Προτεινόμενο θέμα: Προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ( Έκθεση Γ΄ Λυκείου)

ΚΕΙΜΕΝΟ

«Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι», ρώτησε τον κ.Κ. η κορούλα της οικονόμας του, «θα φέρονταν τότε πιο καλά στα μικρά ψαράκια;» «Σίγουρα», αποκρίθηκε εκείνος. «Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα έχτιζαν για τα μικρά ψαράκια στη θάλασσα τεράστια κλουβιά και θα έβαζαν μέσα διάφορες τροφές, φυτά καθώς και ζωντανά. Θα φρόντιζαν τα κλουβιά να έχουν πάντα καθαρό νερό και γενικά θα τα εφοδίαζαν με διάφορες εγκαταστάσεις υγιεινής. Όταν λόγου χάρη ένα ψαράκι τραυμάτιζε την ουρά του, οι καρχαρίες θα του έβαζαν αμέσως έναν επίδεσμο μην τυχόν και ψοφήσει πριν την ώρα του.

Έπειτα, για να μην μελαγχολούν τα ψαράκια, θα οργάνωναν κατά διαστήματα στη θάλασσα μεγάλες γιορτές, γιατί τα κεφάτα ψαράκια είναι πιο νόστιμα από τα θλιμμένα. Τούτα τα μεγάλα κλουβιά θα είχαν βέβαια και τα σχολειά τους. Εκεί τα ψαράκια θα μάθαιναν να κολυμπάνε στο στόμα του καρχαρία. Θα έπρεπε λόγου χάρη να μάθουν γεωγραφία, για να μπορούν να βρίσκουν τους μεγάλους καρχαρίες, όταν αυτοί κάπου τεμπελιάζουν. Βέβαια, το σπουδαιότερο θα ήταν η ηθική διάπλαση των μικρών ψαριών.

Θα τους μάθαιναν ότι για ένα ψαράκι δεν υπάρχει μεγαλύτερη και ωραιότερη αρετή από το να θυσιάζεται πρόθυμα κι ότι τα ψαράκια θα έπρεπε να πιστεύουν τυφλά στους καρχαρίες, προπαντός όταν αυτοί τους λένε ότι θα φροντίσουν για ένα ωραίο μέλλον. Θα έδιναν στα ψαράκια να καταλάβουν πως αυτό το ωραίο μέλλον τότε μόνο θα είναι εξασφαλισμένο, όταν εκείνα μάθουν να υπακούνε. Τα ψαράκια θα έπρεπε να φυλάγονται από κάθε λογής ταπεινές, εγωιστικές και μαρξιστικές διαθέσεις, κι αν τύχαινε κανένα από δαύτα να φανερώσει τέτοιες αδυναμίες, τα άλλα τα ψαράκια θα έπρεπε να τα αναφέρουν αμέσως στους καρχαρίες.

Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα έκαναν βέβαια αναμεταξύ τους και διάφορους πολέμους, για να κυριέψουν ξένα κλουβιά και ξένα ψαράκια. Στους πολέμους αυτούς ο κάθε καρχαρίας θα πολεμούσε με τα δικά του ψαράκια. Θα μάθαιναν τα ψαράκια ότι ανάμεσα σ’ αυτά και τα ψαράκια των άλλων καρχαριών υπάρχει τεράστια διαφορά. Τα ψαράκια θα τους έλεγαν, είναι ως γνωστό βουβά, σωπαίνουν ωστόσο σε ολότελα διαφορετικές γλώσσες, γι’ αυτό και είναι αδύνατο να καταλάβει το ένα τ’ άλλο. Σε κάθε ψαράκι που θα σκότωνε μερικά εχθρικά ψαράκια που σωπαίνουν σ’ άλλη γλώσσα, θα καρφίτσωναν κι από ένα παράσημο από φύκι και θα του έδιναν τον τίτλο του ήρωα.

Αν βέβαια οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα είχαν και τη δική τους τέχνη. Θα είχαν ωραίους πίνακες που θα παράσταιναν τα δόντια των καρχαριών με θαυμάσια χρώματα, και τα στόματά τους θα ήταν σαν τους κήπους της Βαβυλώνας, όπου μπορεί να κάνει κανείς τρελό σεργιάνι. Τα θέατρα στο βυθό θα έδειχναν πως ηρωικά ψαράκια με την μπάντα μπροστά θα ορμούσαν μαγεμένα και νανουρισμένα με τις πιο όμορφες σκέψεις στο στόμα των καρχαριών. Δε θα έλειπε βέβαια και η θρησκεία, αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι. Αυτή θα δίδασκε ότι τα ψάρια μονάχα στην κοιλιά των καρχαριών θα άρχιζαν να γεύονται την αληθινή ζωή.

