Μετατροπή κύριας πρότασης σε απαρεμφατική

Στη λατινική γλώσσα δεν υπάρχουν δευτερεύουσες ειδικές προτάσεις με αποτέλεσμα στον πλάγιο λόγο οι κύριες προτάσεις κρίσεως να μετατρέπονται πάντα σε ειδικό απαρέμφατο. Για να μεταφερθεί σε πλάγια λόγο μια κύρια πρόταση κρίσεως είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός ρήματος (λεκτικού δοξαστικού, γνωστικού κ.λπ.) εξάρτησης αντικείμενο του οποίου θα γίνει το ειδικό απαρέμφατο (στο οποίο θα μετατρέψουμε το ρήμα της κύριας πρότασης.

Πώς γίνεται πρακτικά η μετατροπή:

Υπάρχουν πάντα 2 δεδομένα:

1) Η κύρια πρόταση 2) Το ρήμα εξάρτησης με το υποκείμενό του, διαδικασία.

Γράφω το ρήμα εξάρτησης και το υποκείμενο του και προσθέτω το υποκείμενο του ρήματος της κύριας πρότασης σε αιτιατική. Αν υπάρχουν ομοιόπτωτοι προσδιορισμοί στο υποκείμενο τους μετατρέπω και αυτούς σε αιτιατική. Στη συνέχεια μετατρέπω το ρήμα της κύριας πρότασης (ανάλογα με το χρόνο και τη φωνή στην οποία βρίσκεται) σε απαρέμφατο σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα.

 

Ενεργητική φωνή		Μέση φωνή
Χρόνος	Απαρέμφατο	Χρόνος	Απαρέμφατο
Ενεστώτας	Ενεστώτα	Ενεστώτας	Ενεστώτα
Παρατατικός	Ενεστώτα	Παρατατικός	Ενεστώτα
Μέλλοντας	Μέλλοντα	Μέλλοντας	Μέλλοντα
Παρακείμενος	Παρακειμένου	Παρακείμενος	Παρακειμένου
Υπερσυντέλικος	Παρακειμένου	Υπερσυντέλικος	Παρακειμένου
Συντ. Μέλλοντας	Μέλλοντα	Συντ. Μέλλοντας	Συντ.  Μέλλοντα

 Όλα τα υπόλοιπα στοιχεία της κύριας πρότασης τα προσθέτω χωρίς καμιά μεταβολή.

Παράδειγμα:

 Κύρια πρόταση κρίσεως: Romani (υποκ.) bellum (αντικ) gesserunt (ρήμα σε παρακείμενο ενεργητικής) = Οι Ρωμαίοι έκαναν πόλεμο (α' δεδομένο)

Ρήμα εξάρτησης: Tacitus tradit = Ο Τάκιτος αναφέρει (β΄ δεδομένο)

Μετατροπή: Tacitus tradit Romanos (αιτιατική) bellum gessisse (Απαρέμφατο ενεργητικού παρακειμένου)

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

1.      Με τους παθητικούς τύπους των λεκτικών και των δοξαστικών ρημάτων το υποκείμενο του ρήματος και του ειδικού απαρεμφάτου είναι το ίδιο (ταυτοπροσωπία) και βρίσκεται σε πτώση ονομαστική. Στην περίπτωση αυτή το ρήμα είναι προσωπικό και πρέπει να συμφωνεί με το υποκείμενο στον αριθμό και στο πρόσωπο.

π.χ. Κύρια πρόταση κρίσεως: Hercules boves adduxit (Παρακείμενος) (= Ο Ηρακλής οδήγησε τα βόδια) Εξάρτηση dicitur ή fertur (λέγεται ή φέρεται) Μετατροπή: Hercules (ονομαστική) boves adduxisse (απαρέμφατο παρακειμένου) dicitur (παθητικός τύπος λεκτικού ρήματος).

2.      Οι κύριες προτάσεις επιθυμίας ανάλογα με το ρήμα εξάρτησης (προτρεπτικά, κελευστικά κλπ) μετατρέπονται σε τελικό απαρέμφατο ή σε δευτερεύουσα βουλητική πρόταση που λειτουργεί ως αντικείμενο του ρήματος εξάρτησης.

