ΕΠΑ.Λ. Α' ΟΜΑΔΑ: Νεοελληνική Γλώσσα
ΚΕΙΜΕΝΟ: Η ανεργία οδηγεί σε απώλεια του εαυτού
Πώς αντιδρούν τα περισσότερα άτομα αν, από τη μια μέρα στην άλλη, βρεθούν χωρίς εργασία; Ποιες ψυχικές διεργασίες συντελούνται, όταν μάλιστα, για λόγους εντελώς άσχετους με τις εργασιακές τους ικανότητες, η απόλυση τους συνεπάγεται την είσοδο τους σε ένα μακροχρόνιο και αδιέξοδο καθεστώς ανεργίας; Οι πρώτες σοβαρές μελέτες των ψυχολογικών επιπτώσεων της ανεργίας πραγματοποιήθηκαν το 1938 από τους Philip Eisenberg και Paul F. Lazarsfeld, οι οποίοι, αναλύοντας τις αντιδράσεις των ανέργων, αναγνώρισαν τρία τυπικά στάδια ή φάσεις. Το πρώτο στάδιο χαρακτηρίζεται από την απόρριψη και τη συστηματική άρνηση της νέας κατάστασης: το άτομο αρνείται να αποδεχτεί ότι έχασε την εργασία του και ελπίζει ότι με κάποιο τρόπο θα επαναπροσληφθεί ή θα βρει άλλη καλύτερη εργασία. Ακολουθεί το στάδιο της απαισιοδοξίας και της ανησυχίας: ύστερα από αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες εύρεσης εργασίας αρχίζει να συνειδητοποιεί τη δεινή κατάσταση του. Τότε, συνήθως έπειτα από εννιά μήνες ανεργίας, εισέρχεται στο στάδιο της απελπισίας και της κατάθλιψης: δεν βλέπει καμία διέξοδο ή προοπτική λύσης στο πρόβλημα του.
Εξάλλου, μετέπειτα έρευνες κοινωνικών ψυχολόγων έδειξαν ότι ο κάθε άνθρωπος διαμορφώνει μια εικόνα του εαυτού του ανάλογα με τους κοινωνικούς ρόλους που αποδέχεται να αναλάβει. Στο βαθμό μάλιστα που το άτομο ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του ρόλου του, αποκτά αυτοπεποίθηση και συγκεκριμένη κοινωνική ταυτότητα. Η απώλεια της εργασίας, ωστόσο, επηρεάζει αρνητικά αυτή τη διαδικασία: ο άνεργος στερείται τον κοινωνικό ρόλο του εργαζόμενου, αρχίζει να αμφιβάλλει για την κοινωνική του ταυτότητα και η εμπιστοσύνη στον εαυτό του κλονίζεται.
Ίσως γι' αυτόν τον λόγο οι περισσότεροι ειδικοί επιμένουν ότι το πιο ουσιαστικό σύμπτωμα της απώλειας εργασίας δεν είναι τόσο η έλλειψη χρημάτων όσο η απώλεια της αυτοεκτίμησης και του αυτοσεβασμού. Αυτή η διαβρωτική αίσθηση μιας «άχρηστης» και «επισφαλούς» ζωής στο περιθώριο της κοινωνίας οδηγεί τους ανέργους σε πράξεις απελπισίας και απόγνωσης, όπως το να περιφέρονται καθημερινά στον χώρο όπου εργάζονταν μέχρι πρόσφατα ή να συνεχίζουν να υπογράφουν στο βιβλίο παρουσιών της κλειστής εταιρείας.
Η εσωτερίκευση αυτής της κατάστασης οδηγεί, κατά κανόνα, σε ενοχικά αισθήματα που όχι μόνο καταστρέφουν κάθε προσπάθεια εξόδου από την «προσωπική» κρίση αλλά και εμποδίζουν την αναζήτηση εργασίας, ιδίως σε χαλεπούς οικονομικά καιρούς. Η αδράνεια και η ακινησία αποτελούν τα τυπικά γνωρίσματα μιας εσφαλμένης και ενοχικής «εσωτερίκευσης» του προβλήματος της ανεργίας ως προσωπικού προβλήματος των ανέργων που σχετίζεται, υποτίθεται, με κάποιες υποκειμενικές ελλείψεις ή αδυναμίες και όχι, όπως συμβαίνει στην πραγματικότητα, με τα αντικειμενικά οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα που επιβάλλουν τη βαρβαρότητα της ανεργίας.
