Έκθεση Α΄ Λυκείου: Τα πρότυπα και οι νέοι

A. Κείμενο

Τα "πρότυπα" και οι νέοι

Στα µπαράκια και αλλού όπου συχνάζει η νεολαία, ακούω τους νέους να µιλούν µόνο για χρήµα. Το χρήµα έχει γίνει για πολλούς από αυτούς το µόνο όνειρο, το µόνο πρότυπο.

Η ανάπτυξη προτύπων αποτελεί ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης δραστηριότητας και αναγκαστικά αντανακλά την κοινωνική συνείδηση µιας οµάδας ή µιας εποχής. Τα πρότυπα οφείλουν την πνοή και τις µεταλλαγές τους στη δυναµική της κοινωνικής ζωής, στη διαφοροποίηση των τεχνικών µέσων, στη διαµόρφωση της κάθε νέας κουλτούρας. ∆εν είναι λοιπόν τυχαία η σχετική απουσία προτύπων και η συµπλήρωση  του  κενού  τους  από  τις  λεγόµενες  «ευτελείς  αξίες»,  σήµερα  όπου  διανύουµε  µια µεταβατική  περίοδο  από  ένα  σύνολο  γκρεµισµένων  αξιών  σε  ένα  άλλο  που  ακόµα  δεν  έχει διαµορφωθεί.

∆εν είναι όµως περίεργο ότι η νεολαία δεν ασχολείται µε τα πρότυπά µας, αφού δε συνδέεται µε αυτά. Και πώς να ασχοληθεί, αφού αυτοί που τους τα προσφέρουν έχουν πρώτο µέληµα να µην είναι ανιχνεύσιµη η προέλευση, η ανάδειξη και η σκοπιµότητά τους. Πώς λοιπόν η νεολαία να ανοιχθεί σε κάτι που εξ ορισµού υποπτεύεται; Αντιδρά στα πρότυπα που εµφανίζονται κούφια και δηµιουργεί τα δικά της νεανικά «αντι-πρότυπα». Η σύγκρουση των δύο παράγει σιωπή.

Και η επίσηµη άποψη: «Οι νέοι συµπεριφέρονται έτσι γιατί δεν έχουν πρότυπα». Για ποια πρότυπα µιλάµε άραγε; Τα κίβδηλα πρότυπα που αγοράζονται φτηνά στα περίπτερα; Μα, η νεολαία  αξίζει υψηλότερους στόχους και όνειρα που συνοψίζονται στις λέξεις αλήθεια, εντιµότητα, δηµιουργικότητα, κοινωνική προσφορά. Ίδιους βέβαια µε τους παλιά δικούς µας, αλλά από µας ποιος άραγε τους έχει διατηρήσει;

Το  κάθε  πρότυπο  κερδίζει  το  σεβασµό  του  όταν  αντικατοπτρίζει  έργο  και  όχι  κενά  νοήµατος «ιδανικά». Η νεολαία, ασυνείδητα ίσως, το ξέρει αυτό και θα ήµουν επίορκος, αν προσπαθούσα να πείσω για το αντίθετο.

Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους µεγάλους και σίγουρα δεν το χωνεύει καθόλου, κατάλαβε γρήγορα ότι το θέαµα µε το κιλό της τηλεόρασης δεν είναι µήνυµα, δεν είναι πρότυπο ούτε φορέας ονείρων και δηµιουργίας. Στράφηκε λοιπόν στη µουσική, στο χορό και στο τραγούδι, που έστω και για τον ακροατή δεν παύουν να είναι δηµιουργία, αφού οδηγούν την ψυχή, το µυαλό και το σώµα σε νέα µονοπάτια και αναζητήσεις, σνοµπάροντας την τηλεόραση, προτιµώντας εαυτούς και αλλήλους.

Οι νέοι κάθε εποχής πιστεύουν στην αυθεντία της λογικής και όχι στη λογική της αυθεντίας. Γι’ αυτό είναι νέοι και θα γεννούν πάντα αυθέντρα λογική και αλήθεια.

Ο  νέος κάθε εποχής είναι ίδιος, επιφανειακά αλλάζει µόνο. Άλλοτε  φορά  καµπάνες  και  έχει φαβορίτες, βάζει σκουλαρίκι, ακούει τζαζ ή heavy metal κτλ. Στην ουσία είναι ο ίδιος, ορµητικός, ιδεαλιστής, άπειρος, ροµαντικός, αντιαυταρχικός, επαναστάτης. Αντί λοιπόν να τον παγιδεύσουµε σε λαβύρινθους τυπολατρίας και να τον κουράζουµε µε αµφίβολες αυθεντίες και πρότυπα, γιατί να µην του δώσουµε απλώς την ώθηση και να του αφήσουµε ελεύθερο χώρο να δώσει και αυτός τη συµβολή του; Να τραβήξουν λοιπόν το δρόµο που νιώθουν να τους δείχνει ο ίδιος ο εαυτός τους.

[…] Μια επιθετική συσπείρωση θέλει ο τόπος, για να αποκολληθεί από τα µικροπρεπή πρότυπα της καθηµερινότητας και να κερδίσει το διεθνές του γόητρο. Οι νέοι οφείλουν να γνωρίζουν τα δικά τους πρότυπα. Λοιπόν, παιδιά, ξεπεράστε µας. Μπορείτε να µας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν, αλλά επιτέλους ξεπεράστε µας.

(Νίκος Μαρκάτος, Εφηµερίδα «Το Βήµα»)

Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1.     Να  γράψετε  την  περίληψη  του  κειµένου  ενηµερώνοντας  τους  συµµαθητές  σας  για  το περιεχόµενό του. (100 λέξεις).

(Μονάδες 25)

2.     «Λοιπόν, παιδιά, ξεπεράστε µας. Μπορείτε να µας σέβεστε όσους τουλάχιστον το αξίζουν, αλλά επιτέλους ξεπεράστε µας.»: Να χαρακτηρίσετε το ύφος του συγγραφέα στο απόσπασµα και να το µετασχηµατίσετε σε επίσηµο.

(Μονάδες 4)

3.     Να βρείτε τα δοµικά στοιχεία της 2ης παραγράφου (θεµατική περίοδος, σχόλια, κατακλείδα) .

(Μονάδες 6)

4.     «Η νεολαία που τρώει πολύ λιγότερο κουτόχορτο από τους µεγάλους … φορέας ονείρων και δηµιουργίας.»: Να αναπτύξετε το νόηµα του αποσπάσµατος σε µια παράγραφο 100 -120 λέξεων.

(Μονάδες 5)

5.  α) Να γράψετε ένα συνώνυµο για καθεµιά από τις παρακάτω λέξεις: ευτελείς, κίβδηλα, συνοψίζονται, αναζητήσεις, γόητρο.

(Μονάδες 5)

β) αντικατοπτρίζει, λαβύρινθους: να γράψετε 2 προτάσεις για την κάθε λέξη, µία µε δηλωτική και µία µε συνυποδηλωτική σηµασία.

(Μονάδες 5)

Γ. ΕΚΘΕΣΗ

Να αναπτύξετε σε µορφή άρθρου ποια είναι τα πρότυπα που προωθεί η σύγχρονη κοινωνία και µε ποιους τρόπους οι νέοι µπορούν να αντιδράσουν στη σηµερινή πραγµατικότητα και να καθορίσουν ορθά πρότυπα. (350 - 400 λέξεις)

(Μονάδες 50)

Επιµέλεια:  Αλεξάνδρα ∆ηµ. Γιαννούκου

Φροντιστήριο «ΑΛΜΑ»