Διαγώνισμα: Ηθικά Νικομάχεια (Ενότητα 15 γνωστό - άγνωστο - απαντήσεις)

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Τῶ περὶ πολιτείας ἐπισκοποῦντι, καὶ τίς ἑκάστη καὶ ποία τις, σχεδὸν πρώτη σκέψις περὶ πόλεως ἰδεῖν, τί ποτέ ἐστιν ἡ πόλις. Νῦν γὰρ ἀμφισβητοῦσιν, οἱ μὲν φάσκοντες τὴν πόλιν πεπραχέναι τὴν πρᾶξιν, οἱ δ’ οὐ τὴν πόλιν ἀλλά τὴν ὀλιγαρχίαν ἢ τὸν τύραννον^. τοῦ δὲ πολιτικοῦ καὶ τοῦ νομοθέτου πᾶσαν ὁρῶμεν τὴν πραγματείαν οὖσαν περὶ πόλιν, ἡ δὲ πολιτεία τῶν τὴν πόλιν οἰκούντων ἐστί τάξις τις. Ἐπεὶ δ’ ἡ πόλις τῶν συγκειμένων, καθάπερ ἂλλο τι τῶν ὃλων μὲν συνεστώτων δ’ ἐκ πολλῶν μορίων, δῆλον ὃτι πρότερον ὁ πολίτης ζητητέος ^. ἡ γὰρ πόλις πολιτῶν τι πλῆθός ἐστιν. Ὣστε τίνα χρὴ καλεῖν πολίτην καὶ τις ὁ πολίτης ἐστί σκεπτέον. Καὶ γὰρ ὁ πολίτης ἀμφισβητεῖται πολλάκις ^. οὐ γὰρ τὸν αὐτὸν ὁμολογοῦσι πάντες εἶναι πολίτην^. ἒστι γάρ τις ὃς ἐν δημοκρατίᾳ πολίτης ὢν ἐν ολιγαρχίᾳ πολλάκις οὐκ ἒστι πολίτης.

  

1)Να δώσετε τη μετάφραση του κειμένου στα νέα ελληνικά.                    

Μονάδες 10

2)Ο Αριστοτέλης προκειμένου να εξετάσει την ουσία και τις ειδικές διαφορές των ποικίλων μορφών του πολιτικού βίου (τις ἑκάστη τῶν πολιτεῖων καὶ ποὶα τις) θεωρεί αναγκαίο να διευκρινίσει τις έννοιες που θα χρησιμοποιήσει. α)Ποιες έννοιες διευκρινίζει στην ενότητα αυτή;

β)Ποιοι λόγοι υπαγορεύουν την εξέταση αυτών των εννοιών;

                                                                                                            Μονάδες 10

3)Ο Αριστοτέλης εξετάζει αν την ευθύνη των πολιτικών πράξεων την έχει το κράτος ή τα πρόσωπα – φορείς της εξουσίας (ιδιαίτερα όταν πρόκειται για φορείς της εξουσίας που δεν εκπροσωπούν την πλειοψηφία του λαού). Ποιο ιστορικό παράδειγμα φαίνεται να τον οδήγησε στη διερεύνηση αυτού του θέματος;       

                                                                                    Μονάδες 5

4)Γιατί ο Αριστοτέλης αναζητεί στην ενότητα αυτή ένα νέο ορισμό της πόλης, αφού την έχει ήδη ορίσει (στις προηγούμενες ενότητες); Ποια είναι η διαφορά αυτού του ορισμού με ό,τι προηγήθηκε;                                        

Μονάδες 5

5)Στο απόσπασμα του πρωτότυπου κειμένου ο Αριστοτέλης έχει διατυπώσει τη γνώμη ότι πρέπει να εξεταστεί η έννοια πολίτης. Στο μεταφρασμένο κείμενο εξετάζει αυτή την έννοια στο πλαίσιο της δημοκρατικής πόλης και για να κάνει πιο εύληπτη τη δύναμη και την αξία των πολλών φέρνει κάποια παραδείγματα. Ποια είναι αυτά; Να τα παρουσιάσετε διεξοδικά.