Βέβαια, το πόσο παραλυτικό ή αυτοκαταστροφικό θα είναι το αίσθημα κοινωνικού αποκλεισμού που αισθάνεται ο άνεργος εξαρτάται από υποκειμενικούς αλλά κυρίως από κοινωνικούς παράγοντες: από την αλληλεγγύη και την αποτελεσματική υποστήριξη του κράτους πρόνοιας μέσα στο οποίο ζει. Για παράδειγμα, στις βόρειες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου το κράτος πρόνοιας είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο, η περιθωριοποίηση και ο κοινωνικός αποκλεισμός των ανέργων βιώνεται διαφορετικά από ό,τι στις μεσογειακές χώρες του Νότου. Στον Βορρά η περιθωριοποίηση των ανέργων δεν οφείλεται τόσο στην έλλειψη ενός σταθερού μισθού (αφού τα επιδόματα ανεργίας τους επιτρέπουν να ζουν αξιοπρεπώς) όσο στην απώλεια του κοινωνικού τους ρόλου και στο δυσάρεστο ενοχικό συναίσθημα ότι ζουν σε βάρος των άλλων. Στις μεσογειακές ευρωπαϊκές χώρες, αντίθετα, τη στήριξη των ανέργων αναλαμβάνει το στενό οικογενειακό τους περιβάλλον. Όμως, η οικονομική δυσχέρεια των περισσότερων οικογενειών, σε συνδυασμό με την απουσία ενός στιβαρού κράτους πρόνοιας, καθιστά ανυπόφορη τη ζωή των ανέργων στον Νότο και τους εξωθεί σε πιο βίαιες ή αυτοκαταστροφικές αντιδράσεις.
Διασκευή άρθρου του Σπύρου Μανουσέλη από το διαδίκτυο.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
Α. Να γράψετε στο τετράδιο σας την περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε (100 - 120 λέξεις).
Μονάδες 25
Β.1. Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 80 έως 100 λέξεων το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: ... οι περισσότεροι ειδικοί επιμένουν ότι το πιο ουσιαστικό σύμπτωμα της απώλειας εργασίας δεν είναι τόσο η έλλειψη χρημάτων όσο η απώλεια της αυτοεκτίμησης και του αυτοσεβασμού ...
Μονάδες 10
Β.2. Να κάνετε την αντιστοίχιση ανάμεσα στις δύο στήλες. Μια μόνο λέξη της στήλης Β μπορεί να τεθεί ως συνώνυμη της κάθε λέξης στη στήλη Α. Επομένως πέντε λέξεις της στήλης Β περισσεύουν.
ΣΤΗΛΗ Α | ΣΤΗΛΗ Β |
Α. δύσκολους | |
Β. ισορροπημένη | |
Γ. εξακολουθούν | |
1. διεργασίες | Δ. διαδικασίες |
2. δεινή | Ε. άσχημη |
3. ανταποκρίνεται | Στ. επιδίδεται |
4. συνεχίζουν | Ζ. ευκαιρίες |
5. χαλεπούς | Η. εντυπωσιακούς |
Θ. σταματούν | |
Ι. αντεπεξέρχεται |
Μονάδες 5
Β.3. Να δώσετε από ένα αντώνυμο για κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις: άσχετους, απόρριψη, απαισιοδοξίας, αποτυχημένες, εισέρχεται.
Μονάδες 5
Αφού μελετήσετε προσεκτικά την τελευταία παράγραφο του κειμένου να απαντήσετε στα εξής ερωτήματα:
Γ.1. Ποια είναι η δομή της παραγράφου;
Μονάδες 5
Γ.2. Ποιος είναι ο τρόπος πειθούς της παραγράφου; Να αιτιολογήσετε την άποψη σας.
Μονάδες 5
Γ.3. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία που ακολουθεί ο συγγραφέας; Να αιτιολογήσετε την άποψη σας.
Μονάδες 5
Δ. Η ανεργία λαμβάνει δραματικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας. Δεν πρέπει μάλιστα να παραβλέπουμε το γεγονός ότι οι συνέπειες της ανεργίας δεν αφορούν μόνο τον άνεργο, αλλά έχουν και γενικότερες κοινωνικές προεκτάσεις, τόσο σε επίπεδο κοινωνικών σχέσεων όσο και σε επίπεδο οικονομικής και πολιτικής ζωής. Σε ένα άρθρο λοιπόν που θα δημοσιευθεί στην εφημερίδα του σχολείου σας να αναφερθείτε στις επιπτώσεις της ανεργίας για το άτομο και την κοινωνία και να προτείνετε κάποια μέτρα που θα μπορούσαν ίσως να περιορίσουν την έκταση του φαινομένου. Να αναπτύξετε τις απόψεις σας σε ένα κείμενο 500 - 600 λέξεων.