3.      Την αντίθετη ακριβώς διαδρομή ακολουθούμε για να μετατρέψουμε μια απαρεμφατική πρόταση σε κύρια (Το υποκείμενο σε ονομαστική και το απαρέμφατο σε ρήμα (δες και τον παραπάνω πίνακα).

Έκθεση Γ Λυκείου προτεινόμενα θέματα

1. Επικοινωνιακό πλαίσιο
2. Μεταβατική παράγραφος
3. Διαρθρωτικές λέξεις - φράσεις
4. Φυσικό περιβάλλον
5. Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης
6. Ανεργία των πτυχιούχων
7. Παγκοσμιοποίηση
8. Δημοκρατία
9. Ευρωπαϊκή ένωση - ενοποίηση
10. Διαφήμιση και καταναλωτισμός
11. Βιοηθική
12. Θανατική ποινή
13. Ρατσισμός
14. Πολυπολιτισμικότητα
15. Φανατισμός
16. Χουλιγκανισμός

Έκθεση Γ Λυκείου: Μετανάστευση (θέματα - απαντήσεις)

Η μετανάστευση είναι ένα φαινόμενο σύγχρονο της Ιστορίας. Η θέση και η φυσιογνωμία λαών, γλωσσικών ομάδων και πολιτισμών, από τα προϊστορικά χρόνια έως σήμερα, καθορίστηκε από αλλεπάλληλα μεταναστευτικά ρεύματα, μείξεις και αλληλεπιδράσεις γλωσσών και τρόπων βίου. Μόνο σε απομονωμένες ορεινές κοιλάδες και σε απόμακρα νησιά έβρισκε κανείς, ως πριν από λίγα χρόνια, πληθυσμιακές ομάδες απρόσβλητες από πληθυσμιακές μεταναστεύσεις. Τώρα πουθενά. Βέβαια, κάθε μεταναστευτικό κύμα έχει τη δική του φυσιογνωμία, θέτει τα δικά του προβλήματα και ζητάει καινούργιες απαντήσεις.

Διαγώνισμα Λατινικών Γ Λυκείου μαθήματα 31 και 38 (θέματα και απαντήσεις)

A. Να μεταφράσετε τα αποσπάσματα:

31. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitavit et a duce hostium his verbis proelio lacessitus est: «Congrediamur, ut singularis proelii eventu cernatur, quanto miles Latinus Romano virtute antecellat». Tum adulescens, viribus suis confisus et cupiditate pugnandi permotus, iniussu consulis in certamen ruit; et fortior hoste, hasta eum transfixit et armis spoliavit. Statim hostes fuga salutem petiverunt.

38. Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen. Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat expectabatque dum aliqua vox congruens proposito audiretur. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. Tum Caecilia puellae dixit: «ego libenter tibi mea sede cedo».

Ιστορία Γ Λυκείου Θεωρητικής: Φροντιστήριο της Τραπεζούντας, Η παιδεία των Ελλήνων του Πόντου

Να αναζητήσετε και να καταγράψετε τα αίτια αλλά και τις γενικότερες συνθήκες και παράγοντες που συ­ντέλεσαν στην αναβάθμιση της ελληνικής παιδείας και στην ανάπτυξη της νεοελληνικής συνείδησης των Ελ­λήνων του Πόντου από τον 17ο ως τον 20ο αιώνα. (από το σχολικό βιβλίο να αξιοποιηθούν οι σελ. 245-246)

 Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να καταφύγετε: Τανζιμάτ - Βικιπαιδεία, Φροντιστήριο της Τραπεζούντας - Βικιπαιδεία, Το Φροντιστήριο Τραπεζούντας (1900-1914) και η ιδεολογική κυριαρχία των Ελλήνων στον Πόντο , Η οθωμανική αυτοκρατορία και οι μεταρρυθμίσεις του Τανζιματ (Ι.Μ.Ε.).

