Ομοιομορφία: αίτια και συνέπειες του φαινομένου

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΔΙΑΤΥΠΩΣΕΙΣ:

1. Μέσα από τις διπλανές εικόνες αναδύεται ένα σύγχρονο φαινόμενο - πρόβλημα. Δώστε τις διαστάσεις αυτού αναπτύσσοντας τα αίτια και τις συνέπειες για το άτομο και την κοινωνία ή
2. Ολοένα και περισσότερο οι σύγχρονοι άνθρωποι τείνουν να εξομοιώνονται ως προς το ντύσιμο, τον τρόπο σκέπης, αντίδρασης και γενικότερα τον τρόπο ζωής, σημάδια μιας καταθλιπτικής ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΙΑΣ.

Να αναπτύξετε:

α) τα αίτια του φαινομένου και

β) τις συνέπειες αυτού στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

(Η ανάπτυξη που ακολουθεί έγινε με βάση τη διατύπωση 2).

Η προσπάθεια του ανθρώπου να δημιουργήσει και να αναγνωρίζει τον εαυτό του ως δικό του δημιούργημα είναι αυτή που χαρακτηρίζει την πορεία του και διαμορφώνει τη συμπεριφορά του στις σχέσεις με τους συνανθρώπους. Το άτομο μετασχημα­τίζεται σε προσωπικότητα στο βαθμό που μπορεί να διαμορφώσει ή να διατηρήσει όλα εκείνα τα στοιχεία που το ξεχωρίζουν από τους άλλους. Έχουμε την αίσθηση ότι είμαστε ο "εαυτός" μας μόνο όταν έχουμε συνείδηση της διαφορετικότητας - ιδιαιτερότητάς μας. Αυτά όμως τα στοιχεία, που διαφοροποιούν το άτομο από τα άλλα άτομα, τείνουν σήμερα να ισοπεδωθούν κάτω από το βάρος μιας πραγματικότητας, που έχει την τάση (πιέζει) να εξομοιώνει τα πάντα, προϊόντα, υλικά αγαθά, σκέπεις, ιδέες, συμπεριφορές, ακόμα και ανθρώπινες ταυτότητες.

Τύπος και Δημοκρατία (αναπτυγμένο θέμα έκθεσης)

"Κοινή είναι η διαπίστωση πως ο τύπος, όταν επιτελεί σωστά το ρόλο του και σύμφωνα με τις αρχές της δεοντολογίας, συμβάλλει αποφασιστικά στην εύρυθμη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Να αναπτύξετε τον τρόπο (ους) με τον οποίο (ους) ο τύπος στηρίζει τη δημοκρατία".

Η δημοκρατία, πολίτευμα του λόγου και της ελευθερίας, αποτέλεσε το τελευταίο και κορυφαίο στάδιο επίπονης προσπάθειας του ανθρώπου για την επίλυση μιας σειράς προβλημάτων που είχαν σχέση τόσο με το ρόλο και τα όρια της εξουσίας (νομιμότητα) όσο και με την ύπαρξη και ανάπτυξη της κοινωνίας. Η Δημοκρατία είναι εκείνο το πολίτευμα που καταξιώνει την ελεύθερη βούληση, την κριτική σκέψη, τη διαφορε­τικότητα των ατόμων και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά. Η Δημοκρατία δικαιώνει και αναγνωρίζει την ικανότητα του ανθρώπου να είναι αυτός ο πρωταγωνιστής τόσο της προσωπικής του όσο και της δημόσιας ζωής. Η Δημοκρατία είναι το πολίτευμα που έχει ανάγκη τη διαφορετική και ελεύθερη σκέψη, την αμφισβήτηση και που γνωρίζει να συνθέτει τις διαφορετικές αντιλήψεις και τα αντιτιθέμενα συμφέροντα χωρίς να χρησιμοποιεί τη βία και τον καταναγκασμό. Η Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα συνεχώς εξελισσόμενο, ένα πολίτευμα "εν τω γίγνεσθαι" και γι' αυτό έχει ανάγκη από τη δημιουργική κριτική και τις γόνιμες προτάσεις τόσο των "φίλων" όσο και των "εχθρών" της.

Δημοκρατία: σχεδιαγραμματική ανάλυση της έννοιας

Η άρτια συγκρότηση και η ευρυθμία ενός κοινωνικού συνόλου βρίσκεται σε άμεση συνάφεια με το σύνολο των κοινωνικών θεσμών, που συνθέτουν και συναποτελούν το κοινωνικό αυτό οικοδόμημα. Για την σωστή οργάνωση και λειτουργία αυτών των θεσμικών πλαισίων, είναι απαραίτητο ένα πολιτειακό σύστημα βασισμένο στις αρχές της δημοκρατίας και του κοινοβουλευτισμού το οποίο θα παρέχει εγγυήσεις για τη χάραξη μιας σταθερής και απαρασάλευτης πορείας εξέλιξης και κοινωνικής προόδου.

 «Όταν όλοι θα είμαστε ένοχοι, αυτό θα πει δημοκρατία»

(Καμύ)

Πνευματικός άνθρωπος: σχεδιαγραμματική προσέγγιση του όρου

Πνευματικός άνθρωπος ή διανοούμενος είναι αυτός που ασχολείται με τα κοινωνικά, πολιτιστικά και ηθικά προβλήματα, με την έρευνα της αλήθειας, τη γνώση και το πνεύμα του ανθρώπου (οι φιλόσοφοι, οι ποιητές, οι διακεκριμένοι συγγραφείς, οι καλλιτέχνες, οι επιστήμονες ή καθηγητές Πανεπιστημίων, οι θρησκευόμενοι που προβληματίζονται με κριτικό πνεύμα πάνω στα προβλήματα της ζωής, αυτοί που ενδιαφέρονται, πέρα από τα ατομικά τους, για τα γενικότερα προβλήματα του ανθρώπου).

Έκθεση Β Λυκείου: Ο ηθικός κώδικας της δημοσιογραφίας (δημοσιογραφική δεοντολογία)

Μερικές από τις βασικές αρχές που περιλαμβάνονται στον ηθικό κώδικα των δημοσιογράφων είναι η κοινωνική ευθύνη και η επαγγελματική ακεραιότητα του δημοσιογράφου, ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, ο σεβασμός του δημόσιου συμφέροντος και η δυνατότητα του κοινού να έχει πρόσβαση και συμμετοχή στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Να αναλύσετε τις αρχές αυτές.

Προϋποθέσεις διαλόγου στην τάξη

Το δημοκρατικό σχολείο οφείλει να θεμελιωθεί στο διάλογο, γιατί ο διάλογος αποτελεί το ουσιώδες γνώρισμα της δημοκρατίας. Με το διάλογο αμβλύνονται διαφορές συγκλίνουν αντιθέσεις, αίρονται παρεξηγήσεις, προλαβαίνονται συγκρούσεις.

Ο διάλογος όμως, για να μην είναι μόνο επίφαση¹ ή παρωδία απαιτεί ορισμένες κοινές παραδοχές. Πίστη στον ορθό λόγο και στη λογική επιχειρηματολογία, δηλ στην επιχειρηματολογία που ακολουθώντας μια έγκυρη συλλογιστική διαδικασία αποδείχνει την αλήθεια ή τεκμηριώνει την ορθότητα μιας άποψης. Προϋποθέτει αποδοχή του άλλου και σεβασμό στη γνώμη του άλλου. Θεμελιώνεται πάνω στην ελευθερία, που παρέχει τη δυνατότητα στον καθένα να εκφράζει την άποψη του χωρίς το φόβο του ελέγχού. Αυτό σημαίνει ταυτόχρονα πίστη στην πολυφωνία και στην αναγκαιότητα της αντιπαράθεσης των ιδεών, γιατί μέσα απ' αυτή την πολυφωνία και την αντιπαράθεση γίνεται πληρέστερη η ενημέρωση, ενισχύεται η κριτική στάση, βρίσκεται ορθότερη λύση στο πρόβλημα, αφού οι ιδέες το φωτίζουν απ' όλες τις πτυχές και δίνουν τη δυνατότητα για ποικίλους συνδυασμούς.

