Ο δεκάλογος του καλού δημαγωγού

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΙΑΝΝΟΥΛΟΠΟΥΛΟΥ

Λένε ότι στα δύσκολα βλέπουμε τον πραγματικό Ελληνα.

Σίγουρα πάντως μια κρίση τόσο θεμελιακή και πολυδιάστατη, σαν αυτή που μας ταλανίζει, προσδίδει στο δημόσιο λόγο μας μια απόχρωση μανιχαϊκής πλειοδοσίας. Η οποία, αν και ιδιάζον χαρακτηριστικό του, σήμερα έχει απογειωθεί. Ζούμε στη χρυσή εποχή της δημαγωγίας. Θα αποπειραθώ λοιπόν, με τη διευκρίνιση ότι το συγκεκριμένο άθλημα διαθέτει και αριστερή και δεξιά εκδοχή, να συνοψίσω τα βασικά χαρακτηριστικά της πρώτης, δηλαδή να συντάξω το δεκάλογο του καλού (αριστερού) δημαγωγού.

Έκθεση Β Λυκείου: Ο κοινωνικός ρόλος της τέχνης - καλλιτέχνη

Η πολιτική, «η καλλίστη αρετή και μέγιστη τέχνη» κατά το Σωκράτη, καθώς και οι φορείς της, οι κομματικοί σχηματισμοί, έχουν γίνει τελευταία, και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, «το πεδίο βολής» της κοινής γνώμης και των παραγόντων που τη διαμορφώνουν. Γίνεται λόγος για πολιτικό εκφυλισμό και για κομματικό εκτραχηλισμό. Ή κριτική εμπεριέχεi σοβαρό ποσοστό αλήθειας. Στο μέτρο που τα κόμματα μετατρέπονται σε αυτοσκοπό και επιδιώκουν χάριν της εξουσίας να μετατρέπουν το λαό σε μάζα, αντί ακριβώς να πασχίζουν για το αντίθετο, και στο μέτρο που εγκαταλείπονται στην αυτάρκεια τους και δεν παρακολουθούν τα μηνύματα των καιρών, οι κατήγοροι έχουν δίκιο. Ωστόσο μόνος ένοχος των αποδοκιμαζόμενων εξελίξεων στο δημόσιο βίο είναι η πολιτική και τα κόμματα; Δεν υπάρχουν άλλοι παράγοντες που να ασκούν διαπλαστικό ρόλο, στο χώρο της δημόσιας συμβίωσης; Έχουμε διερωτηθεί ποιο μερίδιο ευθύνης μπορεί να έχουν οι λοιποί αυτοί παράγοντες, που συγκροτούν την κοινωνική ορχήστρα; Πόσο σωστά επιτελούν το χρέος τους άλλες λειτουργίες και άλλοι φορείς, που κατά κανόνα, αγνοούντες τη δική τους ευθύνη, επιδίδονται σε κρημνιστική κριτική και προτιμούν να θυσιάζουν έναν υπέρ των πολλών;

Ο κόσμος μέσα από μάτια μιας 15χρονης

Χτες στο περιοδικό Έψιλον της διάβασα ένα κείμενο του Χριστόφορου Κασδάγλη που μπορώ να πω πως ξύπνησε την έμπνευση μέσα μου, ειδικά η παρακάτω φράση.
"Ζούμε σε μία κοινωνία όπου λειτουργούν όλοι οι θεσμοί που θα εξασφάλιζαν θεωρητικά τη διαφάνεια : τηλεόραση, εφημερίδες όλων των αποχρώσεων, ραδιόφωνα. Και ακόμα επικουρικά, δορυφορικά συστήματα, κινητά τηλεφώνα, εναλλακτικά μίντια, τόποι κοινωνικής δικτύωσης"
"Και όμως, ζούμε σε μία κοινωνία που, λιγότερο από κάθε άλλη φορά τα τελευταία 35 χρόνια εγγυάται τη διαφάνεια και το δημόσια έλεγχο στα τεκταινόμενα".Η κοινωνία μας δέχεται...πολλαπλά χτυπήματα εκμαυλισμού. Τη θέση του κοινού συμφέροντος έχει πάρει το προσωπικό συμφέρον. Και όλα τα μέσα θα μπορούσαν να καταπατήσουν το θλιβερό αυτό φαινόμενο της διάλυσης της ζωής και υιοθέτησης μίας νέας πιο γρήγορης, αποσαθρωτικής, καταναλωτικής, αυτοκαταστροφικής. Η δημοκρατία μας είναι συγκεκαλυμμένη ολιγαρχία εκλεγμένοι από τους λίγους ωφελουμένους. Το κάθε τι καμουφλάρεται βάζοντας στο βωμό τη διαφάνεια και προτάσσοντας χρήματα.

