Δύο ορισμοί για την παγκοσμιοποίηση
1§ Για τους αρχαίους Ρωμαίους, ο ελληνικής καταγωγής θεός Ιανός συμβόλιζε την είσοδο, το ξεκίνημα και το τέλος. Την είσοδο, γιατί κάθε καινούρια εμπειρία αποτελεί και ένα πέρασμα, το ξεκίνημα, γιατί κάθε πέρασμα μας φέρνει μπροστά σε μία νέα πραγματικότητα και το τέλος, γιατί κάθε νέα πραγματικότητα προϋποθέτει τη ρήξη με το παρελθόν και το θάνατο του παλαιού.
2§ Ο Ιανός όμως είναι περισσότερο γνωστός, επειδή απεικονίζονταν πάντοτε με δύο πρόσωπα που κοιτούσαν προς αντίθετες κατευθύνσεις, ίσως για να υποδηλώσουν ότι το μέλλον μας παρουσιάζεται συνήθως με δύο τελείως διαφορετικά πρόσωπα (ένα θετικό και ένα αρνητικό).
3§ Αναγνωρίζοντας λοιπόν τη σοφία των αρχαίων, ακολουθώ και εγώ το παράδειγμά τους παραθέτοντας σας δύο αντίθετες προτάσεις για την παγκοσμιοποίηση. Η πρώτη είναι πολύ αισιόδοξη και εναρμονίζεται πλήρως με τις αρχές της οικονομικής επιστήμης. Η δεύτερη περιέχει όσα επιχειρήματα θα ακούγαμε από τους πολέμιους της παγκοσμιοποίησης, αν φρόντιζαν να φωνάζουν λιγότερο και αφιέρωναν περισσότερο χρόνο στο διάβασμα, την αναζήτηση πληροφοριών και την ψύχραιμη ανάλυση των γεγονότων.
4§ Πολλά θεωρητικά και εμπειρικά παραδείγματα έχουν αποδείξει ότι όσο λιγότερα εμπόδια υπάρχουν στο εμπόριο τόσο αυξάνεται ο ανταγωνισμός και τόσο καλύτερα ή φθηνότερα προϊόντα απολαμβάνει ο καταναλωτής. Μακροπρόθεσμα η παγκοσμιοποίηση κάνει τον κόσμο πλουσιότερο, παραγωγικότερο και δικαιότερο αφού «κερδίζουν» όσοι παράγουν περισσότερο ή καλύτερα και όχι εκείνοι που ενισχύονται από το κράτος με χαριστικές συμβάσεις, ειδικούς προστατευτικούς δασμούς και επιδοτήσεις.
5§ Αν και συχνά η παγκοσμιοποίηση παρουσιάζεται ως μία συνωμοσία των πλουσίων και ισχυρών, στην πραγματικότητα αποτελεί μία φυσική συνέπεια της τεχνολογικής προόδου. Χάρη στην εξέλιξη των μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών οι άνθρωποι σήμερα επικοινωνούν και ταξιδεύουν πολύ περισσότερο από πριν. Εμπορεύονται λοιπόν περισσότερο και η ιστορία μάς έχει διδάξει ότι το εμπόριο υπήρξε πάντοτε μία επαναστατική και προοδευτική δύναμη, καθώς όσοι ταξιδεύουν γνωρίζουν διαφορετικούς ανθρώπους, διδάσκονται καινούριες τεχνικές και μαθαίνουν να σέβονται τους άλλους πολιτισμούς.
6§ Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει ευημερία, λιγότερο μίσος, εξαφάνιση του πολέμου και κατάργηση των διακρίσεων. Είναι αλήθεια ότι αυτή η προσέγγιση γεννά τον κίνδυνο μιας πλανητικής ομοιομορφίας. Για πρώτη φορά στην ιστορία όμως μπορούμε να ελπίζουμε σε μία παγκόσμια γνώση, αλληλεγγύη και κατανόηση. Σε πράγματα δηλαδή που αξίζουν οποιοδήποτε τίμημα και πρέπει να γίνουν κτήμα όλης της ανθρωπότητας.
7§ Θεωρητικά οι αποφάσεις για την ενίσχυση της παγκοσμιοποίησης λαμβάνονται από όλα τα κράτη του κόσμου σε διεθνείς διασκέψεις και οργανισμούς όπως ο Π.Ο.Ε. (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου). Έτσι, παρέχεται σε κάθε χώρα η δυνατότητα να υπερασπίσει τα συμφέροντά της εκφράζοντας τις απόψεις της και επηρεάζοντας τη λήψη των αποφάσεων.
