Έκθεση Γ΄ Λυκείου: Πολιτικοί - κοινωνικοί φορείς και αναμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας (κριτήριο αξιολόγησης)

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Ανεξάρτητες αρχές και πολιτική εξουσία

Έχουν μπει στη ζωή μας δυναμικά και συχνά πρωταγωνιστούν. Θεωρείται ότι ερμηνεύουν αυθεντικά το πνεύμα του νομοθέτη και ότι εγγυώνται με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο την προστασία του πολίτη και των επιχειρήσεων από τις διοικητικές αυθαιρεσίες και από ιδιωτικά κέντρα συμφερόντων. Οι γνωμοδοτήσεις τους δεσμεύουν και, συχνά, αποτελούν φραγμό για κάθε διαφορετική προσέγγιση. Ενίοτε η προσφυγή σε αυτές λειτουργεί ως άλλοθι για την αποφυγή ανάληψης ευθυνών της εκλεγμένης πολιτικής εξουσίας.

Ένας από τους βασικούς λόγους δημιουργίας των Ανεξάρτητων Αρχών είναι η αδυναμία και η αποτυχία της Διοίκησης να ανταποκριθεί στα καθήκοντά της. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην έλλειψη εξειδικευμένου στελεχικού δυναμικού και τεχνογνωσίας, στην απουσία επαρκών υποδομών, στην καθυστέρηση παρέμβασης και στην αδυναμία ανταπόκρισης στις νέες ανάγκες.

Σε άλλες περιπτώσεις, Αρχές ιδρύονται σε μια προσπάθεια ενίσχυσης της διαφάνειας και της αξιοκρατίας και καταπολέμησης φαινομένων κομματισμού και πελατειακών σχέσεων κατά τη λειτουργία του κράτους. Στην κατηγορία αυτή ανήκει, π.χ., το ελληνικής εμπνεύσεως ΑΣΕΠ. Αξίζει να σημειωθεί ότι καμία χώρα δεν διαθέτει «ΑΣΕΠ», πράγμα που προφανώς καταδεικνύει τις εκτεταμένες διαστάσεις που είχε λάβει το «ρουσφέτι» των προσλήψεων στην Ελλάδα…

Μετάθεση πολιτικής ευθύνης στις Ανεξάρτητες αρχές

Μετά από 21 χρόνια λειτουργίας των Ανεξάρτητων Αρχών στη χώρα μας, αυτό που μπορεί να επισημανθεί είναι ότι η εκτελεστική εξουσία τις αντιμετώπισε εξαρχής ως έναν εύκολο τρόπο για να ξεφύγει από τα αδιέξοδα και τις αστοχίες της, για να μεταθέσει περαιτέρω τις ευθύνες που από το Σύνταγμα της αναλογούν. Αυτό το έχουμε δει να συμβαίνει κατά κόρον: Από την υπόθεση των «ταυτοτήτων», όπου εκλήθη η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα να βγάλει το φίδι από την τρύπα, μέχρι την υπόθεση των υποκλοπών που προωθήθηκε προς εξιχνίαση στην ΑΔΑΕ.

Το αποτέλεσμα είναι να εμπλέκονται, ουσια­στικά, οι Ανεξάρτητες Αρχές στην πολιτική αντιπαράθεση και την πολιτική ζωή του τόπου. Καλούνται, τελικά, να δώσουν πολιτικές λύσεις σε θέματα επικαιρότητας, τα οποία ξεπερνούν τις αρμοδιότητες, το ρόλο και την αποστολή τους. Το γεγονός αυτό συνιστά καίριο πλήγμα στην ανεξαρτησία και την πολιτική ουδετερότητα του θεσμού, στις οποίες θεμελιώθηκε, άλλωστε, η εμπιστοσύνη των πολιτών.

«Παραδιοικητικές» δομές;

 Σήμερα παρατηρείται πολλαπλασιασμός των Ανεξάρτητων Αρχών. Η αιτία βρίσκεται στο γεγονός ότι η αμφισβήτηση και η απαξίωση «κερδίζουν» συνεχώς έδαφος και αναζητούνται διαρκώς νέοι διαμεσολαβητές ανάμεσα στο κράτος και στον πολίτη. Αν, μάλιστα, ανατρέξει κανείς στα νομοσχέδια των τελευταίων δύο ετών θα δει ότι φορτώνονται οι ήδη υφιστάμενες Αρχές με πολλές νέες αρμοδιότητες, αρκετές από τις οποίες συνιστούν υποκατάσταση της κυβέρνησης και της διοίκησης σε τομείς η διαχείριση των οποίων είναι αναμφισβήτητα δική τους δουλειά.

Ο γόρδιος δεσμός των Ανεξάρτητων Αρχών με πολιτικά κόμματα

Εξάλλου, παρά τις πανηγυρικές δηλώσεις για τη διοικητική και λειτουργική αυτοτέλεια των Ανεξάρτητων Αρχών, υπάρχει εξ ορισμού ο άρρηκτος δεσμός τους με τα πολιτικά κόμματα, αφού, τουλάχιστον για τις συνταγματικά κατοχυρωμένες Αρχές που έχουν και τη μεγαλύτερη θεσμική βαρύτητα, η επιλογή των μελών τους γίνεται από τη Βουλή και συγκεκριμένα από τη Διάσκεψη των Προέδρων με την αυξημένη πλειοψηφία των 4/5 . Η ρύθμιση αυτή οδηγεί μεν στην επιλογή προσώπων που τυγχάνουν διακομματικής αποδοχής και είναι εγνωσμένης αξίας, όμως έχει και παρενέργειες, αφού στην πράξη δεν εμποδίζει τη διενέργεια διαβουλεύσεων και συνεννοήσεων μεταξύ των κομμάτων, οι οποίες, θεωρητικά, μπορούν να φτάσουν και στο επίπεδο της πολιτικής «συναλλαγής», προκειμένου να επιτευχθεί η πολυπόθητη συμφωνία.

«Κρυφός» εναγκαλισμός με τις Ανεξάρτητες Αρχές

Ακόμη πιο επικίνδυνο είναι, πάντως, το γεγονός ότι η εκτελεστική εξουσία προσπαθεί να εντείνει τον έλεγχο στη λειτουργία των Ανεξάρτητων Αρχών. Με συστηματικές νομοθετικές παρεμβάσεις, ιδιαίτερα σε αυτές που δεν τυγχάνουν συνταγματικής κατοχύρωσης, καθώς και σε νεοσύστατες Αρχές, περιορίζει τον ανεξάρτητο χαρακτήρα τους, θέτοντάς τες υπό τη δικαιοδοσία του υπουργού ή της κυβέρνησης που τις διορίζει. Έτσι, από τις διακομματικές Αρχές που λογοδοτούν μόνο στη Βουλή, περνάμε σε Αρχές που εξαρτώνται, άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο, από την πολιτική εξουσία και ειδικότερα από την κυβέρνηση στην οποία «οφείλουν» το διορισμό τους.

Ανάγκη αλλαγής του θεσμικού πλαισίου

Οπωσδήποτε επενδύσαμε πολλά στις Ανεξάρτητες Αρχές και υψώσαμε, πολλές φορές, τον πήχη σε δυσθεώρητα ύψη, καλλιεργώντας λίγο πολύ την εντύπωση ότι είναι η λύση στο θεσμικό αδιέξοδο που έχουμε περιέλθει. Το γεγονός αυτό, όμως, σε συνδυασμό με τις παθογένειες που αναφέρθηκαν, αλλά και τον αποσπασματικό και συχνά επιπόλαιο πολλαπλασιασμό τους σε τομείς ξένους προς την αποστολή τους κινδυνεύει να τις «βουλιάξει».

Για να αποφευχθεί αυτό και να διασωθεί ο θεσμός, η αρχική σύλληψη του οποίου είναι χρήσιμη και επιτυχημένη, απαιτείται άμεσα η αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που τις διέπει. Γνώμονας των αλλαγών πρέπει να είναι η εμπειρία που έχουμε αποκομίσει έως τώρα από τη λειτουργία, καθώς και τα λάθη που έχουν γίνει: Ενοποίηση των κανόνων λειτουργίας τους, αυστηρά τετραετής θητεία χωρίς δυνατότητα ανανέωσης, κόψιμο του ομφάλιου λώρου με την κυβέρνηση και τον αρμόδιο υπουργό, διακοπή της κομματικής συναλλαγής που γίνεται στην «πλάτη» τους για τη στελέχωσή τους, «άνοιγμά» τους σε καταξιωμένα πρόσωπα που προέρχονται από την κοινωνία και δεν έχουν αγκυλώσεις και εξαρτήσεις, ενίσχυση με προσωπικό και υποδομές. Διαφορετικά, οι Ανεξάρτητες Αρχές θα «κολλήσουν» την ασθένεια του λεγόμενου «μεγάλου ασθενούς», δηλαδή της Δημόσιας Διοίκησης.

[Διασκευή από τον ημερήσιο τύπο]

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ:

Α. Να γίνει η περίληψη του κειμένου (100 – 120 λέξεις)

Μονάδες 25

Β1. Χρησιμοποιώντας ως θεματική περίοδο τη φράση: “Ακόμη πιο επικίνδυνο είναι, πάντως, το γεγονός ότι η εκτελεστική εξουσία προσπαθεί να εντείνει τον έλεγχο στη λειτουργία των Ανεξάρτητων Αρχών”, να αναπτύξετε μία παράγραφο (100-120 λέξεων) με τη μέθοδο της αιτιολόγησης.

                                                                                Μονάδες 12

Β2. α) Ποιός είναι ο επικρατέστερος τρόπος πειθούς στο κείμενο και με ποια μέσα αποδεικνύεται;

(μονάδες 4)

β) Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσει τη σκέψη του ο συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας. (μονάδες 3)

                                                                                Μονάδες 7

Β3. α) Σε ποιο γραμματειακό είδος ανήκει το κείμενο και ποια είναι τα χαρακτηριστικά του;

 (μονάδες 3)

      β) Να δικαιολογήσετε τη χρήση των σημείων στίξης στην τρίτη και τέταρτη παράγραφο του κειμένου, εξαιρώντας το κόμμα και την τελεία. (μονάδες 3)

                                                                                Μονάδες 6

Β4. α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: αυθαιρεσίες, διαφάνειας, αντιπαράθεση, υφιστάμενες, συναλλαγής (μονάδες 5)

      β) Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: αμφισβήτηση, αυτοτέλεια, δυσθεώρητα, ενοποίηση, ενίσχυση (μονάδες 5)

                                                                                Μονάδες 10

Γ. Οι σύγχρονες αστικές δημοκρατίες συγκροτήθηκαν με απώτερο σκοπό την περιφρούρηση της ισονομίας, και την κατοχύρωση της διάκρισης των τριών εξουσιών (εκτελεστική, νομοθετική, δικαστική). Ωστόσο, συγκεκριμένες ανεπάρκειες στη λειτουργία τους οδηγούν αναπόφευκτα στη θέσπιση ανεξάρτητων αρχών.

Ποιοι είναι οι λόγοι, που καθιστούν αναγκαία τη λειτουργία αυτών στο σημερινό πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι; Με ποιους τρόπους θα βελτιωθεί η λειτουργία τους, προκειμένου να αποτελέσουν οδηγό ανάπτυξης και ποιοι πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς μπορούν να συμβάλλουν στην αναμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας; Να καταγράψετε τις απόψεις σας σε ένα άρθρο, το οποίο θα δημοσιευτεί σε τοπική εφημερίδα. (600 λέξεις)

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Α. Στο παραπάνω κείμενο θίγεται ο ρόλος και η λειτουργία των Ανεξάρτητων Αρχών. Οι Ανεξάρτητες Αρχές θεσπίστηκαν με στόχο την προάσπιση των πολιτών από παρανομίες. Η αδυναμία όμως της διοίκησης να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της, επέβαλε τη δημιουργία τους. Βέβαια, όπως τονίζει ο συγγραφέας, η εκτελεστική εξουσία τις αντιμετώπισε ως μέσο αποποίησης των ευθυνών τους με αποτέλεσμα να υποστεί πλήγμα ο θεσμός καθώς ενεπλάκησαν στην πολιτική αντιπαράθεση. Σήμερα, παρατηρείται αύξηση του αριθμού των Ανεξάρτητων Αρχών αλλά και των αρμοδιοτήτων τους ενώ η σχέση τους με τα πολιτικά κόμματα θεωρείται αρραγής καθώς τα μέλη τους επιλέγονται από τη Βουλή. Έτσι, εντείνεται η δέσμευσή τους στην πολιτική εξουσία γεγονός που πλήττει την ανεξαρτησία τους. Καταλήγοντας ο συγγραφέας προτείνει ως λύση τη λήψη μέτρων για την προστασία τους. (124 λέξεις)

Β1. Ακόμη πιο επικίνδυνο είναι, πάντως, το γεγονός ότι η εκτελεστική εξουσία προσπαθεί να εντείνει τον έλεγχο στη λειτουργία των Ανεξάρτητων Αρχών. Οι νομοθετικές παρεμβάσεις σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, στοχεύουν στη μερική ή πλήρη χειραγώγηση της αυτονομίας των Ανεξάρτητων Αρχών και της τοποθέτησης περαιτέρω προσκομμάτων  απέναντι στην ανάγκη απεγκλωβισμού τους από κάθε είδους κομματικές πρακτικές. Τίθεται, λοιπόν, το ζήτημα της ομαλής και ανεπηρέαστης πορείας του δημοκρατικού πολιτεύματος. Γιατί η δημοκρατία έχει ανάγκη τις παρεμβάσεις οι οποίες στηρίζονται στην αρχή της εξισορρόπησης των διαμετρικά αντίθετων κοινωνικών δυνάμεων, χωρίς όμως να επηρεάζεται η εφαρμογή των νόμων, η οποία θα είναι αποκομμένη από πελατειακές ή άλλου είδους παρεμφερείς σχέσεις. Συνεπώς, αποτελεί στοίχημα η ανάδειξη των Ανεξάρτητων Αρχών ως πλοηγό αμεροληψίας και απροσωποληψίας.   

Β2. α) Στο κείμενο επικρατεί η επίκληση στη λογική δέκτη με μέσα, τεκμήρια,  παραδείγματα («...π.χ. το ελληνικής εμπνεύσεως  ΑΣΕΠ…»), γεγονότα («Μετά από 21 χρόνια λειτουργίας των Ανεξάρτητων Αρχών…»), («…η επιλογή…των 4/5») και με λογικά  επιχειρήματα που επιδιώκουν να καταδείξουν το περιεχόμενο της λειτουργίας των Ανεξάρτητων Αρχών, την εμπλοκή τους με την εκάστοτε πολιτική εξουσία, καθώς και την αναγκαιότητα μεταβολής του θεσμικού τους πλαισίου. Ωστόσο, παρατηρούνται και στοιχεία προφορικότητας μέσω της χρήσης α΄ προσώπου («επενδύσαμε», «υψώσαμε»). 

β)   Η παράγραφος αναπτύσσεται με παραγωγική συλλογιστική πορεία, γιατί, ενώ ξεκινάει με μια γενική διαπίστωση για τη δυναμική είσοδο των Ανεξάρτητων Αρχών στο κοινωνικό γίγνεσθαι(«Έχουν μπει… πρωταγωνιστούν»), καταλήγει κάνοντας αναφορά ειδικά στη λειτουργία που επιτελούν(«ερμηνεύουν… πολιτικής εξουσίας»).

Β3. α) Πρόκειται για άρθρο, γενικού ενδιαφέροντος – ποικίλου περιεχομένου, δημοσιευμένο στον ημερήσιο τύπο. Ως προς το περιεχόμενο, ο συντάκτης αφορμάται από ένα γεγονός της επικαιρότητας («Έχουν μπει στη ζωή μας δυναμικά…»), παρουσιάζοντας πληροφοριακά στοιχεία με υποκειμενικές αξιολογήσεις. Η γλώσσα που χρησιμοποιείται στο κείμενο είναι η δηλωτική, με παράλληλη χρήση α’ προσώπου. Το ύφος είναι προσωπικό, καθώς είναι έντονη η υποκειμενική χροιά μέσω της χρήσης επιθέτων, διατηρώντας, όμως, τον επίσημο και σοβαρό χαρακτήρα του. Ο τρόπος πειθούς που κυριαρχεί είναι η επίκληση στη λογική, ενώ η δομή είναι η τριμερής (Πρόλογος - Κυρίως Θέμα – Επίλογος). Ο σκοπός του άρθρου είναι η πληροφόρηση του δέκτη, αλλά και η καθοδήγησή του για ένα τρέχον ζήτημα της επικαιρότητας.   

β) Τρίτη παράγραφος:

«ΑΣΕΠ»: η λέξη ΑΣΕΠ έχει τεθεί σε εισαγωγικά για να φανεί ότι πρόκειται για ειδικό όρο. Συγκεκριμένα, αναφέρεται σε μια εκ των ανεξάρτητων αρχών.

«ρουσφέτι»: με τη χρήση εισαγωγικών εδώ, ο πομπός χρησιμοποιεί  εμφατικά τη λέξη ρουσφέτι και επιπλέον δηλώνεται εκ μέρους του η ειρωνεία και η απαξίωση της έννοιας.

Ελλάδα…: τα αποσιωπητικά χρησιμοποιούνται για να δηλωθεί έμμεσα ειρωνεία αλλά και ο προβληματισμός του πομπού για το ρουσφετολογικό καθεστώς που επικρατεί στην Ελλάδα αναφορικά με τις προσλήψεις.

Τέταρτη παράγραφος:

‘Κατά κόρον:’ : η διπλή (άνω και κάτω τελεία) χρησιμοποιείται εδώ πριν από απαρίθμηση, παραδείγματα που επεξηγούν τη δήλωση του πομπού για μετάθεση πολιτικής ευθύνης στις Ανεξάρτητες αρχές.

«ταυτοτήτων»: τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται για να φανεί ότι πρόκειται για ειδικό όρο αφού η υπόθεση των ταυτοτήτων είναι γνωστή στο ευρύ κοινό και δεν χρειάζονται διευκρινήσεις.

Β4. α)  καταχρήσεις, διαύγειας, αντιπαραβολή, υπάρχουσες, δοσοληψίας

      β)  παραδοχή, υποτέλεια, ευδιάκριτα, διάσπαση, αποδυνάμωση

Γ.     Ανάγκη για «Ανεξάρτητη» αλλαγή (;)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

 Αγαπητοί αναγνώστες, όλο και συχνότερα τον τελευταίο καιρό βρίσκονται στο προσκήνιο της επικαιρότητας οι  Ανεξάρτητες Αρχές όχι πάντα βέβαια με θετικό πρόσημο. Εδώ και δύο δεκαετίες αποτελούν μέρος του δημόσιου βίου και η λειτουργία τους έχει προκαλέσει συζητήσεις. Ανεξάρτητα με τους προβληματισμούς ― θετικούς και αρνητικούς ― που διατυπώνονται, η ύπαρξή τους καταδεικνύει τη βαθιά ανάγκη της δημοκρατίας μας για αδιάβλητη άσκηση ελέγχου. Σίγουρα όμως φανερώνει και τις μεγάλες εγγενείς αδυναμίες της δημόσιας διοίκησης και αποτελεί απερίφραστη παραδοχή της αποτυχίας μας να οργανώσουμε ένα σύγχρονο, ευέλικτο και παραγωγικό κράτος. Πράγματι, σήμερα διαπιστώνουμε πολλές στρεβλώσεις που καθιστούν τη λειτουργία των Αρχών αυτών αναγκαία.

1^ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ

Ποιοι λόγοι καθιστούν αναγκαία σήμερα την ύπαρξη ανεξάρτητων αρχών;

