Έκθεση Β Λυκείου: Τα προβλήματα των μεταναστών και η ένταξή τους στις δυτικές κοινωνίες

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: Έρως Ελευθερωτής.

Ένα μυθιστόρημα της Μόνικα Αλί για τη μοίρα και την ελεύθερη βούληση.

Πολλοί συγγραφείς περιμένουν χρόνια για να δουν – ή ποτέ δεν βλέπουν - το όνομά τους στις λίστες με τις υποψηφιότητες των Μπούκερ, όμως η Μόνικα Αλί τα κατάφερε με το πρώτο της κιόλας μυθιστόρημα. Το "Brick Lane" ή «Εφτά θάλασσες και δεκατρία ποτάμια» όπως κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ωκεανίδα» σε μετάφραση Ρένας Χατχούτ, έγινε επιτυχία στην Αγγλία, από τα χειρόγραφα πριν ακόμα εκδοθεί, και συνεχίζει το ταξίδι του με μεταφράσεις σε πολλές γλώσσες.

«Η Μόνικα Αλί ήταν διάσημη πριν καν εκδώσει μία γραμμή» έγραφαν οι «Νιου Γιορκ Τάιμς» για την 37χρονη συγγραφέα, που γεννήθηκε στο Μπαγκλαντές και μεγάλωσε στην Αγγλία, ενώ το περιοδικό "Granta" την συμπεριέλαβε «εν μια νυκτί» στους καλύτερους λογοτέχνες της δεκαετίας.

Η εύνοια της τύχης και το ταλέντο βρήκαν το στόχο τους στο «Εφτά θάλασσες και δεκατρία ποτάμια», ένα μυθιστόρημα που, ενώ μοιάζει να πραγματεύεται ένα θέμα «κλασσικό», τον έρωτα, που ελευθερώνει τις αισθήσεις και το μυαλό, αποτελεί παράλληλα μια τοιχογραφία της κοινωνίας των μουσουλμάνων μεταναστών του Λονδίνου.

Προτεινόμενο θέμα έκθεσης Γ Λυκείου: Ελληνική κοινωνία και Τριτοβάθμια εκπαίδευση

«Εργολάβοι» των εξετάσεων

Ποιος είναι ο ρόλος των φροντιστηρίων και ποια τα «υλικά» συγκρότησής του «καταστατικού» της φυσιογνωμίας τους; Που οφείλεται η Γιγαντιαία εξάπλωσή τους και γιατί έχει γίνει πεποίθηση σε γονείς και μαθητές ότι η φοίτηση στο σχολείο απαιτεί εξωσχολική βοήθεια; Η αλματώδης ανάπτυξη του δικτύου των φροντιστηρίων, αλλά και των ιδιαίτερων μαθημάτων, είναι κάτι αισθητό και δια γυμνού οφθαλμού, θα λέγαμε, ιδιαίτερα κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αυτό το εξόφθαλμο του φαινομένου οδήγησε και οδηγεί συχνά στην παραγωγή και καθιέρωση ερμηνειών, είτε για την έκτασή του είτε για τον κοινωνικό του ρόλο, γενικευτικών και απλουστευτικών που ταυτίζουν την εμφάνισή του με ανεπάρκειες ή δυσλειτουργίες της δημόσιας εκπαίδευσης. Υποστηρίζεται, δηλαδή, κυρίως από τις ηλεκτρονικές μας γκουβερνάντες (Μ.Μ.Ε.) και επαναλαμβάνεται με τη μορφή μιας βαθιάς, εσωτερικευμένης πίστης από την κοινή γνώμη, ότι τα φροντιστήρια είναι αποτέλεσμα της ανεπαρκούς προετοιμασίας των υποψηφίων στα δημόσια σχολεία και γι’ αυτό, μάλιστα, πολλές φορές ονομάζονται και «αναγκαίο κακό» μέσα στην εκπαιδευτική μας πραγματικότητα.

Ιστορία κατεύθυνσης: Η πολιτική ζωή της χώρας κατά την περίοδο 1915-1922 (πηγή)

 Με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις και τα στοιχεία που αντλείτε από τα παρακάτω παραθέματα, να αναφερθείτε στην εικόνα που παρουσίαζε η πολιτική ζωή της χώρας κατά την περίοδο 1915-1922 (Εθνικός Διχασμός).

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΑΘΗ

Η  έκρηξις  του  κινήματος  και  η  ουσιαστική  εγκατάστασις  του  κόμματος  των  Φιλελευθέρων εν Θεσσαλονίκη εδημιούργησαν την ελπίδα εις πολλούς ήσυχους και καλούς Έλληνας,  ότι η οξύτης των  παθών τουλάχιστον  θα  εμετριάζετο.  Απησχολημέναι  αι  δυο παρατάξεις εις τα ίδια αυτών έργα και κινούμεναι εντός διαφόρων γεωγραφικών ορίων, έλεγον οι καλοί αυτοί πολίται, θα ελησμόνουν τας μεταξύ των αντιθέσεις.