8§ Οι συζητήσεις όμως δεν είναι τόσο δημοκρατικές όσο φαίνονται και η τράπουλα είναι πάντοτε σημαδεμένη εκ των προτέρων. Για παράδειγμα, η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διοικούνται από την ομάδα των πιο αναπτυγμένων χωρών του κόσμου. Έτσι οι «αμερόληπτες τεχνοκρατικές αποφάσεις τους» στην πραγματικότητα αποτελούν απλώς έκφραση των συμφερόντων των ήδη πλουσίων χωρών και αδιαφορούν πλήρως για τις κοινωνικές επιπτώσεις τους στον υπόλοιπο κόσμο.
9§ Παγκοσμιοποίηση λοιπόν σημαίνει παράκαμψη της εθνικής κυριαρχίας και των δημοκρατικών διαδικασιών μέσα από τη μυστική λειτουργία διεθνών οργανισμών με διοικήσεις διορισμένες από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου!
10§ Το να είσαι υπέρ ή κατά της παγκοσμιοποίησης, είναι το ίδιο άτοπο όσο και να το υποστηρίζεις ότι είσαι υπέρ ή κατά της βροχής. Πρόκειται για ένα φυσικό φαινόμενο που δημιούργησε η τεχνολογία και δεν πρόκειται να φύγει μόνο και μόνο επειδή δεν μας αρέσει ή δεν μας εξυπηρετεί. Πρέπει όμως να αγωνιστούμε υπέρ μιας δίκαιης παγκοσμιοποίησης που θα πραγματοποιηθεί για το καλό των λαών και όχι για τα συμφέροντα των επιχειρήσεων.
(Διασκευή άρθρου του Γιώργου Επιτήδειου)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:
Α. Να παρουσιάσετε στην τάξη σας την περίληψη του κειμένου σε 100 – 120 λέξεις
Μ 25
Β1. «Παγκοσμιοποίηση σημαίνει ευημερία, λιγότερο μίσος, εξαφάνιση του πολέμου και κατάργηση των διακρίσεων». Να αναλύσετε την παραπάνω άποψη σε μία παράγραφο 80-100 λέξεων.
Μ 5
Β2. Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται η όγδοη παράγραφος του κειμένου («Οι συζητήσεις … κόσμο»); Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας.
Μ 5
Β3. Το κείμενο που διαβάσατε ανήκει στο δίκαιο λόγο. Να εντοπίσετε τα χαρακτηριστικά του στις παρακάτω προτάσεις σημειώνοντας την ένδειξη Σωστό ή Λάθος. Στη συνέχεια να αιτιολογήσετε τις σωστές απαντήσεις σας με την παράθεση ενδεικτικών χωρίων του κειμένου (από ένα σε κάθε περίπτωση).
α. Στο κείμενο παρουσιάζεται η ορθότητα των εκπεμπόμενων μηνυμάτων ως αυτονόητη και αυταπόδεικτη.
β. Στο κείμενο χρησιμοποιούνται λέξεις - αξίες που προκαλούν μεγάλη συναισθηματική φόρτιση για να συγκαλυφθεί η έλλειψη επιχειρημάτων και τεκμηρίων.
γ. Ο συγγραφέας απευθύνεται στη λογική του αναγνώστη, χρησιμοποιώντας τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία.
δ. Ο συγγραφέας επιχειρεί έναν κατευθυνόμενο μονόλογο, καλλιεργώντας την αοριστία, τη γενικότητα και την ασάφεια.
ε. Ο λόγος του κειμένου είναι βαθύς, πυκνός, ουσιαστικός, καθώς συσχετίζει, αντιπαραθέτει και συγκρίνει ποικίλα νοήματα.
στ. Ο συγγραφέας εξωραΐζει την πραγματικότητα, παραπλανεί και παραπληροφορεί.
ζ. Στο κείμενο γίνεται ευρύτατη χρήση ουσιαστικών, ενώ οι ρηματικοί τύποι περιορίζονται, με σκοπό να ενισχυθεί ο δογματισμός.
η. Στο κείμενο χρησιμοποιείται υποταγμένος λόγος (δευτερεύουσες προτάσεις), για να αποδοθούν αίτια και αποτελέσματα.
Μ 6
Β4. Να εντοπίσετε τις διαρθρωτικές λέξεις που συνδέουν τις έξι πρώτες παραγράφους του κειμένου, όπου υπάρχουν, και να παρουσιάσετε τη νοηματική σχέση που δηλώνουν.
Μ 4
Β5. Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε μία από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: συνωμοσία, κατάργηση, τίμημα, υπερασπίσει, αμερόληπτες.
Μ 5
Γ. Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στη σχολική εφημερίδα να επισημάνετε τους κινδύνους που ενέχει η παγκοσμιοποίηση για τους λαούς και τα εφόδια με τα οποία χρειάζεται να εξοπλιστούν οι νέοι της χώρας μας προκειμένου να αξιοποιήσουν τις θετικές πλευρές της. (500 – 600 λέξεις).
Μ 50
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α. ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Αγαπητοί συμμαθητές,
Το άρθρο του Γιώργου Επιτήδειου παραθέτει τις δύο αντίθετες εκδοχές της παγκοσμιοποίησης. Από τη μια πλευρά, η παγκοσμιοποίηση ενθαρρύνει τον εμπορικό ανταγωνισμό ενισχύοντας την παραγωγικότητα των ικανότερων επιχειρήσεων. Επιπλέον, αξιοποιώντας τις σύγχρονες τεχνολογικές δυνατότητες διευκολύνει την επικοινωνία των λαών και διασφαλίζει την ειρήνη παραμερίζοντας εθνικές προκαταλήψεις. Στα πλαίσιά της πραγματώνεται η διακρατική συνεργασία μέσω των διεθνών οργανισμών που δίνει σε κάθε χώρα το δικαίωμα να υποστηρίζει τα δίκαιά της. Από την άλλη πλευρά, οι διεθνείς οργανισμοί προωθούν τα συμφέροντα των ισχυρών κρατών σε βάρος των εθνικών επιδιώξεων και της δημοκρατίας. Η παγκοσμιοποίηση, λοιπόν, κατά τον αρθρογράφο, αν και επακόλουθο της τεχνολογικής προόδου, χρειάζεται να είναι δίκαιη για όλους τους λαούς.
(112 λέξεις)
Β1. Η παγκοσμιοποίηση σύμφωνα με τους οραματιστές της επεδίωκε την αναβάθμιση του βιοτικού επιπέδου των λαών, την ειρηνική διευθέτηση των όποιων διαφορών μεταξύ των κρατών και την εμπέδωση της ισότητας. Με την προϋπόθεση ότι η τεχνολογική εξέλιξη παρέχει διευρυμένες δυνατότητες για την αύξηση της παραγωγής και την άμεση διάδοση των προϊόντων του υλικού και πνευματικού πολιτισμού, η παγκοσμιοποίηση επιτρέπει και προάγει την ευημερία όλων των λαών και τη συνεργασία για την επίλυση των διαφορών. Επιπλέον, η επαφή των λαών καταργεί τις προκαταλήψεις, προωθώντας την ανοχή και την αλληλεγγύη που αποτελούν προϋποθέσεις για τις πολιτισμικές ανταλλαγές, αλλά και για την κατάργηση των διακρίσεων μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών. Η παγκοσμιοποίηση, λοιπόν, αν υπάρξει καλή προαίρεση, αποσκοπεί σε μια δικαιότερη οργάνωση του κόσμου βασισμένη στις αρχές της δημοκρατίας και της ισότητας.
Β2. Η όγδοη παράγραφος του κειμένου αναπτύσσεται με παραγωγική συλλογιστική πορεία, εφόσον ξεκινά από τη γενική διαπίστωση («πάντοτε σημαδεμένη εκ των προτέρων») ότι οι συζητήσεις σε διακρατικό επίπεδο δεν είναι ποτέ στην ουσία δημοκρατικές πράγμα που επιβεβαιώνεται ακολούθως από την ειδικότερη θέση ότι η παγκόσμια τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ισχυρών κρατών.
Β3. α. Λάθος
β. Λάθος
γ. Σωστό (τεκμηρίωση: Για πρώτη φορά στην ιστορία … όλης της ανθρωπότητας)
δ. Λάθος
ε. Σωστό (τεκμηρίωση: Οι συζητήσεις όμως δεν είναι ... χωρών του κόσμου)
στ. Λάθος
ζ. Λάθος
η. Σωστό ( τεκμηρίωση: Εμπορεύονται λοιπόν περισσότερο ... πολιτισμούς.)