                                                                                      Μονάδες 10

Η άποψη ότι την εξουσία στην πόλη πρέπει μάλλον να την ασκεί το πλήθος παρά οι άριστοι που είναι λίγοι, νομίζω ότι μπορεί να συζητηθεί –με το νόημα ότι είναι μια άποψη που παρουσιάζει, βέβαια, κάποιες δυσκολίες, που περιέχει όμως ίσως και κάποια αλήθεια. Για το πλήθος μπορεί κανείς να πει τούτο : το κάθε επιμέρους άτομο μπορεί να μην είναι τίποτε το αξιόλογο, ενωμένοι όμως όλοι μαζί είναι ενδεχόμενο να είναι, όχι σαν άτομα αλλά σαν σύνολο, καλύτεροι από εκείνους –όπως ακριβώς τα δείπνα που γίνονται με τη συνεισφορά πολλών είναι καλύτερα από εκείνα που γίνονται με έξοδα ενός μόνο ανθρώπου. Πολλοί καθώς είναι, ο καθένας διαθέτει ένα μόριο αρετής και φρόνησης και έτσι, ενωμένοι οι πολλοί γίνονται, κατά κάποιο τρόπο, ένας άνθρωπος με πολλά πόδια, με πολλά χέρια και με πολλές αισθήσεις –και με ανάλογη, βέβαια, αρετή και εξυπνάδα. Γι’ αυτό και οι πολλοί είναι σε θέση να κρίνουν καλύτερα τα έργα της μουσικής και των ποιητών : ο ένας κρίνει ένα μέρος, ο άλλος ένα άλλο, και όλοι μαζί το σύνολο. Από την άλλη όμως μεριά, οι αξιόλογοι άνθρωποι είναι ανώτεροι από το κάθε επιμέρους άτομο ενός πλήθους, ακριβώς γιατί στο πρόσωπό τους συμβαίνει και στην περίπτωση των ωραίων και μη ωραίων ανθρώπων, των ζωγραφισμένων και αληθινών μορφών; Αν τα στοιχεία αυτά τα πάρουμε χωριστά, μπορούμε, βέβαια, τότε να πούμε ότι το τάδε συγκεκριμένο άτομο έχει πιο όμορφο μάτι από το μάτι του ανθρώπου της ζωγραφιάς, ή ότι ένα άλλο άτομο έχει πιο όμορφο κάποιο άλλο μέλος του σώματός του.

 6) Ποιος είναι ο σκοπός της μελέτης των επιμέρους αρετών του ανθρώπου; Γιατί επιδίωκαν την κατάκτηση τους οι αρχαίοι Έλληνες;

                                                                                                            Μονάδες 10

7)α) Με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια οι λέξεις: ωροσκόπιο, σκυθρωπός, κοιτίδα, εξεζητημένος, σύγκλητος.

   β) Να δώσετε στα νέα ελληνικά δύο ομόρριζα (παράγωγα ή σύνθετα, όχι ρήματα) για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου : ἰδεῖν, πραγματείαν, συνεστώτων, μορίων, ὁμολογοῦσι.

                                                                                                            Μονάδες 10

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ἄνυτος μέν διά τὴν τοῦ υἱοῦ πονηράν παιδείαν καί διά τήν αὑτοῦ ἀγνωμοσύνην ἔτι καί τετελευτηκώς τυγχάνει κακοδοξίας, Σωκράτης δέ διά τό μεγαλύνειν ἑαυτόν ἐν τῶ δικαστηρίῳ φθόνον ἐπαγόμενος μᾶλλον καταψηφίσασθαι ἑαυτοῦ ἐποίησε τούς δικαστάς. Ἐμοί μέν οὖν δοκεῖ θεοφιλοῦς μοίρας τετυχηκέναι^. τοῦ μέν γάρ βίου τό χαλεπώτατον ἀπέλιπε, τῶν δέ θανάτων τοῦ ῥάστου ἔτυχεν. Ἐπεδείξατο δέ τῆς ψυχῆς τὴν ῥώμην. Ἐπεί γάρ ἔγνω τοῦ ἔτι ζῆν τό τεθνάναι αὐτῶ κρεῖττον εἶναι, ἱλαρῶς καί προσεδέξατο αὐτόν καί ἐπετελέσατο. Ἐγώ μέν δή κατανοῶν τοῦ ανδρός τήν τε σοφίαν καί τήν γενναιότητα οὔτε μή μεμνῆσθαι δύναμαι αὐτοῦ οὔτε μεμνημένος μή οὐκ ἐπαινεῖν. Εἰ δέ τις τῶν ἀρετῆς ἐφιεμένων ὠφελιμωτέρῳ τινί Σωκράτους συνεγένετο, ἐκεῖνον ἐγώ τόν ἄνδρα ἀξιομακαριστότατον νομίζω.  