Δυστυχώς δεν είχεν ούτως το πράγμα. Τα πάθη διαρκώς ηύξανον και το χάσμα μεταξύ αυτών εγίνετο πάντοτε βαθύτερον.

Έκθεση - έκφραση: Ο καλλιτέχνης και η εποχή του

«Όταν λέω Τέχνη δεν εννοώ διόλου τη θεωρία που πρέσβευε «η Τέχνη για την Τέχνη». Η διδα­σκαλία αυτή, που δε χρησιμεύει πια σε τίποτε, κατά­ντησε να σημαίνει τη δουλειά ενός ανάπηρου ανθρώπου που φτιάχνει αδειανά κομψοτεχνήματα κλεισμέ­νος μέσα σ' ένα αποστειρωμένο δωμάτιο. Εννοώ μό­νο την πνευματική τάξη που δημιουργούν τα καλά έργα της Τέχνης, περασμένα ή σημερινά, εκείνα που νο­μοθετούν, εκείνα που θα μας διδάξουν». (Σεφέρης)

α. Να αναλύσετε τη λειτουργία της Τέχνης και να διερευνήσετε το πρόβλημα του σκοπού της (Τέχνη για την Τέχνη ή Τέχνη για τον Άνθρωπο;)

β. Να εξετάσετε τη σχέση του καλλιτέχνη με την επο­χή του και την κοινωνία του.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η τέχνη είναι η υψηλότερη και ευγενέστερη εκδήλωση του ανθρώπινου πνεύματος. Σε όλους τους πολιτισμούς αποτελεί τη συνισταμένη των προσπαθειών του ανθρώ­που να εξιδανικεύσει το υπάρχον και να δημιουργήσει έ­ναν κόσμο μορφών, που θα του επιτρέπει την αποκάλυ­ψη της αυθεντικής αλήθειας και την εμπειρία μιας πραγ­ματικότητας που δεν υπόκειται στις αντιφάσεις της κα­θημερινής ζωής.

Πρωταπριλιά - 1η Απριλίου , ψέματα και φάρσες με ιστορία και γνώση

Ενα ταξίδι στην γνώση , την ιστορία , το έθιμο , το ψέμα ..... 

•  Ιστορία - προέλευση

Το πρωταπριλιάτικο ψέμα, έχει τις ρίζες του στον 15ο αιώνα και που τελικά επικράτησε τις μέρες μας και έχει γίνει πλέον έθιμο.  Το πρωταπριλιάτικο ψέμα ξεκίνησε αρχικά από την Γαλλία, στην οποία για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η πρώτη του Απρίλη είχε καθιερωθεί ως πρωτοχρονιά. Έτσι ενώ όλη η άλλη Ευρώπη την πρωτοχρονιά την γιόρταζε την 1 Ιανουαρίου, οι Γάλλοι, ήταν οι μοναδικοί που ξεχώριζαν, και την γιόρταζαν την 1 Απρίλη. Όταν το 1564 ο βασιλιάς Κάρολος θ' αποφάσιζε να το αλλάξει, καθιερώνοντας ως πρώτη του έτους την 1 Ιανουαρίου, συνάντησε έντονες αντιδράσεις από ορισμένους ένθερμους οπαδούς του εθίμου, οι οποίοι επέμεναν σε πείσμα όλων των άλλων να γιορτάζουν σαν πρωτοχρονιά την Πρωταπριλιά. Οι άλλοι που δέχτηκαν την αλλαγή πείραζαν τους «παραδοσιακούς» με κάλπικα πρωτοχρονιάτικα δώρα και πιπεράτα ψέματα.

Το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας - η εξέλιξη στο σήμερα

Συχνά αναφερόμαστε στην κακή πολεοδομική ανάπτυξη της Αθήνας, στους στενούς δρόμους, τα συνεχή μποτιλιαρίσματα, τις καθυστερήσεις στις μετακινήσεις και εν γένει στις κακές συνθήκες που καθημερινά αντιμετωπίζει ο Αθηναίος. Αν θελήσουμε να δούμε την εξέλιξη της Αθήνας, θα πρέπει να ανατρέξουμε στο πρώτο πολεοδομικό σχέδιο που εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σάουμπερτ το 1832, προτού ακόμη αυτή ανακηρυχθεί πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους το 1834.