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Το Φροντιστήριο ιδρύεται στην Τραπεζούντα το 1682, σε μια εποχή έντονων κοινωνικο - οικονομικών ανακατα­τάξεων, όπου διαρρηγνύονται οι παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες και αναδεικνύεται μια νέα ανερχό­μενη τάξη εμπόρων - μεταπρατών, κυρίως Ελλήνων, που παίζουν ρόλο διαμεσολαβητή μεταξύ των δυτικών χω­ρών, που παράγουν τα προϊόντα και της οσμανικής άρχουσας τάξης. Η νέα αυτή τάξη παίζει σημαντικό ρόλο και στην ίδρυση σχολείων. Η ίδρυση του Φροντιστηρίου χρονικά συμπίπτει και με τον κίνδυνο αποδιάρθρωσης των Ελλήνων του Πόντου, που είναι ορατός αυτή την εποχή εξαιτίας αφενός των βίαιων εξισλαμισμών στους οποίους προβαίνουν οι τοπικοί τιμαριούχοι Ντερεμπέηδες, και αφετέρου της Καθολικής προπαγάνδας που προωθείται μέσω δυτικών μοναχών, που φτάνοντας στην περιοχή του Πόντου και κυρίως στην πρωτεύουσα Τραπεζούντα, προσπαθούν να διαφθείρουν τις συνειδήσεις των Ελλήνων και να τους εντάξουν στο δικό τους ιδεολογικό σύ­στημα.

Αντωνίου Υ. Παυλίδη, Το Φροντιστήριο της Τραπεζούντας 1900-1914

και η ιδεολογική κυριαρχία των Ελλήνων στον Πόντο,

Κοινωνία και εκπαίδευση, Περιοδικόν Αρχείον Πόντου, παράρτημα 24.

Ιστορία Γ Λυκείου Θεωρητικής: Η στάση του Βενιζέλου στο Κρητικό ζήτημα

Αφού μελετήσετε τα παρακάτω κείμενα και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιά­σετε την πολιτική στάση του πρωθυπουργού της Ελλάδας Ελευθερίου Βενιζέλου όσον αφορά το Κρητικό Ζή­τημα κατά το χρονικό διάστημα από την μετάκλησή του στην Αθήνα έως την έκρηξη των Βαλκανικών πολέ­μων (Οκτώβριος 1912), σε συσχετισμό με: α) τις προσδοκίες και τις αντιδράσεις των Κρητών απέναντι στην πολιτική αυτή β) την άρνησή του Βενιζέλου να δεχτεί στην ελληνική βουλή αντιπροσώπους της κρητικής βου­λής γ) την πολιτική του απέναντι την Τουρκία.

ΚΕΙΜΕΝΟ 1

Εφημερίς των Συζητήσεων της Βουλής - Συνεδρίασις 10ης Νοεμβρίου 1911

[...] Έχω καθήκον και πάλιν να επαναλάβω, ό,τι είπον αρχόμενος του λόγου μου ότι τα εν Κρήτη πράγματα παρέχουσιν αφορμήν ζωηροτάτων ανησυχιών εις την Κυβέρνησιν, διότι εάν η Ελλάς δύναται σταθερώς πολιτευομένη να μη εμπλακή παρά την γνώμην αυτής εις πόλεμον, τα εν Κρήτη όμως πράγματα δεν έχουσι να ωφεληθώσιν εκ των παραβόλων αποφάσεων, εις τας οποίας άγονται.

Οι Κρήτες είνε κύριοι εν τω ιδίω οίκω, έχουσι δικαίωμα να ρυθμίζωσι τα εσωτερικά τουλάχιστον πράγματα αυ­τών κατ' ιδίαν γνώμην, έχουσι το δικαίωμα να συγκροτώσι νόμιμον Κυβέρνησιν προερχομένην εκ της αντιπροσωπείας ταύτης.

[…] Άλλοι ζητούν την κήδευσιν της Κρήτης. Ούτε θέλω καν να επικαλεσθώ από του βήματος τούτου την ιδιαι­τέρως λεπτήν, την τραγικήν θα ηδυνάμην να είπω αντίθεσιν, υπό την οποίαν διατελώ ως Πρόεδρος της Ελληνι­κής Κυβερνήσεως την στιγμήν ταύτην, αλλά και ως Κρης, εις τους αγώνας του οποίου, και τους στρατιωτικούς και τους πολιτικούς κάτι οφείλεται δια την εν Κρήτη κατάστασιν, δεν θέλω να επικαλεσθώ τούτο δια να είπω ότι δεν είμαι εγώ εκείνος, ο οποίος θα επιδιώξω την κήδευσιν της Κρήτης.

Λατινικά: Κύρια ονόματα που προέρχονται από την ελληνική

Τα κύρια ονόματα που προέρχονται από την ελληνική και παρουσιάζουν κάποιες καταλήξεις σύμφωνες με τα ελληνικά είναι τα εξής: Aeneas, Anchises, Andromeda, Cassiope, Cepheus, Dido, Hercules, Perses, Plato.

      

	SINGULARIS
NOM.	Aeneas	Anchises	Andromeda (- de)
GEN.	Aeneae	Anchisae	Andromedae (- des)
DAT.	Aeneae	Anchisae	Andromedae
ACC.	Aeneam (- an)	Anchisen (- am)	Andromedam (- an)
VOC.	Aenea	Anchise (- a)	Andromeda (- de)
ABL.	Aenea	Anchisa	Andromeda (- de)
	SINGULARIS
NOM.	Cassiope	Cepheus	Dido
GEN.	Cassiopes	Cephei (Cepheos)	Didonis (Didus)
DAT.	Cassiopae	Cepheo	Didoni (Dido)
ACC.	Cassiopen	Cepheum (Cephea)	Didonem
VOC.	Cassiope	Cepheu	Dido
ABL.	Cassiope	Cepheo	Didone
	SINGULARIS
NOM.	Hercules	Perses	Plato (Platon)
GEN.	Herculis (- i)	Persae	Platonis
DAT.	Herculi	Persae	Platoni
ACC.	Herculem (- en)	Persen (- am)	Platona (- nem)
VOC.	Hercule (Hercle)	Perse (- a)	Plato (Platon)
ABL.	Hercule	Perse (- a)	Platone

Λατινικα Β Λυκείου: Ενότητα 2 μετάφραση

ΔΙΔΩ ΚΑΙ ΑΙΝΕΙΑΣ

κείμενο			μετάφραση
Αenēas filius Anchīsae est. Patria Aenēae Troia est. Graeci Troiam oppugnant. et dolo expugnant. Aenēas cum Anchīsā, cum nato et cum sociis ad Italiam navigat. Sed venti pontum turbant et Aenēan in Africam portant. Ibi Didō regīna novam patriam fundat. Aenēas regīnae insidias Graocōrum renarrat. Regīna Aenēan amat et Aenēas regīnam. Denique Aeneas in Italiam navigat et regīna exspīrat.		Ο Αινείας είναι γιος του Αγχίση. Πατρίδα του Αινεία είναι η Τροία. Οι Έλληνες πολιορκούν την Τροία και την κυριεύουν με δόλο. Ο Αινείας πλέει προς την Ιταλία με τον Αγχίση, το γιο του και με τους συντρόφους του. Οι άνεμοι όμως αναταράζουν το πέλαγος και φέρνουν τον Αινεία στην Αφρική. Εκεί η βασίλισσα Διδώ ιδρύει (θεμελιώνει) μια καινούρια πατρίδα. Ο Αινείας διηγείται στη βασίλισσα από την αρχή τους δόλους των Ελλήνων. Η βασίλισσα ερωτεύεται τον Αινεία και ο Αινείας τη βασίλισσα. Τελικά ο Αινείας πλέει στην Ιταλία και η βασίλισσα ξεψυχάει (πεθαίνει).

Λατινικά Β Λυκείου: Ενότητα 1 μετάφραση

Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ

  

κείμενο		μετάφραση
Ovidius poēta in terrā Ponticā exulat. Epistulas Rōmam scriptitat. Epistulae plenae querelārum sunt. Rōmam desiderat et fortūnam adversam deplorat. Narrat de incolis barbaris et de terrā gelidā. Poētam curae et miseriae excruciant.  Epistulis contra iniuriam repugnant.  Musa est unica amīca poētae.	Ο ποιητής Οβίδιος είναι εξόριστος στην Ποντική γη. Γράφει συχνά γράμματα στη Ρώμη. Τα γράμματά του είναι γεμάτα παράπονα. Αποζητά (επιθυμεί) τη Ρώμη και κλαίει (θρηνεί) την κακή του τύχη. Διηγείται για τους βάρβαρους κατοίκους και την παγωμένη γη. Οι έγνοιες και οι δυστυχίες βασανίζουν τον ποιητή. Πολεμάει ενάντια στην αδικία με τις επιστολές του. Η Μούσα είναι η μοναδική φίλη του ποιητή.

