Η απόδοση των εγκλίσεων της αρχαίας ελληνικής στη νέα ελληνική

 Το ρήμα παρουσιάζεται με διάφορους ρηματικούς τύπους, τους χρόνους, που φανερώνουν:

     *       πρώτα τη χρονική βαθμίδα (παρελθόν, παρόν, μέλλον) κατά την οποία συμβαίνει κάτι,

     *        κι ύστερα τον τρόπο (διάρκεια, σύπτυξη, τετελεσμένο γεγονός), κατά τον οποίο φανερώνεται αυτό που σημαίνει το ρήμα. Οι ρηματικοί αυτοί τύποι που φανερώνουν και την εσωτερική διάθεση του λέγοντος είναι οι εγκλίσεις.

Οι εγκλίσεις έχουν διαφορετική σημασία και μετάφραση.

Εγκλίσεις	Αρχαία	Νέα	Μετάφραση
1. Οριστική:     ►   Τη συναντώ σε κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις κρίσεως.      ►   Βρίσκεται σε κάθε χρόνο.	Οἱ Θηβαῖοι πέμπουσι ἄνδρας εἰς Ἀθήνας.	Οι Θηβαίοι στέλνουν άνδρες	Αποδίδεται το ίδιο.
2. Δυνητική οριστική: ἄν + οριστική      ►   Τη συναντώ σε κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις κρίσεως.     ►   Βρίσκεται μόνο σε παρατατικό, αόριστο ή υπερσυντέλικο.      ►   Δηλώνει το δυνατό στο παρελθόν.	Ὅμοιοι τοῖς τυφλοῖς ἄν ἦμεν.	Θα είμαστε όμοιοι με τους τυφλούς.	Θα + παρατατικός
3. Ευχετική οριστική: (εἴθε, εἰ γάρ) + οριστική.       ►   Τη συναντώ μόνο σε κύριες προτάσεις επιθυμίας.      ►   Βρίσκεται μόνο σε παρατατικό ή αόριστο.      ►   Δηλώνει ανεκπλήρωτη ευχή.	Εἴθε ἠδύνασο δρᾶν. Εἴθε σοι τότε συνεγενόμην, ὅτε δεινότατος ἦσθα.	Μακάρι να μπορούσες να το κάνεις. Ας ήμουν τότε μαζί σου, όταν ήσουν πολύ ισχυρός.	Μακάρι να + οριστική παρατατικού η αορίστου η υπερσυντέλικου  Ας ... = α' ενικό και α' πληθυντικό πρόσωπο
4. Υποτακτική:      ►   Τη συναντώ σε κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις επιθυμίας.      ►   Διακρίνεται σε προτρεπτική, αποτρεπτική- απαγορευτική και απορηματική. α. Η προτρεπτική υποτακτική βρίσκεται στο α' (πληθυντικό συνήθως) πρόσωπο και αναπληρώνει το αντίστοιχο πρόσωπο της προστακτικής. Συχνά συνοδεύεται από τα μόρια ἄγε, ἴθι, φέρε, ἔα, δεῦρο, δεῦτε. β. Η αποτρεπτική υποτακτική βρίσκεται στο β' ή γ' πρόσωπο αορίστου και συγγενεύει με την αντίστοιχη προστακτική. γ. Η απορηματική υποτακτική βρίσκεται συνήθως στο α' πρόσωπο και σπάνια στο γ' πρόσωπο σε ερωτηματικές μόνο προτάσεις κύριες ή πλάγιες και φανερώνει την απορία του υποκειμένου για το τι πρέπει να κάνει. δ. Η βουλητική υποτακτική βρίσκεται σε δευτερεύουσες προτάσεις και εκφράζει επιθυμία ή προσδοκία.	Ἴθι ἴωμεν. Μή ἄλλως πράξῃς. Τί φῶμεν πρός ταῦτα; Ἡρακλῆς ἠπόρει ποτέραν τῶν ὁδῶν τράπηται.   Κατέκαυσε τά πλοῖα, ἵνα μή διαβῇ.	Εμπρός ας πάμε Να μην ενεργήσεις διαφορετικά Τι να πούμε για αυτά  Ο Ηρακλής απορούσε ποια από τις δύο οδούς να ακολουθήσει   Έκαψε τα πλοία για να μην περάσει	ας + α΄ πρόσωπο να + β΄ ή γ΄ προσ. να + β΄ ή γ΄ προσ.  να + β΄ ή γ΄ προσ.   να + β΄ ή γ΄ πρόσ.
5. Ευκτική:     ►   Τη συναντώ σε κύριες ή δευτερεύουσες προτάσεις κρίσης ή επιθυμίας     ►   Διακρίνεται σε ευχετική, ευκτική του πλαγίου λόγου, δυνητική ευκτική και επαναληπτική. α. Η ευχετική ευκτική: (εἴθε, εἰ γάρ, οὕτως) + ευκτική δεν είναι εύχρηστη στον εξαρτημένο λόγο, παρά μόνο σε αναφορικές προσδιοριστικές προτάσεις επιθυμίας. Φανερώνει μια ευχή που μπορεί να πραγματοποιηθεί στο παρόν ή στο μέλλον. β. Η δυνητική ευκτική: ἄν + ευκτική κάθε χρόνου εκτός από μέλλοντα, συναντάται και στον εξαρτημένο και στον ανεξάρτητο λόγο. Φανερώνει το δυνατό στο παρόν και στο μέλλον γ. Η ευκτική του πλαγίου λόγου: ευκτική κάθε χρόνου (είναι η μόνη ευκτική σε μέλλοντα) συναντάται στον εξαρτημένο λόγο και σε προτάσεις κρίσης και σε προτάσεις επιθυμίας. Χρησιμοποιείται κανονικά μετά από ρηματικό τύπο παρελθοντικού χρόνου και εκφράζει κάτι υποκειμενικό και αβέβαιο. δ. Η επαναληπτική ευκτική: σε αόριστο συνήθως συναντάται στον εξαρτημένο λόγο σε υποθετικές, αναφορικές - υποθετικές και χρονικές - υποθετικές προτάσεις και φανερώνει την αόριστη επανάληψη στο παρελθόν.	Εἴθε γένοιο ἀγαθός. Ἐάν ἀποψηφίσησθε τοῦ νόμου, ὅ μή ποιήσαιτε, οἱ χρηστοί ἀδικήσονται.   Εἴποι τις ἄν. Ἠρῶτα τίς ὁ θόρυβος εἴη. Οἱ Λακεδαιμόνιοι πάντας διέφθειρον, ὅσους λάβοιεν.	Μακάρι να γίνεις αγαθός Εάν απορρίψετε το νόμο, πράγμα το οποίο μακάρι να μην το κάνετε, οι ηθικοί θα αδικηθούν Μπορεί / μπορούσε να πει κανείς / θα έλεγε κανείς  Ρωτούσε ποιος ήταν ο θόρυβος Οι Λακεδαιμόνιοι σκότωναν όλους όσους τυχόν συνελάμβαναν	Μακάρι να + υποτακ.   Μακάρι να + υποτακ.  Μπορώ / μπορούσα να … / Είναι δυνατό να … / θα + παρατ. με οριστική ·     η ευκτ. ενεστ. με οριστ. ενεστ. ·     η ευκτ. μελλ. με οριστ. μελλ. ·     η ευκτ. αορ. με οριστ. αορ. ·     η ευκτ. παρακ. με οριστ. παρακ. ή υπερσ. με παρατατικό
6. Προστακτική:      ►   Τη συναντώ σε κύριες προτάσεις επιθυμίας    ►   Σπάνια συναντάται στον εξαρτημένο λόγο σε αναφορικές προσδιοριστικές προτάσεις επιθυμίας. Τότε ισοδυναμεί με δεῖ + απφ.	Ταύτα μη ερώτα. Ἄξιον πιστεῦσαι τῷ χρόνῳ, ὅν ὑμεῖς σαφέστατον ἔλεγχον τοῦ ἀληθοῦς νομίσατε	Αυτά να μην τα ρωτάς Αξίζει να πιστέψετε το χρόνο, τον οποίο εσείς πρέπει να θεωρήσετε ακριβέστατο έλεγχο της αλήθειας	Σε κύρια πρόταση ·     β΄ προσ. = να + υποτ. ·     γ΄ προσ. = ας + υποτ. Σε δευτ. πρόταση πρέπει να …