«Κοινή γνώμη» (Μύθοι και πραγματικότητες).

«Δημοσκοπήσεις, μετρήσεις δημοτικότητας πολιτικών προσώπων, δια­φημιστικές καμπάνιες, πολιτική προπαγάνδα και απόπειρες επηρεασμού από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας έχουν όλες τους έναν κοινό παρονομαστή: την κοινή γνώμη. (Πολλοί) την επικαλούνται συνεχώς με τόση συνέπεια κι επιμονή, που δημιουργείται η εντύπωση πως η κοινή γνώμη είναι πλέον παντοδύναμη, άξια σεβασμού και, φυσικά, ότι απο­τελεί μια χειροπιαστή πραγματικότητα του σύγχρονου κόσμου, χωρίς την οποία δεν νοείται πολιτικός βίος ή /και συλλογική συμπεριφορά.

Τυποποίηση και μαζοποίηση (αναπτυγμένο θέμα έκθεσης)

Με τα μέσα και τις δυνατότητες που υπάρχουν σήμερα, πολλά φαινόμε­να τείνουν να εξομοιώσουν και να οδηγήσουν στη μαζοποίηση και την τυποποίηση του σύγχρονου ανθρώπου σε όλες σχεδόν τις εκδηλώσεις της ατομικής και κοινωνικής ζωής.

α.  Ποια είναι τα φαινόμενα αυτά;

β.  Ποιες είναι οι επιπτώσεις στην ατομική και κοινωνική ζωή;

γ. Με ποιους τρόπους μπορεί να διαφυλαχθεί η αυτονομία της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου;

Πολιτικός και κομματικός λόγος

Τα παιχνίδια τού πολιτικού λόγου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ, ΤΟ ΒΗΜΑ, Κυριακή 2 Απριλίου 2000

Πειθώ και συνθήματα

Πώς λειτουργεί όμως η ρητορική τού πολιτικού λόγου; Ο πολιτικός, ως δημιουργός προφορικού ή γραπτού κειμένου, απευθύνεται στον πολίτη-ακροατή ή τον πολίτη-αναγνώστη, χρησιμοποιώντας διαφορετικές τακτικές ανάλογα με το αν είναι ομοϊδεάτες, αντιφρονούντες ή ουδέτεροι/αναποφάσιστοι. Αυτό που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι πώς λειτουργεί ο αποδέκτης τού πολιτικού λόγου, δηλ. ο πολίτης-ψηφοφόρος, πράγμα που είναι η βάση και το καθοριστικό πρόβλημα κάθε Πολιτείας και, κατ' επέκταση, κάθε κοινωνίας. Αν μια Πολιτεία, μέσα από την Εκπαίδευση, μέσα από τους θεσμούς (Διοίκηση), μέσα από τις κοινωνικές της δομές και λειτουργίες (όπως είναι λ.χ. τα Μέσα Ενημέρωσης) δεν έχει δημιουργήσει υπεύθυνους, κριτικά σκεπτόμενους, ευαίσθητους και συνειδητοποιημένους πολίτες, τότε ο πολιτικός λόγος μετατρέπεται σε επικοινωνία τού πολιτικού με οπαδούς και αντιπάλους, δηλ. με προαποφασισμένους έως φανατικούς και με πολιτικά εγκλωβισμένους ψηφοφόρους, για τους οποίους συχνά το στενό προσωπικό συμφέρον (η απόκτηση δύναμης επιρροής, ο διορισμός ενός συγγενικού προσώπου σε μια δημόσια θέση κ.τ.ό.) γίνεται κύριο κριτήριο για το τι θα ψηφίσει στις εκλογές. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μεγάλες μετακινήσεις ψηφοφόρων και τα υψηλά ποσοστά αναποφάσιστων στις εκλογές βρίσκονται κυρίως σε περιοχές (μεγάλα αστικά κέντρα), όπου, κατά κανόνα, υπάρχουν περισσότερο πολιτικά προβληματισμένοι και ευαισθητοποιημένοι πολίτες, με κριτική στάση απέναντι στη ρητορική τού πολιτικού λόγου.