Μονάδες 40
Απαντήσεις
Α. Ο συγγραφέας του κειμένου αναφέρεται στις ψυχολογικές επιπτώσεις της ανεργίας. Στηριζόμενος σε παλαιότερες μελέτες, καταγράφει τρία στάδια στις ψυχολογικές αντιδράσεις των άνεργων, με πρώτο αυτό της άρνησης, δεύτερο αυτό της απαισιοδοξίας και τρίτο αυτό της κατάθλιψης. Στη συνέχεια, παρουσιάζει την άποψη των επιστημόνων ότι η απώλεια της εργασίας κλονίζει την κοινωνική ταυτότητα και την αυτοεκτίμηση του ατόμου και επισημαίνει με έμφαση τα ενοχικά συναισθήματα που κατακλύζουν τον άνεργο και τον καθηλώνουν στην αδράνεια. Τέλος, ο αρθρογράφος υποστηρίζει - με την αξιοποίηση ενός παραδείγματος από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης - ότι η ένταση αυτών των αρνητικών και αυτοκαταστροφικών συναισθημάτων εξαρτάται άμεσα από κοινωνικούς παράγοντες και πιο συγκεκριμένα από το βαθμό υποστήριξης που παρέχει στον άνεργο το κράτος πρόνοιας μέσα στο οποίο ζει.
Β.1. Στο απόσπασμα επισημαίνεται η άποψη πολλών ειδικών ότι η απώλεια της εργασίας έχει και υλικές αλλά και - σημαντικότατες - ψυχολογικές προεκτάσεις για τη ζωή του ανέργου. Φυσικά, η υλική - οικονομική διάσταση της ανεργίας δε θα πρέπει να παραβλέπεται, καθώς η στέρηση των χρημάτων επιδεινώνει ραγδαία το βιοτικό επίπεδο του ανέργου. Από την άλλη μεριά όμως και οι ψυχολογικές επιπτώσεις της ανεργίας δε θα πρέπει να θεωρούνται υποδεέστερες: η απώλεια της εργασίας στερεί από τον άνθρωπο έναν από τους βασικότερους κοινωνικούς του ρόλους (αυτόν του εργαζόμενου), του κλονίζει την κοινωνική του ταυτότητα, τον γεμίζει ενοχικά συναισθήματα και τελικά τον οδηγεί σε μια αμφισβήτηση και απαξίωση του εαυτού του.
Β.2. 1. διεργασίες - Δ. διαδικασίες
2. δεινή - Ε. άσχημη
3. ανταποκρίνεται - Ι. αντεπεξέρχεται
4. συνεχίζουν - Γ. εξακολουθούν
5. χαλεπούς - Α. δύσκολους
Β. 3. άσχετους # σχετικούς
απόρριψη # αποδοχή
απαισιοδοξίας # αισιοδοξίας
αποτυχημένες # επιτυχημένες
εισέρχεται # εξέρχεται
Γ.1. Θεματική περίοδος: «Βέβαια, το πόσο παραλυτικό ή ... υποστήριξη του κράτους πρόνοιας μέσα στο οποίο ζει».
Λεπτομέρειες - σχόλια: «Για παράδειγμα, στις βόρειες χώρες της Ευρωπαϊκής ... στον Νότο και τους εξωθεί σε πιο βίαιες ή αυτοκαταστροφικές αντιδράσεις».
Κατακλείδα: Δεν υπάρχει.
Γ.2. Ο συγγραφέας υποστηρίζει την άποψη ότι «το πόσο παραλυτικό ή αυτοκαταστροφικό θα είναι το αίσθημα κοινωνικού αποκλεισμού που αισθάνεται ο άνεργος εξαρτάται από υποκειμενικούς αλλά κυρίως από κοινωνικούς παράγοντες: από την αλληλεγγύη και την αποτελεσματική υποστήριξη του κράτους πρόνοιας μέσα στο οποίο ζει». Για να υποστηρίξει ο αρθρογράφος την άποψη του αυτή κάνει επίκληση στη λογική, χρησιμοποιώντας ως μέσα επιχειρήματα και τεκμήρια. Το τεκμήριο που χρησιμοποιεί είναι το παράδειγμα («Για παράδειγμα, στις βόρειες χώρες της Ευρωπαϊκής ... στον Νότο και τους εξωθεί σε πιο βίαιες ή αυτοκαταστροφικές αντιδράσεις») με τις αντιδράσεις των ανέργων στις διαφορετικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Γ.3. Ο συγγραφέας ακολουθεί παραγωγική συλλογιστική πορεία, καθώς ξεκινάει από κάτι το γενικό, για να καταλήξει σε κάτι το ειδικό. Πιο συγκεκριμένα αρχίζει την παράγραφο με τη διατύπωση της γενικής του άποψης, ότι δηλαδή ο τρόπος που βιώνουν τα άτομα την ανεργία εξαρτάται κυρίως από την αποτελεσματικότητα του πλαισίου στήριξης του κράτους στο οποίο ζουν, για να προχωρήσει στη συνέχεια της παραγράφου στην αξιοποίηση ενός συγκεκριμένου - επιμέρους παραδείγματος, αυτού που αναφέρεται στον τρόπο που βιώνουν τα άτομα την ανεργία στις διαφορετικές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το οποίο θέλει να τεκμηριώσει την αρχική γενική του θέση.
Δ.1. Ενδεικτικός τίτλος άρθρου: ΑΝΕΡΓΙΑ, ΕΝΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΤΣΟΥΝΑΜΙ
Ενδεικτικός πρόλογος: παραγωγικού τύπου.
Πρώτο ζητούμενο, επιπτώσεις της ανεργίας:
Α. για το άτομο
- Οικονομικές δυσκολίες, χαμηλό βιοτικό επίπεδο, εξαθλίωση.
- Ψυχολογικά προβλήματα: άγχος, ανασφάλεια, απαισιοδοξία, μελαγχολία, ενοχικά σύνδρομα, αίσθημα κατωτερότητας, αίσθημα απόρριψης, απόγνωση.
- Αδυναμία αξιοποίησης ικανοτήτων, η δημιουργικότητα και η ενεργητικότητα μετατρέπονται σε άρνηση, κυνισμό και παραίτηση.
- Περιθωριοποίηση.
- Έλλειψη πίστης και ενθουσιασμού για τη ζωή, μαρασμός ιδανικών.
- Αποπολιτικοποίηση.
- Εκμετάλλευση του ανέργου από δίκτυα πατρωνίας και πελατειακών σχέσεων, με σκοπό την αρπαγή της ψήφου του.
- Οργή, αγανάκτηση.
- Φαινόμενα αντικοινωνικής συμπεριφοράς και κοινωνικής παθογένειας (βία, εγκληματικότητα, χουλιγκανισμός, ναρκωτικά).
Β. για την κοινωνία.
- Μείωση της κατανάλωσης, πτώση του κύκλου εργασιών των επιχειρήσεων, πτωχεύσεις, περισσότερη ανεργία.
- Συμπίεση του μέσου ημερομισθίου.
- Ανάπτυξη παρασιτικών επαγγελμάτων, άνθηση παραοικονομίας.
- Μεταναστευτικές τάσεις.
- Απαξίωση του κοινοβουλευτικού συστήματος.
- Κοινωνική ένταση και αναταραχή με απεργίες, πορείες, διαδηλώσεις, εξεγέρσεις.
- Έξαρση ρατσισμού, περιορισμός της ανεκτικότητας, επικράτηση αυταρχικών αντιλήψεων.
- Κοινωνική παθογένεια (έξαρση εγκληματικότητας κ.λ.π.).
- Διάσπαση της κοινωνικής συνοχής.
- Κρίση του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Δεύτερο ζητούμενο, προτεινόμενα μέτρα:
- Υιοθέτηση νέων μοντέλων οικονομικής ανάπτυξης, που θα δίνουν έμφαση στον άνθρωπο και όχι στη μεγιστοποίηση του κέρδους.
- Δικαιότερη κατανομή του πλούτου.
- Μείωση του ωραρίου εργασίας χωρίς την αντίστοιχη μείωση του μισθού.
- Ριζική αναδιάρθρωση της οικονομίας: ορθολογική οικονομική και κοινωνική πολιτική, κίνητρα για την ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής (και στον πρωτογενή και στο δευτερογενή τομέα), ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση στο εμπορικό ισοζύγιο.
- Μακροπρόθεσμος προγραμματισμός για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
- Αποκέντρωση, εγκαθίδρυση βιομηχανιών στην επαρχία, παροχή κινήτρων για την άνθηση της υπαίθρου, σωστή περιφερειακή ανάπτυξη.
- Ουσιαστική προστασία του δικαιώματος της εργασίας από την μεριά της Πολιτείας, με βελτίωση του υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου και με αποτελεσματική δράση των ελεγκτικών μηχανισμών.
- Αναβάθμιση της παιδείας ώστε να ανταποκρίνεται στις κοινωνικές ανάγκες, ενίσχυση της τεχνικής εκπαίδευσης και σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός.
- Διοργάνωση επιμορφωτικών προγραμμάτων για την κατάρτιση / εξειδίκευση των εργαζομένων.
- Δημιουργία ασφαλιστικών φορέων για την ασφάλεια και την οικονομική ενίσχυση των εργαζομένων κατά την περίοδο της ανεργίας.
- Κατάργηση της απόστασης μεταξύ της πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας και αποδοχή της τελευταίας ως ισότιμης.
Επαναληπτικά θέματα Ο.Ε.Φ.Ε. 2011
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου