"Το αμάρτημα της μητρός μου ... είδος οικογενειακού απομνημονεύματος" (Κ. Παλαμάς)

Είναι γνωστό ότι το αυτοβιογραφικό στοιχείο αποτελεί την πρώτη ύλη των διηγημάτων του Γ. Βιζυηνού σε βαθμό που το έργο του να χαρακτηριστεί ως «είδος τι οικογενειακών απομνημονευμάτων» από τον Κ. Παλαμά Ποια στοιχεία του κει­μένου δικαιώνουν τον παραπάνω χαρακτηρισμό;

►   Αναμφισβήτητα, βασικό γνώρισμα των διηγημάτων του Βιζυηνού είναι ο αυτοβιογραφικός χαρακτήρας των μύθων του. Προσωπικές αλλά και οικογενειακές μνήμες, ατομικά και οικογενειακά περιστατικά καταγράφονται με βαθιά συγκίνη­ση, πόνο και συγκρατημένο πάθος, ως είδος τι οικογενειακών απομνημονευμάτων. (Κ. Παλαμάς). Γι’ αυτό και τα διηγήματά του αποτελούν μια βασική πηγή πληροφοριών για όποιον επιχειρεί να συνθέσει τη ζωή του. Άλλωστε, οι πληροφορίες που έχουμε για τη ζωή του είναι λιγοστές, οπότε και οι βιογράφοι του αντλούν πληροφορίες μέσα από το έργο του.

►   Έτσι, στο διήγημα ξετυλίγονται οι προσωπικές αναμνήσεις του συγγραφέα από την οικογενειακή του ζωή. Ο ίδιος α­ποτελεί κυρίαρχη μορφή, χωρίς ωστόσο, να περιορίζεται η αφήγηση γύρω από το πρόσωπό του. Τα στοιχεία που πιστοποιούν τον αυτοβιογραφικό χαρακτήρα του διηγήματος είναι τα εξής:

►   ο αριθμός τω μελών της οικογένειας του και τα ονόματά τους, καθώς από τα δεκαεπτά πρόσωπα του διηγήματος, τα δέκα υπήρξαν μέλη της οικογένειας του: εκτός από τον ίδιο (τον Γιωργή), η μητέρα του (Δεσποινιώ η Μηχαλιέσσα), ο πατέρας του, οι δύο αδελφές του (η πρώτη Αννιώ, που καταπλάκωσε η μητέρα του και η δεύτερη Αννιώ, που πέθανε), οι δύο αδελφοί του (ο μεγαλύτερος, ο Χρηστάκης, και ο μκρότερος, ορφανός από πατέρα από τότε που ήταν στην κοιλιά της μάνας του), οι δύο θετές αδελφές του και η γιαγιά θεωρούνται αληθινά πρόσωπα. Άλλωστε, και η σειρά γέννησης των παιδιών είναι αληθινή

►   τα τραγικά γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή της οικογένειας: ο θάνατος του πατέρα του (από άλλες πηγές μαθαίνουμε ότι πέθανε από τύφο), η αρρώστια και ο θάνατος της Αννιώς, το πλάκωμα από τη μητέρα του βρέφους, η κακή οικονομική τους κατάσταση.

►   άλλα πραγματικά γεγονότα και γνωστά περιστατικά της ζωής του αφηγητή: η μάθηση της τέχνης του πατέρα από τον μεγαλύτερο αδελφό, η υιοθεσία της κόρης και ο χρόνος που συνέβη (συμπίπτει με την εποχή των οικονομι­κών δυσκολιών της πόλης της Βιζύης), ο ξενιτεμός του Γιωργή σε ηλικία δέκα χρονών, η διαμονή του στην Κωσταντινούπολη, η μετάβαση στην Κύπρο, η επιστροφή στην Πόλη (η Κύπρος, η Κωσταντινούπολη απλώς αναφέρονται με την ευκαιρία των φημών που φτάνουν στα αυτιά της μητέρας σχετικά με την τύχη του αφηγητή), η επιστροφή στην πατρίδα του ως ώριμου πια και μορφωμένου, το ταξίδι της γιαγιάς στην Ιερουσαλήμ, ο ερχομός της μάνας στην Πόλη, η συνάντηση του αφηγητή και της μητέρας του με τον πατριάρχη.

►   η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, η εσωτερική εστίαση και ο ομοδιηγητικός αφηγητής, ο οποίος συμετέχει στα δρώμε­να (και σε ρόλο πρωταγωνιστικό), καθώς και η κτητική αντωνυμία "μου" στον τίτλο είναι στοιχεία δηλωτικά του αιτοβιογραφικού χαρακτήρα του διηγήματος.

►   αυτοβιογραφικό στοιχείο θα μπορούσε να θεωρηθεί ένα μεγίστης σημασίας γεγονός, που – ως γνωστόν - άσκησε καταλυτική επίδραση στη ζωή και τον ψυχισμό του και είναι καταφανές σε όλο το διιγημα: ο πολύ στενός εσωτερικός δεσμός του αφηγητή με τη μητέρα του.

►   Αξίζει να σημειωθεί ότι η καταφυγή του Βιζυηνού στο αυτοβιογραφικό στοιχείο μπορεί να οφείλεται στην υπερβολική ευαισθησία, και στο συναισθηματικό περίσσευμα που τον διέκρινε. Υποδηλώνει ακόμα μια προσπάθειά του να διερευνήσει κάποια στοιχεία του παρελθόντος, αναζητώντας μέσα σ’ αυτά βασικά στοιχεία της ύπαρξής του. Θα μπορούσε, επί­σης, να αποδοθεί στην επιθυμία του να προσδώσει πραγματικές διαστάσεις στην αφήγησή του.

►   Ο αυτοβιογραφικός χαρακτήρας των έργων του δεν του στερεί, ωστόσο, τη δυνατότητα να συνθέσει έργα ικανά να δώσουν μια εικόνα του ανθρώπινου δράματος, όπου ο μύθος, η πλοκή και τα πρόσωπα κινούνται και συμπλέκονται με τη δύναμη του μοιραίου. Τα πρόσωπα του διηγήματος ξεφεύγουν από τα στενά πλαίσια ενός οικογενειακού δράματος και ανάγονται σε σύμβολα.

►   "Το Αμάρτημα της μητρός μου", γενικότερα, ανατέμνει την ανθρώπινη ψυχή και ξεγυμνώνει με τόλμη, αλλά και ευαι­σθησία τον ψυχισμό κάθε ανθρώπου που ζει ανάλογες καταστάσεις.

πηγή: Έθνος ΠΑΙΔΕΙΑ (31 - 12 - 2008)