Αυτογνωσία (διερεύνηση της έννοιας)

Πιστεύετε πως η σωστή λειτουργία του ανθρώπου ξεκι­νά από τη γνωριμία με τον εαυτό του. Έχει φτάσει κατά τη γνώμη σας ο άνθρωπος στα απόκρυφα σημεία της ύπαρξης του;

Ζούμε σε μια εποχή κατακτήσεων, απολαύσεων, τεχνολογικών θριάμβων, σε μια εποχή επιστημονικής μαγείας, με μια πρόοδο που διασφαλίζει την καλοπέραση του ανθρώπου. Ευτυχία και χαρά, οι μεγαλύτερες απαιτήσεις των καιρών μας ενσωματώνονται μέσα στον υλικό πλουτισμό, τη λατρεία των ανέσεων, στην επένδυση της εξωτε­ρικής μας ύπαρξης. Γνώση, μόρφωση, σκέψεις, πράξεις, επενδύονται στον τομέα αλλαγής, σε μια διαδικασία μεταβολής του εξωτερικού «γίγνεσθαι». Πλάσαμε τον φανταστικά υπέροχο κόσμο του περιβάλλο­ντος λησμονώντας τον εναρμονισμένο και φυσικά όμορφο που ζει μέσα μας.

Μαζοποίηση - Κοινωνικός κομφορμισμός (θέμα εκθεσης)

Μάζα: συμπαγής ομάδα ανθρώπων που αισθάνεται, σκέπτεται και δρα με τον ίδιο τρό­πο. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα πλήθος το οποίο λειτουργεί με την ψυχολογία και τη συμπεριφορά του όχλου και χαρακτηρίζεται από την υποταγή του ατόμου στη δύναμη της ομάδας.

Κοινωνικός κομφορμισμός είναι η τάση συμμόρφωσης του ατόμου με τις κυρίαρχες αντιλήψεις και τα πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς της κοινωνικής ομάδας.

Αλλοτρίωση ατόμου (αλλότριος = ξένος): η αλλοίωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών στοιχείων (ιδεών, επιθυμιών, συναισθημάτων κ.ά.) της προσωπικότητας και η αποξένω­ση του ατόμου από τον εαυτό του.

Αλλοτρίωση της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας ενός λαού είναι η φθορά και η απώλεια εκείνων των στοιχείων της παράδοσης και του πολιτισμού του, που συνιστούν την ιδιοπροσωπία, την ιδιαιτερότητα και φυσιογνωμία του και τον διαφοροποιούν από τους άλλους λαούς.

Επιστήμη και ευθύνη (επιστημονική ευθύνη): ανάλυση της έννοιας

Επιστήμη είναι η ορθολογική έρευνα του επιστητού με συγκεκριμένες μεθόδους, όπως η παρατήρηση, το πείραμα, η υπόθεση και η επαγωγή, καθώς και το σύνολο των τεκμη­ριωμένων γνώσεων που απορρέουν από αυτή. Οι γνώσεις οργανώνονται σε διάφορους τομείς (επιμέρους κλάδοι των επιστημών) και με αυτές οι επιστήμονες επιχειρούν να ερμηνεύσουν τα φαινόμενα της φύσης και της κοινωνίας (φυσικοθετικές και κοινωνικές επιστήμες) ή την ανθρώπινη συμπεριφορά (ανθρωπιστικές επιστήμες).

Αθλητισμός: σχεδιαγραμματική ανάλυσης της έννοιας

Προσδιορισμός εννοιών

Αθλητισμός: η καταβολή προσπάθειας από τον άνθρωπο, ο αγώνας στο πλαίσιο της ευγενούς άμιλλας με στόχο τη σωματική άσκηση, την ψυχοπνευματική καλλιέργεια  και  τη  δημιουργική  συνύπαρξη,  συμφιλίωση  ατόμων,  ομάδων, λαών.

Άμιλλα: η τάση, ο αγώνας, για υπερτέρηση, η συνεχής πάλη για απόκτηση πρωτείων και κατάκτηση της επιτυχίας. Εκπορεύεται από την έμφυτη τάση του ανθρώπου για επικράτηση και επιβολή και καλλιεργείται στην κοινωνική ζωή.

Ευγενής άμιλλα: Η άμιλλα που έχει ως υπόβαθρο αγνές προθέσεις, τη χαρά του συναγωνισμού, την επιδίωξη της υπεροχής με θεμικούς και τίμιους τρόπους. Πρόκειται για άμιλλα που δεν ξεφεύγει από τα όρια της ευπρέπειας και του «ευ αγωνίζεσθαι».

Αθέμιτη άμιλλα: οδηγείται από ιδιοτελή κίνητρα όπως η πλεονεξία, ο φθόνος, η ματαιοδοξία και χρησιμοποιεί άνομα και ανήθικα μέσα για να επικρατήσει.

Δημοσιογραφική δεοντολογία (Έκθεση Β Λυκείου)

Το θέμα της  Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας επανέρχεται κάθε φορά στην επικαιρότητα, όταν νομίζουμε ότι συμβαίνουν εκτροπές στα ΜΜΕ και ιδιαίτερα στα ηλεκτρονικά.

Ο Κώδικας Επαγγελματικής Ηθικής και Κοινωνικής Ευθύνης των δημοσιογράφων έχει στόχο:

•  Να επαναβεβαιώσει και διασφαλίσει τον κοινωνικό ρόλο του δημοσιογράφου στις νέες συνθήκες, που διαμορφώνουν ο γιγαντισμός, το ολιγοπώλιο στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, η αυξημένη εμβέλεια και επιρροή των Μ.Μ.Ε. και η παγκοσμιοποίηση της επικοινωνίας.

•  Να αποθαρρύνει και να αντιστέκεται σε κάθε απόπειρα κρατικού ή άλλου επηρεασμού με τον αυτοκαθορισμό κανόνων υπεύθυνης επαγγελματικής λειτουργίας.

•  Να κατοχυρώσει την ελευθερία της πληροφόρησης και της έκφρασης, την αυτονομία και αξιοπρέπεια του δημοσιογράφου και να θωρακίσει την ελευθεροτυπία έπ’ αγαθώ της δημοκρατίας και της κοινωνίας.

Θέμα έκθεσης: Περιβάλλον (διάγραμμα έννοιας)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Πάντα ο άνθρωπος βρισκόταν σε διαρκή επικοινωνία και εξάρτηση με τη φύση, γιατί από αυτήν αντλούσε δυνάμεις για την επιβίωσή του. Μπαίνοντας όμως στον 21^ο  αιώνα το οικολογικό αποτελεί, ίσως, το κρισιμότερο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Η ανθρώπινη παρέμβαση για την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων προσέλαβε τεράστιες διαστάσεις κατά τους δύο τελευταίους αιώνες, όταν μετά τη Βιομηχανική επανάσταση απελευθερώθηκε η δυνατότητα των ανθρώπινων κοινωνιών να παράγουν αγαθά και υπηρεσίες, σχεδόν σε απεριόριστη κλίμακα.