Ιστορία κατεύθυνσης: Εργασιακές συνθήκες και σοσιαλιστικές εργατικές ομαδοποιήσεις (πηγή)

Με βάση την πηγή και τις ιστορικές σας γνώσεις να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν Ποιες ήταν οι συνθήκες εργασίας των εργατών και ποια τα αί­τια της μικρής πολιτικής και κοινωνικής επιρροής των σοσια­λιστικών ομάδων και των εργατικών ομαδοποιήσεων στην Ελ­λάδα στο τέλος του 19° αιώνα,

Οι συνθήκες εργασίας των εργατών στην Ελλάδα.

Ελάχιστα καινούργια εργοστάσια υπάρχουν. Θα μιλήσου­με γι’ αυτά παρακάτω. Δίπλα σε αυτά τα σύγχρονα εργοστά­σια συναντάμε ακόμα κλώστριες, υφαντουργούς και τεχνίτες με λίγα εργαλεία των οποίων η εργασία είναι αποκλειστικά χει­ρωνακτική. Εργάζονται για ατελείωτες μέσα σε θλιβερά σκο­τεινά κτίρια, όπου δεν βρίσκουν ούτε έστω θέση για να κά­τσουν, ή χώρους υγιεινής. Το βράδυ φεύγουν από την εργασία τους με τα χέρια βρώμικα για να ξαναέρθουν το επόμενο πρωί, στην ίδια ακριβώς κατάσταση, να ξαναρχίσουν τη δουλειά τους.

Έκθεση Γ Λυκείου: Σχολείο και δημοκρατική συνείδηση (προτεινόμενο θέμα)

Κείμενο : Τα καθήκοντα - Δικαιώματα και οι νέοι

Εάν κι εφόσον ο νέος από νωρίς αντιληφθεί την άρρηκτη σχέση του με το κοινωνικό σώμα, όταν πια περάσει στο στάδιο της εφηβείας και της ενηλικίωσης, τότε εύκολα από κει και πέ­ρα θα διακρίνει τα δικαιώματα και τα καθήκοντα του. Εύκολα θα αντιληφθεί και θα κατανοήσει τι του έδωσε η κοινωνία και τι του ζητά τώρα - στην ωρίμανση - ως αντάλλαγμα. Η κοινωνική ζωή είναι μια αλυσίδα κι οι κρίκοι είναι μέλη της. Η αλυσίδα γί­νεται ισχυρή, όταν οι κρίκοι είναι γερά δεμένοι μεταξύ τους. Υπάρχει κοινωνική συνοχή. Τα άτομα αναλαμβάνουν τους ρό­λους κι εκπληρώνουν τα καθήκοντα τους για να διεκδικήσουν στη συνέχεια τα δικαιώματα τους.

Συντακτικό λατινικών: Πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις

Είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις που εκφράζουν μια ερώτηση σε πλάγιο λόγο – οι προτάσεις με τις οποίες ζητούμε πληροφορίες για πρόσωπο, πράγμα, πράξη, γεγονός.

 εξαρτωνται από ρήματα (ή φράσεις)

a) που είναι:
		ερωτηματικά			rogo
		γνωστικά			scio
		λεκτικά			doceo
		αποπειρατικά			tempto

b) που δηλώνουν:
	άγνοια	nescio
	αμφιβολία	dubito
	αναμονή	expecto
	προσδοκία	tento
	απόπειρα	conor

Οι πλάγιες, όπως και οι ευθείες, ερωτηματικές προτάσεις μπορεί να είναι ολικής ή μερικής άγνοιας.