  Επιμέλεια: Λαγουδάκη Άννα

Ομοιομορφία: αίτια και συνέπειες του φαινομένου

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΔΙΑΤΥΠΩΣΕΙΣ:

1. Μέσα από τις διπλανές εικόνες αναδύεται ένα σύγχρονο φαινόμενο - πρόβλημα. Δώστε τις διαστάσεις αυτού αναπτύσσοντας τα αίτια και τις συνέπειες για το άτομο και την κοινωνία ή
2. Ολοένα και περισσότερο οι σύγχρονοι άνθρωποι τείνουν να εξομοιώνονται ως προς το ντύσιμο, τον τρόπο σκέπης, αντίδρασης και γενικότερα τον τρόπο ζωής, σημάδια μιας καταθλιπτικής ΟΜΟΙΟΜΟΡΦΙΑΣ.

Να αναπτύξετε:

α) τα αίτια του φαινομένου και

β) τις συνέπειες αυτού στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

(Η ανάπτυξη που ακολουθεί έγινε με βάση τη διατύπωση 2).

Η προσπάθεια του ανθρώπου να δημιουργήσει και να αναγνωρίζει τον εαυτό του ως δικό του δημιούργημα είναι αυτή που χαρακτηρίζει την πορεία του και διαμορφώνει τη συμπεριφορά του στις σχέσεις με τους συνανθρώπους. Το άτομο μετασχημα­τίζεται σε προσωπικότητα στο βαθμό που μπορεί να διαμορφώσει ή να διατηρήσει όλα εκείνα τα στοιχεία που το ξεχωρίζουν από τους άλλους. Έχουμε την αίσθηση ότι είμαστε ο "εαυτός" μας μόνο όταν έχουμε συνείδηση της διαφορετικότητας - ιδιαιτερότητάς μας. Αυτά όμως τα στοιχεία, που διαφοροποιούν το άτομο από τα άλλα άτομα, τείνουν σήμερα να ισοπεδωθούν κάτω από το βάρος μιας πραγματικότητας, που έχει την τάση (πιέζει) να εξομοιώνει τα πάντα, προϊόντα, υλικά αγαθά, σκέπεις, ιδέες, συμπεριφορές, ακόμα και ανθρώπινες ταυτότητες.

UNESCO: Οι πόλεμοι στερούν την εκπαίδευση απ' τα παιδιά

Αποκαλυπτική η πρόσφατη έκθεση της Ουνέσκο σε ό,τι αφορά την εκπαίδευση των παιδιών στο πλαίσιο ένοπλων συγκρούσεων. 

Σύμφωνα λοιπόν με την έκθεση αυτή, που ζητά την αναθεώρηση του συστήματος ανθρωπιστικής βοήθειας, ούτε λίγο ούτε πολύ 28 εκατομμύρια παιδιά στερούνται εκπαίδευσης εξαιτίας των ένοπλων συγκρούσεων, οι οποίες είτε τα καθιστούν τα ίδια θύματα είτε στόχους τα σχολεία τους. 

Τύπος και Δημοκρατία (αναπτυγμένο θέμα έκθεσης)

"Κοινή είναι η διαπίστωση πως ο τύπος, όταν επιτελεί σωστά το ρόλο του και σύμφωνα με τις αρχές της δεοντολογίας, συμβάλλει αποφασιστικά στην εύρυθμη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος. Να αναπτύξετε τον τρόπο (ους) με τον οποίο (ους) ο τύπος στηρίζει τη δημοκρατία".

Η δημοκρατία, πολίτευμα του λόγου και της ελευθερίας, αποτέλεσε το τελευταίο και κορυφαίο στάδιο επίπονης προσπάθειας του ανθρώπου για την επίλυση μιας σειράς προβλημάτων που είχαν σχέση τόσο με το ρόλο και τα όρια της εξουσίας (νομιμότητα) όσο και με την ύπαρξη και ανάπτυξη της κοινωνίας. Η Δημοκρατία είναι εκείνο το πολίτευμα που καταξιώνει την ελεύθερη βούληση, την κριτική σκέψη, τη διαφορε­τικότητα των ατόμων και την ενεργό συμμετοχή των πολιτών στα κοινά. Η Δημοκρατία δικαιώνει και αναγνωρίζει την ικανότητα του ανθρώπου να είναι αυτός ο πρωταγωνιστής τόσο της προσωπικής του όσο και της δημόσιας ζωής. Η Δημοκρατία είναι το πολίτευμα που έχει ανάγκη τη διαφορετική και ελεύθερη σκέψη, την αμφισβήτηση και που γνωρίζει να συνθέτει τις διαφορετικές αντιλήψεις και τα αντιτιθέμενα συμφέροντα χωρίς να χρησιμοποιεί τη βία και τον καταναγκασμό. Η Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα συνεχώς εξελισσόμενο, ένα πολίτευμα "εν τω γίγνεσθαι" και γι' αυτό έχει ανάγκη από τη δημιουργική κριτική και τις γόνιμες προτάσεις τόσο των "φίλων" όσο και των "εχθρών" της.

Ο Αλέξανδρος των λαών

Αναζήτησε τη χώρα όπου τεράστια μυρμήγκια σκάβουν για χρυσάφι, συνάντησε Κενταύρους και Δράκοντες, είχε περιπέτειες με τις Αμαζόνες. Επινόησε μια πτητική μηχανή, αναζήτησε τον τάφο του Αδάμ, πήρε από τον Σολομώντα το βιβλίο της σοφίας και το παρέδωσε στον Αριστοτέλη, έγινε ακόμα και μωαμεθανός!

Το πώς η ιστορία του Αλεξάνδρου εμφανίζεται σε θρύλους των Αράβων, Αρμενίων, Βουλγάρων, Άγγλων, Αιθιόπων, Εβραίων, Μογγόλων, Σέρβων, Περσών κ.ά. εξετάζει το βιβλίο «Αλέξανδρος ο Μέγας- Από την Ιστορία στον θρύλο» (έκδοση του Πανεπιστημίου του Γέιλ), που υπογράφει ο Ρίτσαρντ Στόουνμαν (μετάφρ.: Μοσχή Φωτεινή, εκδόσεις Τόπος). Βιβλία με ανάλογο περιεχόμενο έχουν υπάρξει πολλά. Ωστόσο, όλα τερματίζουν την αφήγησή τους στο θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Αντιθέτως, για τον Στόουνμαν, αυτό το γεγονός αποτελεί απλώς την αφετηρία. Στο βιβλίο συγκεντρώνονται πρώτη φορά εκατοντάδες περιπετειώδεις θρύλοι που οι λαοί ανέπλασαν στις εθνικές τους αφηγήσεις.

Ιστορία κατεύθυνσης: Ηνωμένη Αντιπολίτευσις Κρήτης: στόχοι και επιδιώξεις

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και σύμφωνα με την παρακάτω πηγή να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις:

     α. Ποια ήταν τα αίτια και ποιες οι συνθήκες που οδήγησαν στο σχηματισμό της «Ηνωμένης Αντιπολίτευσης»;

    β.   Υπό ποιες συνθήκες συντάχθηκε η προκήρυξη της 26ης  Φεβρουαρίου 1905 και ποιες οι επιδιώξεις της αντιπολίτευσης από τη δημιουργία αυτού του κειμένου;

Η προκήρυξη της αντιπολίτευσης

«Οι υπογεγραμμένοι, αποτελούντες την ηνωμένην εν Κρήτη αντιπολίτευσιν, συνελθόντες εν Χανίοις τη 26η  Φεβρουαρίου 1905, αποσκοπούντες εις την εκπλήρωσιν του Εθνικού Προγράμματος, αποφασίζομεν: α) Πρώτον και κύριον μέλημα ημών έστω η επίτευξις του από αιώνων επιδιωκομένου σκοπού της ενώσεως της Κρήτης μετά της ελευθέρας Ελλάδος. β) Αδυνάτου αποβαίνοντος του σκοπού τούτου, θέλομεν επιδιώξει την πολιτικήν προσέγγισιν της πατρίδος μας προς την ελευθέραν Ελλάδα, μεταβαλλομένης από διεθνούς απόψεως της σημερινής καταστάσεως. γ) Μη εκπληρωμένου μηδέ του σκοπού τούτου, θέλομεν επιδιώξει την αναθεώρισιν του ημετέρου συντάγματος κατά το πρότυπον του ελληνικού, όπως απαλλαγή ο τόπος του δεσποτισμού. Του προγράμματος τούτου την πραγμάτωσιν θέλομεν επιδιώξει και δι’ ενόπλων λαϊκών συναθροίσεων. Εν ταις ενεργείαις ημών δεν θέλομεν επιδιώξει προσωπικήν  μεταβολήν, αλλ’ επελθούσης τοιαύτης θέλομεν αποκρούσει παντί σθένει και δια των όπλων έτι πάντα μη Έλληνα κυβερνήτην.»

Δημοκρατία και Ρουσφετολογία

Το κεντρικό πρόβλημα μιας πολιτείας πρέπει να είναι η διαμόρφωση πολιτών που να εμφορούνται από αίσθημα ευθύνης έναντι του συνόλου. Όπου αυτό υφίσταται, εκεί φυσικά δεν κάνει την παρουσία του το φαινόμενο του ρουσφετιού. Εκείνο όμως που παρατηρεί κανένας κάνοντας μια τομή μέσα στο κοινωνικό μας σώμα, είναι που σπάνια ή σχεδόν καθόλου δε συναντά κανένας ίχνη αισθήματος ευθύνης. Δεν αναζητούμε φαίνεται σχεδόν τίποτε με συνείδηση ευθύνης. Όσο σοβαρό κι αν είναι κάτι δεν αντικρίζεται με αίσθημα χρέους και υπευθυνότητας.

Εξαρτημένοι υποθετικοί λόγοι (Λατινικά)

Εξαρτημένος ονομάζεται ένας υποθετικός λόγος του οποίου η απόδοση εξαρτάται από κά­ποιο ρήμα, δηλ. είναι: α) δευτερεύουσα πρόταση, β) απαρέμφατο.

Συγκεκριμένα, ο υποθε­τικός λόγος στα Λατινικά:

α) Αν εξαρτηθεί από κάποιο ρήμα που συντάσσεται με απαρέμφατο, τότε η υπόθεση εκφέ­ρεται με υποτακτική και η απόδοση μετατρέπεται σε απαρέμφατο με το υποκείμενο του σε αι­τιατική. Ο χρόνος της υποτακτικής της υπόθεσης (αρκτικός ή ιστορικός) είναι ανάλογος του ρήματος εξάρτησης, γιατί τηρείται η ακολουθία χρόνων.