Ξενοφῶντος, Ἀπολογία Σωκ. 31 – 34

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

ἀγνωμοσύνη: εσφαλμένη σκέψη, κρίση

μεγαλύνω ἐμαυτόν: περηφανεύομαι, εξυψώνω τον εαυτό μου

ἐπάγομαί τι: επισύρω κάτι εναντίον μου

ἀπολείπω: αφήνω πίσω, χάνω

γιγνώσκω + απαρέμφατo: αποφασίζω να, κρίνω ότι

ἱλαρῶς: με χαρά

ἐφίεμαι: επιθυμώ

συγγίγνομαί τινι: συναναστρέφομαι κάποιον, γίνομαι μαθητής κάποιου

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

1) Να μεταφραστεί το κείμενο                                                             

Μονάδες 20

2)α) Να χαρακτηριστούν συντακτικά οι λέξεις: τετελευτηκώς, ἐπαγόμενος, ἑαυτοῦ, τοῦ βίου, τοῦ ζῆν.                                                                             

Μονάδες 5

   β) Να χαρακτηριστεί ο υποθετικός λόγος του κειμένου και να μετατραπεί σε απλή σκέψη του λέγοντος.                                                  

             Μονάδες 5

3) Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους :

- τοῦ υἱοῦ : τη δοτική του ενικού.

- ἑαυτόν : την ίδια πτώση, γένος και αριθμό στο α΄  και β΄ πρόσωπο.

- ἐπαγόμενος : το β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής του παρακειμένου στην ίδια φωνή.

- θεοφιλοῦς : την αιτιατική ενικού στο ίδιο γένος.

- ῥάστου : τους άλλους δύο βαθμούς του επιθέτου.

- τοῦ ζῆν : να κλιθεί.

- τεθνάναι : τον άλλο τύπο του απαρεμφάτου.

- κρεῖττον : τους άλλους δύο βαθμούς.

- μεμνῆσθαι : το γ΄ ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ίδιου χρόνου.

- τὸν ἂνδρα : την κλητική του ενικού.                                 

Μονάδες 10

Απαντήσεις

Διαγώνισμα: Ιστορία Κατεύθυνσης κεφ. 4 Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα

Στηριζόμενοι στις ιστορικές σας γνώσεις και στα στοιχεία του παραθέματος να απαριθμίσετε:

Α) Τα στοιχεία που προοιωνίζονταν θετικές εξελίξεις στο στόχο των Κρητικών για ένωση με την Ελλάδα

Β) Τα στοιχεία που έδειχναν τη δυσκολία για την επίτευξη του παραπάνω στόχου

 - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Ο πρίγκιπας ορίστηκε Ύπατος Αρμοστής Κρήτης με τριετή θητεία. Στις 9 Δεκεμβρίου 1898 έφθασε στη Σούδα με τη ρωσική ναυαρχίδα “Νικόλαος Α΄”, συνοδευόμενη και από πλοία των άλλων Δυνάμεων, όπου του επιφυλάχθηκε αποθεωτική υποδοχή. Τον υποδέχονταν στη Σούδα οι ναύαρχοι Ποττιέ, Νόελ, Σκρύδλωφ και Μπέτολλο κι ο ενθουσιώδης Κρητικός λαός. Ο πρόεδρος του συμβουλίου των ναυάρχων Γάλλος Ποττιέ του παρέδωσε επίσημα στο Διοικητήριο Χανίων τη διοίκηση της Κρήτης, ενώ τα ευρωπαϊκά πολεμικά, έξω από το λιμάνι, χαιρέτιζαν με κανονιοβολισμούς την ύψωση της κρητικής σημαίας. Σε σύντομο διάστημα ο Γεώργιος ανέθεσε σε επιτροπή από 16 μέλη (12 χριστιανούς και 4 μουσουλμάνους), με πρόεδρο τον Ιωάννη Σφακιανάκη, τη σύνταξη σχεδίου Συντάγματος που θα ενέκρινε η Κρητική Συνέλευση, η οποία συγκροτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 1899, ενώ ταυτόχρονα προκηρύχτηκαν για τις 24 του ίδιου μήνα εκλογές των πληρεξουσίων. Στις 8 Φεβρουαρίου έγινε η πρώτη συνεδρίαση της Κρητικής Συνελεύσεως που αποτελέστηκε από 138 χριστιανούς και 50 μουσουλμάνους. Η Συνέλευση, με πρόεδρο τον Σφακιανάκη, ψήφισε το Σύνταγμα της Κρητικής Πολιτείας. Μετά την επικύρωσή του από τον Ύπατο Αρμοστή και την έγκρισή του, με ελάχιστες μεταβολές, από τις Μεγάλες Δυνάμεις, το Σύνταγμα δημοσιεύτηκε στις 16 Απριλίου 1899 στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Στις 27 Απριλίου 1899, ο Ύπατος Αρμοστής όρισε Συμβούλιο του Ηγεμόνα (δηλαδή κυβέρνηση) από τους Κρητικούς αρχηγούς συνιστώμενη από πέντε Ανώτερες Διευθύνσεις, αντίστοιχες με τα σημερινά Υπουργεία. Οι σύμβουλοι με τις διευθύνσεις τους ήταν: Ελευθέριος Βενιζέλος της Δικαιοσύνης, Μανούσος Κούνδουρος των Εσωτερικών, Νικόλαος Γιαμαλάκης της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και των Θρησκευμάτων, Κωνσταντίνος Φούμης των Οικονομικών και Χασάν Σκυλιανάκης της Δημοσίας Ασφαλείας. Από τους αρχηγούς δεν συμμετείχε στο συμβούλιο μόνο ο Ιωάννης Σφακιανάκης, επειδή υπέβαλε στον Αρμοστή ένα σχέδιο για το οριστικό πολίτευμα του νησιού, αλλά ο Γεώργιος δεν το ενέκρινε.