 -   Οι ολικής άγνοιας μπορεί να είναι μονομελείς ή διμελείς.

   - Οι μερικής άγνοιας είναι πάντα μονομελείς

Ευθείες ερωτήσεις (Λατινικά)

Οι ευθείες ερωτήσεις είναι κύριες προτάσεις που περιέχουν ερώτηση, χωρίς όμως εξάρτηση από κάποιο ρήμα.

Η ερώτηση μπορεί να είναι

a)    πραγματική  (ο ερωτών περιμένει απάντηση)

b)    ρητορική (ισοδυναμεί με έντονη κατάφαση ή άρνηση, με υπόθεση κλπ.)

Εκφράζουν:

1.    μερικη αγνοια: (εισαγωγή ερωτηματικές αντωνυμίες και επιρρήματα)

2.    ολικη αγνοια                           

Α. απλες:

- ne  (δε γνωρίζουμε την απάντηση)

- num (περιμένουμε αρνητική απάντηση)    (ρητορικές)

- nonne (περιμένουμε καταφατική απάντηση)  (ρητορικές)

- χωρίς μόριο για έμφαση     

Β. διμελεις     utrum … an, utrum … an non, ne … an, an

     Εκφερονται:

1.   όταν αντιστοιχούν σε προτάσεις κρίσεως

a)  με οριστική όλων των χρόνων

b)  με δυνητική υποτακτική [1] (ρητορικές ερωτήσεις)

2. όταν αντιστοιχούν σε προτάσεις επιθυμίας, εκφέρονται με απορρηματική υποτακτική[2]

---

[1] Με υποτακτική ενεστώτα ή παρακειμένου για να δηλωθεί το δυνατό στο παρόν και μέλλον και υποτακτική παρατατικού για να δηλωθεί το δυνατό στο παρελθόν

[2] Η υποτακτική χρησιμοποιείται για να δηλώσει απορία.

Έκθεση Γ Λυκείου: Πολιτικοί - πολιτική και νέοι (προτεινόμενο θέμα)

 ΚΕΙΜΕΝΟ:

«Πολιτικοί, Πολιτική και Νέοι»

Αν ο στόχος των πολιτικών είναι να αναζωπυρώσουν το ενδιαφέρον των νέων για την πολιτική, είναι φιλόδοξοι. Αν πάλι θεωρούν πως αρκεί μια εκλογική αναμέτρηση για να φέρει στο προσκήνιο τη συμμετοχή των νέων στην πολιτική και κυρίως πως αυτό σημαίνει ενθουσιώδεις υποδοχές των αρχηγών κομμάτων από ομάδες νέων, τότε μιλάμε για προσδοκία ψευδεπίγραφη και ύποπτη σχετικά με τις προθέσεις της. Βλέπετε, η προσδοκία αυτή αποκαλύπτει τη μικρόνοη σύνδεση της συμμετοχής στην πολιτική με την προτίμηση ή την ψήφο σε έναν πολιτικό, κομματικό εν προκειμένω, σχηματισμό.

Ουσιώδης όμως συμμετοχή στην πολιτική σημαίνει νοιάζομαι και με απασχολεί το μέλλον μου, σημαίνει κρίνω με βάση το μακροπρόθεσμα κοινό καλό και όχι το κοντόφθαλμο ατομικό μου συμφέρον. Συμμετέχω με την ενημέρωση μου, αναλύω, ψηφίζω, κάνω διάλογο, προωθώ ιδέες,   διαμαρτύρομαι, αξιολογώ και συμμετέχω  σε συλλογικές δράσεις.