Εξάλλου, αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, όλα τα ψαράκια δε θα ήταν πια ίσα κι όμοια όπως συμβαίνει σήμερα. Μερικά από δαύτα θ’ αποχτούσαν αξιώματα και θα τα τοποθετούσαν πάνω από τα άλλα ψαράκια. Όσα μάλιστα είναι λίγο πιο μεγάλα θα είχαν το λεύτερο να τρώνε τα πιο μικρά. Αυτό θα ήταν άλλωστε ευχάριστο για τους καρχαρίες, γιατί έτσι εκείνοι δε θα χρειάζονταν πια παρά να καταπίνουν συχνότερα πιο μεγάλες μπουκιές. Και τα πιο μεγάλα ψαράκια, αυτά που θα είχαν τις ψηλές θέσεις, θα φρόντιζαν για την τάξη ανάμεσα στα ψαράκια και θα γίνονταν δάσκαλοι, αξιωματικοί και μηχανικοί στα ψαροκλουβιά. Κοντολογίς, μόνο αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα είχαμε πολιτισμό στη θάλασσα…»

ΘΕΜΑΤΑ

Α1. Να παρουσιάσετε στους συμμαθητές σας την περίληψη του κειμένου (100-120 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. «… για ένα ψαράκι δεν υπάρχει μεγαλύτερη και ωραιότερη αρετή από το να θυσιάζεται πρόθυμα…»: Να αναπτύξετε σε μια παράγραφο 70-90 λέξεων την αξία στην οποία αναφέρεται το απόσπασμα.

Μονάδες 11

 Β2. Να σχολιαστεί η χρήση των αποσιωπητικών στο τέλος του κειμένου.

Μονάδες 4

 Β3. Να αναγνωρίσετε τη συλλογιστική πορεία (παραγωγική, επαγωγική) της τελευταίας παραγράφου του κειμένου («Εξάλλου…»). Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

Μονάδες 5

Β4. Να αναγνωρίσετε τον τρόπο και τα μέσα πειθούς στην πέμπτη παράγραφο του κειμένου («Αν βέβαια… ζωή»).

Μονάδες 4

Β5. Να αναγνωρίσετε το συλλογισμό ως προς το είδος των προτάσεων που αποτελούν τις προκείμενες (μον. 2) και στη συνέχεια να τον αξιολογήσετε ως προς την ορθότητά του (μον. 4).

Αν οι άνθρωποι θέλουν να κυριέψουν ξένους, κάνουν αναμεταξύ τους πολέμους.

Οι καρχαρίες είναι άνθρωποι.

Άρα, οι καρχαρίες για να κυριέψουν ξένους, κάνουν αναμεταξύ τους πολέμους.

Σημ. Υποθέστε ότι το περιεχόμενο ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Μονάδες 6

Β6. Να γραφούν τα συνώνυμα των λέξεων: αποκρίθηκε, εφοδίαζαν, διάπλαση, καταλάβουν, φρόντιζαν.

Μονάδες 5

Γ. Διαβάζοντας το κείμενο συνειδητοποιήσατε πως, αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι, θα εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν τα ψάρια ως κατώτερα από αυτούς, χωρίς εκείνα να καταλαβαίνουν τα δικαιώματά τους. Αφορμώμενοι από αυτό, γράφετε ένα άρθρο στο οποίο αναφέρετε ορισμένα δικαιώματα που παραβιάζουν οι σημερινοί άνθρωποι - καρχαρίες σε πνευματικό, κοινωνικό και πολιτικό τομέα και προτείνετε τρόπους διασφάλισης των δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων.

Μονάδες 40

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α1. ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αγαπητοί συμμαθητές,

Το κείμενο αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο οι καρχαρίες χρειάζεται να μεριμνούν και να συνεργάζονται με τα ψαράκια. Αρχικά, τονίζεται το είδος των παροχών που θα προσφέρονταν για την ασφάλειά τους, ενώ επιπρόσθετα προσδιορίζεται και ο ρόλος τόσο της διαπαιδαγώγησης όσο και της ηθικής καλλιέργειάς τους. Υπεραμύνεται μάλιστα της άποψης, ότι η συνεργασία μεταξύ των ψαριών είναι το ζητούμενο για την πρόοδο της κοινωνίας. Αυτό βέβαια δεν αποκλείει και την παρουσία εχθρικών διενέξεων για την κατάληψη άλλων κλουβιών παρασημοφορώντας τα γενναία ψαράκια. Η άνθιση επίσης της Τέχνης και θρησκευτικών αρχών δεν θα υπολείπονταν των άλλων παραγόντων ανάπτυξης. Τελικά υπογραμμίζεται η σημασία της ιεράρχησης και της εξέλιξης στους κόλπους της κοινωνίας τους.

(112 Λέξεις)

(Σας ευχαριστώ)

Β1.

• Ρόλος της αυτοθυσίας, της αυταπάρνησης
• Ρόλος αλτρουισμού/ τμήμα της κοινωνίας

Β2.

• Ειρωνεία
• Υπαινιγμός για όσα μέχρι τώρα ειπώθηκαν

Β3. Παραγωγική συλλογιστική πορεία

Γενικό: «Εξάλλου… σήμερα».

Ειδικό: «Μερικά από δαύτα … ψαροκλουβιά».

Β4. Επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη με «περιγραφή» και «συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις».

Β5. Ο συλλογισμός είναι υποθετικός.

Υπάρχει εγκυρότητα (έχει προκείμενες που οδηγούν με λογική αναγκαιότητα σε συμπέρασμα) και από τη στιγμή που δίνεται εξ ορισμού και η αλήθεια (ότι ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα) είναι ορθός.

Β6. αποκρίθηκε: απάντησε

 εφοδίαζαν: παρείχαν, προσέφεραν

 διάπλαση: διαμόρφωση

 καταλάβουν: συνειδητοποιήσουν, κατανοήσουν

 φρόντιζαν: μεριμνούσαν, επιμελούνταν

Γ. Σχεδιάγραμμα έκθεσης

Επικοινωνιακό πλαίσιο: άρθρο (γ΄ πρόσωπο, αντικειμενικότητα)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Κ.Θ.

1^ο ερώτημα

Δικαιώματα που παραβιάζουν οι σημερινοί άνθρωποι σε

• πνευματικό τομέα

Έλλειψη σχολείων σε υπανάπτυκτες περιοχές, μονόπλευρη, εξειδικευμένη γνώση (μονομερής ανάπτυξη της προσωπικότητας),  παραπληροφόρηση και χειραγώγηση στον προηγμένο κόσμο.

• κοινωνικό τομέα

Ρατσισμός και αποκλεισμός κοινωνικών ομάδων, στερεότυπες αντιλήψεις.

Καταστροφή φυσικού περιβάλλοντος.

• πολιτικό τομέα

Στέρηση του δικαιώματος του «εκλέγειν και εκλέγεσθαι» σε ολιγαρχικά καθεστώτα, έλλειψη ενημέρωσης για συμμετοχή στα κοινά.

2^ο ερώτημα

Τρόποι διασφάλισης των δικαιωμάτων

• Συνειδητοποίηση της σημασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων μέσω της παιδείας και των φορέων κοινωνικοποίησης για τη διασφάλιση της προσωπικής αξιοπρέπειας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
• Συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριότητες (κινήματα, οργανώσεις)
• Παιδεία: πνευματική καλλιέργεια, διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων με ανθρωπιστικές αξίες.
• Δραστηριοποίηση διεθνών οργανισμών (ΟΗΕ, Διεθνής Αμνηστία).
• Πνευματικοί άνθρωποι: οφείλουν να επισημαίνουν τα δείγματα παρα­βίασής τους και να ευαισθητοποιούν τους πολίτες για την περιφρούρη­σή τους.
• Πολιτεία:

►      συνταγματική κατοχύρωση δικαιωμάτων

►      εκδημοκρατισμός πολιτικής ζωής

►      ανθρωποκεντρικός προσανατολισμός θεσμών

►      επικράτηση πνεύματος ισοπολιτείας

►      μέριμνα για ασθενέστερες τάξεις, άτομα με ειδικές ανάγκες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Επιμέλεια: Ομάδα Φιλολόγων Ανατολικού Φροντιστηρίου