Απαντήσεις

Γ.ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ: Σε διάλογο τα μηχανογραφικά –Συγχωνεύονται τμήματα των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ

Ρεπορτάζ:esos.gr

Oι  υποψήφιοι και οι οικογένειές θα κληθούν  σύντοµα απ το υπ.Παιδείας να καταθέσουν τις απόψεις τους εάν επιθυμουν ή όχι την  αλλαγή του χρόνου υποβολής των μηχανογραφικών Δελτίων ανακοίνωσε ο υφ. Παιδείας Γιάννης Πανάρετος σε συνέντευξη που παραχώρησε στα ΝΕΑ και  στο δημοσιογράφο Νίκο Μάστορα, ενώ για τα Πανεπιστήμια και ΤΕΙ το ξεκαθάρισε:

 -Το πρώτο πράγµα που πρέπει να κάνουµε είναι η συνένωση τµηµάτων που σήµερα είναι άκρως εξειδικευµένα. Και θα το κάνουµε.
-∆εν µπορεί µια Σύγκλητος να γίνει το Βατικανό της Ελληνικής Επικράτειας αγνοώντας πλήρως τις προτάσεις της Κυβέρνησης.

Παράλληλα ο υφ, Παιδείας δήλωσε πως  η ∆ιεθνής Συµβουλευτική Επιτροπή για τα ΑΕΙ , στην οποία προεδρεύει η Λ.Κατέχη , θα έρθει τον ∆εκέµβρη για να συναντηθεί µε όσο το δυνατόν περισσότερους φορείς.

Περισσότερα απο το ESOS

Στα δίχτυα της γλώσσας…

Tου Παντελή Mπουκάλα*

Το μπάσκετ ή η καλαθασφαίριση;
Το “σουτ εντός παιδιάς”: ποια από τις δύο λέξεις γίνεται αμέσως και μαζικώς κατανοητή;
τι εστί «πικ εν ρολ» ή η «μπέιζ λάιν»;

Eκεί, λοιπόν, που βλέπεις το μπασκετάκι σου στην τηλεόραση, με την αγωνία ν’ ανάβει το ένα τσιγάρο πάνω στ’ άλλο και γιατρειά να μη βρίσκει, στη μικρή οθόνη βγαίνει το τιτλάκι της στατιστικής υπηρεσίας: «Σουτ εντός παιδιάς: 77%». Δεν ξέρω αν οι υποστηρικτές της άποψης πως η ελληνική γλώσσα απειλείται με θάνατο λόγω των δανείων της παρακολουθούν μπάσκετ (καλαθοσφαίριση ή καλαθόσφαιρα, δηλαδή, όπως θα το έλεγαν σε «επίσημα» ελληνικά, που μάλλον θα ξένιζαν παίκτες και θεατές παρά θα τους δημιουργούσαν την αίσθηση της οικειότητας). Αν παρακολουθούν, πάντως, δεν είναι αυθαίρετο να υποθέσουμε ότι θα ξινίστηκαν βλέποντας αυτό το «σουτ εντός παιδιάς», έναν τυπικό τραγέλαφο, όπου συνάπτεται σε έννοια μία το αγγλικό «σουτ» με το αρχαιοελληνικής κληρονομίας «παιδιά».