Τα γεγονότα από την δεύτερη παραίτηση Βενιζέλου ως την κορύφωση του εθνικού διχασμού το 1920 (Πηγή ιστορίας κατεύθυνσης)

Αξιοποιώντας τα παραθέματα αλλά και τις ιστορικές σας γνώσεις να δώσετε το χρονικό των γεγονότων που ακολούθησαν τη δεύτερη παραίτηση του Βενιζέλου ως την κορύφωση του Εθνικού διχασμού το 1920.

Α. «Τα γεγονότα προκαλούν τον αναβρασμό των προσκείμενων προς το βασιλιά Κωνσταντίνο   και  τις   διώξεις,   συλλήψεις   και   φυλακίσεις   πολιτών   αντίθετων φρονημάτων και το διασυρμό ευυπόληπτων αντρών. Από το αλόγιστο αυτό πάθος παρασύρεται και ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος, μητροπολίτης Αθηνών, Θεόκλητος...»

Απ. Βακαλόπουλος, Νέα Ελληνική Ιστορία 1204-1985,

εκδ. Βάνιας, Θεσ/κη 1988, σελ. 357-58.

Β. « Την 13η Δεκεμβρίου 1916, πλήθη λαού συγκεντρώνονται στο Πεδίον του Άρεως για να αναθεματίσουν το Βενιζέλο[...] «Ανάθεμα!» φωνάζει ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος πλην Μακεδονίας, περιστοιχιζόμενος από μέλη της Ιεράς Συνόδου.[...] Απτόητος ο Βενιζέλος απ' τη «μεσαιωνική» βαρβαρότητα στρατολογεί δικό του στρατό στη Μακεδονία[...] Μέσα σ' αυτή την κατάσταση βρίσκει την ευκαιρία να κηρύξει έκπτωτο τον Κωνσταντίνο...»

Β. Ραφαηλίδης, Ιστορία του Νεοελληνικού κράτους, 1830-1974,

εκδ. Του 21ου, σελ. 92-93.

Εγκληματικότητα: αναπτυγμένο θέμα έκθεσης

Αν και το φαινόμενο της εγκληματικότητας δεν είναι καινούριο, στις μέρες μας έχει πάρει διαστάσεις ανησυχητικές. Να αναφερθείτε στις διαστάσεις της έξαρσης του φαινομένου και να αναπτύξετε τις προτάσεις σας για την επίλυσή του.

Η εγκληματικότητα ως ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα συνοδεύει τον άνθρωπο από την εποχή της εμφάνισης του στον πλανήτη. Ο Κάιν σκότωσε τον αδελφό του Άβελ, γράφει η Βίβλος, τονίζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο και την αρχέγονη καταγωγή του φαινομένου αυτού. Η οικονομική δε και πολιτιστική γενικά πρόοδος, που συντελέστηκε ιδιαίτερα στον αιώνα μας, δεν οδήγησε και σε αντίστοιχη μείωση των εγκληματικών ενεργειών. Το αντίθετο μάλιστα. Τα τελευταία χρόνια αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο.

Καθημερινά πληροφορούμαστε από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ή γινόμαστε οι ίδιοι αυτόπτες μάρτυρες εγκληματικών πράξεων. Το πρόβλημα γίνεται πιο ανησυχητικό, επειδή σε τέτοιου είδους ενέργειες πρωτοστατούν όλο και περισσότερο νεαρά άτομα που δρουν ομαδικά. Κλοπές, ληστείες, βανδαλισμοί, δολοφονίες, απαγωγές, βιασμοί, συμμορίες νεαρών ... εμπλουτίζουν καθημερινά τα δελτία ειδήσεων των μέσων μαζικής ενημέρωσης και η ανησυχία και ο φόβος εμφωλιάζει πιο πολύ στις καρδιές των ανθρώπων.

Συντακτικό Λατινικών: Οι προτάσεις του "quominus" και του "quin"

Είναι προτάσεις ουσιαστικές

Εξάρτηση - Εισάγονται

1. Εξαρτώνται από ρήματα ή φράσεις που γενικά σημαίνουν εμποδίζω, αντιστέκομαι, ενα­ντιώνομαι, αρνούμαι κ.τ.ό. (verba impediendi: impedio, prohibeo, deterreo,  obsto, obsisto, resisto, contineo, retineo, tempero, interpello, recuso, interdico, repugno κ.τ.ό. ή mora est, moram interpono, causa est, causam dico κ.ά.ό.).

Εισάγονται με

α. ne (όταν το ρήμα που προηγείται είναι καταφατικό),

π.χ. Augustus voluit filiam deterrere ne id faceret

β. quin [όταν το ρήμα που προηγείται (1) συνοδεύεται από άρνηση (ή έχει έννοια αρνητική) ή (2) χρησιμοποιείται ερωτηματικά (αλλά ισοδύναμα με αρνητική χρήση)],

π.χ. Non dubito quin calva esse nolis

γ. quominus (σπάνια και όταν αδιάφορα ισχύει η μία ή η άλλη από τις δύο προηγούμενες περιπτώσεις)

π.χ. Augustus voluit filiam deterrere quominus id faceret

Ιστορία κατεύθυνσης: Η επανάσταση του Θερίσου και η αντίδραση της κρητικής κοινωνίας (πηγή)

Αντλώντας στοιχεία από το παρακάτω κείμενο και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις:

α) να επισημάνετε τις επιδιώξεις των επαναστατών του Θερίσου και

β) να καταγράψετε την αντίδραση της Κρητικής κοινωνίας απέναντι στην επανάσταση.

«Η σύνδεση της επαναστατικής εκτροπής με τις πολιτικές εξελίξεις των ετών 1901 - 1905 είναι άμεση. Όχι μόνο προβαλλόταν ως βασικός σκοπός της εξεγέρσεως η προώθηση της ενωτικής λύσης, την οποία δεν είχε πετύχει να εξασφαλίσει ο ύπατος αρμοστής παρά τις εξαετείς προσπάθειες του, αλλά και τα αίτια της συνάπτονταν με την επιτεινόμενη εσωτερική κρίση.

Η αρχική ενδοκυβερνητική διάσπαση ανάμεσα στον πρίγκιπα και το Βενιζέλο με την πάροδο του χρόνου είχε λάβει, κάτω από την επίδραση ατυχών πολιτικών σκέψεων και πράξεων, ευρείες πολιτικές διαστάσεις και είχε συναφθεί με λανθάνοντες ανταγωνισμούς και βαθύτερες πιέσεις. Αφότου η υπερνίκηση της αντιθέσεως αποδεικνυόταν ανέφικτη στα πλαίσια της ισχύουσας πολιτειακής νομιμότητας, η βασική λειτουργία του θεσμικού συστήματος της Μεγαλονήσου είχε ουσιαστικά ανασταλεί και ο πολιτικός ανταγωνισμός κατέτεινε σε λύσεις εξωπολιτειακές. Με αυτήν ακριβώς την πραγματικότητα συνέχεται και το περιεχόμενο των επαναστατικών επιδιώξεων. Η προώθηση της ενωτικής λύσεως συνιστούσε το βασικό επαναστατικό αίτημα. Παράλληλα όμως προβαλλόταν και το αίτημα της ριζικής μεταβολής των όρων της εσωτερικής διακυβερνήσεως και υπογραμμιζόταν η ανάγκη για την άμεση αντικατάσταση του ύπατου αρμοστή. Η συστηματική αποτίμηση των πηγών οδηγεί στη βασική διαπίστωση ότι η οργανική σύνδεση του εθνικού προς το αίτημα της εσωτερικής μεταβολής ανταποκρινόταν στη βαθύτερη φύση του αντιπολιτευτικού αγώνα. Η προβολή της ενωτικής επιδιώξεως, έστω κι αν κρινόταν σε πρώτη όψη ανεδαφική, θα ήταν δυνατό να συναφθεί με την αναζήτηση ορισμένων μερικότερων πλεονεκτημάτων στο πεδίο των εθνικών διεκδικήσεων. Η εξασφάλιση τους θα αποτελούσε και την προϋπόθεση για τη δικαίωση του επαναστατικού αγώνα στη συνείδηση της ευρύτερης κρητικής κοινής γνώμης.»

Ιστορία του Ελληνικού Έθνους τ. ΙΑ' σελ 209 - 210.

Προτεινόμενο διαγώνισμα Λατινικών Β Λυκείου (μαθήματα 8 και 11)

Α. Να μεταφράσετε τα παρακάτω αποσπάσματα:

8. Ad retia sedebam; erat in proximo non venabulum sed stilus et pugillares; cogitabam aliquid enotabamque; etsi retia vacua, plenas tamen ceras habebam. Silvae et solitudo sunt magna incitamenta cogitationis. Cum in venationibus eris, licebit tibi quoque pugillares adportare.

11. Hannibal, dux Carthaginiensis, VI et XX annos natus, omnes gentes Hispaniae bello superavit et Saguntum vi expugnavit. Postea Alpes, quae Italiam ab Gallia seiungunt, cum elephantis transiit. Populus Romanus cladem Cannensem pavidus audivit. In agro Falerno Hannibal ex insidiis Fabii Maximi se expedivit. Postquam XIV annos in Italia complevit, Carthaginienses eum in Africam revocaverunt. Ibi Hannibal bellum cum Romanis componere frustra cupivit. Denique cum P. Scipione apud Zamam dimicavit, sed Romani victoriam reportaverunt.

(Μονάδες 40)