Λατινικά: τροπή ενεργητικής σύνταξης σε παθητική

*  Το Αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος τρέπεται σε Υποκείμενο του παθητικού. [Αν το ρή­μα είναι δίπτωτο, τότε σε Υποκείμενο τρέπεται το άμεσο Αντικείμενο, ενώ το έμμεσο Αντικεί­μενο παραμένει αμετάβλητο]. 

   *   Το Υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος τρέπεται σε Ποιητικό Αίτιο του παθητικού ρήμα­τος. 

  * Το ρήμα μεταφέρεται στην παθητική φωνή διατηρώντας χρόνο και έγκλιση και προσέχοντας να συμφωνήσει σε πρόσωπο και αριθμό με το Υποκείμενο του

          

Παρατήρηση:

To Ποιητικό Αίτιο δηλώνεται με:

α) a/ab + αφαιρετική, εάν είναι έμψυχο (ή προσωποποιημένο άψυχο)

β) απρόθετη αφαιρετική, εάν είναι άψυχο

Σημείωση: Το Ποιητικό Αίτιο μπορεί να εκφραστεί και με Δοτική Προσωπική του Ποιητικού Αιτίου. Ο τρόπος αυτός εκφοράς του Ποιητικού αιτίου θα χρησιμοποιηθεί μόνο στις ασκήσεις με το γερουνδιακό στη Γ Λυκείου.

Εφαρμογές:

1) Να τραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική:

α) Poetam curae et miseriae excruciant. (κείμ. 1)

β) Sed venti pontum turbant et Aeneam in Africam portant. (κείμ. 2)

Τελικές προτάσεις (Λατινικά)

      Οι τελικές προτάσεις είναι προτάσεις επιρρηματικές. Εκφράζουν το σκοπό για τον οποίο γίνεται η πράξη μιας άλλης πρότασης (συνήθως της κύριας).

     Οι τελικές προτάσεις εισάγονται:

*         με το σύνδεσμο ut (= για να): όταν είναι καταφατικές

*         με το σύνδεσμο ne (= για να μη): όταν είναι αρνητικές

*         με το σύνδεσμο quo (= για να), όταν ακολουθεί συγκριτικός βαθμός επιθέτου ή επιρρήματος: π.χ. quo facilius divitias contemnere posset (= για να μπορεί ευκολότερα να περιφρονεί τα πλούτη)

     Οι τελικές προτάσεις εκφέρονται πάντοτε με υποτακτική. Ακολουθούν την ακολουθία των χρόνων με μια μικρή ιδιομορφία: εκφέρονται μόνο με υποτακτική του Ενεστώτα, όταν η εξάρτηση γίνει από αρκτικό χρόνο, και του Παρατατικού, όταν η εξάρτηση γίνει από ιστορικό χρόνο.

     π.χ. Legati aurum adferunt, ut Curius eo utatur,

             Legati aurum attulerunt, ut Curius eo uteretur.

                                   παρατηρησεισ:

►        Οι τελικές προτάσεις ισοδυναμούν με το σουπίνο σε αντίθεση με της βουλητικές που αντιστοιχούν στο τελικό απαρέμφατο.

►        Οι τελικές προτάσεις μπορούν επίσης να χρησιμοποιούνται και παρενθετικά (ne dicam…. = για να μην πω).

►        Επίσης στην κύρια πρόταση μπορεί να προηγούνται επιρρήματα ή φράσεις που σημαίνουν «γι’ αυτό το σκοπό» (= eo consilio, ut…..), «με αυτή την πρόθεση» (= ea mente, ut…..), πράγμα που δείχνει ότι η πρόταση είναι τελική.

μνημονικοσ πινακασ

εισαγωγή	εκφορά	συντακτικη θεση	παρατηρήσεις
ut: για να (καταφατικές) ne: για να μη (αρνητικές) quo: όταν ακολουθεί συγκριτικός βαθμός επιθέτου ή επιρρήματος	υποτακτικη [1] Α) ενεστωτα: όταν αναφέρονται στο παρόν – μέλλον (εξάρτηση από αρκτικό χρόνο) Β) παρατατικου: όταν αναφέρονται στο παρελθόν (εξάρτηση από ιστορικό χρόνο)	επιρρηματικεσ Επέχουν θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του σκοπού.	- Στην κύρια πρόταση συνήθως προηγούνται επιρρήματα ή φράσεις που σημαίνουν: για αυτό το σκοπό, με αυτήν την πρόθεση: (eo consilio, ut….. και ea mente, ut…..) που δείχνουν ότι η πρόταση είναι τελική.

---

[1] Ιδιομορφία ως προς την ακολουθία των χρόνων.

Λατινικά: Η σύνταξη των προθέσεων

1. Προθέσεις που συντάσσονται με αιτιατική.