Αλλά, για να ’χουμε καλό ρώτημα, ποιος είναι ο τράγος και ποια η έλαφος σ’ αυτό το υβριδικό πλάσμα, σ’ αυτό το «μεικτό είδος»; Ποια από τις δύο λέξεις, το «σουτ» και την «παιδιά», γίνεται αμέσως και μαζικώς κατανοητή και ποιας η σημασία γίνεται αντιληπτή σε δεύτερη φάση, από λιγότερους και οπωσδήποτε βάσει των συμφραζομένων; Στα παιδιά τουλάχιστον, είτε παίζουν μπάσκετ και ποδόσφαιρο είτε όχι, πιο ξένη («κινέζικη» κατά πώς συνηθίζουμε να λέμε για ό,τι μας ξεφεύγει) πρέπει ν’ ακούγεται η λέξη «παιδιά» παρά η λέξη «σουτ». Το ότι τα «παιδιά» και η «παιδιά» έχουν τον ίδιο ήχο δεν είναι βέβαιο ότι θα βοηθήσει στην αποκρυπτογράφηση μιας λέξης που μικροί και μεγάλοι την ακούμε σπάνια, είτε σε κωδικοποιημένες φράσεις αθλητικού περιεχομένου είτε στο πατροπαράδοτο κλισέ «χάριν παιδιάς».

Ήταν Έλληνας ο φαντάρος της διασημότερης φωτογραφίας του Β΄ παγκοσμίου πολέμου

Η διασημότερη φωτογραφία του Β΄Παγκοσμίου πολέμου και η ιστορία του φαντάρου της φωτογραφίας…

Είναι ίσως η διασημότερη φωτογραφία του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, τραβηγμένη από τον σπουδαίο Γιουτζίν Σμιθ. Δείχνει καλύτερα από κάθε άλλη τη γενναιότητα και το θάρρος του ανώνυμου Αμερικάνου φαντάρου που πολέμησε για την ελευθερία. Με το τσιγάρο να κρέμεται μάγκικα στα χείλη, και με ένα βλέμμα που τσακίζει κόκαλα, αυτός ο στρατιώτης έγινε το σύμβολο της Μεγαλύτερης Γενιάς των Αμερικάνων. Αυτός ο στρατιώτης, όμως, δεν είναι Αμερικανός.

Λέγεται Ευάγγελος Κλωνής. Είναι Έλληνας.Ο Ατλαντικός ήταν γκρίζος, και η συννεφιά ήταν βαριά. Υπήρχε παντού η μυρωδιά της θάλασσας, και το μόνο που ακουγόταν ήταν ο ήχος των κυμάτων. Είχε φουσκοθαλασσιά, και τα αποβατικά σκάφη, τα επονομαζόμενα «σκάφη Χίγκινς», από τον ιδιοφυή μπεκρή που τα είχε σχεδιάσει, λικνίζονταν σαν καρυδότσουφλα καθώς πλησίαζαν την ακτή. Πολλοί έκαναν εμετό. Μερικοί επειδή ζαλίζονταν από τη θάλασσα.Ο Βαγγέλης είχε στο πλάι του τον Ιρλανδό, όπως πάντα. Ήταν κολλητοί φίλοι εδώ και μήνες, απ’ το Σαουθάμπτον, όπου περίμεναν πότε θα έρθει η ώρα για την απόβαση. Στέκονταν στοιβαγμένοι μέσα στο Χίγκινς με καμιά τριανταριά άλλους, όλοι τους νέοι, ντυμένοι στα χακί, με τα κράνη στο κεφάλι, και ένα μεγάλο κόκκινο «1» στον ώμο, το σήμα της 1ης Μεραρχίας Πεζικού, της θρυλικής Big Red One.

Αναδημοσίευση από 24grammata

Διαγώνισμα Λατινικών Γ΄ Λυκείου (μαθήματα 30 - 32 Θέματα και απαντήσεις)

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

I. Να μεταφράσετε το παρακάτω λατινικό κείμενο: (40)

          Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum.

            Quam multas imagines fortissimorum virorum – non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum – scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt ! Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponebam. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformabam.

ΙΙ. Παρατηρήσεις:

1. a) aliquod: να γράψετε την αιτιατική ενικού και στα τρία γένη και την ονομαστική πληθυντικού στο αρσενικό και στο θηλυκό γένος.

continenter: να γραφούν τα παραθετικά του επιρρήματος. (7,5)

β) conformabam, obiecerunt: να κλιθούν τα γερούνδια που προέρχονται από τα προηγούμενα ρήματα.

multas: να γραφούν τα παραθετικά του επιθέτου στον ίδιο τύπο και τα παραθετικά του επιρρήματος. Να κλιθεί το αρσενικό γένος του συγκριτικού βαθμού του επιθέτου στον πληθυντικό αριθμό σε όλες τις πτώσεις. (7,5)

2. α) obiecerunt, vidit, constituta est: να γράψετε τους τύπους των ρημάτων στην υποτακτική ενεστώτα και παρατατικού (στο πρόσωπο, στον αριθμό και στη φωνή που βρίσκονται). (7,5)

β) dixit: να κλίνετε την προστακτική του ενεστώτα και στις δύο φωνές.

reliquerunt: να κλίνετε την οριστική του ενεστώτα στον ενικό αριθμό και την οριστική του παρατατικού στον πληθυντικό αριθμό στη φωνή που βρίσκεται το ρήμα.

imitandum: να κλίνετε την υποτακτική του μέλλοντα σε όλα τα πρόσωπα. (7,5)

3. α) quae iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum lumen accederet: να σημειώσετε υπόθεση και απόδοση του υποθετικού λόγου και να τον χαρακτηρίσετε. Να κάνετε τις απαραίτητες τροποποιήσεις έτσι, ώστε να δηλώνεται το μη πραγματικό στο παρελθόν. (10)

β) Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit: να χωρίσετε και να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις της περιόδου. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις. (5)

4. gerendi et administrandi rem publicam, colendo et cogitando homines excellentes, ad imitandum (imagines): να γίνει η γερουνδιακή έλξη στα προηγούμενα παραδείγματα και να σημειωθεί το είδος της (υποχρεωτική, προαιρετική, αδύνατη). (15)

Απαντήσεις

Συντακτικό λατινικών: Σουπίνο - Γερούνδιο - Γερουνδιακό

σουπινο

Tο σουπινο ή υπτιο (= supinum) είναι ρηματικό ουσιαστικό τέταρτης κλίσεως και έχει μόνο δυο πτώσεις του ενικού αριθμού: αιτιατική σε – um και αφαιρετική σε – u.

Σχηματίζεται από το ρηματικό θέμα και την κατάληξη – tum (ή – sum) για την αιτιατική και – tu (ή – su) γενική αντικειμενική στο την αφαιρετική. Το σουπίνο των τεσσάρων συζυγιών σχηματίζονται ως εξής

	α΄ συζυγια	β΄ συζυγια	γ΄ συζυγια	δ΄ συζυγια
αιτ:	ama – tum	dele – tum	lec – tum	audi – tum
αφ:	ama - tu	dele - tu	lec - tu	audi – tu

Συντακτική χρήση του σουπίνου

       προσοχη: το σουπίνο αν ανήκει σε ρήμα μεταβατικό, μπορεί να έχει και αντικείμενο[1] π.χ. Praedones venerunt Scipionem salutatum.

αιτιατικη	*  χρησιμοποιείται με ρήματα που σημαίνουν κίνηση, όπως venio, eo, mitto και δείχνει το σκοπό π.χ. praedones venerunt salutatum = οι ληστές ήρθαν για να χαιρετήσουν.
αφαιρετικη	*  χρησιμοποιείται με ορισμένα ρήματα όπως facilis (: εύκολος), difficilis (:δύσκολος), iucundus (:ευχάριστος), incredibilis (: απίστευτος), mirabilis (: θαυμαστός), dignus (: άξιος) και δηλώνει αναφορά.[2]

γερουνδιο

το γερουνδιο (= gerundium) είναι ρηματικό ουσιαστικό ουδετέρου γένους (2^ης κλίσης) με ενεργητική σημασία. Ισοδυναμεί με το έναρθρο απαρέμφατο της αρχαίας ελληνικής και διαθέτει τις πλάγιες πτώσεις.

Σχηματίζεται από το θέμα του ενεστώτα και τις καταλήξεις: - ndi – ndo – ndum – ndo. Τα γερούνδια των τεσσάρων συζυγιών είναι:

	α΄ συζυγια	β΄ συζυγια	γ΄ συζυγια	δ΄ συζυγια
γεν:	ama – ndi	dele – ndi	leg – endi	audi – endi
δοτ:	ama – ndo	dele – ndo	leg – endo	audi – endo
αιτ:	ama – ndum	dele – ndum	leg – endum	audi – endum
αφ:	ama - ndo	dele - ndo	leg - endo	audi – endo

Συντακτική χρήση του γερουνδίου

      προσοχη: το γερούνδιο ποτέ δεν είναι κύριος όρος της πρότασης αλλά το ίδιο μπορεί να παίρνει αντικείμενο

γενικη	1.     ως συμπλήρωμα επιθέτων ή ουςιαστικών (γενική αντικειμενική) a cupidus pugnandi (: pugna) = επιθυμία για να πολεμήσει, επιθυμία για μάχη 2.     ως συμπλήρωμα των προθέσεων causa και gratia για να δηλώσει το σκοπό, το τελικό αίτιο 3.     γενική κτητική 4.     γενική διασαφητική 5.     γενική του τελικού αιτίου
δοτικη	1.     ως δοτική του σκοπού κυρίως με επίθετα που σημαίνουν κατάλληλος, χρήσιμος (aptus, idoneus, commodus, utilis) a locus pugnandi (: pugnae) idoneus = τόπος καταλληλος για να πολεμήσει, τόπος κατάλληλος για μάχη 2.     ως δοτική της αναφοράς με επίθετα που δηλώνουν ικανός, κατάλληλος, επιτήδειος

αιτιατικη	παντοτε εμπροθετη (ad, in) 1.     ως αιτιατική του σκοπού ή του προορισμού a dux milites ad pugnandum (:ad pugnam) hortatus est = ο στρατηγός εμψύχωσε τους στρατιώτες για να πολεμήσουν 2.     ως αιτιατική της αναφοράς με επίθετα που δηλώνουν καταλληλότητα, επιτηδειότητα, ικανότητα, χρησιμότητα.

αφαιρετικη	1.     απρόθετη ως αφαιρετική του τρόπου 2.     εμπρόθετη (ad, de, ex, in) για να δηλώσει αναφορά, αφετηρία, χρόνο, κατάσταση κλπ.

γερουνδιακο

το γερουνδιακο (= gerundivum) είναι δευτερόκλιτο ρηματικό επίθετο με παθητική σημασία. Ισοδυναμεί με τα ρηματικά επίθετα σε – τέος (-α – ον) της αρχαίας ελληνικής. Μαζί με το ρπήμα sum σχηματίζει την παθητική περιφραστική συζυγία

Σχηματίζεται από το θέμα του ενεστώτα και τις καταλήξεις: - ndus – nda – ndum. Τα γερουνδιακά των τεσσάρων συζυγιών είναι:

	α΄ συζυγια	β΄ συζυγια	γ΄ συζυγια	δ΄ συζυγια
αρσ:	ama – ndus	dele – ndus	leg – endus	audi – endus
θηλ:	ama – nda	dele – nda	leg – enda	audi – enda
ουδ:	ama - ndum	dele – ndum	leg - endum	audi – endum

Συντακτική χρήση του γερουνδιακού

 Το γερουνδιακό, όπως και κάθε επίθετο χρησιμεύει:

1.     Ως επιθετικός προσδιορισμός: homo non ferendus = άνθρωπος όχι ανεκτός.

2.     Ως κατηγορούμενο μαζί με το sum. Σ’ αυτή την περίπτωση γίνεται χρήση δυο συντάξεων:

α) προσωπικη συνταξη:

     έχουμε όταν το γερουνδιακό ανήκει σε ρήμα ενεργητικό μεταβατικό που συντάσσεται με αιτιατική. Το γερουνδιακό συμφωνεί με το υποκείμενο του sum στο γένος, στον αριθμό και την πτώση, π.χ. omnia sunt excitanda = πρέπει να ανασυγκροτηθούν τα πάντα.

ΔΗΛΑΔΗ:  το αντικείμενο σε αιτιατική μετατρέπεται σε υποκείμενο και το υποκείμενο σε δοτική του ποιητικού αιτίου

      υποκ. + ρημα + αντικ. > υποκ. + ρhma sum  + γερουνδιακο[3]+ δοτ.  ποιητ. αιτιου

 π.χ. Romani debebant servare leges  a  Romani (υποκ.) erant (γιατί το ρήμα είναι σε παρατατικό) servandae Romanis (ποιητικό αίτιο)

β) απροσωπη συνταξη:

     έχουμε όταν το ρήμα στο οποίο ανήκει το γερουνδιακό είναι αμετάβατο ή συντάσσεται με πτώση διαφορετική από την αιτιατική. Στην περίπτωση αυτή το γερουνδιακό βρίσκεται στην ονομαστική του ενικού του ουδετέρου, π.χ. ubveniendum est reipublicae (subvenio + δοτική) πρέπει να βοηθήσουμε την πολιτεία

ΔΗΛΑΔΗ:  χρησιμοποιούμε το ουδέτερο του γερουνδιακού με το est και το υποκείμενο του ρήματος μετατρέπεται σε δοτική προσωπική του ποιητικού αιτίου και τα αντικείμενα, αν υπάρχουν παραμένουν ως αντικείμενα.