Ιστορία κατεύθυνσης: Η στάση του Βενιζέλου στη Συμφωνία της Άγκυρας (10 - 7 - 1930) και οι αντιδράσεις των προσφύγων (επεξεργασμένη πηγή)

Μελετώντας την παρακάτω πηγή και σε συνδυασμό με τις ιστορικές σας γνώσεις να επισημάνετε τις αντιδράσεις των προσφύγων που προκάλεσε η Συμφωνία της Άγκυρας (10 Ιουλίου 1930) καθώς και τα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε ο Βενιζέλος για να υποστηρίξει τις Θέσεις του σχετικά με τη σύμβαση αυτή.

Ο Βενιζέλος ημφεσβήτησεν ότι η αξία των εγκαταλειφθεισών  περουσιών υπό των Ελλήνων εις Τουρκίαν ήτο μεγαλυτέρα από την αξίαν των εγκαταλειφθεισών υπό των Τούρκων. Υπεστήριξεν ότι και εξωγκωμένα ενεφανίζοντο υπό των δικαιούχων τα ενεργητικά, ότι η αξία των εγκαταλειφθεισών περιουσιών εξέπεσε μετά την αναχώρησιν του ελληνικού στοιχείου, ότι οι ελληνικαί περιουσίαι εν Τουρκία απετελούντο από κινητάς αξίας, κατά το πλείστον, αι οποίαι δεν επροστατεύονιο από την Συνθήκην της Λωζάνης, ενώ, αντιθέτως, αι εν Ελλάδι τουρκικαί ήσαν αποκλειστικώς ακίνητοι. Τέλος, ετόνισεν ότι, ως προέκυψεν από την πείρα επτά ετών, η εκτίμησις  των εκατέρωθεν περιουσιών θα απήτει πολλάς δεκαετίας, χωρίς και να είναι βέβαιον ότι το αποτέλεσμα της εκτιμήσεως θα ήτο ευνοϊκόν δια την Ελλάδα...

Άγνωστο κείμενο: Ισοκράτη Κατά σοφιστών §§ 1 - 2 (θέματα - απαντήσεις)

Οι σοφιστές δίνουν απερίσκεπτα και αλαζονικά ψευδείς υποσχέσεις

Εἰ πάντες ἤθελον οἱ παιδεύειν ἐπειχειροῦντες ἀληθῆ λέγειν καί μή μείζους ποιεῖσθαι τάς ὑποσχέσεις, ὧν ἤμελλον ἐπιτελεῖν, οὐκ ἄν κακῶς ἤκουον ὑπό τῶν ἰδιωτῶν· νῦν δ’ οἱ τολμῶντες λίαν ἀπερισκέπτως ἀλαζονεύεσθαι πεποιήκασιν, ὥστε δοκεῖν ἄμεινον βουλεύεσθαι τούς ῥᾳθυμεῖν αἱρουμένους τῶν περί τήν φιλοσοφίαν διατριβόντων. Τίς γάρ οὐκ ἄν μισήσειεν ἅμα καί καταφρονήσειε πρῶτον μέν τῶν περί τάς ἔριδας διατριβόντων, οἵ προσποιοῦνται μέν τήν ἀλήθειαν ζητεῖν, εὐθῦς δ’ ἐν ἀρχῇ τῶν ἐπαγγελμάτων ψευδῆ λέγειν ἐπιχειροῦσιν; Οἶμαι γάρ ἅπασιν εἶναι φανερόν, ὅτι τά μέλλοντα προγιγνώσκειν οὐ τῆς ἡμετέρας φύσεώς ἐστιν, ἀλλά τοσοῦτον ἀπέχομεν ταύτης τῆς φρονήσεως, ὥσθ’ Ὅμηρος ὁ μεγίστην ἐπί σοφίᾳ δόξαν εἰληφώς καί τούς θεούς πεποίηκεν ἔστιν ὅτε βουλευομένους ὑπέρ αὐτῶν, οὐ την ἐκείνων γνώμην εἰδώς ἀλλ’ ἡμῖν ἐνδείξασθαι βουλόμενος, ὅτι τοῖς ἀνθρώποις ἕν τοῦτο τῶν ἀδυνάτον ἐστίν.