ΠΡΟΘΕΣΗ	ΔΗΛΩΝΕΙ	ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
αd = προς	κίνηση προς τόπο κατεύθυνση προς πρόσωπο πλησίον προσέγγιση χρόνου σκοπό αναφορά	Aeneas ad Italiam navigat (II). Belua ad Andromedam se movet (III). Ad scopulum adligat (III). Ut domum ad vesperum rediit (XII). Liberales artes Galli aditum ad victoriam dederunt (XIII). Ad haec verba Augustus risit (XXIX).
adversus = κατά, εναντίον	εχθρική διάθεση	Bellum adversus Persen regem gerebat (XIII).
ante = πριν	χρόνο (πριν από κάτι) τόπο (μπροστά από κάτι)	Ante tertium diem scitote decerptam esse (XXV). Ante vestibulum dona posuissent (XXXIV).
apud = κοντά	τόπο, το πλησίον	Apud antiquos Romanos concordia maxima erat (IV).
contra = κατά	εχθρική διάθεση	Epistulis contra iniuriam repugnat (I).
erga = προς	φιλική διάθεση	Erga te tale consilium molientem (XLIX).
inter = μεταξύ	τόπο, το μεταξύ αλληλοπάθεια	Inter vela praetenta foribus se abdidit (XX). Iustitia inter se certabant (IV).
intra = μέσα	τόπο (το εντός)	Intra illa moenia domus sunt (XLIII).
ob = εξαιτίας	εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο	Ob repentinum monstrum terror ….. invaserat (III).
post = μετά	χρόνο (το μετά από κάτι) τόπο	Post trecentos annos Ilia duos filios …. pariet (X). Post tergum equitatus cernitur (XVI).
praeter = εκτός	εξαίρεση	Everterunt urbem Romam praeter Capitolium (XXI).
prope = κοντά	τόπο, το πλησίον	Prope Tiberim ….. Hercules boves refecisse (XVIII).
propter = εξαιτίας	εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο	Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat (VII).
super = πάνω από	τόπο, πάνω σε κάτι	Super vestem earum deprehendit canos (XLVII).

Συντακτικό Λατινικών: Αιτιολογικές προτάσεις

     Οι αιτιολογικές προτάσεις είναι κυρίως προτάσεις επιρρηματικές, και δηλώνουν την αιτία του περιεχομένου μιας άλλης πρότασης, αλλά και ουσιαστικές (κυρίως οι αιτιολογικές με το quod).

     Εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους:

◦      quod: διότι                                       

◦      quia: διότι, επειδή                         

◦      quoniam: διότι, επειδή          + οριστική + αντικειμενική αιτιολογία

◦      quando: επειδή, αφού           + υποτακτική = υποκειμενική αιτιολογία

◦      non quo: όχι διότι

◦      non quo: όχι διότι

◦      cum: επειδή, αφού                + υποτακτική = η αιτιολογία θεωρείται αποτέλεσμα

εσωτερικής λογικής διεργασίας.

Αφαιρετική της ποινής - γενική του εγκλήματος

Με τα λεγόμενα δικαστικά ρήματα accuso (= κατηγορώ), condemno (= καταδικάζω) κλπ.:

a)  το έγκλημα για το οποίο κατηγορήθηκε, αθωώθηκε ή καταδικάστηκε κάποιος δηλώνεται με γενική = γενική του εγκλήματος ενώ

b)  η τιμωρία, η ποινή που του επιβλήθηκε δηλώνεται με αφαιρετική =  αφαιρετική της ποινής

*    εξαιρείται το capitis που δηλώνει την ποινή σε πτώση γενική.[1]

---

[1] Δες σχολικό βιβλίο σελίδες 60 § 3β και 71 § 3η.

Γενική του ενδιαφερομένου προσώπου

Οι εκφράσεις «ενδιαφέρει κάποιον» – «με ενδιαφέρει»

       Η γενική που συντάσσεται με το ρήμα interest φανερώνει το πρόσωπο, το οποίο κάτι ενδιαφέρει:  π.χ. Ciceronis interest =  ενδιαφέρει τον Κικέρωνα

      Όμως γενική προσωπικής αντωνυμίας (mei, tui κλπ.) δε συντάσσεται με το interest αλλά στη θέση της τίθεται η ενική αφαιρετική του θηλυκού των αντιστοίχων κτητικών αντωνυμιών (mea, tua, sua, nostra, vestra), π.χ. mea interest (= με ενδιαφέρει), tua interest (= σε ενδιαφέρει). Αλλά όμως λέγεται omnium nostrum interest (= ενδιαφέρει όλους μας), omnium vestrum interest (= ενδιαφέρει όλους σας)

σημειώσεις:

    A.   Εκείνο που ενδιαφέρει κάποιον εκφράζεται με πολλούς τρόπους, δηλαδή με απαρεμφατική πρόταση, με πλάγια ερώτηση, με βουλητική πρόταση που εισάγεται με το ut ή με το ne και το ουδέτερο δεικτικής αντωνυμίας (ποτέ με όνομα ουσιαστικό)

Δηλαδή:

• tua et mea maxima interest te valere =  πάρα πολύ ενδιαφέρει εμένα και σένα να υγιαίνεις εσύ
• tua et mea maxima interest ut valeas =  πάρα πολύ ενδιαφέρει εμένα και σένα να υγιαίνεις εσύ
• hoc reipublicae interest =  αυτό ενδιαφέρει την πολιτεία

    B.   Όπως το interest συντάσσεται και το συνώνυμό του refert (: 3ο ενικό του refero). Αλλά με το refert συνηθισμένες είναι μόνο οι φράσεις: mea refert (= με ενδιαφέρει), tua refert (= σε ενδιαφέρει), quid refert? (= τι ενδιαφέρει;), nihil refert (= καθόλου δεν ενδιαφέρει).[1]

---

[1] Δες σχολικό βιβλίο σελίδα 60 § 3γ και σχολική Γραμματική σελίδες 147 – 148 § 132 .