Αρχαία ελληνικά: Μετάφραση επιρρημάτων

Κάποιες φορές η ερμηνεία των επιρρημάτων κατά την προσπάθεια μετάφρασης (ή μεταφοράς) ενός αρχαίου κειμένου μας δυσκολεύει, δίνεται ένας συνοπτικός κατάλογος των συνηθέστερων με τη σημασία τους.

ἀλλά αὖθις = τουλάχιστον στο εξής

ἀλλά γάρ = αλλά βέβαια

ἀλλά μήν = αλλά όμως

ἀλλά ἄρα =αλλά ίσως

ἁμός (οὐδαμοῦ = πουθενά) = τις, κάποιος

ἁμοῦ γέ που = κάπου οπουδήποτε

ἁμῶς γέ πῶς = κατά κάποιον τρόπο

Στιχουργικές μορφές

Αναλόγως του αριθμού στίχων κάθε στροφής.

1. Δίστιχα: περικλείουν ένα συμπυκνωμένο νόημα και οι στίχοι ομοιοκαταληκτούν.
2. Επίγραμμα: από δύο έως και οκτώ στίχοι, με πυκνότητα, ζωντάνια, χάρη, στοχασμό και αναλόγως του περιεχομένου χωρίζονται σε  επιτύμβια, εγκωμιαστικά, σατιρικά κ.λ.π.
3. Σονέτο ή Δεκατετράστιχο: (ιταλικής προέλευσης). Αποτελείται από δύο τετράστιχες στροφές (περιγραφή) και δύο τρίστιχες (οι τελευταίες: το ιδεολογικό περιεχόμενο του ποιήματος). Τα καλύτερα σονέτα έγραψαν οι Λορέντζος Μαβίλης, Γ. Γρυπάρης, Κωστής Παλαμάς.
4. Μπαλάντα: επικολυρικό ποίημα (ξενικής προέλευσης) που έχει αφηγηματικό χαρακτήρα και προορίζεται για χορό που λέγεται και «βάλλισμα» ή «βαλλιστικό άσμα» (από το ρήμα βαλλίζω ₌ χορεύω ζωηρά, πηδώ). Αφιερώνεται συνήθως σε κάποιο λαϊκό θρύλο ή σε κάποια ιστορική παράδοση και αποτελείται από τέσσερις στροφές εκ των οποίων οι τρεις πρώτες είναι 8στιχες και η τελευταία 4στιχη. Ο τελευταίος στίχος όλων των στροφών είναι ο ίδιος και επαναλαμβάνεται ως ρεφρέν, η τελευταία δε στροφή λέγεται επωδός. Δεν έχει, τέλος, ορισμένο είδος μέτρου ή συλλαβών και αντιστοιχεί με την παραλογή (διηγηματικό άσμα από το παρακαταλογή ₌ απαγγελία μελοδραματική). Π.χ. «Του γιοφυριού της Άρτας». Παράδειγμα μπαλάντας είναι το ποίημα του Κ. Καρυωτάκη «Στους άδοξους ποιητές των αιώνων».
5. Ακροστιχίδα: (άκρος ₌ ακρινός ₊ στίχος ₌ αράδα, σειρά). Τα αρχικά γράμματα των στίχων, λαμβανόμενα κατακορύφως, σχηματίζουν λέξη ή φράση. Εφευρέτης της ακροστιχίδας θεωρείται ο Επίχαρμος (540-450 π.Χ.).
6. Ελεύθερος ή «μοντέρνος» στίχος: χωρίς τους κανόνες της παραδοσιακής ποίησης. Συναντάται κυρίως στους σύγχρονους Έλληνες ποιητές.