(Παρατήρηση: η παράθεση των αποσπασμάτων του κειμένου είναι ενδεικτική, αφού ανάλογα συμπεράσματα προκύπτουν από το σύνολο των θέσεων του συγγραφέα.)
Β4. §2 όμως: αντίθεση – εναντίωση
§3 λοιπόν: συμπέρασμα
§4 δεν υπάρχει διαρθρωτική λέξη
§5 αν και: εναντίωση
§6 λοιπόν: συμπέρασμα
Β5. συνωμοσία: πλεκτάνη, μηχανορραφία
κατάργηση: ακύρωση
τίμημα: αντάλλαγμα, (αντίτιμο)
υπερασπίσει: προστατεύσει, υποστηρίξει, υπεραμυνθεί
αμερόληπτες: αντικειμενικές, απροκατάληπτες
(Παρατήρηση: η λέξη αντίτιμο δίνεται σε παρένθεση γιατί προέρχεται από την ίδια ρίζα με τη λέξη τίμημα.)
Γ. ΟΙ ΝΕΟΙ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΠΕΙΛΗ
Η παγκοσμιοποίηση έχει διαταράξει την παραδοσιακή διεθνή κατάσταση. Σαρωτικές αλλαγές, οικονομικές και κοινωνικές, συντελούνται ήδη, η ροή των γεγονότων έχει επιταχυνθεί και η πολυπλοκότητα των προβλημάτων που ανακύπτουν οδηγεί σε αμηχανία πολίτες και κυβερνήσεις. Γι΄ αυτό οι νέοι της χώρας μας χρειάζεται να είναι ενημερωμένοι για τους κινδύνους που εγκυμονεί, ώστε να αποκτήσουν τα κατάλληλα εφόδια προκειμένου να αξιοποιήσουν τα οφέλη της.
ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ Α’ : ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ
► Υπονομεύεται η ελευθερία των μικρότερων χωρών, με αποτέλεσμα να μην μπορούν ν’ αναπτυχθούν οικονομικά, να προσδιορίσουν τις πολιτικές τους επιλογές και την πολιτική τους ταυτότητα.
► Επιτείνεται ο διεθνής ανταγωνισμός στο οικονομικό επίπεδο με τη μεταφορά βιομηχανικών μονάδων σε άλλες περιοχές και την απελευθέρωση του εμπορίου.
► Διατηρούνται και ισχυροποιούνται οι σφαίρες επιρροής σε βάρος των εθνικών επιδιώξεων και της δημοκρατίας. Ενισχύεται το σύνδρομο κατωτερότητας και το πολλαπλό πλέγμα εξάρτησης, οικονομικής, πολιτισμικής, πολιτικής.
► Αποδυναμώνεται το δημοκρατικό πολίτευμα και υπονομεύονται οι κοινωνικές κατακτήσεις λόγω της εκχώρησης των εξουσιών σε μη εκλεγμένα παγκόσμια κέντρα όπως είναι η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
► Τα αίτια των προβλημάτων κάθε μεμονωμένου κράτους δεν αναζητούνται στον οικονομικό και πολιτικό εθνικό του χώρο, αλλά παρατηρείται η τάση αποποίησης των ευθυνών από τους αρμόδιους και η ολοκληρωτική επίρριψή τους στους ξένους.
► Ο στείρος μιμητισμός και η ξενομανία κάνουν την εμφάνισή τους σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, με αποτέλεσμα οι λαοί να υποτιμούν τα εθνικά τους επιτεύγματα και να αποκόπτονται από τη γονιμοποιό παράδοση.
► Κινδυνεύουν οι εθνικοί πολιτισμοί από την ισοπεδωτική επίδραση μιας παγκόσμιας μαζικής κουλτούρας.
► Προωθείται η πολιτιστική και κοινωνική αλλοτρίωση των ασθενέστερων. Τα πλεονεκτήματα της παγκοσμιοποίησης αξιοποιούνται περισσότερο από τις αναπτυγμένες χώρες, με αποτέλεσμα να οξύνονται οι ανισότητες.
► Παρατηρείται η παθητική αποδοχή των αρνητικών στοιχείων του δυτικού πολιτισμού σε πολλά επίπεδα της καθημερινής ζωής. Έτσι, υιοθετείται ο μηχανοκρατικός τρόπος ζωής, θεοποιείται το χρήμα, ενώ υποβαθμίζονται οι διαχρονικές ανθρωπιστικές αξίες και το πνεύμα περιθωριοποιείται.
