Ο "Κρητικός" ποίημα αφηγηματικό, λυρικό και δραματικό

«Στον Κρητικό ο Σολωμός επιχειρεί να εφαρμόσει έναν συνδυασμό του δραματικού, αφηγηματικού και λυρικού τρόπου: το ποίημα παρουσιάζεται ως δραματικός μονόλογος του ποιητικού προσώπου, το οποίο μας αφηγείται λυρικά την τελευ­ταία και καίρια δοκιμασία της ζωής του [...].» (Ε. Τσαντσάνογλου). Διευκρινί­ζουμε:

α. Το ποίημα είναι αφηγηματικό, επειδή κάποιο πρόσωπο, ο αφηγητής, που στην περίπτωση μας είναι ο κεντρικός ήρωας, αφηγείται κάποια ιστορία, κάποια γεγονότα, που έγιναν σε ένα χρονικό διάστημα. Συγκεκριμένα: ο ήρωας αφηγείται σε α' πρόσωπο γεγονότα που έλαβαν χώρα τότε που ναυάγησε φεύγοντας από την Κρήτη ως τη στιγμή που έφτασε στη στεριά. Ωστόσο, παρεμβάλλει και γεγονότα της περιόδου που προηγήθηκε (της εποχής των αγώνων του στην Κρήτη) καθώς και γεγονότα της εποχής μετά το ναυάγιο, ως το παρόν της αφήγησης.

β. Είναι και λυρικό ποίημα: ο ποιητής μέσο του αφηγητή εξωτερικεύει τον εσω­τερικό του κόσμο (τις σκέψεις, τις απόψεις, τα συναισθήματα του κ.ά.), με τη χρήση μάλιστα πλούσιων και εντυπωσιακών εκφραστικών μέσων (εικόνων, σχημάτων λόγου κ.ά.), μεταρσιώνοντας συχνά τον αναγνώστη σε σφαίρες ιδεαλιστικές.

γ. Αλλά το ποίημα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και δραματικό, όχι βέβαια με την έννοια του θεατρικού έργου ούτε επειδή υπάρχει σ' αυτό δράση, αλλά κυρίως επειδή όλο το έργο είναι ένας δραματικός μονόλογος (του αφηγητή), μέσα στον οποίο μάλιστα ενσωματώνεται και διάλογος (ο διάλογος του αφηγητή με τις ψυχές των νεκρών και με τη φεγγαροντυμένη, έστω και αν εκείνη εκφράζεται όχι με λόγια αλλά με χαμόγελο και με δάκρυα).

Σχολείο και πολιτιστική καλλιέργεια (έκθεση Γ Λυκείου)

«Ζώνη πολιτισμού» στα Σχολεία

Έχουμε σκεφθεί, όταν βλέπουμε τόσο κόσμο να επισκέπτεται ένα μουσείο ή μια πινακοθήκη στο εξωτερικό, ό­ταν δεν μπορείς εκεί να βρεις εισιτήριο για ένα θέατρο ή για μια συναυλία, όταν βλέπουμε τόσο κόσμο να συχνάζει στα βιβλιοπωλεία του εξωτερικού, γιατί συμβαίνει αυτό; Είναι οι Αμερικανοί, οι Άγγλοι, οι Γερμανοί ή οι Γάλ­λοι ή όλοι οι άλλοι Ευρωπαίοι τόσο μορφωμένοι, τόσο καλλιεργημένοι, τόσο φιλομαθείς, τόσο «κουλτουριάρηδες»; Μήπως συμβαίνει κάτι άλλο; Μήπως οι πολίτες αυτών των χωρών έχουν μάθει να ακούνε μουσική να βλέπουν εκθέσεις, να επισκέπτονται μουσεία, να βλέπουν θέατρο, να διαβάζουν βιβλία; Και πού το έχουν μάθει; Μήπως αυτή η ευαισθησία τους έχει καλλιεργηθεί στα σχολικά τους χρόνια, μέσα από το πρόγραμμα και τις δραστηριότητες του Σχολείου; Ε, λοιπόν, κατά κανόνα αυτό συμβαίνει.

Ο συντηρητικός και φιλελεύθερος χαρακτήρας του συντάγματος του 1844 (πηγή ιστορίας κατεύθυνσης)

Λαμβάνοντας υπόψη το περιεχόμενο των παραθεμάτων και τις πληροφορίες του σχολικού βιβλίου να αναλύσετε το περιεχόμενο της φράσης: «παρά το συντηρητικό του χαρακτήρα, στο Σύνταγμα του 1844 υπήρχαν και φιλελεύθερα στοιχεία».

ΠΗΓΗ:

ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑ∆ΟΣ

Εν ονόματι της αγίας και ομοουσίου και αδιαιρέτου Τριάδος

Περί θρησκείας

Άρθρον 1. Η επικρατούσα θρησκεία εις την Ελλάδα είνε η της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, πάσα δε άλλη γνωστή θρησκεία είνε ανεκτή και τα της λατρείας αυτής τελούνται ακωλύτως υπό την προστασία των Νόμων, απαγορευομένου του προσηλυτισμού και πάσης άλλης επεμβάσεως κατά της επικρατούσης θρησκείας.

Λατινικά Γ Λυκείου: Κριτήριο αξιλόγησης (μαθήματα 21, 30, 44, 45)

Α. ΚΕΙΜΕΝΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΧΧΙ: «Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Vēientānam praedam non aequo iure divīsam, absens dictātor est factus; is Gallos iam abeuntes secūtus est: quibus interemptis aurum omne recēpit. Quod illic appensum civitati nomen dedit … Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogatus reversus est.».

      ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΧΧΧ: «Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex quā laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ XLIV: «Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet. Coluntur tamen simulatione dumtaxat ad tempus. Quodsi forte, ut fit plerumque, ceciderunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicorum».

ΚΕΦΑΛΑΙΟ XLV: «In litteris scribit se cum legionibus celeriter adfore. Gallus, periculum veritus, constituit ut tragulam mitteret. Haec casu ad turrim adhaesit et tertio post die a quodam milite conspicitur et ad Ciceronem defertur. Ille epistulam perlegit militesque adhortatur ut salutem sperent».

Κριτήριο αξιολόγησης Λογοτεχνίας κατεύθυνσης: Όνειρο στο κύμα (πρόλογος και επίλογος) - παράλληλο

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ

«Ήμην πτωχόν βοσκόπουλον εις τα όρη. Δεκαοκτώ ετών, και δεν ήξευρα ακόμη άλφα. Χωρίς να το ηξεύρω, ήμην ευτυχής. Την τελευταίαν φοράν οπού εγεύθην την ευτυχίαν ήτον το θέρος εκείνο του έτους 187... Ήμην ωραίος έφηβος, κ' έβλεπα το πρωίμως στρυφνόν, ηλιοκαές πρόσωπον μου να γυαλίζεται εις τα ρυάκια και τας βρύσεις, κ' εγύμναζα το ευλύγιστον, υψηλόν ανάστημα μου ανά τους βράχους και τα βουνά.

Τον χειμώνα που ήρχισ' ευθύς κατόπιν μ' επήρε πλησίον του ο γηραιός πάτερ Σισώης, ή Σισώνης, καθώς τον ωνόμαζον οι χωρικοί μας, και μ' έμαθε γράμματα. Ήτον πρώην διδάσκαλος, και μέχρι τέλους τον προσηγόρευον όλοι εις την κλητικήν “δάσκαλε”. Εις τους χρόνους της Επαναστάσεως ήτον μοναχός και διάκονος. Είτα ηγάπησε μίαν Τουρκοπούλαν, καθώς έλεγαν, την έκλεψεν, από ένα χαρέμι της Σμύρνης, την εβάπτισε και την ενυμφεύθη.

Προτεινόμενο κριτήριο Αρχαίων Γ Λυκείου: Πλάτωνα Πολιτεία, Ενότητες 12 - 13, άγνωστο Δημοσθένη Προοίμιο Β

Α. ∆Ι∆ΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑ,  Ενότητες  12 - 13.

Β. Α∆Ι∆ΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: ∆ηµοσθένης «Προοίµιο Β΄».

Οὐχί ταῦτα γιγνώσκειν, ὦ άνδρες Ἀθηναῖοι, παρίσταται µοι, ὅταν τε τό τῆς πολιτείας ὄνομ’ ὑμῶν ἀκοΰσω, καί ὅταν τόν τρόπον ὅν προσφέρονταί τινες ὑμῶν τοῖς ὑπέρ ταύτης λέγουσιν ἴδω. Τήν μέν γάρ πολιτείαν δημοκρατίαν, ὥσπερ ἅπαντες ἴστε, ὀνομάζετε, τῶν δέ τἀναντία ταύτῃ λεγόντων ἐνίους ἥδιον ἀκούοντας ὁρῶ. ὅ καί θαυμάζω τίς ποθ’ ἡ πρόφασις. Πότερον προῖκα λέγειν ταῦτ’ αὐτούς οἴεσθε; ἀλλ’ οἱ τῶν ὀλιγαρχιῶν, ὑπέρ ὧν οὗτοι λέγουσιν, κύριοι καί πλείω σιωπῆς μᾶλλον ἄν δοῖεν. Ἀλλά βελτίω ταῦτ’ εἶναι τῶν ἑτέρων ὑπειλήφατε; βελτίων ἄρ' ὑμῖν ὀλιγαρχία δημοκρατίας φαίνεται. Ἀλλ’ αὐτούς εἶναι βελτίους ἡγεῖσθε; καί τίς ἄν ὑφ’ ὑμῶν χρηστός νομίζοιτ’ εἰκότως, ἐναντία τῇ καθεστώσῃ πολιτείᾳ δημηγορῶν; οὐκοῦν λοιπόν ἁμαρτάνειν ὑμᾶς, ὅταν οὕτως ἔχητε τήν γνώμην. Τοῦτο τοίνυν φυλάττεσθε μή πάσχειν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὅπως μη ποτέ τοῖς ἐπιβουλεύουσιν λαβήν δώσετε, εἶτα τότ’ αἰσθήσεσθ’ ἡμαρτηκότες, ἠνίκ’ οὐδ’ ὁτιοῦν ὑμῖν πλέον ἔσται.

Έκθεση Γ Λυκείου: Ο πολίτης και οι ισχυρές χώρες

ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Στις 10 Δεκεμβρίου 1948 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, δηλώνοντας ότι «η έλευση ενός κόσμου στον οποίο τα ανθρώπινα όντα θα απολαμβάνουν την ελευθερία της έκφρασης και της πίστης και την ελευθερία από το φόβο και τη στέρηση» είναι «η ύψιστη προσδοκία του κοινού ανθρώπου».

Εξακολουθώντας να αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο του συστήματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Η.Ε., η Οικουμενική Διακήρυξη αναγνώρισε δικαιώματα ατομικά, πολιτιστι­κά, οικονομικά, πολιτικά και κοινωνικά - τα οποία παραμένουν ζωτικά για την ευτυχία και την ευημερία του ανθρώπου. Τα περισσότερα από αυτά κωδικοποιήθηκαν αργότερα σε διε­θνείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα και ενσωματώθηκαν στα συντάγματα και τη νομοθεσία πολλών κρατών. Η Οικουμενική Διακήρυξη βοήθησε να αναγνωριστεί το γεγο­νός ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν διεθνή ευθύνη και όχι μόνο εσωτερική υπό­θεση των κρατών. Όρισε την αρχή ότι όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι παγκόσμια και αδιαίρετα. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι θα πρέπει να απολαμβάνουν όλα τα ανθρώ­πινα δικαιώματα, οποιαδήποτε στιγμή, σε οποιαδήποτε άκρη της γης, και ότι κανένα δικαί­ωμα δε θα πρέπει να θεωρείται σημαντικότερο από κάποιο άλλο.