Εάν όλοι όσοι επιχειρούν να εκπαιδεύουν ήθελαν να λένε την αλήθεια και να μη δίνουν μεγαλύτερες τις υποσχέσεις για όσα σκόπευαν να κάνουν, δε θα κατηγορούνταν από τους πολίτες. Τώρα όμως όσοι έχουν την τόλμη (το θράσος) να υπερηφανεύονται με πολλή απερισκεψία έχουν κάνει ώστε να νομίζεται ότι σκέφτονται καλύτερα όσοι προτιμούν να είναι  οκνηροί από εκείνους που ασχολούνται με τη φιλοσοφία. Ποιος δηλαδή δε θα μισούσε και ταυτόχρονα δε θα περιφρονούσε πρώτα όσους χάνουν τον καιρό τους στις φιλονικίες, οι οποίοι ενώ προσποιούνται ότι ζητούν την αλήθεια, ωστόσο στην αρχή των εξαγγελιών τους επιχειρούν να λένε ψέματα; Γιατί νομίζω πως είναι φανερό σε όλους ότι δεν είναι γνώρισμα της φύσης μας να γνωρίζουμε εκ των προτέρων τα μέλλοντα, απεναντίας απέχουμε τόσο από αυτήν την ικανότητα της σκέψης, ώστε ο Όμηρος, που δοξάστηκε για τη σοφία του, έχει παραστήσει στην ποίησή του μερικές φορές ακόμα και τους θεούς να σκέφτονται για αυτά, όχι γιατί ήξερε τη σκέψη τους, αλλά γιατί ήθελε να μας υποδείξει ότι για τους ανθρώπους αυτό είναι ένα από τα αδύνατα (ακατόρθωτα)

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

μέλλω + τελικό απαρ. = σκοπεύω, σκέπτομαι, ετοιμάζομαι να κάνω κάτι

κακῶς ἀκούω ὑπό τινός (αντώνυμο: κακῶς λέγω τινά) = κατηγορούμαι από κάποιον

ῥᾳθυμέω -ῶ = μένω αργός, αδρανής, είμαι οκνηρός, τεμπελιάζω

αἱρέομαι –οῦμαι + τελικό απαρέμφατο = προτιμώ να…

διατρίβω = ασχολούμαι, καταγίνομαι και χάνω τον καιρό μου, αργοπορώ

ἔρις - ἔριδος = φιλονικία, διένεξη, καβγάς

ἐπάγγελμα = υπόσχεση

ἔστιν ὅτε = ενίοτε, μερικές φορές

Συμπερασματικές προτάσεις (Λατινικά)

Οι συμπερασματικές προτάσεις διακρίνονται σε  επιρρηματικές, και σε ουσιαστικές που ισοδυναμούν με ουσιαστικό και χρησιμεύουν ως υποκείμενο ή αντικείμενο.

Οι επιρρηματικές συμπερασματικές προτάσεις

      Οι επιρρηματικές συμπερασματικές προτάσεις εισάγονται με τους συμπερασματικούς συνδέσμους:

►   ut: ώστε                                                      όταν είναι καταφατικές

►   ut non: ώστε δεν, ώστε να μη                         

►   ut nihil: ώστε δεν, ώστε να μη                     όταν είναι αρνητικές

►   ut nemo:ώστε δεν, ώστε να μη                        

►   quam ut : ή ώστε, παρά ώστε                           μετά από συγκριτικό βαθμό

Οι επιρρηματικές συμπερασματικές προτάσεις εκφέρονται πάντοτε με υποτακτική γιατί το συμπέρασμα στα λατινικά θεωρείται πάντα μια υποκειμενική κατάσταση. Έτσι, εκφέρονται

i)         με υποτακτική ενεστώτα όταν αναφέρονται στο παρόν ή μέλλον και η εξάρτηση γίνει από ρήμα αρκτικού χρόνου,

►          π.χ. Tantus furor omnes invadit, ut pugnate cupiant

ii)        με υποτακτική παρατατικού όταν αναφέρονται στο παρελθόν και η εξάρτηση γίνει από ρήμα ιστορικού χρόνου

►          π.χ. Tantus furor omnes invasit, ur pugnare cuperent