► Η έξαρση του εθνικισμού, οι ρατσιστικές διαθέσεις που ενισχύονται από την παγκοσμιοποίηση τορπιλίζουν την διάθεση για συνεργασία, φιλία και συνένωση των λαών σε κοινή πορεία
ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ Β’: ΕΦΟΔΙΑ ΝΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΘΕΤΙΚΩΝ ΠΛΕΥΡΩΝ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ
► Κριτική ικανότητα, σφαιρική θεώρηση, δημιουργική αφομοίωση, οξυδέρκεια, προνοητικότητα, μακροπρόθεσμη προοπτική, με σκοπό τη δημιουργική αφομοίωση των εξωτερικών επιδράσεων.
► Εργατικότητα, τιμιότητα, συνέπεια, υπευθυνότητα, αίσθημα ευθύνης, ειλικρίνεια, αυτεπίγνωση, εθνική ομοψυχία, με στόχο τη δημιουργία κατάλληλων υποδομών που θα καταστήσουν τη χώρα μας ανταγωνιστική σε διεθνές επίπεδο.
► Ικανότητα να ζήσουν οι νέοι σε μια πολυεθνική και πολυπολιτισμική κοινωνία προσεγγίζοντας με ευρύτητα πνεύματος τον πλούτο και την πολυμορφία των πολιτισμών του κόσμου.
► Αναγνώριση του φυσικού γεγονότος ότι όλοι οι λαοί ανεξάρτητα από χώρα, φυλή, οικονομικό – πολιτικό σύστημα ή οποιοδήποτε άλλο διαφοροποιητικό στοιχείο μπορούν να συνυπάρξουν και να οδηγηθούν στην ευημερία και την ευτυχία.
► Δημοκρατικό ήθος, ικανότητα διαλόγου, διαλλακτικότητα, μετριοπάθεια, τεκμηριωμένη επιχειρηματολογία για την υπεράσπιση των εθνικών δικαίων και την αποφυγή του συγκεντρωτισμού των ισχυρών.
► Υγιής εθνική αγωγή, επαφή με την παράδοση, την ιστορία, τον πολιτισμό, διαμόρφωση εθνικής συνείδησης με σεβασμό στην εθνική ετερότητα, που θα αποτελέσει αντίβαρο στο ισοπεδωτικό αλλοτριωτικό πνεύμα της εποχής.
► Ευρύτερη γνώση περισσότερων γλωσσών, η οποία θα στοχεύει σε μια γλωσσική πολυμορφία (ποικιλότητα) και όχι στην κυριαρχία ορισμένων γλωσσών σε βάρος των άλλων.
► Εξοικείωση με τα σύγχρονα ηλεκτρονικά μέσα, τεχνογνωσία που θα καταστήσει τους νέους ικανούς να παρακολουθήσουν το ρυθμό εξέλιξης.
► Διαφύλαξη των ανθρωπιστικών και οικουμενικών ιδεωδών της αλληλεγγύης, της ισότητας και της δικαιοσύνης που μας κληροδότησε ο ελληνικός πολιτισμός για την εδραίωση μιας παγκοσμιοποίησης δίκαιης για όλους τους λαούς .
Η εθνική ταυτότητα δεν προσδιορίζεται μόνο από το ένδοξο παρελθόν, αλλά και από τα δημιουργήματα των Νεοελλήνων. Τα επιτεύγματα και οι επιτυχίες τους σε διάφορους τομείς, πολιτιστικούς, αθλητικούς, εκπαιδευτικούς, οικονομικούς, τους κάνουν να νιώθουν σίγουροι και δυνατοί. Οφείλουμε λοιπόν:
► να αντιμετωπίσουμε το μέλλον με αίσθημα ευθύνης και με επίγνωση των ιδιαιτεροτήτων και των απαιτήσεων της παγκόσμιας κοινωνίας
► να θεμελιώσουμε το δημοκρατικό μας πολίτευμα
► να αναβαθμίσουμε την παιδεία μας, δίνοντάς της ανθρωπιστικό προσανατολισμό
► να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για μια ανθηρή οικονομία
► να προστατεύσουμε το περιβάλλον και τα ειρηνιστικά ιδανικά με την ενεργητική μας συμμετοχή στα εθνικά και παγκόσμια κινήματα
Επαναληπτικά θέματα Ο.Ε.Φ.Ε. 2007
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου