ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι χρονικές προτάσεις, όπως και οι χρονικές μετοχές, είναι προτάσεις επιρρηματικές, και επέχουν θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου. Οι χρονικές προτάσεις προσδιορίζουν χρονικά την πράξη ή την κατάσταση που περιγράφει το ρήμα μιας άλλης πρότασης (συνήθως της κύριας).
Η έγκλιση με την οποία εκφέρονται είναι:
A. η οριστική εφόσον εκφράζουν μόνο το χρόνο και τίποτα άλλο
B. η υποτακτική όταν ο καθορισμός του χρόνου χρωματίζεται με άλλες έννοιες (όπως αυτή της προσδοκώμενης πράξης) ή αν η σχέση της χρονικής πρότασης με την προσδιοριζόμενη δεν είναι μόνο καθαρά χρονική. Σ' αυτή την περίπτωση ισχύει η ακολουθία των χρόνων.
Εισαγονται με τους χρονικούς συνδέσμους:
- cum: όταν, σαν, καθώς αφού
- dum: ενώ εφόσον, όσον καιρό
- donec: έως, έως ότου, όσο που, ώσπου
- quoad: έως, έως ότου, όσο που, ώσπου
- quamdiu: έως, έως ότου, όσο που, ώσπου
- quatenus: έως, έως ότου, όσο που, ώσπου
- quando: όταν, αφού
- quandoquidem: όταν, αφού
- ubi: όταν, αφού
- postquam: όταν, αφού
- ut: όταν, αφού
- cum primum: μόλις, καθώς
- ubi primum: μόλις, καθώς
- simulac: μόλις, καθώς
- simulatque: μόλις, καθώς
- ex quo: αφότου
- quotiens: κάθε φορά
- antequam: πριν, πριν να
- priusquam: πριν, πριν να