υποκ. + ρημα + (αντικ.)[4] > ουδετ. γερουνδιακου + est  + (antik) + δοτ.  ποιητ. αιτιου a

π.χ. milites (υποκ.) debent parere magistratibus (αντικ. όχι σε αιτιατική)  a  Parendum est magistratibus (αντικ. όπως και πριν) militibus (δοτική ποιητικού αιτίου)

3.     Ως κατηγορηματικός προσδιορισμός κανονικά με ρήματα που έχουν την έννοια του δίνω ή αναλαμβάνω κάτι για ορισμένο σκοπό όπως: do, trado, mitto, relinqo – accipio, permitto, loco – curo π.χ. urbs militibus tradita est = η πόλη παραδόθηκε στους στρατιώτες για διαρπαγή.[5]

 Γερουνδιακή έλξη

δηλαδή χρήση του γερουνδιακού αντί του γερουνδίου. Συνηθέστατα το γερουνδιακό στις πλάγιες πτώσεις του δεν είναι επίθετο παθητικής διαθέσεως, αλλά αντικαθιστά το αντίστοιχο γερούνδιο και παίρνει την ενεργητική του σημασία. Όταν δηλαδή το γερούνδιο ανήκει σε ρήμα μεταβατικό που συντάσσεται με αιτιατική,[6] πολλές φορές το αντικείμενο αυτό του γερουνδίου παίρνει την πτώση του, ενώ το γερούνδιο παίρνει το γένος και τον αριθμό του αντικειμένου του. Λέγεται π.χ. (συνηθέστερα) consuetudo immolandorum hominum αντί του consuetudo immolandi homines η συνήθεια να θυσιάζονται άνθρωποι.

α) υποχρεωτικη γερουνδιακη ελξη

Χρησιμοποιείται πάντοτε γερουνδιακό (με γερουνδιακή έλξη) αντί γερουνδίου (με το αντικείμενό του σε αιτιατική) κάθε φορά που η σύνταξη απαιτεί:

1.     να γίνει χρήση δοτικής γερουνδίου π.χ. (όχι impar ferendo onus αλλά) impar ferendo oneri = ανίκανος να βαστάξει το βάρος.

2.     να γίνει χρήση αιτιατικής ή αφαιρετικής του γερουνδίου εμπρόθετου, (της ad ή in και αιτιατική ή της ab, de, ex , in με αφαιρετική) π.χ. multi philosophi scripserunt de contemnenda morte (όχι de contemnendo mortem) = πολλοί φιλόσοφοι έγραψαν για την περιφρόνηση του θανάτου.

β) προαιρετικη γερουνδιακη ελξη

Στις άλλες περιπτώσεις η χρήση του γερουνδιακού (με γερουνδιακή έλξη) αντί του γερουνδίου με αντικείμενο σε αιτιατική είναι προαιρετική. Έτσι π.χ. λέγεται studium evertendi rempublicam και studium evertendae reipublicae = η μελέτη της ανατροπής της πολιτείας.

προσοχη: Δε γίνεται χρήση γερουνδιακού αντί γερουνδίου, όταν αυτό έχει αντικείμενο επίθετο ή αντωνυμία σε ουδέτερο γένος π.χ. ars vera et falsa diiudicandi (όχι verorum et falsorum diiudicandorum) = η τέχνη να διακρίνονται τα αληθή και τα ψευδή.

---

[1] Ως αντικείμενο μπορεί να δεχτεί και βουλητική πρόταση.

[2] Τα σουπίνα σε – u είναι συνήθως στερεότυπα: dictu, factu, auditu, visu κλπ.

[3] Ως κατηγορούμενο και άρα στην ίδια πτώση, γένος και αριθμό με το υποκείμενο.

[4] Το ρήμα παίρνει αντικείμενο σε πτώση διαφορετική από την αιτιατική ή είναι αμετάβατο.

[5] Κανονικά στην ενεργητική σύνταξη αυτών των ρημάτων υπάρχει γερουνδιακή έλξη.

[6] Γερουνδιακή έλξη χρησιμοποιείται και στα ρήματα που συντάσσονται με αφαιρετική όπως utor, frucor, funger και potior επειδή και αυτά αρχικά συντάσσονταν με αιτιατική.