• Αρχικά, η γραφειοκρατία, η δαιδαλώδης δημόσια διοίκηση και η πολυνομία διαμορφώνουν συνθήκες αδυναμίας ορθής απόδοσης των νόμων και καθιστούν τους πολίτες εγκλωβισμένους σε έναν πολύπλοκο και αναποτελεσματικό μηχανισμό διοίκησης, ανήμπορους να βρουν το δίκιο τους.
• Η αναξιοκρατία και το ρουσφέτι αποτελούν το κύριο «νομικό» πλαίσιο που διέπει κάθε κατάληψη θέσης στην ελληνική πραγματικότητα. Με αυτόν τον τρόπο  παραγκωνίζονται οι αξίες και δεσπόζει η αδιαφάνεια στις προσλήψεις, υποθηκεύοντας το μέλλον κάθε άξιου πολίτη και ιδιαίτερα της νεολαίας, που βλέπει τα όνειρά της να διαψεύδονται. Επιπρόσθετα όμως, η κοινωνία και οι δημόσια διοίκηση στελεχώνονται από ανάξιους και ανίκανους με αποτέλεσμα να διαιωνίζονται η φαυλότητα και η υπανάπτυξη.
• Συνέπεια όλων αυτών είναι να αναπαράγεται το κομματικό – πελατειακό κράτος που τροφοδοτεί και τροφοδοτείται από τέτοια φαινόμενα. Έτσι  ο πολίτης, αποκλεισμένος από τα κέντρα αποφάσεων συνιστά τον «τελευταίο τροχό της αμάξης» στο όχημα της δημοκρατίας αφού η λαϊκή κυριαρχία παραγκωνίζεται. Επιπλέον παρατηρείται αποκλεισμός κοινωνικών ομάδων από τα κέντρα αποφάσεων και αδυναμία τους να διεκδικούν επί ίσοις όροις τα δίκαιά τους
•  Η ασυδοσία και αυθαιρεσία των πολιτικών και η αδιαφάνεια στις αποφάσεις οδηγούν στη διασπάθιση του δημοσίου χρήματος στα σκάνδαλα αλλά και το χειρότερο, την  ατιμωρησία και την αυθαιρεσία. Ταυτόχρονα, απόρροια όλων αυτών σε μια καπιταλιστική κοινωνία αποτελούν οι σκοτεινές συναλλαγές με μαύρο χρήμα και τα οικονομικά κέντρα εξουσίας.
• Φυσικά, η αδυναμία της δικαιοσύνης να βάλει τον δάκτυλο «επί τον τύπον των ήλων» και η πλημμελής απόδοση της, εξαιτίας της παθογένειας του δικαστικού συστήματος είναι τροχοπέδη κάθε φιλότιμης προσπάθειας εξυγίανσης.
•  Εν συνεχεία, η ραγδαία ανάπτυξη τομέων της τεχνολογίας, κυρίως με την εισβολή της τηλεόρασης και του  διαδικτύου, βρήκε απροετοίμαστο το κράτος και την κοινωνία, δημιούργησε όμως τεράστιες δυνατότητες επιβολής. Η ανάγκη ελέγχου λοιπόν καθίσταται επιτακτική.
• Στην έντονα καταναλωτική εποχή που ζούμε, πληθαίνουν τα προβλήματα που αφορούν σε διατροφικά σκάνδαλα. Η κατάργηση του ανταγωνισμού λόγω των καρτέλ, τα κακής ποιότητας προϊόντα και η ανεξέλεγκτη πορεία των τιμών των προϊόντων καθιστούν εξίσου σημαντική την ανάγκη προστασίας των καταναλωτών.
• Σημαντικά προβλήματα κοινωνικής αδικίας όπως η παραβίαση των ασύλων, ο ρατσισμός και οι κοινωνικές διακρίσεις στιγματίζουν την «πολιτισμένη» κοινωνία μας. Ποιος θα υπερασπιστεί τις αδύναμες κοινωνικές ομάδες στην πολυπολιτισμική μας πραγματικότητα;
• Τα σύγχρονα αδιέξοδα που σχετίζονται με το περιβάλλον και την αλματώδη πρόοδο της επιστήμης (Γενετική / Πυρηνικά) έφεραν τον πλανήτη σε κρίσιμο στάδιο και έχουν κάνει αβέβαιο το μέλλον της ανθρωπότητας.
• Οι αυθαιρεσίες των εργοδοτών και η «επί πτωμάτων» προσπάθειά τους για μεγιστοποίηση του κέρδους (απλήρωτες υπερωρίες, μη καταβολή δώρων και επιδομάτων, στέρηση αδειών,  κτλ.) συνιστούν ένα σύγχρονο εργασιακό μεσαίωνα.

ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Αγαπητοί μου αναγνώστες, είναι ομολογουμένως διάχυτη η αίσθηση ότι το συγκεκριμένο μοντέλο δημόσιας διοίκησης έχει χρεοκοπήσει. Το κράτος που υποτάσσει, εκφοβίζει και εκβιάζει τον πολίτη ανήκει στο μακρινό παρελθόν. Την ίδια στιγμή η βαθύτατη οικονομική κρίση πολλαπλασιάζει τα αισθήματα οργής απέναντι στις αντιλήψεις, τις συμπεριφορές αλλά και τα πρόσωπα που γέννησαν αυτό το αδιέξοδο. Η κρίση όμως σηματοδοτεί πάντοτε και την ευκαιρία της ανάνηψης, της δυνατότητας να ενσκήψουν στο κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι αξίες και ιδανικά που θα οδηγήσουν στην αναγέννηση της κοινωνίας. Στην πορεία αυτή οι Ανεξάρτητες Αρχές μπορούν να δώσουν το έναυσμα συνεπικουρούμενες βέβαια κι από άλλες υγιείς δυνάμεις.    

2^ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ

Με ποιους τρόπους θα βελτιωθεί η λειτουργία τους, προκειμένου να αποτελέσουν οδηγό ανάπτυξης και ποιοι πολιτικοί και κοινωνικοί φορείς μπορούν να συμβάλλουν στην αναμόρφωση της ελληνικής κοινωνίας;

• Καταρχάς, ξεκάθαρο νομοθετικό πλαίσιο λειτουργίας, που ξεκαθαρίζει τα όρια δράσης τους με σαφήνεια, ώστε να μην υπάρχει επικάλυψη και σύγκρουση αρμοδιοτήτων με άλλους θεσμούς. Να διασφαλίζεται ο ακηδεμόνευτος, χαρακτήρας τους, ν’ απουσιάζουν οι όποιες πολιτικές παραινέσεις – παρεμβάσεις – σκοπιμότητες. Οι αρχές αυτές έχουν στόχο να διασφαλίσουν το αίσθημα δικαίου και ασφάλειας των πολιτών και οποιαδήποτε υπόνοια συναλλαγής με την πολιτική εξουσία υπονομεύει αυτόν το στόχο. Η πολιτεία οφείλει να διαθέτει στις αρχές τα απαιτούμενα μέσα (τεχνολογικό εξοπλισμό – επαρκές προσωπικό, δημιουργία ιστοσελίδων, προβολή από τα κρατική ραδιοφωνία και τηλεόραση) που θα επιτρέπει να υλοποιούν το ρόλο τους κυρίως προληπτικά, λιγότερο κατασταλτικά. Αποκέντρωση των αρχών αυτών, ώστε να είναι προσβάσιμες και σε επίπεδο περιφερειών, και οργάνωσή τους - πάντοτε όμως να συντονίζονται σε εθνικό επίπεδο, ώστε να αποφεύγονται οι συναλλαγές με την τοπική εξουσία
• Να στελεχώνονται οι αρχές αυτές από ανθρώπους με πληρέστατη επιστημονική τεκμηρίωση, γνώστες του αντικειμένου ευθύνης τους και με αναπτυγμένο το αίσθημα της κοινωνικής ευθύνης, με πυγμή και θάρρος γνώμης. Παράλληλα, η επιλογή των ανθρώπων αυτών να γίνεται με απόλυτη διαφάνεια και αξιοκρατία. Είναι σημαντικό να επιλέγονται άνθρωποι καταξιωμένοι στις κοινωνίες τους, χωρίς εμπλοκή και εξαρτήσεις με κομματικούς μηχανισμούς. Τα “βαριά βιογραφικά„ αποτελούν εχέγγυο ότι οι άνθρωποι αυτοί θα πλαισιώσουν με το κύρος τους αυτός τους θεσμούς, θα τους προστατέψουν και θα τους ενδυναμώσουν, καθιστώντας τους πραγματικά φάρους διαφάνειας και δικαιοσύνης, ώστε να μην αποτελούν «βαλβίδα ασφαλείας» της λαϊκής οργής. Από την άλλη, το στελεχιακό δυναμικό των δομών αυτών οφείλει να λειτουργεί με κοινωνική ευαισθησία, να βρίσκεται διαρκώς σε εγρήγορση, να αφουγκράζεται τις αναγκαιότητες και τις κοινωνίες της αγωνίας, για να μπορεί ν’ ανταποκρίνεται στο ρόλο τους.
• Στον προβληματισμό αυτό πρέπει να εστιάσουμε και στη στάση της πολιτικής ηγεσίας απέναντι στις ανεξάρτητες αρχές. Οφείλουν, λοιπόν, οι πολιτικοί, όλων των παρατάξεων, να διαμορφώσουν μια σχέση ειλικρίνειας και εντιμότητας με τις αρχές. Να συνειδητοποιήσουν ότι η απρόσκοπτη λειτουργία των θεσμών αυτών θα συμβάλλει στην εξυγίανση του πολιτικού συστήματος, στην ανανέωση σχέσεων εμπιστοσύνης με τους πολίτες. Οι πολίτες, από την άλλη, οφείλουν να δουν στις αρχές αυτές έναν σύμμαχο. Άρα έχουν χρέος να πιστέψουν στο ρόλο και τη δράση των αρχών, να τις ενδυναμώσουν, περιβάλλοντάς τες μ’ εμπιστοσύνη και να διεκδικούν την εδραίωση και την αποτελεσματική λειτουργία τους.

Παρόλα αυτά, αν οι κοινωνικές και πολιτικές δομές δεν ανανεώσουν ριζικά τη στάση τους απέναντι σε φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας και πολιτικής διαφθοράς η λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών καθίσταται ανώφελη και αποσπασματική.

• Καταρχάς λοιπόν το ίδιο το κράτος έχει άμεσο ρόλο. Η Πολιτεία ως ο φορέας της εκτελεστικής εξουσίας θα πρέπει να αποκτήσει πολιτική βούληση αλλά και να διαμορφώσει τους κατάλληλους ελεγκτικούς μηχανισμούς ώστε να ελέγξει και να πατάξει κάθε προσπάθεια κατάχρησης εξουσίας και διασπάθισης δημοσίου χρήματος. Η δικαιοσύνη, ως εκφραστής της δικαστικής εξουσίας, θα πρέπει απρόσκοπτα αλλά και με απόλυτη διαφάνεια να ασκήσει το έργο της, ώστε ο πολίτης να νιώθει πως αυτή ― και όχι άλλες αρχές ― είναι ο κύριος υπερασπιστής του απέναντι σε ένα ανάλγητο κράτος.

• Σημαντική είναι και η ευθύνη των φορέων κοινωνικοποίησης. Τα Μ.Μ.Ε. κρίνεται επιβεβλημένο να στηλιτεύουν και να αναδεικνύουν κάθε αδικία και να φέρνουν στο φως τις ατασθαλίες πολιτών και πολιτικών που υπονομεύουν το μέλλον όλων μας. Ταυτόχρονα, αναγκαίο είναι να λειτουργούν ως βήμα έκφρασης των παραπόνων και των διεκδικήσεων των πολιτών κάθε κοινωνικής, θρησκευτικής ή πολιτικής μειοψηφίας που θέλει να καταγγείλει αδικίες εις βάρος της. Η εκπαίδευση με τη σειρά της, μπορεί να μεταλαμπαδεύσει ανθρωπιστικές αξίες όπως η δημοκρατία, η δικαιοσύνη, η αξιοκρατία και η οικουμενική συνείδηση. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να προσφέρει τρόπους, διεξόδους αλλά και δεξιότητες συμμετοχής στα κοινά και να εμπεδώσει την έννοια του «πολίτη» στους μαθητές.

• Στην προσπάθεια αυτή όμως πρέπει να συστρατευθούν και να ενεργοποιηθούν όλες οι δυνάμεις μιας κοινωνίας. Οι πνευματικοί ηγέτες, ως εμπνευστές, αλλά όχι ως μεσσιανικοί ταγοί που θέλουν να μας δείξουν το δρόμο, οφείλουν να εκφράζουν τη γνώμη τους και να καταδεικνύουν την κρίση αξιών που διέρχεται η χώρα μας αλλά και να είναι έτοιμοι να προσφέρουν βιώσιμες προτάσεις για τη συγκρότηση ενός κράτους δικαίου. Οι διεθνείς φορείς και η παγκόσμια κοινότητα, μια που τόσο οι πολιτικές, όσο και οι κοινωνικές εξελίξεις κάθε χώρας, επηρεάζουν το σύνολο του κόσμου, είναι ανάγκη στα πλαίσια της διεθνούς συνεργασίας να συμβάλουν και να είναι σε θέση μέσα από διεθνή νομοθεσία και μηχανισμούς να βάλουν φρένο στην ασυδοσία πολιτικών και πολιτών έτσι ώστε, τουλάχιστον η Ευρώπη να καταστεί μια κοιτίδα δημοκρατίας και ισότητας.

Τον κυρίαρχο ρόλο όμως, αγαπητοί μου αναγνώστες, αυτή η προσπάθεια αναγέννησης τον επιφυλάσσει για εμάς τους πολίτες. Εμείς έχουμε τη δύναμη να συγκροτήσουμε μια στεντόρεια φωνή διαμαρτυρίας απέναντι σε καθέναν που επιχειρεί να υποθηκεύσει το μέλλον μας. Το Σύνταγμα, πράγματι μας δίνει τη δυνατότητα να ασκήσουμε έλεγχο στους φορείς εξουσίας. Εντούτοις, κάθε εξουσία βασίζεται στη λαϊκή κυριαρχία σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα. Αυτό σημαίνει πως η δημοκρατική ψήφος μας, αποτελεί την θεμελιώδη «ανεξάρτητη αρχή» μας που ελέγχει κάθε νομιμότητα και απομονώνει κάθε προσπάθεια αποδιοργάνωσης του δημοκρατικού μας οικοδομήματος. Και ας μην ξεχνάμε: όσο δεν ξεκινά η «μηχανή» της ανάπτυξης τα φαινόμενα διαφθοράς και πολιτικής παθογένειας θα είναι εκφάνσεις ενός εσωστρεφούς κράτους που ως κανίβαλος «τρώει τις σάρκες του». Ας αντιληφθούμε  λοιπόν πως η πορεία για ανάπτυξη και η ευημερία δεν είναι μόνο στόχος· είναι και απαραίτητη προϋπόθεση.

Ο αρθρογράφος

(Η τελευταία αυτή παράγραφος μπορεί να επέχει και ρόλο επιλόγου.)

Επιμέλεια: Πετρομελίδης Βασίλης, Ζίγρα Εύα, Κουρτίδης Γιάννης, Τζιμογιάννης Δημήτρης