H καθιέρωση της 1ης Μάη ως παγκόσμια μέρα της εργατικής τάξης

Πώς και γιατί το εργατικό κίνημα καθιέρωσε την 1η Μάη ως παγκόσμια μέρα της εργατικής τάξης; Στις 20 Ιουλίου 1889, το ιδρυτικό συνέδριο της Δεύτερης Διεθνούς πήρε την εξής απόφαση: «Θα οργανωθεί μια μεγάλη διεθνής εκδήλωση για μια καθορισμένη ημερομηνία, με τέτοιο τρόπο, ώστε οι εργάτες σε όλες τις χώρες και σε όλες τις πόλεις ν’ απευθύνουν ταυτόχρονα μια συγκεκριμένη μέρα, προς τις δημόσιες αρχές, ένα αίτημα για να καθοριστεί η εργάσιμη μέρα σε οκτώ ώρες και να τεθούν σε ισχύ οι άλλες αποφάσεις του Διεθνούς Συνεδρίου του Παρισιού.

Προτεινόμενο κριτήριο Λατινικών Γ Λυκείου μαθήματα 41 και 47

Α. Να μεταφράσετε τα αποσπάσματα:

   41. Curius et Fabricius, antiquissimi viri, et his antiquiores Horatii plane ac dilucide cum suis locuti sunt; non Sicanorum aut Pelasgorum, qui primi coluisse Italiam dicuntur, sed aetatis suae verbis utebantur. Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquaris, sermone abhinc muitis annis iam absoleto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas. Quin, homo inepte, taces, ut consequaris, quod vis?

   47. Etsi super vestem earum deprehendit canos, tamen Augustus dissimulavit eos vidisse et aliis sermonibus tempus extraxit, donec induxit mentionem aetatis.Tum interrogavit filiam, utrum post aliquot annos cana esse mallet an calva. Cum illa respondisset «ego, pater, cana esse maio», mendacium illi pater obiecit: «Non dubito quin calva esse nolis. Quid ergo non times ne istae te calvam faciant?»

Έκθεση Γ Λυκείου: Η σχέση των νεοελλήνων με την πολιτιστική κληρονομιά και τα αρχαία μνημεία

Αρχαία κληρονομιά

Έχουμε το προνόμιο να ζούμε σε μια χώρα που η κάθε σπιθαμή του εδάφους της μαρτυρεί πολιτισμό και ιστο­ρία. Εκτός από τους ιστορικούς τόπους με παγκόσμια ακτινοβολία - Αθήνα, Δελφοί, Ολυμπία και πολλοί άλλοι - μνη­μεία υπάρχουν παντού: αρχαία ιερά και εξωκλήσια σε σχεδόν απάτητες βουνοκορφές, και στο βυθό των θαλασ­σών μας, καταποντισμένα λιμάνια, πλοία, έργα τέχνης, απλοί αμφορείς και τόσα άλλα, σε μεγάλο πλήθος. Είναι έ­να προνόμιο μοναδικό, το οποίο, όμως, δημιουργεί και τη σοβαρή υποχρέωση της προστασίας αυτής της κληρο­νομιάς.

Η προστασία των έργων του πολιτισμού δεν είναι μόνον ένα ηθικό χρέος. Είναι και συμφέρον, επειδή η πολιτιστι­κή κληρονομιά αποτελεί πλούτο με την κυριολεκτική σημασία του όρου.

"Το αμάρτημα της μητρός μου": κριτήριο αξιολόγησης

Α. Κείμενο: Γ. Βιζυηνός, «Το αμάρτημα της μητρός μου»

Βιβλίο: Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ' Ενιαίου Λυκείου, σελ. 125-153.

παρατηρησεισ

1.  Να καταγράψετε την κλιμάκωση της πορείας της ασθέ­νειας της Αννιώς παρουσιάζοντας συγχρόνως και τις δια­δοχικές ενέργειες της μητέρας για την αντιμετώπισή της.

2.   Είναι γνωστό ότι το αυτοβιογραφικό στοιχείο αποτελεί την πρώτη ύλη των διηγημάτων του Βιζυηνού σε βαθμό που το έργο του να χαρακτηριστεί «ως είδος τι οικογενει­ακών απομνημονευμάτων». Ποια στοιχεία του κειμένου δικαιώνουν τον παραπάνω χαρακτηρισμό;