Το πολιτικό κόστος και η Δημοκρατία

Του Πασχου Mανδραβέλη

Στην Ελλάδα η μόνη βιομηχανία που ανθεί είναι αυτή της μεταφοράς ευθυνών. Για κάθε πρόβλημα ποτέ δεν συζητείται μια λύση· πάντα αναζητείται ένας υπεύθυνος. Σπανίζει η αυτοκριτική και περισσεύει η κριτική. Κυρίως προς αόρατες δομές. Παλιότερα για όλα έφταιγαν οι «ξένες δυνάμεις» που μετά μετονομάστηκαν σε «ιμπεριαλισμό» και στις νεότερες εποχές πάντα έφταιγε το «σύστημα» που μετά συγκεκριμενοποιήθηκε στο «πολιτικό σύστημα».

Έκθεση Γ Λυκείου: Ευνοιοκρατία - Αξιοκρατία (προτεινόμενο θέμα με απαντήσεις)

Η ΕΥΝΟΙΟΚΡΑΤΙΑ

Κατεξοχήν το φαινόμενο της ευνοιοκρατίας συναντιέται σε χώρες που είναι καθυστερημένες οικονομικά, κοινωνικά, και πολιτιστικά ή σε χώρες που υπάρχει χάσμα μεταξύ των κοινωνικών τάξεων. Είναι γεγονός πως ευνοιοκρατικά δε  λειτουργούν μόνο πολιτικά πρόσωπα, αλλά και διοικητές οργανισμών, καθηγητές Πανεπιστημίων κ.λ.π. Οπωσδήποτε όμως το φαινόμενο είναι πολιτικό, γιατί σίγουρα η πολιτική εξουσία ευθύνεται για ό,τι συμβαίνει σε μια χώρα, γιατί αυτή καθορίζει το νομικό πλαίσιο, δίνει τους γενικούς προσανατολισμούς, τις ανάλογες κατευθύνσεις.

Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα τα έτη 1912 - 1917: επεξεργασμένη πηγή ιστορίας κατεύθυνσης

ερωτηση: Με βάση τα κείμενα που σας δόθηκαν αλλά και τις ιστορικές σας γνώσεις να εκθέσετε την πολιτική κατάσταση στην Ελ­λάδα κατά τα έτη 1912 - 1917 και να εντοπίσετε τις κοινωνι­κές της επιπτώσεις.

ΠΗΓΗ 1

Στο μεταξύ διάφοροι άλλοι παράγοντες επιδρούν στη γορ­γή εξέλιξη των γεγονότων: η εφεκτική, ασταθής ή και αδέ­ξια στάση των αλλεπάλληλων ελληνικών κυβερνήσεων της Αθήνας και του βασιλιά Κωνσταντίνου απέναντι της Entente (=Αντάντ), η γερμανοφιλία ορισμένων Ελλήνων πολιτικών και στρατιωτικών, αλλά και οι συνεχείς άστοχες ε­νέργειες και επεμβάσεις των πρέσβεων της Entente και άλλων διπλωματών ή πολιτικών και στρατιωτικών, ιδίως Γάλλων, δημιούργησαν μια έξαψη των πνευμάτων στην Αθήνα, η οποία οδήγησε στη σύγκρουση αγγλογαλλικών αγημάτων με ελληνικά στρατεύματα (ενισχυμένα με φανατικούς αντιβενιζελικούς πολίτες) στο Ζάππειο, στο Θησείο και σε άλλα σημεία (στις 18 και 19 Νοεμβρίου 1916). Τα γεγονότα αυτά προκαλούν τον αναβρασμό των προσκει­μένων προς τον βασιλιά Κωνσταντίνο και τις διώξεις, συλ­λήψεις και φυλακίσεις πολιτών, αντίθετων φρονημάτων, και τον διασυρμό ευυπόληπτων ανδρών.

… … … … … … … …    … … … … … … … … … … …