Το 1883 με τη δημοσίευση στη Nouvel Revue του διηγήματος «Το αμάρτημα της μητρός μου», παρατηρείται στην ελληνική πεζογραφία στροφή προς τη λαογραφία. Σε ποιους παράγοντες οφείλεται η στροφή αυτή Τι χαρακτηριστικά προσέδωσε στα διηγήματα του Γ. Βιζυηνού η χρήση λαογραφικών στοιχείων;
Παράγοντες στους οποίους οφείλεται η στροφή προς τη λαογραφία:
► Το πρόγραμμα ανασυγκρότησης του Τρικούπη προωθεί τις εμπορικές και επιχειρηματικές δραστηριότητες με αποτέλεσμα η Ελλάδα να έρχεται σε επαφή με τις ευρωπαϊκές εξελίξεις σε όλους τους τομείς. Οι Ευρωπαίοι λόγιοι έχουν ήδη στραφεί προς τη λαογραφία (π.χ. αδελφοί Γκριμ) και οι Έλληνες πεζογράφοι παρακολουθούν τις ευρωπαϊκές τάσεις.
► Ο εξαστισμός μεγάλου τμήματος της ελληνικής υπαίθρου οδηγεί τους λογοτέχνες ν’ αντλήσουν την έμπνευση τους από την παραδοσιακή κοινωνία συγκρατώντας έτσι τις μνήμες και διασώζοντας την ομορφιά της.
► Η απαίτηση για απόδειξη της συνέχειας του ελληνικού κράτους (η κριτική του Φαλμεράγιερ θύμωσε τους Έλληνες) στρέφει στην αναζήτηση ζωντανών δυνάμεων του σύγχρονου ελληνισμού για να τεκμηριωθεί η συνέχεια του ελληνικού έθνους.
Η λαογραφία αποτέλεσε τον καταλύτη για την εμφάνιση της ηθογραφικής διηγηματογραφίας, αφού συνέβαλε στα ακόλουθα:
► Περιόρισε το ρόλο της φαντασίας για να αφήσει όσο γίνεται περισσότερο χώρο στην παρατήρηση και στη ρεαλιστική απεικόνιση των γεγονότων.
► Υποκατέστησε τις μεγάλες μυθιστορηματικές συνθέσεις με μικρά αφηγηματικά έργα.
► Αντικατέστησε το μοναδικό και ασυνήθιστο περιστατικό που αποτελούσε τον πυρήνα του ρομαντικού μυθιστορήματος με το συνηθισμένο, το επαναλαμβανόμενο αλλά αληθοφανές, που τώρα αποκτά στη συνείδηση του συγγραφέα, αλλά και του αστικοποιημένου αναγνώστη, μεγάλη σημασία.
Ο Γ. Βιζυηνός αποφύγει τη ρηχή ηθογραφία αφού δεν αναπαριστά στα διηγήματά του, απλά και μόνο, τα ήθη και τα έθιμα της εποχής και της περιοχής του, αλλά:
► Σχολιάζει άλλοτε με ειρωνεία και άλλοτε με συμπάθεια και κατανόηση τις αντιλήψεις των ανθρώπων.
► Αναζητά τις αιτιώδεις σχέσεις που καθορίζουν τις συμπεριφορές και τις αντιλήψεις. Διεισδύει στην ψυχή των ηρώων και αναλύει τα κίνητρα τους.
► Εντοπίζει τις συνέπειες που έχει αυτό το πολιτισμκό πλαίσιο στον ψυχισμό των ανθρώπων.
Με τη χρήση λαογραφικών στοιχείων η αφήγηση ξεπερνά τα πλαίσια μιας προσωπικής και οικογενειακής ιστορίας και αποκτά ευρύτερες διαστάσεις, αφού ο συγγραφέας "μεταφέρει στο έργο του κομμάτια αυθεντικής ζωής, μέσα στην οποία αναπνέει η εθνική ψυχή, εικονίζεται ο εθνικός βίος, μιλάει το λαϊκό συναίσθημα" και ξαναζωντανεύει πολλά πολύτιμα στοιχεία της ελληνικής και ιδίως της θρακιώτικης παράδοσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου