλήνων λόγω της ισχυρής αντίδρασης της Πύλης που κατέπνιξε τα επαναστατικά κινήματα.
β) σ. 40 «Η Βρετανία και η Γαλλία εξανάγκασαν […] στην Ήπειρο και στη Μακεδονία». Από τις ιστορικές πηγές επισημαίνουμε: 1) Η Αγγλία και η Γαλλία τάχθηκαν υπέρ της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. 2) Ανέπτυξαν διπλωματικές πιέσεις προκειμένου να κατασταλούν τα επαναστατικά κινήματα. 3) Προχώρησαν σε ναυτικό αποκλεισμό της Ελλάδας, γεγονός που υποχρέωσε την ελληνική κυβέρνηση να σταματήσει την οποιαδήποτε παροχή βοήθειας προς τους επαναστάτες, ενώ αποχώρησαν και οι εθελοντές αξιωματικοί του ελληνικού στρατού που είχαν περάσει στη Θεσσαλία. 4) Ο Κριμαϊκός Πόλεμος αποκάλυψε την οδυνηρή πραγματικότητα για τα συμφέροντα των υπόδουλων Ελλήνων και την προοπτική της απελευθέρωσής των. 5) Σε πολιτικό επίπεδο ο φιλορωσισμός και το ρωσικό κόμμα δέχτηκαν ισχυρό πλήγμα, παράλληλα με την άνοδο της επιρροής Των δυτικών δυνάμεων, ιδίως της αγγλικής πολιτικής, η οποία επηρέαζε αποφασιστικά την ελληνική πολιτική σκηνή.
Δ1
σ. 151-152 «Οι μεγάλες αποικιακές αυτοκρατορίες […] τον Νέλσωνα Μαντέλα». Από την ιστορική πηγή επισημαίνουμε: 1) Από την αποικιοκρατία κέρδιζαν ορισμένα άτομα και εταιρείες», όχι όμως αυτές καθ' αυτές οι αποικιοκρατικές χώρες, τη στιγμή που επιβαρύνονταν οι φορολογούμενοι των μητροπόλεων. 2) Οι εξεγέρσεις κόστιζαν σε ζωές και χρήμα για τις μητροπόλεις. 3) Η βίαιη καταστολή των εξεγέρσεων συνεπαγόταν εσωτερικό πολιτικό κόστος και κυβερνητική αστάθεια για τις αποικιοκρατικές δυνάμεις. 4) Οι υψηλές δαπάνες για να συντηρήσουν τις δυνάμεις καταστολής στις αποικίες σε συνδυασμό με την ανάπτυξη ενός αντιαποικιακού ιδεολογικού ρεύματος στο εσωτερικό των μητροπολιτικών χωρών, αποδείκνυε ότι τα «μεγαλεία» του παρελθόντος αποτελούσαν ψευδεπίγραφα, «ανήθικα» και «κίβδηλα» ιδεολογήματα και μάλιστα τελείως ασύμφορα και ανορθολογικά. Σε μια μεταβαλλόμενη ολοένα παγκοσμιοποιούμενη οικονομία, με «υπερεθνική οικονομική συνεργασία» η αποικιοκρατία έμοιαζε με πτώμα τυμπανιαίο.
Απαντήσεις: Keystone
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου